چکیده در دوران قاجاریه روابط سیاسی وفرهنگی ایران و اروپا وارد مرحله نوینی از تحولات بین المللی شد. جهان گردان و تجار و نمایندگان سیاسی کشورهای دیگر که به ایران سفر می کردند،متخصصینی را که در باب آداب و رسوم و فرهنگ و آثار باستانی و تاریخی ایران مطالعاتی داشتند،با خود به همراه می آوردند، که این متخصصان با ورود خود به ایران مطالعات باستان شناسی را رونق بخشیدند. فرانسویان از جمله ملل پیشگام در باستان شناسی ایران بودند و در این دوره عمده فعالیت ها در شوش متمرکز بود. نااگاهی شاه و درباریان از دانش تاریخ و باستان شناسی در این دوره ایران را عرصه تاخت و تاز استعمارگران می کند و متعاقب آن، با ورود هیأت های باستان شناسی، تاراج میراث ملی ایران به دست آنان آغاز می شود. اعطای دو امتیاز حفریات باستان شناسی یکی در سال 1895م و دیگری در سال 1900م توسط ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه، ضربه مهلکی بر پیکره میراث باستانی ایران وارد کرد. عملکرد ضغیف و منفعلانه دولت-مردان قاجاری در برابر این هیأت ها، بی توجهی نسبت به چپاول و اهمال در نگه داری آثارباستانی خبر از جهل وبی خبری آنان نسبت به ارزش میراث باستانی می دهد. ضمن اینکه مردم برای برخی از میراث باستانی قداستی آمیخته با جهل قائل بودند، بر ارزش این آثار واقف نبودند و در کنار طبقه حاکم مسولیت بخشی از تخریب آثار باستانی متوجه آنان است. در این دوره اقدامات باستان شناسان و حفاری آنان در مراحل ابتدایی خود بود و فعالیت ها و مطالعات شان متضمن نتایج مثبت و منفی متعددی در ایران بود.

چکیده: در دوره رضاشاه بر اثر اقدامات اقتصادی – اجتماعی و سیاسی دولت ، کشور دچار تغییرات عمده ای شد . برقراری امنیت و ایجاد نظم نوین اداری ، توسعه زیرساخت های صنعتی از جمله حمل و نقل و جاده سازی ، راه آهن،ساخت کارخانه های صنعتی و حمایت از صنعت داخلی و ایجاد انحصارات دولتی باعث شد که روند صنعتی شدن کشور در فاصله سال های 1320- 1304 اوج بگیرد . این اقدامات باعث رشد کمی و کیفی طبقه ی کارگر ایران در این دوره و تبدیل شدن آن به کارگر صنعتی و آگاه شد ، این آگاهی در صنایع بزرگ نظیر صنعت نفت ، راه آهن ، بافندگی و سایر صنایع کارخانه ای بالا بود. ضعیف بودن بخش خصوصی به دلایل مختلف در این دوره باعث شد دولت خود در بخش های صنعتی سرمایه گذاری کند . اقدامات رضاشاه برای پیش برد صنعت تاثیرات متفاوتی بر وضعیت قشرهای مختلف جامعه برجای گذاشت از جمله کارگرانی که در بخش زیرساخت ها و کارگاه ها و کارخانه های تازه تاسیس فعالیت داشتند . سیاست های اقتصادی – اجتماعی دولت بر جایگاه اجتماعی و اوضاع معیشتی این طبقه تاثیرگذار بود ، به دلیل نوپا بودن صنعت در کشور و توجه بیش از حد به عوامل زیربنایی در پیش برد روند صنعتی شدن و نادیده گرفتن شرایط کار کارگران و وضع مالیات بر کالاهای معیشتی توده ، کارگران نیز مانند اقشار پایین جامعه در وضعییت نابه سامان به سر می بردند. همچنین ماهیت آمرانه و دیکتاتوری اقدامات اقتصادی و قرار داشتن نیروهای اجتماعی در تحت فشار دولت متمرکز و قوی باعث سرکوب شدید جنبش های کارگری و اتحادیه ها شد و کارگران از نظر اقتصادی – اجتماعی و سیاسی در وضعیت مناسبی نبودند. کلید واژه ها : رضاشاه ، اقتصاد ، کارگران ، معیشت ، جنبش ها

در این پژوهش تلاش شده است تا زمینه های پیدایش ارتش نوین در دوره پهلوی اول مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. اصولاً در اوضاع ایران در زمان کودتای سوم اسفند1299 هیچ نیروی نظامی منظم وجود نداشت و نیروهای موجود نیز یا تحت تسلط بیگانگان بودند مثل بریگاد قزاق ،ژاندارمری و پلیس جنوب و یا مانند نیروی عشایر و ایالات تنها در زمان جنگ بسیج می شدند. بنابراین بعد از روی کار آمدن رضاخان ، وی نوسازی ارتش را در رأس امور قرار داد. همچنین به دلیل این که سلسله پهلوی با کمک نظامیان به قدرت رسید و با توجه به نقش آن ها در حفاظت از نظام سلطنتی،ارتش بازسازی و تقویت شد. در این پژوهش چگونگی ایجاد این ارتش و اقداماتی که در زمینه تجهیز ارتش به عمل آمد ،مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین در مورد ساختار ارتش نوین و ایجاد نیروی دریایی و هوایی کشور نیز توضیحاتی داده شده است. یکی از دلایل ایجاد ارتش ایجاد امنیت در کشور بود، رضاخان در جهت رسیدن به این هدف در کشور دو اقدام مهم را انجام داد. وی از سویی به سرکوب جنبش ها و شورش های نواحی مختلف پرداخت و از سوی دیگر به یکجانشین کردن و سرکوب عشایر که آن ها را نشانی از عقب ماندگی ایران میدانست پرداخت که بنا بر نتایج این پژوهش در امر سرکوب جنبش ها و ایجاد امنیت در مناطق با اتکا بر نیروهای نظامی موفق بوده است.اما در کل محصول نوسازی رضاشاهی اقتدار و استبدادی شد که بر پایه ی ماهیت نظامی استوار بود ؛ نیز حکومت و سیاست هایش بر همین روال ادامه یافت که تنگنایی برای جامعه ایران پس از مشروطه گردید. واژه های کلیدی:ارتش نوین، امنیه، نیروی دریایی، قشون، نیروی هوایی.

حمله متفقین به ایران در شهریور 1320 منجر به سقوط رضاشاه و عفو عمومی زندانیان سیاسی و آغازگر فعالیت آزاد سیاسی و حزبی در ایران شد. بخشی از گروه 53نفر، همراه با چند تن از کمونیست های قدیمی و چهره های ملی، حزبی ضد فاشیستی به نام حزب توده ایران را در هفتم مهر 1320 تأسیس کردند. حزب خیلی سریع رشد کرد و در سال دوم تأسیس خود، نمایندگانی را به مجلس چهاردهم فرستاد. اما با تأیید درخواست امتیاز نفت شمال توسط دولت شوروی در آبان 1323 حزب توده، رو در روی عناصر ملی گرا قرار گرفت و رابطه پر فراز و نشیبی را با مجلس آغاز کرد. دولت شوروی نیز که دستش از خوان پر نعمتی کوتاه شده بود، در پی ایجاد ناامنی و تجزیه بخشی از خاک ایران برآمد. با تشکیل فرقه دموکرات آذربایجان و جمهوری کردستان در مهاباد، حزب به اوج قدرت خود رسید. ولی با دیپلماسی زیرکانه قوام و حمایت گسترده مردمی برای نجات آذربایجان، توسعه طلبی دولت شوروی به شکست انجامید. به دنبال این شکست حزب توده نیز از تب و تاب افتاد. بر اثر ناکامیهایی که حزب بدان دچار شده بود، نارضایتی ها و اختلافات آرام آرام در درون حزب رشد کرد که خواهان اصلاحات اساسی در حزب شدند. دسته بندیها و جناح بندیهای درون حزبی را کنگره اول نیز نتوانست متوقف کند. حزب توده با بحران روبرو شد و گروه ناراضی تنها چاره نجات خود از این بحران را انشعاب از حزب دانست و آن را در 26 دی 1326 عملی کردند. هنوز موج طوفان انشعاب فروکش نکرده بود که بحرانی دیگر در 15 بهمن 1327 به دنبال ترور نافرجام شاه که به حزب توده نسبت داده شده بود دامن حزب را گرفت و حزب به مشارکت در آن متهم شد و فعالیتش غیرقانونی اعلام گردید. سرانجام با فرار گروهی از رهبران حزب و دستگیری چند تن دیگر، فعالیت های آزاد حزب توده به پایان رسید.

شکست ایرانیان به رهبری عباس میرزا نایب السلطنه علتی جز عقب ماندگی تسلیحاتی_نظامی و کاستی های لجستیکی نداشت. درک این مسئله باعث آغاز نوسازی نظامی بزرگی به رهبری شاهزاده عباس میرزا شد که هدفش ارتقا قدرت نظامی ایران برای مقابله بهتر با روس ها بود. اما به دلیل فقدان برنامه ریزی مشخص و آنی بودن اهداف و عدم آمادگی زیر ساخت های نظامی کشور، در مجموع با شکست مواجه شد. ایران بالا فاصله پس از جنگ با روس ها و با وجود به تحلیل رفتن بخش بزرگی از توان رزمی اش، ناچار به مقابله با عثمانی گردید. در این جنگ ها، ایرانیان به دلیل برتری تسلیحاتی و قدرت موثر آتش توپخانه خود سپاهیان ایلیاتی عثمانی را به آسانی در هم کوبیدند. همین امر بار دیگر اهمیت اصلاحات نظامی عباس میرزا را برای دفاع از کشور به خوبی نشان داد. به دلیل اشتغال دولت مرکزی و سپاه ایران به جنگ با روس ها و عثمانیان در شمال غرب و غرب کشور، نیرو های گریز از مرکز در خراسان بزرگ و شرق فعال شدند و عباس میرزا که کارآمد ترین و پیشرفته ترین قوای نظامی کشور را در اختیار داشت از جانب فتحعلی شاه برای سرکوب این آشوب گران مامور شد. اما در پایان، عباس میرزا که پس از سال ها نبرد در چهار گوشه کشور با دشمنان خارجی و معارضین داخلی به دلیل بیماری و ضعف قوای جسمانی در سال 1248 ه. ق. در مشهد دار فانی را وداع گفت و موفق به اتمام اصلاحات مورد نظر خود نشد.

این پژوهش چشم¬اندازی است بر اوضاع آموزشی ایران در دوره¬ی مشروطه و می¬کوشد که سیر دگرگونی¬های تدریجی را در نظام آموزشی ایران بررسی کند؛ و به این سوال پاسخ دهد که آیا انقلاب مشروطه توانست نظام آموزشی ایران را از حالت سنتی به صورت جدید درآورد؟ به علاوه، چگونگی وضعیت نظام آموزشی ایران قبل از مشروطه، موانع اجتماعی ـ فرهنگی گسترش نظام آموزشی به سبک جدید و جایگاه نظام آموزشی در اندیشه¬ی پیشروان مشروطه، دیگر مسائلی هستند که این پژوهش در پی پاسخ دادن به آن¬ها است. نظام آموزشی ایران پیش از مشروطه، نظامی سنتی بود که برنامه و مواد آن با مقتضای سنی افراد مناسبتی نداشت. برخورد با تمدن اروپایی سبب تکاپو در ایرانیان و انتقاد از نظام آموزشی شد. این مسأله به اعزام دانشجویان و احداث مدارسی به سبک نوین منجر گردیده و تغییراتی را در نوع نظام آموزشی به وجود آورد؛ اما این جریان با مخالفت¬هایی روبه¬رو شد و تقابل و چالش بین موافقان و مخالفان ورود نظام آموزشی جدید درگرفت. با این حال نظام نوین افتان و خیزان به تکاپوی خود ادامه داد. وقوع مشروطه، بر نظام آموزشی، همانند دیگر جوانب زندگی سیاسی و اجتماعی ایران، تأثیر گذاشت. نهادهای رسمی و غیر رسمی برآمده از مشروطه، مانند مجلس، دولت، احزاب و انجمن¬ها در راستای گسترش و همگانی شدن نظام آموزشی اقداماتی انجام دادند و آن را از حالت پیشین و وابسته به اراده افراد بیرون آوردند و هر چند با مخالفت بخش¬های از جامعه و مشکلات داخلی و خارجی روبه¬رو شدند ولی توانستند به مـرور زمان نظام آموزشی را بر پایه¬هایی بنا کنند، کـه اراده¬ی افراد سبب تزلزل آن نگردد.

در این پژوهش نظام اداری (سیاسی، اقتصادی، مذهبی و امنیتی) شیراز در عهد ناصری مورد مطالعه قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر، ارائه ی تحلیلی از تغییرات اداری حاکم بر شهر شیراز در دوره ی ناصری است و بیان این مطلب که چگونه سیاست های حکومت به سوی ایجاد ساختار جدید به همراه توسعه ی شهرنشینی به تغییر نظام اداری شیراز منجرگردیده است. همچنین این مسأله بررسی می شود که در این مرحله ی گذر تاریخی چه سنت-های اداری تغییر کرده و چه سنتهایی تداوم یافته و این تغییرات تا چه میزان به ایجاد امنیت و ثبات در شهرها انجامیده است. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که منصوبین حکومتی (والی و وزیر) و قدرت های محلی (خاندان قوام، مشیرالملک و قشقایی ها) بازیگران اصلی عرصه ی نظام اداری شیراز در عهد ناصری بوده اند. در این پارادوکس قدرت، ترکیبی از شیوه ی تمرکز و عدم تمرکز اداری دیده می شود که اغلب با چانه زنی و بده بستان های پنهانی طرفین اعمال می شده است. همچنین این تحقیق در پی اثبات این موضوع است که عهد ناصری آخرین دوره ی نظام اداری سنتی در ایران است و پس از آن با انقلاب مشروطه فصل نوینی در نظام اداری ایران گشوده می شود.

در روز 22 مرداد 1332 شاه طبق فرمانی مصدق را برکنار و زاهدی را به جای او به نخست وزیری انتخاب می کند. اما این فرمان به دلیل جعلی بودن مورد قبول مصدق واقع نمی شود. به این ترتیب که در ساعت یک بعد از نیمه شب روز 25 مرداد 1332 سرهنگ نعمت الله نصیری فرمانده گارد شاهنشاهی به همراه گروهی مسلح که حامل این فرمان بود دستگیر می شود. از آنجا که این افراد پیش از این، اقدام به دستگیری برخی از نزدیک ترین همکاران دکترمصدق کرده بودند به عنوان کودتاچی معرفی شده و شکست کودتای 25 مرداد صبح همان روز به طور رسمی از رادیو اعلام می شود و شاه به همراه همسرش از اقامتگاهش در کلاردشت به خارج از کشور می گریزد. مردم به خیابان ها می ریزند و مجسمه های رضاشاه ومحمدرضاشاه را پایین کشیده و می شکنند. اما سه روز بعد یعنی در روز چهارشنبه 28 مرداد 1332 جمعی از مزدوران دربار و سازمان-های جاسوسی، گروههایی از اوباش را اجیر می کنند و با همکاری واحدهایی از ارتش، دولت مصدق را در عرض چندساعت سرنگون می کنند. مصدق نیز دستگیر و پس از بازجویی مورد محاکمه قرار می گیرد. در جلسات بازجویی و دادگاه بدوی نظامی بحث بر سر وقایع روزهای 25 تا 28 مرداد 1332، عکس-العمل دکتر مصدق در قبال آن وقایع، به اجرا درنیامدن فرمان عزل از طرف دکتر مصدق و عدم صلاحیت دادگاه نظامی برای محاکمه نخست وزیر می باشد. هم چنین از سوی دکتر مصدق، دیوان عالی کشور به عنوان تنها مرجع صالح برای محاکمه ی نخست وزیر معرفی می شود. دکتر مصدق در طول جلسات دادگاه بدوی و تجدیدنظر نظامی با سخنانی خارج از موضوع (ازنظر دادگاه) و با بی پروایی در دفاع از خود و نهضت، روسای دادگاه و به خصوص دادستان ارتش را کلافه و سخت خشمگین می کند. اما به هر حال دادگاه بدوی نظامی حکم به محکومیت وی به سه سال حبس مجرد به اتهام تحریض مردم به مسلح شدن بر ضد قدرت سلطنت و برهم زدن ترتیب وراثت تاج و تخت می دهد. با وجود این که دکتر مصدق تقاضای فرجام می کند اما دادگاه تجدیدنظر نظامی مانع از ارسال پرونده به دیوان کشور شده و آن دادگاه نیز بعد از 26 جلسه محاکمه، حکم دادگاه بدوی را تأیید می کند. البته دکتر مصدق دست بردار نبود و با کمک وکلای غیرنظامی خویش و با نامه نگاری به رییس دیوان کشور پی گیر مسئله ی فرجام خواهی خود می شود. اما با وجود این تلاش ها و پس از مدت ها انتظار برای حضور در دادگاه دیوان کشور، آن دیوان بدون احضار وی و وکلایش به دادگاه، حکم غیابی خود مبنی بر ابرام و تأیید رأی دادگاه تجدیدنظر را از طریق جراید اعلام می کند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.