کتاب مطالعات اجتماعی از لحاظ مولفه های حقوق شهروندی خوب جامعه شناسی 1:متوسط و 2:ضعیف است.

این پژوهش با هدف تعیین نگرش اسلام از مقوله قدرت و نیز پاسخ به شبهایت در این زمینه وجود دارد نوشته شددر لابلای تحقیقات مشخص گردید که به واقع انسان محصول قدرت است اما قدرت نتیجهعمل آگاهانه و خردمندانه می باشد

هدف پژوهش، بررسی محتوای برنامه ی درسی تربیت دینی در دوره ی آموزش خانواده در مقطع دبیرستان و مقایسه ی آن با نظرات گروهی از متخصصین (علوم تربیتی، روان شناسی، علوم اسلامی) و مدرسین دوره ی آموزش خانواده بوده است. بدین منظور، پس از تحلیل محتوای برنامه ی درسی تربیت دینی در دوره ی آموزش خانواده مقطع دبیرستان بر گرفته از کتاب خانواده و فرزندان در دوره ی دبیرستان (1386) تألیف استادان طرح جامع آموزش خانواده و استخراج مولفه ها از متن محتوای موجود، و در کنار آن انجام مصاحبه با متخصصین در حوزه های (علوم تربیتی، روان شناسی، علوم اسلامی) و مدرسین دوره ی آموزش خانواده سعی شد تا به مقایسه و تحلیل مولفه های مستخرج از تحلیل محتوای متن موجود در رابطه با برنامه ی تربیت دینی با مولفه های حاصل از تحلیل گفته های مصاحبه شوندگان پرداخته شود. روش پژوهش از نوع کیفی و شامل روش مصاحبه (نیمه سازمان یافته) و تحلیل محتوای رابطه ای (عرفی ) بود. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که درباره ی نیازمندی های برنامه ی تربیت دینی در تدوین اصول، اهداف، محتوا و روش ها، 55/55% تفاوت بین دیدگاه مصاحبه شوندگان و محتوای کتاب دیده شده است. از سوی دیگر شباهت و یکسانی بین محتوای کتاب و دیدگاه مصاحبه شوندگان 44/45% بوده است. پیشنهاد می گردد که سازمان انجمن اولیاء و مربیان و نیز طراحان طرح جامع آموزش خانواده در تجدیدنظر نسبت به اصلاح و یا تغییر محتوای برنامه ی درسی تربیت دینی در دوره ی آموزش خانواده مقطع دبیرستان اقدام نمایند.

در این پژوهش به تحلیل کتاب های درسی دین و زندگی دوره های متوسطه و پیش دانشگاهی سال 1388، از لحاظ آموزش مهارت های اجتماعی- ارتباطی که از ابعاد مهم مهارت های زندگی است، پرداخته شد. تمرکز تحلیل فوق، بر مولفه های مهارت های اجتماعی- ارتباطی مبتنی بر آموزه های اسلامی به ویژه فرمایشات پیامبر اعظم (نهج الفصاحه) ارائه شده توسط فرمهینی فراهانی و سیدی (1386)، می باشد. این مولفه ها عبارتند از: «روابط خانوادگی»، «اداره ی زندگی»، «ارتباط»، «روابط بین فردی»، «مشارکت و همکاری در گروه» و « شهروندی». این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی انجام شده است که در آن ضمن تعیین بسامد هر کدام از واحدهای تحلیل، به توصیف داده های اولیه ی پژوهش پرداخته شد و پس از آن به محاسبه ی ضرایب درگیری محتوا و پرسش های هر کدام از کتاب های درسی در دوره های متوسطه و پیش دانشگاهی بر اساس مولفه های تعریف شده ی مهارت های اجتماعی – ارتباطی و با استفاه از تکنیک ویلیام رومی اقدام شد. یافته های پژوهش نشان می دهد: 1- کتاب های درسی مورد نظر که در مدارس تدریس می گردد با شکل کمی و محتوای متون موجود کارایی لازم برای آشنا کردن دانش آموزان با مهارت های اجتماعی و ارتباطی را ندارند و در این زمینه ضعیف عمل کرده اند. 2- کتاب های درسی فوق، با نوع و میزان پرسش های موجود نمی توانند دانش آموزان را در حد قابل قبولی با مهارت های اجتماعی ارتباطی آشنا کنند و در این زمینه با توجه به کمیت و کیفیت پرسش ها ضعیف عمل کرده اند. 3- ضرایب درگیری دانش آموزان با کتاب های مذکور، هر یک جداگانه عددی کوچکتر از 5/0 است. عدد مذکور نشان دهنده ی این واقعیت است که این کتاب ها، از لحاظ آشنا کردن دانش آموزان با مولفه های اجتماعی- ارتباطی در حد پایینی هستند و در این زمینه ضعیف عمل کرده اند. پیشنهاد می شود با توجه به این که وظیفه ی مدارس آماده کردن دانش آموزان برای کسب تجربه ها، استفاده از فرصت ها و پذیرش مسولیت ها در زندگی بزرگسالی اند، باید مسئولین نظام تعلیم و تربیت علاوه بر برنامه ریزی برای آموزش سایرعلوم، نسبت به آموزش مهارت های اجتماعی - ارتباطی آن هم مبتنی بر تعالیم اسلامی اهتمام ورزند و آموزش این مهارت ها را جزو اهداف اصلی خود قرار دهند.

امروزه، اعتراض دانشمندان، متفکران، سیاستمداران، مصرف کنندگان آگاه، تولید کنندگان و اکولوژیست ها در سراسر جهان علیه کشاورزی رایج، فراگیر شده است. صنعت پرورش رایج طیور نیز به عنوان زیر مجموعه آن، از این امر مستثنی نمی باشد و لذا، در مواردی از قبیل راهبردها، مصرف نهاده ها، فرآوری و مدیریت، این صنعت با مشکلاتی مواجه است. از این رو، می باید با نظر متخصصان طیور، پرورش طیور ارگانیک را به عنوان گزیدار مناسب روش متداول بررسی کرد. هدف پژوهش حاضر نیز، "بررسی نگرش محققان صنعت طیور نسبت به الگوی علمی پرورش طیور ارگانیک برای ایران" است که برای این منظور، مراحل پرورش طیور ارگانیک به 7 مرحله ی انتخاب جوجه، تهیه خوراک، آماده سازی سالن ها، نگهداری، بهداشت و درمان، اقدامات مدیریتی و کشتار تقسیم شد که با بررسی استانداردهای بین المللی، 40 شاخص برای این مراحل تبیین گردید. این پژوهش از نوع بنیادی و کاربردی است که جمعیت مورد مطالعه آن، 106 محقق طیور در دانشگاه ها و مراکز تحقیقات علوم دامی کشور بودند. حجم نمونه از جدول مورگان 95 نفر تعیین و به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. با روش پیمایش و ابزار پرسشنامه که روایی صوری و پایایی (آلفا = 8/0) آن تعیین شد، نگرش محققان جمع آوری گردید. برای بررسی شاخص های پرورش طیور ارگانیک در ایران، بر اساس الگوی نظری طراحی شده، محققان می بایست میزان ضرورت شا خص های تبیین شده را برای شرایط ایران تعیین می کردند. این الگوی نظری توانست شاخص ها را معرفی و میزان ضرورت آنها را در قالب مراحل هفت گانه و اصول چهارگانه پرورش طیور ارگانیک برای ایران تعیین نماید. در نهایت، برای تحقق الگوی علمی پرورش طیور ارگانیک در ایران، پیشنهادها و راهنمایی های کاربردی ارائه شده است.

هدف اصلی این تحقیق عبارت است از تبیین آراء تربیتی فردوسی با استناد به شاهنامه. بر اساس هدف اصلی، سوال های مطرح شده عبارتند از: 1- مفهوم تربیت از دیدگاه فردوسی با استناد به شاهنامه چیست؟ 2- اهداف تربیتی فردوسی با استناد به شاهنامه کدامند؟ 3-روش های تربیتی فردوسی با استناد به شاهنامه کدامند؟ مطالعه حاضر از نوع تحقیقات کیفی است لذا جهت پاسخگویی به سوال های فوق از روش اسنادی استفاده می شود و رویکرد حاکم بر این مطالعه توصیفی – تفسیری می باشد. در پاسخگویی به سوال های فوق یافته های ذیل بدست آمد: مفهوم تربیت: شکوفایی استعدادهای درونی انسان برای گام برداشتن در مسیر کمال. اهداف تربیتی بدست آمده عبارتند از: اهداف تربیتی فردوسی با استناد به شاهنامه در خصوص ارتباط انسان با خدا (ستایش خداوند و پرستش او، قرب الهی، پرهیزگاری، بیم و امید به درگاه خداوند، توکل، مرگ، حیات اخروی، حساب اعمال، عدل الهی). اهداف تربیتی فردوسی با استناد به شاهنامه در خصوص ارتباط انسان با خود شامل (قناعت، خردورزی، آزادگی، پندارنیک، تندرستی، خوشبینی، میانه روی، هنر، شادی و دوری از اندوه، پرهیز از پرخوری، فروخوردن خشم، بلندهمتی، نیک نامی، جوان مردی، اندیشه ورزی، تربیت بدنی و مبارزه با موانع و آفات کمال آدمی) می شود. اهداف تربیتی فردوسی با استناد به شاهنامه درخصوص ارتباط انسان با دیگران مشتمل است بر (عدالت، راستی، وفاداری به پیمان، آئین دوستی و رفاقت، کردارنیک، سخت کوشی، گفتار نیک، بی آزاری ، آیین جنگ وصلح، احساس مسئولیت و تعهد نسبت به حکومت، قدرشناسی، آینده نگری، مهارت های زبانی و سخنوری ، دوری از نادان ، خوش رفتاری با مردم، بخشش، مبارزه با آسیب های اجتماعی، عشق، میهن دوستی، احترام به پدر و مادر و همسایه، حفظ حجاب، پاکدامنی ، مهمان نوازی و صرفه جویی). اهداف تربیتی فردوسی با استناد به شاهنامه در خصوص ارتباط انسان با طبیعت عبارتند از: (حفظ محیط زیست). روش های تربیتی فردوسی با استناد به شاهنامه عبارتند از (دعا، توبه، امرمعروف و نهی از منکر، پند و اندرز، تشویق، تنبیه، مشورت، مناظره، پژوهش کردن ، امتحان، تمثیل، داستان ، معما، عبرت). اما در هنگام بررسی سوال ها یافته های فرعی نیز به دست آمد که ذیل هیچکدام ازپاسخ های اصلی قرار نمی گیرند. این یافته ها می توانند تحت عنوان ویژگی های مربی و متربی به صورت جداگانه مطرح شوند که عمده ترین آن ها عبارتند از: ویژگی های مربی (محبت و مهربانی، بردباری، انصاف، دوری از خشم ، توأم بودن علم و عمل، آشنایی با روش های تربیت). ویژگی های متربی( اطاعت کردن، توجه و دقت، گوش دادن، کوشش، توکل، تواضع ، اغتنام فرصت). در پایان رساله نیز پیشنهادهایی مشتمل بر پیشنهادهای پژوهشی و کاربردی ارائه شده است.

چکیده بررسی و تحلیل دیدگاه های تربیت امام صادق(ع) به کوشش: محمد زارعی همه تلاش های انبیاء و امامان معصوم(ع) این بوده است که زمینه های رشد و تعالی انسان را فراهم کرده و به عبارت دیگر انسان تربیت کنند. از دیدگاه اسلام و مکتب تشیّع بهترین راه تربیت انسان، پیروی از وحی الهی و سنّت معصومین علیه السلام است که این پژوهش سعی کرده قدمی هرچند کوچک در این راه بردارد. بنابراین هدف اصلی این تحقیق بررسی و تحلیل دیدگاههای تربیتی امام صادق(ع) و استنتاج اهداف و روش های تربیتی با استفاده از سیره، احادیث، روایات و دیگر آثار منسوب به ایشان می باشد. بر اساس هدف فوق، سوال های مطرح شده عبارتند از: 1- اهداف تربیت از دیدگاه امام صادق(ع) کدامند؟ 2- روش های تربیت از دیدگاه امام صادق(ع) کدامند؟ از آنجا که مطالعه حاضر از نوع تحقیقات کیفی است. لذا جهت پاسخگویی به سوالهای فوق از روش اسنادی استفاده می شود و رویکرد حاکم بر ایت پژوهش توصیفی-تفسیری می باشد. در پاسخگویی به سوال های فوق یافته های ذیل به دست آمد. اهداف تربیتی به دست آمده عبارتند از: که در فصل چهارم در دو بخش به این سوالات پاسخ داده شده است. 1- اهداف تربیتی امام صادق(ع) در خصوص ارتباط انسان با خدا (معرفت خدا، ایمان، تقوا، عبادت، شکرگزاری). 2- اهداف تربیتی امام صادق(ع) در خصوص ارتباط انسان با خود ( رشد و کمال، پرورش قوه تعقل و اندیشه، کسب علوم و معارف). 3- اهداف تربیتی امام صادق(ع) در خصوص ارتباط انسان با دیگران( ارتباطات اجتماعی، ارتباطات اقتصادی).4- اهداف تربیتی امام صادق(ع) در خصوص رابطه انسان با طبیعت( شناخت طبیعت، روش برخورد با طبیعت). نتایج حکایت از آن دارد که روش های تربیتی از منظر امام صادق(ع) را به شرح زیر برشمرد:1-مناظره 2- امربه معروف و نهی از منکر 3- ذکر و دعا 4- الگوی تربیتی 5- تلفیق علم و عمل 6- توبه و بازگشت

هدف پژوهش حاضر ، بررسی مقایسه ای ویژگیهای شخصیتی و تمایلات کارآفرینانه و عملکرد تحصیلی دانش آموزان هنرستانهای کاردانش شهرستان قیروکارزین می باشد . روش پژوهش از نوع توصیفی علی مقایسه ای پس از وقوع می باشد . جامعه آماری مورد پژوهش در این تحقیق ، کلیه دانش آموزان (دختر و پسر ) هنرستانهای کاردانش شهرستان قیروکارزین در سال تحصیلی 89-1388 را تشکیل می دهند که تعدادآنها 280 نفر شامل ( 239 پسر و 41 دختر ) در رشته های برق صنعتی ، تعمیر موتور خودرو ، ساختمان سازی و خیاطی می باشد ، نمونه آماری در این پژوهش نیز معادل جامعه آماری است . ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه می باشد . پژوهش حاضر دارای سه متغیر اساسی (عملکرد تحصیلی ، تمایلات کارآفرینانه و ویژگی های شخصیتی ) است . برای تجزیه و تحلیل داده ها ، از فراوانی ، درصد ، درصد تراکمی و آزمون تی مستقل استفاده شده است . پس ازتجزیه و تحلیل داده ها ، نتایج نشان داد که بین دانش آموزان دارای ویژگیهای شخصیتی مختلف ( منفعل وقاطع ) به لحاظ عملکرد تحصیلی و ابعاد مختلف آن و نیز تمایلات کارآفرینانه و ابعاد مختلف آن تفاوت معناداری وجود ندارد . در حالی که بین میزان انگیزش دانش آموزان دارای ویژگیهای شخصیتی مختلف ، تفاوت معناداری وجود دارد ، به نحوی که دانش آموزان دارای شخصیت منفعل دارای انگیزش بیشتری نسبت به دانش آموزان قاطع می باشند . کلید واژه ها : عملکرد تحصیلی ، تمایلات کارآفرینانه ، ویژگیهای شخصیتی دو گروه منفعل و قاطع

هدف از پژوهش حاضر، بررسی میزان تحقق اهداف مهارتی برنامه درسی تربیت بدنی در شهرستان سیریک از دیدگاه معلمان و دانش آموزان در سال تحصیلی 89-88 بوده است. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی و جامعه آماری پژوهش کلیه معلمان و دانش آموزان دوره ابتدایی شهرستان سیریک در سال تحصیلی 89-88 بوده اند که شامل5124 نفردانش آموز و 203 نفر معلم می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی، تعداد255 نفر دانش آموز و 132 نفر معلم به عنوان نمونه انتخاب گردیده بودند و جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه ها و چک لیست های مشاهده اهداف مهارتی برنامه درسی تربیت بدنی محقق ساخته استفاده گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های میانگین، انحراف معیار و آزمون t تک متغیره استفاده گردید و به طور کلی اهداف مهارتی برنامه درسی تربیت بدنی دوره ابتدایی شهرستان سیریک در سال تحصیلی 89-88 محقق شده بود.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی میزان برخورداری محتوای کتابهای فارسی دوره راهنمایی از مولفه های خلاقیت بوده است . این پژوهش با رویکرد توصیفی و روش تحلیل محتوا انجام شده است و با استفاده از سیاهه های مولفه های خلاقیت گیلفورد مورد بررسی قرار گرفته اند. جامعه و نمونه آماری کل کتابهای فارسی دوره ی راهنمایی در سه پایه اول تا سوم می باشد. واحد تحلیل جملات و تصاویر موجود در متن بوده که با توجه به بررسی های انجام شده میزان فراوانی و درصد جملات مرتبط با مولفه های خلاقیت به دست آمده و مورد مقایسه قرا رگرفته اند. و نتایج حاصل حاکی از آن است که در کل کتابهای فارسی دورهی راهنمایی در حد 32/2 درصد به مولفه های خلاقیت توجه شده است؛ بطوری که در کتاب فارسی اول دورهی راهنمایی در حد 18/2 درصد که کمترین توجه به مولفه های خلاقیت داشته است؛ در کتاب فارسی دوم راهنمایی در حد 47/2 درصد که بیشترین توجه به مولفه های خلاقیت را داشته است؛ در کتاب فارسی سوم راهنمایی در حد 36/2 درصد توجه به مولفه های خلاقیت را داشته است.

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر آموزش فراشناخت بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه سوم راهنمایی شهر بوشهر انجام شده است. در این پژوهش از روش نیمه تجربی استفاده شده است . جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشآموزان دختر و پسر پایه سوم راهنمایی شهر بوشهر بوده که به صورت تصادفی80 نفر دختر و 80 نفر پسر برای مطالعه انتخاب شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش آزمون عملکرد تحصیلی و ابزار سنجش عملکرد تحصیلی پرسشنامه ept بوده است. پایایی پرسشنامه از طریق الفای کرونباخ محاسبه شده است و مقدار 75/. به دست آمده است. آزمون آماری مورد استفاده در این پژوهش آزمون t گروه های مستقل بوده است. نتایج بیانگر آن بود که فراشناخت بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان موثر می باشد و استفاده از آن باعث موفقیت هرچه بیشتر دانش آموزان خواهد شد. کلید واژه ها: فراشناخت، عملکرد تحصیلی، پایه سوم راهنمایی، شهر بوشهر.

تربیت جنسی شاخه ای از تربیت است که به مباحثی نظیر کنترل و جهت دهی به میل جنسی، روابط سالم دختر و پسر، آمادگی برای ازدواج و آشنایی با حقوق و تکالیف خانوادگی می پردازد. هدف این پژوهش، مقایسه دیدگاه های اندیشمندان اسلامی پیرامون تربیت جنسی است. پارادایم تحقیق، کیفی و طرح، غیرحدوثی است. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، هشت نفر از اندیشمندان مورد مطالعه قرار گرفته اند. رویکرد تجزیه و تحلیل داده ها توصیفی ـ تفسیری است و محقق خود به عنوان ابزار تحقیق می باشد. روش تحقیق اسنادی است که با استفاده از تحلیل محتوای رابطه ای، مقوله های تربیت جنسی، استخراج و با همدیگر مقایسه شده است. مفاهیم مورد نظر اندیشمندان، در سه مقوله ی هدف، روش و محتوای تربیت جنسی ارائه شده است. به طور کلی ابن سینا بر تشکیل و سلامت خانواده؛ غزالی بر مهار نفس؛ ابن مسکویه و خواجه نصیر بر اخلاق خانوادگی؛ مهدی و احمد نراقی بر ارزش شناسی شخصیت و تهذیب اخلاق؛ مرتضی مطهری بر تحکیم بنیان و حقوق خانواده و محمدتقی فلسفی بر تهذیب اخلاق تأکید دارند. مبحث اصلی دانشمندان مسلمان در دوره کودکی پرهیز از تحریک و هیجان میل جنسی است و ضمن پرورش هویت جنسی بر فراگیری حقوق والدین و نوعی آمادگی برای انجام تکالیف دینی، تأکید دارند. آشنایی با تغییرات جسمانی و روانی دوران بلوغ، عوامل موثر در بلوغ زودرس، انحرافات جنسی و راهکار مقابله با آن، سن تکلیف و احکام مربوط به آن، برای دوره نوجوانی مفید است. هر چند اندیشمندان اسلامی ضرورت تربیت جنسی و اهمیت آن برای دوره ی کودکی و نوجوانی مطرح نموده اند؛ اما تأکید اصلی ایشان آماده سازی جوانان برای ازدواج و تشکیل خانواده می باشد.متفکران اسلامی درکودکی بر اختفاء، در نوجوانی بر کنترل و در جوانی بر جهت دهی میل جنسی در مسیر ازدواج تأکید دارند. بعد از ازدواج نیز بر تحکیم روابط و استواری خانواده و حقوق و تکالیف اعضاء آن نسبت به هم توجه نموده اند. بنابراین با توجه به مباحث فوق چنین می توان نتیجه گرفت که تربیت جنسی از منظر اندیشمندان اسلامی برابر با تربیت خانوادگی است. با توجه به این که عموم اندیشمندان مسلمان تحت تأثیر آموزه های دینی قرار گرفته اند؛ تربیتی را پیشنهاد داده اند که بر بنیان عقاید و ایمان استوار است. لذا چنین می توان نتیجه-گیری نمود که از دید ایشان تربیت جنسی پیرو تربیت دینی است و مبحثی کاملاً جدا و مستقل نمی باشد. متفکران بررسی شده بر تربیت جنسی متناسب با نیازهای جسمی و روانی و تحولات زندگی تأکید دارند و از تربیت زود هنگام یا دیروقت انتقاد کرده اند.غالب اندیشمندان اسلامی راهبرد پرهیز از هر گونه رابطه ی زن و مرد نامحرم ـ حتی روابط دیدن و شنیدن سالم ـ در پیش گرفته اند. در حالی که با توجه به وضعیت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و آموزشی جامعه ی معاصر، چنین راهبردی نمی تواند پاسخ گوی نیازهای تربیتی اقشار جامعه باشد.با وجود اینکه عموم متفکران اسلامی، از مبانی دینی بهره برده اند؛ اما تحلیل و تفسیرهایی که از آموزه های اسلامی نموده اند؛ تحت تأثیر جو فرهنگی عصر خود می باشد. در بررسی حاضر، مفاهیم مورد نظر دانشمندان اسلامی در سه مقوله ی هدف، روش و محتوا ارائه شده است که در برخی جهات می تواند پاسخ گوی نیازهای عصر حاضر شود. با توجه به نیازهای زمان، اندیشمندان معاصر علاوه بر مبانی عقلی، نقلی و کلامی از آموخته های روان-شناسی و پزشکی بهره برده و بر جامعیت نظرات خود افزوده اند. استفاده از سایر علوم مرتبط، مانند جامعه شناسی و انسان شناسی می تواند نتایج سودمندی به بار آورد. با توجه به محتوای مطرح شده برای دوره های مختلف سنی، نتایج نشان می دهد که والدین در دوره کودکی؛ معلمان در دوره نوجوانی و مربیان آموزش خانواده در دوره جوانی و میان-سالی نقش اصلی در تربیت جنسی ایفاء می کنند.

چکیده: این پژوهش با هدف بررسی میزان توجه به انگیزه ی پیشرفت در محتوای کتب درسی علوم انسانی دوره راهنمایی کشور ایران انجام شده است. در این پژوهش از روش توصیفی جهت مشخص نمودن مولفه های انگیزه ی پیشرفت و از روش تحلیل محتوا به منظور بررسی و تحلیل محتوای کتب درسی علوم انسانی دوره راهنمایی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش در بخش تحلیل محتوا، کتب درسی علوم انسانی دوره راهنمایی در سال تحصیلی 89-88 بوده که جامعه با نمونه برابر است. ابزار جمع آوری اطلاعات سیاهه ی تحلیل محتوا ست که پس از مطالعه مبانی نظری و طرح پیشنهادی، تهیه و تدوین شد . و روایی آن توسط محققان روان شناسی تربیتی تعیین شد. واحد تحلیل، جملات مندرج در متن کتاب درسی بوده و در بخش تحلیل محتوا مهم ترین یافته ها نشان داد که در مجموع میزان توجه به انگیزه پیشرفت و مولفه های آن در پایه اول راهنمایی با 18/71 درصد، پایه دوم 15/12 درصد، پایه سوم67/16 درصد بوده است. و از بین مولفه های انگیزه پیشرفت، در پایه های اول تا سوم راهنمایی، انگیزه ی قوی برای تحرک به سوی بالا دارای بیشترین فراوانی بود که در پایه دوم با 86/32 درصد بیش از سایر پایه ها به این مولفه توجه شده بود. کلید واژه ها: انگیزه ی پیشرفت، تحلیل محتوا، محتوا، کتب درسی علوم انسانی، دوره راهنمایی تحصیلی

اخلاق و تربیت از امور مهم همه ی زمان ها و زبان هاست. مولانا و سعدی، دو تن از شاعرانِ برجسته ی پارسی زبان اند که آثار آکنده از معرفت و حکمتِ آنان، پیراینده ی اخلاق از هر پلیدی و پرورنده ی سیرت ستوده در آدمیان است و در زمینه ی تربیت دو معلّمِ موفّق بوده اند. شهیدثانی نیز از دیگر معلّمان موفّق است که آداب معلّمی را با الهام از آموزه های دینی، در کتاب منیه المرید بیان نموده است. بنابراین در این پژوهش کوشیده ایم با کاوش در آثار مذکور این بزرگان و برخی متون دینی و هم چنین تطبیق و مقایسه ی آن ها، اخلاق و شیوه های نیکویی را که می تواند در موفّقیّت یک معلّم یا مربّی موثّر افتد، بیان کنیم. نتیجه ی مطالعات و مقایسه های مربوط بدین موضوع را در پنج فصل فراهم آورده ایم: فصل اول: به کلیّات یا مباحث مقدّماتی پایان نامه اختصاص یافته و درباره ی موضوع هایی از قبیل اهداف پژوهش، روش پژوهش و ... سخن به میان آمده است. فصل دوم: در این فصل به کوتاهی بر تاریخچه ی آموزش و پرورش جهان پرداخته ایم. فصل سوم: در این فصل به تاریخچه ی آموزش و پرورش ایران و نظریات تربیتی برخی از بزرگان تعلیم و تربیت ایران نگاهی انداخته ایم. فصل چهارم: مهم ترین فصل این پایان نامه است شامل موضوع هایی است که در مورد اخلاق و شیوه های نیکوی معلّمی با توجّه به آثار مورد تحقیق می باشد که برخی از آن‎ها عبارتند از: نیّت، بازخواست خویشتن، مصاحبت، انگیزه، شادی، تأثیر لقمه، بینش، نقش داستان ها و مَثَل ها، عکس العمل در برابر بدی و راه های حذف بدی ها. فصل پنجم: در فصل پنجم نتایج حاصل از این پژوهش ارائه شده است.

در این پژوهش سعی شده به تبیین ویژگی های برنامه درسی تربیت دینی کودکان، پرداخته شود. طرح این تحقیق کیفی با خصوصیت پیدایشی و تحلیل محتوای آن عرفی است. رویکرد تحقیق تفسیری-تجریدی می باشد. گام اول این پژوهش تحلیل محتوای کتاب "راهنمای برنامه و فعالیت های آموزشی و پرورشی دوره پیش دبستانی" است. در قدم بعدی با 18 نفر از متخصصین حوزه های علوم دینی، علوم تربیتی و روانشناسی، ادبیات کودک و همچنین مربیان پیش دبستانی، مصاحبه نیمه سازمان یافته صورت گرفت. نمونه گیری هدفمند بوده است. . متن مصاحبه ها تحلیل شده و مقوله های کلی آن استخراج شده اند. سپس ابتدا مقوله ها به صورت مجزا و مربوط به گروه های تخصصی مختلف آورده شده، سپس در 8 جدول جمع بندی ارائه شده اند. 8 جدول مربوط به اهداف، اصول، روش ها، ویژگی ها و موضوعات محتوا، ویژگی های کودکان، ویژگی های مربیان و آسیب های پیش روی تربیت دینی است. مهمترین اهداف مورد اشاره مصاحبه شوندگان: زمینه سازی، عمل و شناخت مذهبی، عاطفه دینی، تصحیح اخلاق و رفتار، بیداری فطرت، ایجاد تعادل، دین محوری و انس با قرآن بود. مهمترین اصول: در نظر گرفتن ویژگی ها و توانایی های کودکان، تکرار و تلقین، ، محبت، احترام، آزادی، فطرت، پیروی از طبیعت، اثرگذاری و اثرپذیری، عدم تعارض در محیط، اعتدال، تخیل، تذکر، توجه به علایق، ، نظم، تفکر ، تجربه دینی فردی، زندگی دینی، کیفیت گرایی، زمینه سازی، تدرج و صداقت. مهمترین روش ها: الگودهی و تقلید، تشویق، تعامل و گفتگو، ساماندهی فضای آموزشی، القاء و تلقین، اکتشاف و تجربه، عادت، آموزش خانواده، راهبرد ذکر، استفاده از مصادیق عینی ، روش های غیر مستقیم مثل شعر و قصه، روش های تلفیقی، آموزش فلسفه به کودکان، مشاهده، شنیدن غیرارادی ، محبت ورزی، استفاده از کلمات قرآنی برای زبان آموزی، پرورش حواس، عمل بر اساس رغبت ها، استفاده از هنر ، دادن احساس لذت به کودک و یادآوری نعمتهای خدا، از ویژگی های محتوای تربیت دینی: دربرگیرنده رشد همه جانبه کودک، ارائه تلفیقی، بسترسازی ، مطابقت با رشد شناختی و ارائه تصویری ساده از مفاهیم دینی، زبان کودکانه، یاری گر کودک در درک امور فرامادی، واضح، ، قابل تجربه در عمل، پرهیز از مطالب متناقض، محتوای مهرآمیز، مبتنی بر دل، دارای تخیل و نماد، متذکر به وجود آفریدگار، بیدار کننده فطرت، مهمترین موضوعات محتوای تربیت دینی کودکان : آشنایی با مفهوم خدا، آموزش قرآن، عبادات و مناسک، آموزش آداب بر اساس روایات اهل بیت (ع)، آموزش ارزش ها و مسائل اخلاقی، آشنایی با سیره پیامبران و اهل بیت (ع). ویژگی های کودکان پیش دبستانی: تفکر پیش عملیاتی و ادراک شهودی، تصاویر ذهنی تقلیدی، قوه تخیل، پیدا کردن تصویر ذهنی اشیاء در غیاب آنها، ظرفیت نمادپردازی از طریق زبان و نمادهای رمزی، همگرایی بین زبان و تفکر، ، ذخیره کم خزانه لغات و حافظه، پرسش های فلسفی، اندیشه سیال و فاقد منطق استقراء و قیاس، خودمحوری شناختی و انگیزه ایمانی مادی ، خودآگاهی به مرگ، جنسیت، درک برخی از صفات خدا، فهم ماهیت کنش رابطه با خدا، ارائه استدلال درباره اطاعت از خدا، ظهور نخستین احساس تکلیف، احترام و ارزش برای خدا، روحیه تنوع طلب، جستجوی رابطه با خدا برای رفع نیازهای مادی، ویژگی هایی مربی: تقدم علاقه و انگیزه و اعتقاد بر علم و مهارت، عامل بودن، مطالعه و آگاهی ، رعایت نظم، پرهیز از افراط در بیان نظرات، ، آگاهی مختصری از روانشناسی رشد، مهارت ، نگرش مثبت به ارزش ها، داشتن تجربه، دین داری، خلاق ، توانایی برقراری ارتباط عاطفی با دانش آموزان، در ارتباط با آسیب ها نیز به موارد زیادی اشاره شده است که مهمترین آنها به شرح زیر است: عدم صلاحیت مربی، کمیت گرایی و هدف شدن رشد علمی، وجود تعارض، ترساندن کودک، چالش های موجود در کتب، شروع تربیت دینی با احکام، طرح مسائل انتزاعی، ارائه تصویر غلط از خدا، غفلت از تخیل، عدم توجه به اصل آزادی و فطرت، تربیت تصنعی. مقایسه برنامه موجود و نظرات متخصصان بیانگر شباهت های نسبی بین این دو حوزه است، اما بررسی آسیب ها، غفلت از برخی اصول از جمله اصل دین یابی، دین محوری، فطرت، اعتدال، تخیل و آزادی را نشان می دهد. بر این اساس پیشنهاد می شود که هدف دین محوری، اصل دین یابی، روش زمینه سازی و محتوای ادبیات دینی کودک به عنوان مقوله های اصلی تربیت دینی کودکان مدنظر قرار گیرند.

پژوهش حاضر باهدف بررسی روابط بین هویت ملی ودینی با سبک های پردازش هویت در دانش آموزان دبیرستان های شهرستان قشم با روش همبستگی دریک نمونه 402 نفری با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای واستفاده از دوپر سشنامه سبک های پردازش هویت برزونسکی( isi_6g ) وهویت ملی ، دینی انجام شده وپس ازتجزیه وتحلیل داده ها به نتایج زیر منتهی شده است :بین هویت ملی با سبک هویت اطلاعاتی و هنجاری رابطه ی مثبت و معنا داری وجود دارد ، همچنین بین هویت دینی با سبک هویت اطلاعاتی وهنجاری نیز رابطه مثبت و معناداری وجوددارد . بین هویت ملی وهویت دینی با سبک هویت سردرگم / اجتنابی رابطه ی مثبت و معناداری وجوددارد اما این رابطه نسبت به سایر سبک ها ضعیف تراست. کلید واژه ها : هویت ، هویت ملی ، هویت دینی ، سبک های پردازش هویت ، سبک اطلاعاتی ، سبک هنجاری ، سبک سردرگم / اجتنابی

این پژوهش با هدف تحلیل محتوای دروس علوم اجتماعی دوره راهنمایی کشور ایران انجام شده است. در این پژوهش از روش توصیفی جهت مشخص نمودن آموزه های اخلاقی و از روش تحلیل محتوا به منظور بررسی و تحلیل برنامه ی درسی علوم اجتماعی دوره راهنمایی استفاده شده است. جامعه ی آماری پژوهش در بخش تحلیل محتوا، برنامه درسی علوم اجتماعی کشور بوده که از این جامعه ، برنامه درسی تعلیمات سال اول، دوم و سوم برای مطالعه انتخاب شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، سیاهه های تحلیل اهداف، تحلیل محتوای کتب درسی، تحلیل محتوای کتب راهنمای معلم و تحلیل تصاویر بود که پس از مطالعه مبانی نظری و بسترهای قانونی و طرح پیشنهادی، تهیه و تدوین شد و روایی آن توسط متخصصان علوم تربیتی و کارشناسان حوزه ی اخلاق تعیین شد. واحد تحلیل، جملات مندرج در متن کتب درسی، متن اهداف، کتب راهنمای معلم و هم چنین تصاویر مندرج در کتب درسی بوده است. در بخش تحلیل محتوا مهم ترین یافته ها نشان دهنده ی آن بود که در مجموع اهداف، 75/72 درصد و کتب درسی به میزان 31/12 درصد توجه شده که بیشترین میزان توجه مربوط به بعد شناختی بوده و در و از مجموع تصاویر مندرج نیز 02/51 درصد تصاویر در ارتباط با آموزه های اخلاقی است.

هدف کلی این پژوهش آن است که آراء هرمنوتیکی محمد مجتهد شبستری و نصر حامد ابوزید تحلیل و سپس دلالت های آن ها در تربیت دینی استنتاج گردد. با توجه به این هدف ابتدا به شباهت ها و بعد به تفاوت دیدگاه های هرمنوتیکی این دو نواندیش در خصوص متون دینی پرداخته شده است. سپس دلالت های آن ها در قلمرو تربیت دینی مورد بررسی قرار گرفته است. داده های مورد نیاز با روش سندکاوی جمع آوری شده است. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده با رویکرد تفسیری ـ تجریدی و روش تحقیق مورد استفاده روش تحلیل محتوای استقرایی و غیرجهت دار می باشد. نتایج تحقیق نشان داد که بین آراء هرمنوتیکی هر دو نواندیش در خصوص تفاوت بین دین و معرفت دینی، لزوم نگره ی تاریخی داشتن به متون دینی، دور هرمنوتیکی در روند فهم این متون و پایان ناپذیری تفسیر آن ها، بهترین فهم در سایه ی تفسیر ضابطه مند و تأویل در افق زمان تفسیر، ترجمه ی متون دینی از افق دیروز به افق امروز و... شباهت برقرار است. تفاوت دید گاه های این دو صاحبنظر تنها در کلی نگری مجتهد شبستری به مقوله ی فهم متن دینی (هرمنوتیک) و جزئی نگری نصرحامد به نشانه شناسی متن (semantic) می باشد. دلالت های قابل استنتاج در آراء این دو نواندیش در وجوه اهداف، روش و ویژگی های محتوای درسی نیز بررسی شد. در نهایت برای جبران کمبودهای این رویکرد به تلفیق آن با رویکرد عرفانی پرداخته شد. بدین ترتیب مفهوم تربیت دینی در معنای رویکرد تلفیقی، هدف غایی، اهداف میانی و کوتاه مدت در این رویکرد جدید و همچنین طرز تلقی آن نسبت به مربی، متربی، متون درسی و فرآیند ارزش یابی در قلمرو تربیت دینی بیان گشت.

زندگی در جامعه ی امروز مستلزم داشتن تفکر نقاد است و آموزش آن، در نظام آموزش و پرورش ضروری به نظر می رسد. تفاوت بین رویکردهای مختلف تربیتی در ضروری بودن آموزش تفکر نقاد، تردید ایجاد نخواهد کرد. تربیت دینی یکی از وجوه تربیت است که در عصر حاضر با جدیت بیشتری پیگیری می شود. در تربیت دینی، دیدگاه های مختلفی وجود دارند که دیدگاه عقلانی در تربیت دینی یکی از آن هاست. هدف کلی پژوهش این است که با بررسی و مقایسه ی مولفه های تفکر انتقادی و تفکر از منظر قرآن و همچنین بررسی رویکردهای متفاوت در تربیت دینی، دلالت های تربیتی ورود تفکر انتقادی به تربیت دینی را بیان کند. مولفه-های تفکر انتقادی، از دیدگاه انیس، پل، مک پک و لیپمن اخذ شده است. مولفه های تفکر قرآنی، از پیش تعیین شده نبوده و حاصل تلاش محقق است. پژوهش گر با مراجعه به دوازده تفسیر مختلف قدیمی و جدید، مولفه-های تفکر قرآنی را استخراج کرده است. با توجه به مطالعات صورت گرفته، نتایج نشان می دهد که دین و سنت تربیتی ما، مبتنی بر تفکر و اشاعه ی آن بوده است، با آن بیگانه نیست. در واقع تفکر قرآنی همان تفکر انتقادی است. تفکر یک ماهیت واحد دارد که وجهی از آن تفکر انتقادی است. بنابراین منطقی به نظر نمی آید که قرآن از طرفی، تفکر را به معنای عام آن مورد تاکید قرار دهد و از طرفی دیگر وجه انتقادی آن را قبول نداشته باشد. با وجودی که، نظام آموزش و پرورش ایران مدعی تربیت دینی، بر مبنای اسلام است، به نظر می رسد، مشوق و پرورش دهنده ی تفکر انتقادی نیست. برای اصلاح این رویه، باید تغییراتی در مبانی نظری صورت گرفته تا موانع عملی، نیز برطرف شوند. در پایان این پژوهش، پیشنهاداتی در حوزه های هدف، اصول، روش، محتوا، معلم، فراگیر و ارزشیابی، برای تغییر این رویکرد، ارائه گردیده است. روش تحقیق این پژوهش، تحلیل کیفی است که با استفاده از رویکرد تفسیری - تجریدی و روش تحلیل محتوای اسقرایی انجام گرفته است.

بررسی عناصر و مولفه های ایثار و شهادت در ادبیات داستانی کودک و نوجوان به وسیله ی سیدمحسن مرتضوی تاریخ همواره بستر حوادث و رویدادهای متعدد و زاییده ی عوارض و تبعاتی است که قطعاً گریبان بشر را می-گیرد. یکی از بارزترین مصادیق آن « جنگ » می باشد. ادبیات دفاع مقدس هشت ساله ایران سرشار از آموزه-های فرهنگی و ارزش های زیبنده ای است به گونه ای که بررسی خاطرات، زندگینامه ی شهدا و ایثارگران و چشم انداز عناصر متأثر در سرنوشت و اقتضائات جنگ تحول ادبیاتی جنگ را رقم می زند. سهم ادبیات داستانی کودک در این راهوار بسیار محرز و تعیین کننده می باشد. در این مجال سعی شده است تا ضمن مرتفع شدن این دغدغه، تعمیمی شایسته بر اصول بنیادین ادبیات کودک در جنگ هشت ساله صورت پذیرد. در این مطالعه با استفاده از تحقیق کیفی پنجاه و هفت داستان از کتاب های داستانی کودک و نوجوان مورد تحلیل محتوای قیاسی قرار گرفت، و با رویکرد غیر پیدایشی، به بررسی تعداد سی و شش مولفه ی ایثار و شهادت در این کتاب ها پرداخته شده است.این مولفه ها عبارتند بودند از: ایمان به خدا، توکل به خدا، محاسبه ی نفس، ترجیح منافع نظام بر منافع شخصی، خدمت گزاری، مردم داری، استقامت در راه رسیدن به هدف، ذلت گریزی، نترسیدن از مرگ، ساده زیستی، انصاف، خطرپذیری، انتقادپذیری، عدم دنیاپرستی، قانع بودن، وطن پرستی، رعایت نظم در امور، اعتماد به نفس بالا، انجام وظیفه و مسئولیت، احسان و نیکوکاری، پرکاری و کم حرفی. پژوهش گر برای جمع آوری داده ها، از روش اسنادی و به منظور تحلیل داده ها، از روش تحلیل محتوای قیاسی مایرینگ استفاده کرده است. نمونه از نوع هدفمند بوده که کتاب های داستانی سال های 1380 تا 1390 در دو گروه سنی "ب" و "ج" را شامل می شود. نتایج نشان داد که در هر دو گروه، رویکرد غالب در طرح مقوله ی ایثار و شهادت، مولفه ی "ترجیح منافع نظام بر منافع شخصی (ایثار)" است و پس از آن، بیشتر به"استقامت در راه رسیدن به هدف" پرداخته شده است و کمترین مولفه ی مورد توجه "انصاف" بوده است. همچنین در مجموع میزان فراوانی مولفه های ایثار و شهادت در کتاب های داستانی گروه سنی "ج" بیشتر از کتاب های داستانی گروه سنی "ب" دیده می شود.

چکیده آسیب شناسی فعالـیت های پرورشی مدارس و نهاد امـور تربیتی در دبیرستان های شیراز به کوشش ماه منیر ایران پور هدفِ این پژوهش عبارت از آسیب شناسی فعالیت های پرورشی بود. این پژوهش در پارادایم کیفی و با استفاده از مدل غالب - کم غالب انجام گرفت. دراین مدل از ترکیب دو روش کمّی و کیفی استفاده می شود. گردآوری داده ها در بخش کیفی، به روش مصاحبه ی عمیق صورت گرفت که در آن افراد مورد مطالعه به شیوه ی هدفمند و با توجه به اصل نمونه گیری با حداکثر تنوع انتخاب شدند. جمع آوری داده ها در بخش کم غالب یعنی بخش کمّی نیز، با استفاده از دو پرسش نامه ی محقق ساخته، در دو جامعه ی آماری مربیان پرورشی و دانش آموزان دوره ی متوسطه انجام گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کیفی از شیوه ی تحلیل استقرایی با رویکرد تئوری داده مبنا، و در بخش کمّی از شاخص های آمار توصیفی و استنباطی مناسب استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که آسیب های موجود در فعالیت های پرورشی و نهاد امور تربیتی، ناشی از: عدم تبیین مبانی نظری فعالیت های پرورشی، ساختار تفکیکی و متمرکز حاکم بر نظام آموزش و پرورش، شیوه های جذب، تربیت و به کارگیری مربیان پرورشی، روش و محتوای فعالیت های پرورشی، اهداف آرمان گرایانه ی تعلیم و تربیت و اهداف فعالیت های پرورشی، بی توجهی به تمام عوامل موثر در فرایند تربیت، تعارض در اهداف و روش ها بین نهادهای مختلف فرهنگی جامعه، حاکمیت رویکرد محصولی نگر به جای رویکرد فرایند نگر بر فعالیت های پرورشی، ناشناخته بودن اهداف و فلسفه ی این فعالیت ها و انواع آن برای دانش آموزان و اولیاء ، سیطره ی نگاه کمیّت مدار بر فرایند تربیت به جای نگاه کیفیّت مدار، کمبود امکانات و فراهم نبودن زیرساخت ها بوده است. واژه های کلیدی: فعالیت های پرورشی، مبانی نظری و فلسفی فعالیت های پرورشی، هدف، محتوا، روش و ساختار فعالیت های پرورشی.

1-1-کلیات نگاه انسان به آزادی و اختیار ،به روزهای اولیه ی انسان نخستین، یعنی حضرت آدم و حوا بر می گردد .جبر و اختیار به عنوان آموزه ای مهم از نخستین مباحث عقایداسلامی، سهم زیادی از بحث های کلامی را از دانش دینی به خود اختصاص داده است . (قدردان قراملکی ،1384) در اهمیت مساله ی جبر و اختیار، باید در نظر گرفت که تمام علوم مربوط به موضوع انسان، علوم روانی با اقسام گوناگونش ،علوم اقتصادی ،حقوقی ،اخلاقی ،سیاسی و ...زمانی می توانند خود را برای بهره برداری کامل، آماده کنند که مساله ی آزاد بودن یا مجبور بودن انسان و محدود? ی عمل او بطور نهایی روشن شده باشد .مساله ی جبر و اختیار از دیر گاه مورد توجه فلاسفه و دانشمندان بوده است .تاریخ ابتدای بحث معلوم نیست. از متفکرین گذشته، مشهورترین شخصیت علمی و فلسفی که این مساله را با اهمیت احساس کرده و بطور مفصل و منظم به آن پرداخته است، ارسطواست . پس آن که آفتاب فرهنگ یونانی غروب می کند، این مسأله نیز مانند سایر مسائل علمی و فلسفی، بایگانی می شود تا آنگاه که درخشندگی فرهنگ اسلامی به جوامع بشری می تابد .(جعفری ،1379) این مسأله از یک سو مسئله ای انسانی و از سوی دیگر الهی و یا طبیعی است. از آن جهت که موضوعش انسان است این سوال مطرح است که انسان، مختار است یا مجبور؟ به این دلیل که طرف دیگر مسئله خدا یا طبیعت است، این سوال مطرح است که آیا اراده و مشیت (قضا و قدر الهی )و یا عوامل جبری (نظام علت و معلولی)طبیعت انسان را آزاد و یا مجبور نموده است؟ به همین اعتبار این مسئله یکی از عمومی ترین مسائل علمی بشری است. آدمیان همواره با این پرسش روبرو بوده اند که آیا در اعمال و رفتار خویش آزاد و مختار ند یا نه؟ در پاسخ به این پرسش ؛گروهی در ورطه جبر، فرو رفته و در پی انکار هر گونه آزادی عمل برای انسان بر آمده اند. در مقابل، جماعت دیگری بدین اعتقاد روی آورده اند که انسان در افعال و رفتار خویش از آزادی مطلق و بی قیدی برخوردار است. در این میان، گروهی تلاش نموده اند تا به دور از افراط و تفریط، تصویری معقول و خرد پسند از آزادی و اختیار آدمی، ارائه کنند. (سعیدی مهر ،1375) شایان ذکر است مسائل یاده شده با توجه به نقش بنیادین اختیار آدمی در رقم زدن سرنوشت و ساماندهی به زندگی انسان ها سبب شده تا مسأله اختیار آدمی در میان ملل مختلف و دانشمندان رشته های گوناگون علمی و پیروان و اندیشه وران ادیان به عنوان یک مسأله ی مهم و سرنوشت ساز همواره مورد توجه قرار گیرد. حاجت به بیان نیست که بحث جبر و اختیار با توجه به ماهیت آن می تواند مسئله ای نو و چالش برانگیز باقی بماند؛ از همین رو، مجموعه یافته ها و تالیفات تولید شده موید این امر است. 1-2- بیان مسئله تاکنون، کتب و مقالات مختلفی به موضوع تعلیم و تربیت اسلامی از جنبه های گوناگون پرداخته اند. تقریباَ در تمامی این کتب به یک سری از مسائل عمده در تعلیم و تربیت اسلامی اشاره شده است؛ مانند نقش عقل و خرد و اهمیت آن در اسلام، مبانی انسانی شناسی اسلامی، شیوه های تعلیم و تربیت، مراحل آن و از این نمونه ها؛ اما در این حوزه، پاره ای از مسائل اساسی همچنان بی پاسخ مانده است. از جمله این مباحث، می توان به موضوع رابطه و یا به عبارتی نسبت آزادی و تربیت در اسلام اشاره داشت. بنابراین، یکی از سوالات اساسی در حوزه ی تعلیم و تربیت اسلامی می تواند همین رابطه ی تربیت و آزادی باشد.(شمشیری ،2:1385 ). منظور از تربیت و عمل تربیتی در نظام چهارچوب آموزشی و پرورشی، فرایندی است که رکن اصلی آن، برنامه ریزی برای نیل به هدف تربیتی است. طبق این تعریف، می توان عمل تربیتی را عملی هدفدار دانست و عناصر آگاهی و اراده را در آن دخیل کرد. اگر عملی بدون برنامه ریزی و قصد قبلی، اثر تربیتی به جا بگذارد، نمی توان آن را عملی تربیتی شمرد. (اعرافی،110:1376). انسان در گستره هستی، تنها موجودی است که باید به مدد عناصری همچون عقل، دانایی و اختیار و آزادی در جولانگاه دنیا به تنظیم و تبویب امور خود بپردازد. میزان ارزش و اصالت اعمال او، بسته به آگاهی و بینش و انتخاب هایی است که در میان چند راهی ها از خود بروز و ظهور می دهد .در همه ی مکاتب و نحله های عقیدتی و فکری، خصوصاَ مکتب وحیانی اسلام، آن عملی مأجور و مثاب است که با مهندسی عقلانی و توأم با خواست واراده فرد باشد؛ بنابراین، عملی که از سر اتفاق و اکراه صورت پذیرد، فاقد هرگونه ارزش و توجهی است. در این میان، بدیهی است، تربیت که جوهره ی آن طلب و خواست فرد است، دارای اهمیت مضاعف است. درآموزه های شرع مقدس اسلام، شرط بهره مندی از حیات پاکیزه و پاداش کثیر و رسیدن به مقام رضا و قرب الهی ایمان (نیت، انگیزه) و عمل صالح یاد شده است . درحال حاضر، میان جامعه ی علمی کشور، اندیشمندان زیادی به بحث پیرامون اختیار و ارتباط آن با تربیت پرداخته اند؛ اما با بررسی و تحقیقی که از سوی نگارنده این پایان نامه به عمل آمده تاکنون پژوهشی پیرامون بررسی جایگاه و نقش اختیار در تربیت انسان از دیدگاه علامه طباطبائی صورت نگرفته است؛ از همین رو، موضوع از یک سو با عنایت به اهمیت و حساسیت امر تربیت و نقش آن در سعادت انسان با بهره گیری از عنصر آگاهی و اراده، و از سوی دیگر، شخصیت کم نظیر علامه در جهان اسلام، محقق را برآن داشته است تا این موضوع رادر نظرگاه و اندیشه های علامه محمدحسین طباطبائی (ره)بررسی و جلوه های افکار او رادراین زمینه، برای جامعه ی تعلیم و تربیت روشن نماید. 1-3- اهداف تحقیق هدف از انجام این تحقیق، بررسی و شناخت موضع و نظرگاه علامه طباطبائی (ره) در رابطه با نقش ، جایگاه و سهم اختیار و قدرت انتخاب در امر تربیت انسان است. محقّق بر آن است تا با بررسی آراء و نظرات علامه در حوز? ی جبر و اختیار، زمینه را برای درک بهتر اندیشه های وی در این خصوص، فراهم نموده و در نهایت به ارائه ی چارچوبی مفهومی از تربیت انسان، در استناد به نقش و جایگاه مفاهیم جبر و اختیار بپردازد. هدف اصلی ارائه چارچوبی مفهومی از تربیت از منظر علامه با ملاحظه ی نقش اختیار و قدرت انتخابگری انسان در زندگی. اهداف فرعی 1. بررسی مبانی انسان شناختی و تلویحات آن از دیدگاه علامه. 2. بررسی جایگاه، نقش و محدود? ی جبر و اختیار از دیدگاه علامه. 3. بررسی مفهوم تربیت و امکان تحقق آن در قلمرو مفاهیم جبر و اختیار انسان در جامعه از منظر علامه. 1-4- اهمّیت و ضرورت تحقیق مسئله ی آزاد کردن عقل از حکومت تلقینات محیط و عرف و عادت، امری بدیهی است. قرآن اساسش بر مذمت کسانی است که اسیر تقلید و پیروی از ابا و گذشتگان هستند و تعقل و تفکر نمی کنند. تا خودشان را از این اسارت آزاد کنند. هدف قران تربیت است .(مطهری،157:1382). بشر، مختار و آزاد آفریده شده است؛ یعنی به او عقل و فکر و اراده داده شده است. بشر در کارهای ارادی خود مانند یک سنگ نیست که او را از بالا به پایین پرت کرده باشند و تحت تاثیر عامل جاذبه ی زمین، خواه و ناخواه به سمت زمین سقوط کند و مانند گیاه نیست که تنها یک راه محدود در جلوی او هست و همین که در شرایط معین رشد و نمو قرار گرفت، خواه وناخواه مواد غذایی را جذب و راه رشد ونمو را طی می کند. همچنین مانند حیوان نیست که به حکم غریزه، کارهایی را انجام دهد. بشر، همیشه خود را در سر چهارراهی های می بیند وهیچ گونه اجباری ندارد که فقط یکی از آن ها را انتخاب کند. سایر راه ها بر او بسته نیست وانتخاب یکی از آن ها به نظر و فکر و اراده و مشیت او مربوط است. (یزدی حسین ،1388) مطابق با فرهنگ اسلامی، آزادی بستر یک حرکت است که نقطه ی آغازین آن، رها شدگی از انواع جبر های بیرونی و درونی است و نقطه پایانی آن، پیوستن به خدا (قرب الهی) و عبودیت و بندگی است. از نگاه اسلام، رهایی و نجات از قیود درونی که همانا آزادی معنوی است از اهمیت بالاتری برخوردار است .(بابک شمشیری،18:1385). با عنایت به این معنا که انسان موجودی است دو بعدی که ساحتی از آن زمینی و ساحت دیگر آن، آسمانی است. در نشئه ی زمینی وجه آن با سایر موجودات یکسان است؛ اما وجه غالب و تمییز انسان که او را اشرف و سلطان موجوات نموده است وجه روحانی این مخلوق است. از همین رو قدر و قیمت انسان، مکانت او و آن چه باعث تفاخر او شده است، ویژگی های است که در انحصار او قرار گرفته است. از جمله ی این خصوصیات، می توان به قدرت تفکر و اختیار او اشاره داشت. استفاده یا عدم استفاده از این موهبت های الهی است که می تواند سعادت و یا خسارت آدمی را در پی داشته باشد. تربیت و ساخت زمینه هایی که بتوان شرایط را برای این مهم تامین و تسهیل کند از ضروریات اولیه است. در میان علما و اندیشمندان حاضر و غایب، جایگاه علامه طباطبائی بر هیچ اهل فضلی پوشیده نیست. حداقل در یک صد سال گذشته کمتر عالمی را همچون علامه می توان یافت که دیدگاهی نو و بدیع در حوزه ی دین و فلسفه داشته باشد. آثار علمی به جای مانده از ایشان به ویژه تفسیر المیزان، گواه این مطلب است. اهمیت این موضوع از یک سو و عدم مطالعه و تحقیق از سوی پژوهندگان در خصوص مطلب یاد شده از سوی دیگر محقق را بر آن داشت تا در این حوزه، مبادرت به پژوهش و تحقیق نماید .

یکی از موضوع های اساسی که همواره در آیات و روایات و هم چنین مورد توجه اندیشمندان بوده است، قوه ای نفسانی مخصوصا قوه ی غضبیه است. زندگی انسان در طول شبانه روز خالی از خشم و غضب نیست و مسائل و مشکلاتی که برای ما به وجود می‏آید از نیروی خشم و غضب می‏باشد. در این مطالعه سعی شده است که قوه غضبیه (خشم) در آیات قرآن کریم، نهج البلاغه، اصول کافی، اخلاق ناصری، کیمیای سعادت، معراج السعاده و منیه‏المرید مورد مطالعه قرار گیرد. در این پژوهش، با رویکردی غیر پیدایشی، مفهوم‏پردازی خشم و راه‏های درمان و اثرات فردی و اجتماعی و مفاهیم مرتبط با آن مورد بررسی قرار گرفته است. در روش غیر پیدایشی ابتدا مطالب جمع آوری شده و سپس به تحلیل آن‏ها پرداخته شده است. پژوهش گر برای جمع آوری داده ها، از روش اسنادی و مدارکی و برای تحلیل داده ها، از روش تحلیل محتوای استقرایی استفاده کرده است. نتایج به دست آمده از مطالعه کتاب قرآن و سخنان ائمه اطهار و کتب دانشمندان اسلامی نشان می‏دهد که خشم یک نعمت بزرگ الهی می باشد که در وجود انسان نهاده شده است و جزء فطرت انسان می‏باشد و برای دفاع در برابرخطرات و رفع حاجات در وجود انسان قرار داده شده است و انسان از طریق رعایت نکات اخلاقی می‏تواند از سرکشی قوه غضبیه جلوگیری کند و قوه غضبیه را به طور کلی نمی توان از بین برد و فقط باید آن را تحت کنترل عقل و شرع درآورد.

جامعه مطلوب در قرآن، جامعه ای است که سعادت فرد با سعادت جامعه را پیوند می دهد و میان مسوولیت های اجتماعی و ایمان اسلامی ارتباطی قوی و غیر قابل انفکاک برقرار می کند که این تضمین کننده رستگاری و کمال فرد و اجتماع می-گردد. هدف این تحقیق، مقایسه دیدگاه های دو مفسر قرآن پیرامون جامعه مطلوب است که مد نظر قرآن کریم می باشد. مفاهیم مورد نظر این دو مفسر، در پنج مقوله ی اهداف، ارکان، ویژگی ها، اصالت فرد و جامعه و تعلیم و تربیت ارائه شده است. با توجه به موضوع و محور پژوهش، پارادایم تحقیق، کیفی و طرح، غیرحدوثی است. رویکرد تجزیه و تحلیل داده ها توصیفی ـ تفسیری است و محقق خود به عنوان ابزار تحقیق می باشد. اسناد مورد تحلیل با روش تحلیل محتوای رابطه ای بررسی و با روش تقابلی، مقوله ها مقایسه شده اند. گام ها و نتایج پژوهش نیز با بیان مسیر ممیزی و ملاحضات گروه پژوهشی اعضای کمیته پایان نامه، اعتمادسازی شده است. به طور کلی علامه طباطبایی جامعه مطلوب را طوری طراحی می کند که هر فردی از افراد جامعه به کمال لایق خود برسد، و کسی و چیزی مانع پیشرفتش نگردد، و برای چنین حکومت چیزی که لازم است داشتن دو سرمایه است: یک، علم به تمامی مصالح حیات جامعه و مفاسد آن، و دیگری، داشتن تفکری بر اجرای آنچه که صلاح فرد در جامعه است. جوادی آملی استواری جامعه ی مطلوب را بر دو پایه گرایش به نیکی‏ها و پرهیز از زشتی‏ها قرار می دهد. نتایج حاکی از آن است که آنچه که از مفهوم آیات قرآن کریم در این باره استنباط می گردد آن است که خدای عزَوجل اصول و زیر بنای چنین جامعه ای را، هم در حوزه نظر و هم در مرتبه عمل برای عالمیان مطرح نموده است.

چکیده : هدف این پژوهش ساخت واعتباریابی پرسشنامه مسئولیت پذیری چند بعدی برمبنای تعالیم اسلام است. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است و پرسشنامه محقق ساخته را 534 نفر از دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه آزاداسلامی واحد مرودشت که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده بودندپاسخ دادند.درساخت پرسشنامه از قرآن وتفاسیرآن استفاده شده و پرسشنامه نهایی پس از سه مرحله اجرا وارزیابی تهیه شده است .به منظور بررسی روایی از روش های روایی محتوایی و روایی سازه(روایی همگرا با پرسشنامه مقیاس مسئولیت پذیری کالیفرنیا ،تحلیل عاملی وهمبستگی ابعاد با کل پرسشنامه)استفاده شد.پس از احراز روایی محتوا وبررسی دو شاخص بارتلت وkmoپرسشنامه مورد تحلیل عاملی با روش مولفه های اصلی و چرخش واریمکس قرار گرفت که نتایج حاکی ازوجودچهاربعد مسئولیت دربرابرخدا ،خود(مراقبه)،جامعه وطبیعت است.روایی همگرا نشان دهنده همبستگی نمره کل پرسشنامه بامقیاس مسئولیت پذیری کالیفرنیا درسطح خوب ومعنادار است . پایایی کل پرسشنامه با روش های تنصیف و ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 63/0 ،86/0حاکی از پایا بودن پرسشنامه است. یافته ها نشان دهنده کارایی و کفایت پرسشنامه می باشد.

چکیده ندارد.

مقایسه دیدگاه های تربیتی سید حسین نصر با دیدگاه های تربیتی مارتین کارنوی و ایرا پاپوجورجیو در عصر جهانی شدن جهانی شدن روندی است که در حال اتفاق افتادن است و راهکارهایی که می تواند موجب دوام ما در چرخش گردونه ی جهانی شدن باشد، بازتولید معنایی در حوزه های مختلف زندگی بشر است؛ از اقتصاد و سیاست و فرهنگ گرفته تا تعریف دوباره از انسان و ماهیّت او در جامعه ی انسانی اگرچه جهانی شدن در وهله ی اول یک بحث تعلیم و تربیتی نبود و بیشتر جنبه اقتصادی آن مطرح بوده است، ولی در نهایت، دامن گیر همه ی حوزه ها از جمله تعلیم و تربیت گردیده است. بررسی پژوهش های صورت گرفته در زمینه ی جهانی شدن نشان از آن دارد که به آن در ابعاد گوناگونی از جمله اقتصاد، فرهنگ و سیاست پرداخته شده است، امّا به نظر می رسد که به مسئله ی تعلیم و تربیت در جریان جهانی شدن کمتر توجّه شده است. لذا هدف کلی این پژوهش بررسی دیدگاه های تربیتی سید حسین نصر، صاحب نظر سنت گرای مسلمان مارتین کارنوی، صاحب نظر مکتب انتقادی و ایرا پاپوجورجیو نظریه پرداز تعلیم و تربیت در عصر جهانی شدن می باشد. با توجه به این هدف ابتدا مولفه های تربیتی از دیدگاه هر یک از صاحب نظران استخراج و سپس به بررسی شباهت ها و تفاوت دیدگاه های تربیتی این صاحب نظران پرداخته شده است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی است که با رویکرد غیر پیدایشی انجام گرفته است. داده های مورد نیاز نیز به روش اسنادی گرد آوری و تجزیه و تحلیل آنها با رویکرد توصیفی - تفسیری و در قالب روش تحلیل محتوای استقرایی صورت گرفته است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که صرف نظر از تمایز موجود بین نوع نگاه صاحب نظران مذکور به جهانی شدن و اثرات آن، هر سه صاحب نظر به دنبال تبدیل چالش های عصر جهانی شدن به فرصت هایی مغتنم و کارآمد در عرصه تعلیم و تربیت هستند و بر همین اساس می توان قائل به وجود دغدغه خاطر مشترکی برای هر سه صاحب نظر در حوزه تعلیم و تربیت جهانی بود. به طور کلی می توان از راهکارهایی که این افراد برای رفع چالش های ناشی از جهانی شدن ارائه می دهند به گونه ای تلفیقی بهره گرفت و از تلفیق حاصل آراء آنان، جهت تدوین برنامه های آموزشی موثر و مفید برای عصر جهانی شدن استفاده نمود.

بررسی تطبیقی مفهوم خود از دیدگاه روان شناسی انسان گرا و عرفان اسلامی و استنتاج دلالت های تربیتی آن در چندین سال اخیر نظریه های روان شناسی در برنامه های آموزشی و تربیتی کشورمان جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. از این میان می توان به روان شناسی انسان گرایی اشاره کرد. تصویری که این روان شناسان از انسان به دست می دهند، خوشبینانه و امیدبخش است.. آن ها محور اصلی نظام فکری خود را بر "خود" و "خودشکوفایی" بنا نهاده اند. مکتب عرفان اسلامی نیز که ریشه در منابع اصیل اسلامی دارد، منبعی غنی از مباحث انسان شناختی است؛ و یکی از مکاتبی است که در سطح وسیع به موضوع"خود" و"خودشناسی" پرداخته است. با توجه به اهمیت مفهوم"خود" به عنوان یکی از ارکان تعلیم و تربیت، هدف کلی این پژوهش، بررسی تطبیقی مفهوم خود از دیدگاه روان شناسی انسان-گرا و عرفان اسلامی و استنتاج دلالت های تربیتی آن می باشد. با توجه با این هدف، ابتدا دیدگاه مازلو و راجرز به عنوان اصلی ترین نمایندگان روان شناسی انسان گرا و نجم الدین رازی و عزیزالدین نسفی به عنوان نمایندگان عرفان اسلامی بررسی و سپس به شباهت ها و تفاوت های این دیدگاه ها در خصوص مفهوم خود پرداخته شده است و دلالت های تربیتی برآمده از آن مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش حاضر که از نوع تحقیات کیفی است با رویکردی غیر پیدایشی به استخراج مقوله های مورد نظر پرداخته است. داده های مورد نیاز با روش اسنادی جمع آوری شده است. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده نیز با رویکرد توصیفی- تفسیری صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد که گرچه میان روان شناسان انسان گرا و عرفان اسلامی دررابطه با خود و خودشناسی تفاوت هایی وجود دارد اما این تفاوت ها به گونه ای نیست که آن ها را در مقابل هم قرار دهد . از طرف دیگر شباهت های زیادی میان این دو دیدگاه در خصوص خود و خودشناسی وجود دارد که دلالت های تربیتی مشترکی را نیز در پی دارد و چنان چه تلفیق و گفتمانی سازنده میان آن ها صورت پذیرد کارکردشان در تعلیم و تربیت بیش تر و بهتر می شود.

چکیده : این پژوهش با هدف بررسی اثر آموزه های عرفانی و معنوی اشعار حافظ بر سلامت روان، اضطراب مرگ و راهبردهای تنطیم شناختی هیجان انجام شد. 100 نفر از حافظ پژوهان و افراد عادی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار داده شدند (هر گروه 50 نفر). بوسیله مقیاس های سلامت روان گلدبر و هیلر، تنظیم شناختی هیجان گرنفسکی، کریج و اسپین هاون (2002) و اضطراب مرگ تمپلر (1970)، اطلاعات میدانی مورد نیاز پژوهش گردآوری شد. جهت تست نرمالیتی داده ها، آزمون کولموگروف- اسمیرنف مورد استفاده قرار گرفت. هم چنین، آزمون های مانوآ، t دو نمونه ای مستقل و یو من ویتنی برای پاسخ دادن به سوالات و فرضیات تحقیق استفاده گردید. نتایج نشان داد که اختلاف آماری معناداری بین سلامت روان، اضطراب مرگ و راهبردهای تنطیم شناختی هیجان دو گروه وجود دارد. این بدان معناست که آموزه های عرفانی و معنوی اشعار حافظ، اثر آماری معناداری بر سلامت روان، اضطراب مرگ و راهبردهای تنطیم شناختی هیجان دانش پژوهان) دارند. کلمات کلیدی: آموزه های عرفا نی و معنوی اشعار حافظ، بر سلامت روان، اضطراب مرگ، راهبردهای تنطیم شناختی هیجان.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش نظام آموزشی در آموزش و آگاهی بخشی مهارت های تشکیل خانواده و ازدواج به دانش آموزان مقطع متوسطه بود. پژوهش حاضر کیفی می باشد برای جمع آوری اطلاعات از دو روش مصاحبه و اسنادی استفاده گردید. اسناد مورد بررسی در این پژوهش کتاب های دین و زندگی دوره متوسطه و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. برای انجام مصاحبه از متخصصین ( جامعه شناسی، روان شناسی، تعلیم و تربیت، کارشناسان آموزش خانواده و مشاوران)و دانش آموزان مقطع متوسطه استفاده گردیده است. روش پژوهش از نوع کیفی و در تجزیه و تحلیل داده ها رویکرد توصیفی- تفسیری که به سمت تفسیری-تجریدی سوق پیدا می کند، استفاده شده است. نتایج به دست آمده از پژوهش، این است که دانش ها و مهارت های ازدواج و تشکیل خانواده که نظام تعلیم و تربیت می تواند به دانش آموزان مقطع متوسطه آموزش دهد شامل دانش های فردی و دانش های دوطرفه ی زوجین و همچنین مهارت های فردی و مهارت های دوطرفه ی زوجین است. دانش های فردی مثل تعریف ازدواج و خانواده، هدف ازدواج و خانواده، مفهوم بلوغ و انواع آن، مختار بودن در ازدواج، خودشناسی(خودآگاهی) و غیره. دانش های دو طرفه ی زوجین مانند دانستن شباهت ها و تفاوت های زن و مرد،دانستن حقوق و تکالیف زن و مرد، داشتن ملاک و معیارهای انتخاب همسر، دوستی های قبل از ازدواج، شناخت خانواده طرف مقابل و غیره. مهارت-های فردی مانند معیارهای تصمیم گیری، روان شناسی فردی، حل مسئله، صداقت در گفتار و کردار، برخورداری از سواد عاطفی و هیجانی، کسب آمادگی برای رویارویی با مشکلات زندگی مشترک، اهمیت مشورت با بزرگ ترها و غیره. مهارت های دو طرفه ی زوجین مثل تعاملات اجتماعی و مهارت های ارتباطی موثر، پذیرش واقعیت ها و پرهیز از رویا، هم طرازی و هم سطح کردن انتظارات و توقعات، راهکارهای همزیستی و سازگاری، اهمیت تحقیق برای شناخت طرف مقابل. روش های آموزش دانش ها و مهارت های ازدواج شامل روش های آموزش رسمی و روش های آموزش غیر رسمی است. روش های آموزش های رسمی مانند تشکیل کارگاه های آموزشی، مباحثه های گروهی، پروزه و فعالیت های تحقیقی، ایفای نقش. روش های آموزش غیر رسمی مانند نمایش فیلم، معرفی الگوهای موفق جامعه و دعوت از آنها، الگوگیری از زندگی پیشوایان دینی، داستان-های مذهبی و اجتماعی، در قالب شعر و تصویر، تهیه ی سی دی های آموزشی، کلاس های آموزشی والدین. مولفه های موثر در آموزش دانش ها و مهارت ها شامل عوامل درون مدرسه و عوامل برون مدرسه است. عوامل درون مدرسه ای مانند احساس نیاز در آموزش و پرورش، وجود افراد متخصص در آموزش و پرورش برای آموزش، رابطه ی قلبی معلم و دانش آموز، ممانعت از ایجاد جو تحریک پذیری در فضای کلاس، تهیه و تدوین منابع آموزشی، هم کلاسی ها و هم سالان، نتیجه بخش و اثربخش بودن آموزش در زندگی. عوامل برون مدرسه ای از قبیل فرهنگ عامه جامعه و خانواده، شکستن قالب ها و کلیشه های سنتی، هماهنگی بین نهادهای مختلف مانند مدرسه، صداو سیما(رسانه ها) و خانواده، آموزش خانواده و غیره.

چکیده بررسی تطبیقی مفهوم خودشناسی از نگاه ادیان زرتشت و اسلام و بررسی استنتاج دلالت های تربیتی آن به کوشش: شیدا ریاضی هروی هدف کلی این پژوهش، بررسی تطبیقی مفهوم خودشناسی از نگاه ادیان زرتشت و اسلام و استنتاج دلالت های تربیتی آن می باشد. با توجه با این هدف، ابتدا مولفه های مربوط به انسان شناسی و خودشناسی را از اوستا و قرآن استخراج گردید و همزمان با آن چیستی مفهوم خودشناسی و نیز دلالت های تربیتی برخاسته از آن در مقوله های پنج گانه ی تعیین شده ی اهداف، روش ها، ویژگی های معلم، ویژگی های متربی و برنامه ی درسی (محتوای آموزشی) مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش حاضر از نوع کیفی و در ردیف طرح های پیدایشی است. داده های مورد نیاز با روش اسنادی جمع آوری شده است و اسناد مورد نیاز در ارتباط با این پژوهش ابتدا خود متون اصلی یعنی بخش ها و آیات مرتبط با انسان، ابعاد مختلف وجود وی اعم از جسم و روح، خودشناسی و خودسازی در اوستا و قرآن می باشد. همچنین، سایر آثار و منابعی که به نوعی به تفسیر اوستا و آیات قرآن می پردازند و در درک و دریافت هر چه بیشتر معانی و مفاهیم مرتبط با انسان شناسی و خودشناسی در اوستا و قرآن، پژوهش گر را یاری می رسانند؛ مورد استفاده قرار گرفته اند. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده نیز با رویکرد توصیفی- تفسیری صورت گرفته است. برای انجام این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی استقرایی مدد گرفته شده است و واحد تحلیل محتوا در این اثر جمله، پاراگراف و کل اثر می باشد. نتیجه ی این پژوهش حاکی از آن است که گرچه زرتشت و اسلام، مسیرهای متفاوتی را برای نیل به خودشناسی در نظر دارند، ولی وجود برخی شباهت ها میان نگرش این دو دین، نسبت به انسان، ابعاد، نیروها و استعدادهای وجودی اش، حالات و مراتب مختلف تکامل و تعالی روح وی، سبب شده است تا از منظر این ادیان، خودشناسی، معنا، مفهوم و مقصد یکسانی داشته باشد. همچنین این یکسانی موجب اشتراک میان دلالت های تربیتی (اهداف، روش ها، ویژگی های معلم، ویژگی های متربی و برنامه ی درسی (محتوای آموزشی) برخاسته از مفهوم خودشناسی نزد زرتشت و اسلام شده است. واژه های کلیدی: خودشناسی زرتشت، خودشناسی اسلام، دلالت های تربیتی

امروزه همه ی ما در کنار دیگر نقش های اجتماعی، به عنوان شهروند یک اجتماع شناخته می شویم؛ دامنه ی این ‏نقش آن قدر گسترده شده است که سایر نقش های اجتماعی نیز از آن تأثیر پذیرفته اند. این که آیا با وجود پیچیده ‏شدن و تغییر ارتباط های اجتماعی، هنوز هم رویکردهای پیشین در تعلیم و تربیت شهروندی مانند رویکرد ‏قانون مدارانه یِ صرف در برخی از جوامع ماشینی و توده وار، می توانند پاسخ گو باشند، به ضرورت پرداختن به این ‏بحث افزوده است. در ارتباط با تربیت شهروندی، دیدگاه ها، مولّفه ها و رویکردهای مختلفی مطرح می شوند؛ که ‏متأثّر از اندیشه های گوناگون است. هدف اصلیِ پژوهش حاضر بررسی آموزه های عرفان اسلامی و استنتاج دلالت ‏های آن برای تربیت شهروندی است. در راستای این هدف، با استفاده از طرح تحقیق کیفی، رویکرد توصیفی- ‏تفسیری و روش تحلیل محتوای جهت دار (قیاسی) در کنار باز بودن راه استقراء، چهار مولّفه ی اصلی و موجود ‏‏(وحدت، عشق و محبّت، معرفت و اخلاق) در سه منبع اصلیِ عرفان اسلامی یعنی مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه ی ‏عزّالدّین محمود کاشانی، کشف المحجوب علی بن عثمان هجویری و مرصادالعباد نجم الدّین رازی در ارتباط با ‏اجتماع و شهروندی بررسی و با نگاهی رویکردگرایانه و بررسی مولّفه ها و رویکردهای تربیت شهروندی، به ‏استنتاج دلالت های آن برای این حوزه پرداخته شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که عرفان اسلامی می ‏تواند با تکیه بر خودآگاهی و ایجاد فضایی محبّت آمیز و اخلاق مدارانه، به عنوان رویکردی بومی (تربیت شهروندیِ ‏مبتنی بر عرفان اسلامی)، در اجتماع و شهروندی نیز وحدت آفرین و موثّر باشد و نقاط ضعف سایر رویکردها را ‏بپوشاند.‏

هدف پژوهش حاضر روشن سازی مفهوم احسان در آموزه های اسلامی و تلویحات تربیتی آن است. پژوهش حاضر، پژوهشی کیفی، و از نوع پیدایشی است. با توجه به این موارد و موضوع پژوهش، گردآوری داده ها به صورت اسنادی صورت گرفته و انتخاب اسناد بر اساس اصل هدفمند بودن و حداکثر تنوع بود. به این صورت با توجه به موضوع مطالعه، کتابهای تفسیر المیزان، اصول کافی، تهذیب الاخلاق ابن مسکویه و جامع السعادت حاج ملا مهدی نراقی مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین برای بررسی متون از شیوه تحلیل استقرایی و برای تجزیه و تحلیل داده های کیفی از روش مقایسه مستمر داده ها استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که احسان متناسب با چگونگی کاربرد آن در قران در سه معنا «انجام کار نیک»، «نیکی کردن به دیگری» و «انجام کاری به شکل کامل و بهترین شکل آن» به کار رفته است. البته مفهوم یاد شده چنان است که تفکیک معانی آن از یکدیگر امکان ناپذیر است و قلمرو معانی قرانی آن، شاکله عاطفی، رفتاری و گفتاری مومنان را در حوزه های گوناگون ارتباط با خدا، خود ، دیگران و دین به تصویر کشیده است و با مفاهیم دیگر قران مانند تقوا، ایمان و عمل صالح رابطه این همانی دارد. همچنین احسان در صورتی می تواند دارای اثرات سازنده تربیتی برای متربی باشد که یاددهی این موضوع توسط مربی فقط جنبه ذهنی نداشته باشد، بلکه همراه با عمل باشد یعنی از متربی خواسته شود که بطور مستقیم با این موضوع درگیر شود و تجربه کند و احسان را به طور واقعی بفهمد و درک کند، تا میل و انگیزه کافی در وی برای انجام چنین اعمالی ایجاد شود.

در دین مبین اسلام از جمله مسائل اساسی و مهم، موضوع اخلاص است. در این راستا هدف پژوهش حاضر روشن کردن مفهوم اخلاص، شناسایی نسبت این صفت با سایر صفات اخلاقی در چهارچوب آموزه های اسلامی و استنتاج تلویحات تربیتی آن است. این پژوهش از نوع پژوهشهای کیفی و گردآوری داده ها بصورت اسنادی است، و برای تحلیل داده ها نیز از روش توصیفی، تفسیری در آن استفاده شده است. در این پژوهش با توجه به اصل هدفمند بودن و تنوع حداکثری، کتابهای تفسیر المیزان، تفسیر تسنیم، تفسیرنمونه، اصول کافی، نهج البلاغه، معراج السعاده، جامع السعادات، غررالحکم و دررالحکم، مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به نتایج حاصل از پژوهش اخلاص«پاکیزه کردن عمل است از اینکه از برای غیر خدا در آن نصیبی باشد» و «خالص ساختن قصد و نیت از غیر خدا » است. صفات محبت و صدق از جمله صفات اخلاقی ملازم با اخلاص هستند که رابطه ای تنگاتنگ با آن دارند و صفت رذیله ریا در تقابل با اخلاص و ضد آن به شمار می آید. کسب آرامش روانی، ایجاد بصیرت، محبوب بودن شخص مخلص، دوری از محرمات از جمله پیامدهای فردی خلوص و پیامدهای اجتماعی آن افزایش اعتماد در مردم، رواج خدمت خالصانه می باشند. و برای پرورش اخلاص در متربی، با مطالعه و بررسی روش الگویی، محبت، روش تکلیف به اندازه توان، روش انذار و تبشیر، روش روبرو کردن به نتایج اعمال پیشنهاد شد. آنچه از پژوهش حاضر فهمیده شد اینست که اخلاص به نیت و انگیزه که جهت دهنده افعال و کردار آدمی در طول زندگی است، ارزش و اعتبار داده موجب صحب عمل و نجات انسان از تباهی می شود لذا با پاکسازی انگیزه و جهت خدایی دادن به آن تلاش افراد را در انجام امور بالا برده، آدمی را به سمت قرب الهی رهنمون می کند.

هدف پژوهش حاضر شناخت نقش تجربه های دینی در پیش بینی بهزیستی روان شناختی با واسطه گری حل مسئله اجتماعی بود. بدین منظور تعداد 416 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز که با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند، مقیاس عرفان (هود ماریس و واتسن، 1993)، مقیاس بنیادگرایی مذهبی (آلتمیر و هانسبرگر، 2004)، مقیاس جهت گیری پرسش گری (بتسون و شوئنراد، 1991 الف و ب)، مقیاس حل مسئله اجتماعی (دزوریلا، نزو و میدو ـ الیویرز، 2002) و مقیاس بهزیستی روان شناختی (ریف، 1989) را تکمیل کردند. داده ها با استفاده از روش شیوه آماری تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار amos مورد تحلیل قرار گرفت. نقش واسطه گری متغیرهای واسطه ای با استفاده از روش بوت استراپ ماکرو مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان دادند که به استثناء خودانتقادگری و بنیادگرایی که هدفمندی در زندگی- رشدشخصی، خودانتقادگری که استقلال و تساهل‏گرایی که پذیرش خود- تسلط بر محیط را به صورت منفی و معنادار پیش بینی می کنند؛ سایر ابعاد سه نوع تجربه دینی زیرمقیاس های بهزیستی روان شناختی را به صورت مثبت و معنادار پیش بینی می کنند. خودانتقادگری، جهت گیری مثبت به مسئله را به صورت مثبت و معنادار پیش بینی می کند. همچنین به استثناء عرفان درون گرا و بنیادگرایی که پیش بینی کننده مثبت زیر مقیاس های جهت گیری منفی به مسئله و حل مسئله تکانشی ـ اجتنابی هستند؛ سایر ابعاد سه نوع تجربه دینی این زیرمقیاس های حل مسئله اجتماعی را به صورت منفی و معنادار پیش بینی می کنند. ابعاد تفسیر، خودانتقادگری و پیچیدگی به صورت مثبت و معنادار حل مسئله منطقی را پیش بینی می کنند. از سویی دیگر، جهت گیری منفی به مسئله پیش بینی کننده منفی و حل مسئله منطقی پیش بینی کننده مثبت کلیه ابعاد بهزیستی روان شناختی هستند. در حالی که جهت گیری مثبت به مسئله تنها پیش بینی کننده مثبت بعد ارتباط مثبت با دیگران و حل مسئله تکانشی ـ اجتنابی تنها پیش بینی کننده منفی بعد هدفمندی در زندگی- رشدشخصی هستند. نتایج بوت استراپ ماکرو نشان داد که به استثناء انعطاف پذیری به تغییر که تنها به صورت مستقیم بعد هدفمندی در زندگی- رشدشخصی را پیش بینی می کند، کلیه زیرمقیاس های حل مسئله اجتماعی دارای نقش واسطه گری بین ابعاد سه نوع تجربه دینی و زیرمقیاس های بهزیستی روان شناختی هستند. نهایتاً شاخص های برازش مدل نهایی در حد قابل قبولی بود. بر طبق نتایج این پژوهش، تجربه های دینی می توانند نقش مهمی در چگونگی بهزیستی روان شناختی و حل مسئله اجتماعی ایفا نمایند. همچنین حل مسئله اجتماعی نیز بین تجربه های دینی و بهزیستی روان شناختی نقش واسطه گری دارد.

نام نام خانوادگ?: مرادی : هوشنگ مقطع تحص?ل? رشته وگرا?ش: تار?خ و فلسفه آموزش و پرورش : ارشد 1393 استاد تار?خ دفاع: آبان ان راهنما: دکتر بابک شمش?ری چالش های شکاف نسل? در خانواده های ا?ران? و راهکارهای مقابله با آن از د?دگاه متخصصان هدف ا?ن پژوهش عبارت بود از بررس? چالش های شکاف نسل? در خانواده های ا?ران? و راهکارهای مقابله با آن از د?دگاه متخصصان .ا?ن پژوهش از نوع ک?ف? و طرح پژوهش از نوع حدوث? ?ا پ?دا?ش? بود .جهت جمع آوری اط?عات از روش نفر از متخصصان که شامل اسات?د دانشگاه، متخصص?ن تعل?م و ترب?ت، 20مصاحبه عم?ق استفاده شد که ط? آن با تعداد جامعه شناسان و مشاور?ن خانواده بودند، مصاحبه عم?ق انجام گرفت .پژوهشگر در انتخاب افراد، به ش?وه نمونه گ?ری هدفمند و با توجه به اصل نمونه گ?ری با حداکثر تنوع و با رعا?ت اصل اشباع شدگ? عمل نمود. نتا?ج بدست آمده از تحل?ل محتوای مصاحبه ها نشان داد که عوامل موثر بر شکاف نسل? در خانواده ها از نظر مصاحبه شوندگان عبارتند بودند از مقوله های فرهنگ، اقتصاد، آموزش و ترب?ت. همچن?ن نظام آموزش? در مقوله های اهداف، محتوا، برنامه ر?زی، روش، ن?روی انسان? و جا?گاه اول?اء دانش آموزان در ساختار مدرسه م? تواند باعث کاهش شکاف نسل? شود و راهکارهای مقابله با ا?ن شکاف در بخش های خانواده، نظام آموزش?، جامعه و نهادهای اجتماع?، حاکم?ت و نهادهای مسئول ارائه گرد?د. پژوهشگر در تحل?ل نها?? خود به ا?ن نت?جه رس?د که تمام مقوله ها?? که ضمن تحل?ل ?افته های پژوهش به دست آمدند ،در مقوله فرهنگ جای م? گ?رند.ز?را فرهنگ به معنای عام کلمه ?عن? سبک و س?اق زندگ? ،و به دو بخش سنت? و مدرن تقس?م م? گردد .عامل اصل? شکاف نسل? در خانواده های ا?ران? ،تعارض م?ان ا?ن دو بخش فرهنگ م? باشدو رفع تعارض م?ان فرهنگ سنت? و مدرن باعث کاهش شکاف نسل? م? شود

چکیده نقد اهداف، ساختار و برنامه های سازمان دانش آموزی ایران به کوشش سیروس صفری هدف از این پژوهش بررسی معایب و محاسن اهداف، ساختار برنامه های سازمان دانش آموزی می باشد این پژوهش از نوع کیفی می باشد که برای جمع آوری داده ها از دو روش بررسی اسناد و مصاحبه عمیق با حداکثر تنوع استفاده شده است. با توجه به اصل نمونه گیری برای تجزیه و تحلیل داده ها به شیوه استقرایی از رویکرد توصیفی-تفسیری استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که تمام کارشناسان بر اهمیت و ادامه کار سازمان دانش آموزی وتاثیرات مثبت آن برجامعه در صورت برطرف شدن مشکلات تاکید دارند آنها ریشه مشکلات را در اهداف به دلیل عدم نیاز سنجی در زمان طراحی وآرمانی بودن بعضی از اهداف، دخالت سیاست در ساختار و برنامه های سازمان، عدم تربیت نیروی انسانی، ساختار تفکیکی آموزش وپرورش، تاکید بر کمیت به جای کیفیت، سلیقه محوری، فاصله گرفتن از هویت تشکیلاتی، تفاوت بین محتوا وعمل، را از دیگر مشکلاتی می دانند که سد راه رسیدن به اهداف، در سازمان دانش آموزی شده است. واژه های کلیدی: سازمان دانش آموزی، آموزش های غیر رسمی، فوق برنامه، تشکل های غیردولتی

هدف پژوهش حاضر بررسی فلسفه تعلیم و تربیت از دیدگاه خسرو باقری به عنوان یک متفکر معاصر اسلامی است. در پژوهش حاضر با توجه به دسته بندی های رایج فلسفه، مباحث فلسفه تعلیم و تربیت از سه بعد هستی شناسی، معرفت شناسی و ارزش شناسی بر اساس دیدگاه دکتر خسرو باقری مورد بررسی قرار گرفته اند. روش پژوهش پارادایم کیفی بوده و رویکرد توصیفی – تفسیری مورد استفاده قرار گرفته است. داده یابی این پژوهش بر اساس روش اسنادی می باشد که بر اساس آن کتاب ها و مقالات باقری در حوزه ی تعلیم و تربیت مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها حاکی از آن بودند که باقری در حوزه مختلف فلسفی دارای نوآوری هایی می باشد. در زمینه هستی شناسی انسان عامل، در بحث معرفت شاسی رئالیسم عالمانه و واقع گرایی سازنده گرا، در بحث ارزش شناسی اخلاق اکثری مهم ترین نوآوری های ایشان بوده است ودربحث روش شناسی فلسفی باقری رویکرد های فلسفی را در مقام روش و ساختار تلقی می-کنند.

چکیده چگونگی تولید علوم تربیتی دینی با توجه به رویکرد فرهنگستان علوم اسلامی در باب علم دینی به کوشش طیبه میری هدف از این پژوهش طرح و نقد چگونگی تولید علوم تربیتی دینی بر مبنای رویکرد فرهنگستان علوم اسلامی بود. این پژوهش در پارادایم کیفی و با دو روش اسنادی و مصاحبه انجام گرفت. در بخش اسنادی مفهوم علم دینی و چگونگی تولید آن در رویکرد فرهنگستان بررسی شد. تعریف علم، تعریف دین و فرآیند پیدایش علم در این دیدگاه فهم شد و سپس در بخش مصاحبه به چگونگی تولید علوم تربیتی دینی بر مبنای این رویکرد پرداخته شد. مصاحبه‏شوندگان از بین پژوهشگران مدافع رویکرد فرهنگستان به صورت هدفمند و با شرط اشباع‏شدگی انتخاب شدند. نتایج حاصل از مصاحبه مورد تحلیل محتوای استقرایی قرار گرفت و مولفه‏های مورد نظر استخراج گردید. بر مبنای نتایج حاصل از مصاحبه، بخشی از چگونگی تولید علوم تربیتی دینی به تغییر مبانی، غایات و روش بستگی دارد. تغییر در فرآیند تولید علوم تربیتی به تغییر در مبانی انسان‏شناسی، جامعه‏شناسی، فلسف? تاریخ و معرفت‏شناسی نیاز دارد. در بخش غایات، فرهنگستان با نقد دو رویکرد مادی و التقاطی، تربیت را هماهنگی هم? قوای انسان به شکل هماهنگ در بستر قرب و پرستش خدا می‏داند و علم تربیت باید در خدمت توسع? پرستش (فردی، تاریخی و اجتماعی) باشد. در بخش روش نیز بر مبنای روش عام، باید روش خاص به دست بیاید. بخش دیگری از تولید علوم تربیتی به رابط? این علوم با علوم دیگر از جمله فقه، عرفان عملی و جامعه‎شناسی بستگی دارد. در ادام? این پژوهش مهم‏ترین نقاط قوت و ضعف وارد شده به رویکرد فرهنگستان طرح و بررسی شد. بر این اساس در مبانی فرهنگستان ابهاماتی وجود دارد که در صورت عدم پاسخ و توجه مدافعین این رویکرد، به ضعف درونی این رویکرد می‏انجامد. بنابراین ارائ? دقیق این مباحث در مجامع علمی و در معرض نقد و داوری قرار دادن آن، به شناخت بیشتر این رویکرد کمک خواهد کرد و ثمرات زیادی برای جامع? علمی و مدافعین این رویکرد به بار خواهد آورد.

چکیده جایگاه رقابت تحصیلی از منظر سند چشم انداز تعلیم و تربیت ایران و مقایسه ی آن با دیدگاه های صاحب نظران تربیتی به کوشش محمد کشاورز هدف این پژوهش عبارت از شناسایی علل و عوامل ایجاد کننده ی رقابت تحصیلی در نظام آموزشی ایران از دیدگاه صاحب نظران تعلیم و تربیت و مقایسه ی آن با سند چشم انداز تعلیم و تربیت بود. در بخش مصاحبه داده ها به روش مصاحبه ی عمیق گردآوری شدند که در آن افراد مورد مطالعه به شیوه ی هدف مند و با توجه به اصل نمونه گیری با حداکثر تنوع و با رعایت اصل اشباع شدگی انتخاب شدند و در بخش اسنادی، استخراج مولفه ها بر اساس بررسی سند چشم انداز تعلیم و تربیت ایران با شیوه ی تحلیل استفرایی صورت گرفت. در ادامه نقاط اشتراک و افتراق مولفه های استخراج شده در جدولی تناظری ارائه گردید. پژوهش گر برای تجزیه وتحلیل داده ها در هر دو بخش از تحلیل محتوای استقرایی با رویکرد تئوری داده مبنا، بهره گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که عوامل ایجادکننده ی رقابت تحصیلی در نظام آموزشی از نظر مصاحبه شوندگان و سند چشم انداز تعلیم و تربیت هر دو از عوامل درون و برون سازمانی و همچنین عوامل درون فردی که خود شامل طبیعت فرد و تفاوت های فردی است، نشأت می گیرد. فرایند رقابت دانش آموزان با خود و معیارهای موجود و با دانش آموزان دیگر در سایه هماهنگی بین این عوامل شکل می گیرد. در تعامل بین این عناصر، معلم به عنوان مهره ای کلیدی و پل ارتباطی نقش اصلی را بر عهده دارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

هدف کلی این پژوهش تبیین و مقایسه ی جایگاه خلاقیت و جامعه پذیری در فرایند تعلیم و تربیت از دیدگاه غلامحسین شکوهی و میرعبدالحسین نقیب زاده است. با توجه به این هدف، نخست دیدگاه این دو نفر معرفی و سپس شباهت ها و تفاوت های بین این دو دیدگاه بیان گردید. در ادامه برای دستیابی به این هدف که کدام یک از این دو دیدگاه بیشتر تأیید می شوند، به بررسی نظریه ها و مطالعات انجام شده درباره ی موضوع پژوهش پرداختیم. تحقیق حاضر از نوع کیفی و در ردیف طرح های غیرپیدایشی است. داده های مورد نیاز با روش اسنادی جمع آوری شده است. اسناد مورد نظر، آثار دو نویسنده و همچنین منابع در دسترس شامل نظریه ها و مطالعات انجام شده در زمینه ی موضوع پژوهش هستند. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده با رویکرد توصیفی ـ تفسیری صورت گرفته است. روش تحلیل محتوای مورد استفاده از نوع جهت دار و واحد تحلیل پارگراف است. نتایج تحقیق نشان داد که بین دو دیدگاه مطرح شده شباهت ها و تفاوت هایی وجود دارد. البته تفاوت ها چشمگیر تر است. از جمله ی این تفاوت ها نگاه این دو نویسنده به جایگاه خلاقیت و جامعه پذیری در فرایند تعلیم و تربیت است. در پایان، پژوهش حاضر برداشت خود را در ارتباط با چگونگی تأمل در پارادوکس خلاقیت و جامعه پذیری و جایگاه این دو پدیده در فرایند تعلیم و تربیت مطرح می کند، برداشتی که نگاهی متفاوت از دو دیدگاه مطرح شده دارد.