تلمیح یکی از مهمترین و پرکاربردترین آرایه های ادبی است که باعث خیال انگیزی و زیبایی کلام می شود و جزو صنایع بدیعی است که موجب ایجاز در سخن می گردد. ظهور تلمیح در ادبیّات و شعر به شکل های مختلفی صورت می پذیرد. گاه به صورت اشاره ی مستقیم، گاه به صورت ترکیب اضافی تشبیهی و گاهی به شکل تمثیل و یا رمز است. در میان تلمیحات و اشارات فارسی، تلمیح به داستان پیامبران یکی از جذّاب ترین و موثرترین نوع تلمیح برای مقصود شاعر است. سنائی به عنوان شاعری صوفی و بنیانگذار شعر عرفانی و تعلیمی صوفیانه، داستان های پیامبران را با ابعاد وسیع و متنوّع وارد شعر فارسی کرد و سبب بهره گیری از آن ها شد. سنائی از تلمیح برای موضوعات گوناگون استفاده کرده است. امّا بیشترین کاربُرد وی به منظور بیان آموزه های عرفانی و اخلاقی و پند و اندرز می باشد. کلید واژگان: سنائی، تلمیح، تمثیل، داستان پیامبران

فضاآفرینی یکی از شگردهای رایج در آفرینش های هنری و ادبی است و در زمینه ی ادبیات داستانی از پراهمیت-ترین عناصر است؛ به گونه ای که می توان گفت توفیق نویسنده در پدید آوردن و شکل دادن و ارائه ی دیگر عناصر داستان، وابسته به توانایی او در آفرینش فضای مناسب در داستان است. فضاآفرینی از عناصر غیرمستقل داستان است، فرایندی است که بر اثر عوامل دیگر داستان چون پیرنگ، صحنه، شخصیّت، سبک، نماد و ضربآهنگ اثر پدید می آید. به علاوه عناصر مهمی چون زمان، مکان نیز در ایجاد آن مشارکت می کنند. احمد محمود، رمان نویس سرشناس معاصر ایران، عنصر فضاآفرینی را در رمان هایش به نحوی بارز و پردامنه به کار گرفته است و یکی از مشخصه های متمایز کننده ی آثار او، فضاآفرینی است. میزان بهره مندی او از عنصر فضاآفرینی سبب شده است آثار او جزو ادبیات اقلیمی قرار بگیرد.

امروزه نظریه های ادبی با بسط و گسترش روزافزون، علاوه بر آن که به خوانش آثار کمک می کنند، و به کار منتقد انسجام می بخشند، آفرینش آثار را نیز تحت تأثیر قرار داده اند، به طوری که بخش عمده ای از ادبیات معاصر تحت تأثیر نظریه های ادبی می باشد. این تأثیر، هم از طریق منتقد و خواننده و هم از طریق دستگاه فکری خود نویسنده امکان پذیر است. یدالله رویایی نیز در شمار کسانی است که از نظریه ها تأثیر پذیرفته است. زیرا تلاش برای آشنایی زدایی در شعر، یکی از مهم ترین تأثیراتی است که نظریه ی فرمالیسم بر شعر او داشته است. او در تمام دفترهای شعری خود، دست به هرنوع آشنایی زدایی برای رسیدن به تازگی و غرابت، می زند. از فرم نوشتنِ شعر گرفته تا مفهوم و.... رویایی حتی تصویر و ایجاز را که از دیگر مولفه هایی اند که در پی رسیدن به آن هاست نیز، در جهت آشنایی زدایی به کار می گیرد. چرا که به نظر او تصویری که مایه ی خیالی گسترده و تازگی ندارد، ارزشی ندارد. یکی دیگر از ویژگی هایی که شعر در نظر رویایی باید داشته باشد، ابهام است. او در این زمینه بسیار موفق عمل کرده است. اگرچه به زعم بسیاری، این از ویژگی های منفی شعر اوست اما او در شعرش در پی رسیدن به کلام متصنع و دشوار نیست، بلکه می خواهد به ابهام هنری برسد که موجب بصیرتی در خواننده شود و او را در خلق شعر خود سهیم کند. تعهد نیز از مهم ترین دغدغه های رویایی است. زیرا اصلاً مکتب حجم گرایی برای مقابله با شعر متعهدی که در دهه ی چهل جریان داشت به وجود آمده است. رویایی در شعرش به چیزی جز شعر متعهد نیست. این به معنای بی تفاوتی او نسبت به انسان نیست، بلکه او معتقد به درون متعهد است نه شعر متعهدی که در زیر پرچم ایدئولوژی ای خاص سینه بزند. درنتیجه رویایی که سالها در پی تئوریزه کردن نظریات خود به صورت مکتوب بوده، توانسته است به آن نظریات خود در شعر عمل کند و آن ها را به اجرا درآورد. و در حقیقت شعر رویایی به چهار مولفه ای که در تئوری هایش به کرات تکرار می شود، تا حد زیادی مطابقت دارد. با تمام این ها، پرونده ی شاعری رویایی هم چنان باز است و هنوز جایگاه کلی شعر او در مجموعه ی آثار، معین نشده است.

روایت شناسی علمی است که به درک و فهم تازه از آثار روایی کمک شایانی می نماید. البته روایت نه تنها در بستر داستان که در متن زندگی وسایر متون چون تاریخ روزنامه و زندگی نامه ها نیز جاری است. نگارنده در این رساله کوشیده است تا با تعریف روایت وطرح نظریات اصلی در این زمینه وتطابق این نظریات با چند رمان فارسی دریچه ای کوچک برای اشنایی با این علم بگشایید و نگاهی تازه به برجسته ترین متون ایرانی بیفکند. در فصل اول بعد از مقدمه ای کوتاه از پیدایش رمان به کلیات و تعاریف اصلی و مهمترین نظریات این علم پرداخته شده است. نگارنده در فصل دوم به تحلیل روایی شش رمان معرف وموفق فارسی با توجه به تئوری های مطرح شده در فصل اول (البته در حد مطابقت آنها با متون مورد نظر)پرداخته است. که طی دو بخش کوتاه هر شش اثر دو گروه متمایز (با توجه به منظر دیدشان)تطبیق داده شده اندو ودر نهایت کتاب شناسی و منابع ذکر گردیده است.

تلقی هر متفکری از انسان در مجموعه فلسفه او نقش اساسی دارددر فلسفه نیچه نیز معنای انسان و مراتب انسانها جایگاهی محوری دارد ؛ از آنجا که بنابرنظر بسیاری از صاحبنظران، جهان کنونی جهان نیچه ای است به این معنا که بسیاری ارزش های کهن گذشته بی ارزش شده است ، شاید بتوان نیچه را یکی از مهمترین متفکران جهان در 150 سال اخیر به شمار آورد. تأثیرگذاری شخصیت نیچه تقریباً بربسیاری جوامع متمدن چه موافق و چه مخالف کاملاً مشهود است. او بسان پیامبری است که پتک ویرانگرش در هم می کوبد و آنچه را تاکنون ارزش تلقی می شده است، نقد می کندو با اعلام مرگ خدا فضا و شرایط را برای بنیان گذاری ارزش های نو فراهم می سازد ارزشهایی صرفاً زمینی و این جهانی که به هیچ نیروی آسمانی متکی نیست ونیچه برای بنیان گذاری ارزش های نو ، ابرانسان را بر این جایگاه می نشاند،چرا که او فیلسوف فرهنگ است وآرمان فیلسوفانه او چیزی جز به دست دادن فرهنگی نو بر اساس ارزش های نوین نیست فرهنگی که او ارائه می دهد فرهنگی است یکسره متفاوت که می توان آن را فرهنگ ابر انسانی نامید. از سوی دیگر شاملو شاعر نوسرا و انسان ستای معاصر را نیز باید از جمله شاعران تأثیرگذار دانست که با رویکردی انتقادی به طرح مشکلات فرهنگی معاصر پرداخته و بسیاری را مجذوب طرز تفکر خود کرده است مبارزی که با زبان شعر ، به دور از کسوت رنگ و دین، مذهب و مسلک خاص به دنبال هویت انسان راستین است او با نگاهی تازه و نگرشی متفاوت تلاش می کند تا تعریف جدیدی از انسان و رسالت او ارائه نماید انسان مورد ستایش شاملو در واقع همان ابرمرد نیچه است که شاعر برایش رسالتی پیامبر گونه قائل است واین همان انسانی است که پیوسته درپهنای شعر شاعر در تکاپوست و باتوجه به تجربیات اجتماعی رفته رفته به نوعی انسان مداری رسیده است.در واقع انسان خدایی یا انسان محوری را می توان اصلی ترین بخش تفکر شاملو دانست که تمام اظهارات او در زمینه های گوناگون حول این محور در گردش است او همانند نیچه انسان را شهریار زمین دانسته و دین و مذهب را فرع بر انسان معرفی می کند .