این پژوهش به تحلیل فضایی تابش در ایران می پردازد. داده های تابش از پایگاه داده ی ncep/ncar گرفته شده است. دوره ی آماری مورد پژوهش، سال های 1948 تا 2009 است. در این پژوهش پس از استخراج داده ها، میزان تابش دریافتی و تابش خالص تعیین و درنهایت نقشه های ماهانه، فصلی و سالانه ی آن ها ترسیم و تحلیل گردید. میزان تغییرپذیری تابش دریافتی و تابش خالص نیز مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش به دلیل استفاده از داده های تابش به جای سایر متغیرهای آب و هوایی، دوره ی آماری بلندمدت و بدون داده ی گمشده و همچنین تعداد و موقعیت نقاط تابش پذیر - بیش از 50 نقطه که سطح کشور را به صورت یکنواخت پوشش می دهد - حائز اهمیت است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که سواحل جنوبی، جنوب و جنوب شرق کشور از بالاترین تابش پذیری و پایین ترین تغییرپذیری و شمال غرب کشور از پایین ترین تابش پذیری و بالاترین تغییرپذیری برخوردار است.

بادهای شدید از پدیده های مخرب اقلیمی است که اغلب باعث خسارات مالی فراوانی می شوند. خلیج فارس با توجه به موقعیت جغرافیایی خود در فصل زمستان همواره در معرض هسته های کم فشار مختلف قرار می گیرد و لذا توفان های شدید و خطرناکی در آن بروز می کند. این پدیده متأثر از شرایط جوی خاصی است. هدف این تحقیق نیز بررسی و شناخت عوامل همدیدی و دینامیکی موثر بر شکل گیری بادهای شدید و توفانی استان بوشهر است. بدین منظور داده های سمت و سرعت بادهای سه ساعته پنج ایستگاه سینوپتیک استان بوشهر طی دوره ی 29 ساله (1980 تا 2008) از اداره کل هواشناسی کشور تهیه گردید. پس از دسته بندی بادهای با سرعت بیش از 10 متر بر ثانیه پنج مورد از شدیدترین و در عین حال فراگیرترین آنها تفکیک شدند و مورد تحلیل قرار گرفتند. برای بررسی عوامل سینوپتیکی موثر بر وقوع بادهای شدید، نقشه های سینوپتیکی فشار سطح دریا و ارتفاع ژئوپتانسیل ترازهای 850 و500 هکتوپاسکال، نقشه ی سرعت و جهت باد تراز850 هکتوپاسکال و سطح زمین و نقشه ی ناپایدار تراز700 هکتوپاسکال برای روز قبل تا روز بعد از توفان تهیه و تحلیل گردیدند. پس از بررسی و ارزیابی نقشه های همدیدی روزهای توفانی انتخابی، الگوهای همدیدی شکل گیری شرایط طوفانی منطقه تهیه شد. بررسی نحوه آرایش سیستم ها در الگوها هنگام وقوع بادهای شدید در منطقه، نشان می دهد که شدت و گسترش بادهای مذکور در ارتباط نزدیکی با پیشروی سیستم های کم فشار سودانی بر روی منطقه در سطوح پایین جو و استقرار فرودی عمیق در تراز میانی در غرب منطقه مورد مطالعه داشته است. کلیدواژه ها : سیستمهای سینوپتیک، بادهای شدید، مخاطرات محیطی، سواحل جنوب

موقعیت جغرافیایی ویژه و تنوع پدیده های طبیعی باعث شده تا ایران به عنوان پنجمین کشور دارای تنوع طبیعی جهان شناخته شود(رخشانی نسب و ضرابی، 1388). پتانسیل طبیعی ایران در این زمینه و قرارگرفتن آن در این رتبه مطلوب جهانی انتظار رونق بالای اکوتوریسم و هم سوی با آن درآمدی سرشار را در کشور ایجاد می کند. در حالی که بررسی های انجام شده مطابق با آمار سازمان جهانی جهانگردی حاکی از درصد کم جذب گردشگران و مطابق با آن کسب درآمدهای ناچیز از این صنعت مهم و مورد توجه قرن اخیر است. با توجه به روند رو به توسعه و سودآوری زیاد این صنعت در کشورهایی که در زمینه اکوتوریسم به سرمایه گذاری پرداخته اند می توان به این صنعت(در صورت بهره برداری صحیح از منابع) به عنوان صنعتی همسو با محیط زیست و با بهره دهی بالا نظر داشت. در این پژوهش به بررسی توان گردشگری ساحلی و به ویژه فعالیت شنا به عنوان یکی از ورزشهای آبی (زیر مجموعه ورزشهای ساحلی) در سواحل استان گیلان پرداخته شده است و با ایجاد شاخص استانداردی برای شنا در دریاچه با استفاده از عناصر اقلیمی همچون دمای هوا، بارش، سرعت باد، طول روز و ... به شناسایی شرایط مساعد شنا پرداختیم و تقویمی جهت احتمال مناسب بودن هوا برای سفری مطلوب ایجاد کردیم که از طریق گرفتن درصد روزهای مناسب طی مقاطع زمانی مختلف بدست آمده است. داده های مورد نیاز برای انجام عملیات بیان شده از آمار هواشناسی ایستگاه های آستارا، بندرانزلی، لاهیجان و مرکز هواشناسی دریایی بندرانزلی گرفته شده است که نتایج حاصل از فیلتر کردن این داده ها براساس شاخص استاندارد شنا نشان داد که ایستگاه آستارا نسبت به دو ایستگاه بندرانزلی و لاهیجان از نظر داشتن بیشترین زمانهای مناسب برای شنا، در مقاطع مختلف زمانی در رتبه نخست قرار می گیرد و پس از آن بندرانزلی و لاهیجان قرار دارند.

از جمله رخدادهای طبیعی که زندگی بشر را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده است پدیده سیل و تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم آن در زندگی انسان ها است. در این پژوهش به برآورد ضریب رواناب، شناخت عوامل و عناصر موثر در سیل خیزی، پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی حوضه آبریز پرداخته شده است. در حوضه مورد مطالعه (بالخلو چای- استان اردبیل) برای برآورد مقدار رواناب از روش شماره منحنی (cn)، مربوط به سازمان حفاظت خاک آمریکا (scs) استفاده شده که معمولترین روش پیش بینی حجم رواناب است. برای این منظور ابتدا داده ها و اطلاعات مورد نیاز شامل آمار حداکثر بارش روزانه، نقشه های تراکم پوشش گیاهی، گروه های هیدرولوژیک خاک و کاربری تهیه و وارد سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) گردید. با تلفیق اطلاعات فوق، در مدل (scs) نقشه (cn) حوضه، میزان نفوذ (s) و مقدار رواناب (q) تهیه شد. در نهایت با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی شش فاکتور در نظر گرفته شده شامل: رواناب، گروههای هیدرولوژیک خاک، شیب، کاربری زمین، تراکم پوشش گیاهی و تراکم زهکشی وزن دهی شده و در نتیجه با اعمال وزن لایه ها نقشه پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی حوضه با دوره بازگشتهای مختلف(5، 15، 25 و50 ساله) تهیه گردید. نتایج تحقیق نشان داد که حدود 40 تا 47 در صد مساحت حوضه طی دوره های 5 تا 50 ساله دارای پتانسیل سیل خیزی متوسط بوده و 14 تا 24 درصد دارای پتانسیل زیاد می-باشد.

سیگنال های اقلیمی الگوهای بزرگ مقیاسی از ناهنجاری های چرخش و فشار هستند که در محدوده جغرافیایی وسیع گسترش یافته اند.این سیگنال ها در توجیه رفتار اقلیم از اهمیت زیادی برخوردارند.همبستگی بین بارش و الگوهای بزرگ مقیاس گردش جوی ، اقیانوسی مدت هاست به صورت یک روش پیشرفته برای بیان علل بارش و نوسانات آن به کار می رود.در این پایان نامه میزان بارش در ارتباط با سیگنال های اقلیمی(ao,nao,enso) در منطقه ایران مرکزی مورد بررسی قرار گرفته است. داده های سیگنال ها از پایگاه داده های ncep استخراج گردید و مجموع داده های بارش ماهانه نیز از مرکز خدمات ماشینی سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. داده ها ماهانه طی دوره ی آماری 30 ساله ، سال های 1978 تا 2008 بوده است.در نهایت با بکارگیری روش شبکه عصبی مصنوعی ،مدل های شبیه سازی شده برای بازه های 0.3.6 ماهه محاسبه شد و نتایج نشان داد از بین سیگنال های مورد مطالعه سیگنال enso بر بارش منطقه مورد مطالعه تاثیر معنی دار دارد و سیگنال های ao,nao تاثیر معنی داری بر بارش منطقه مورد مطالعه ندارد.بهترین مدل انتخاب شده با توجه به بالاتر بودن مقدارr و پایین تر بودن rmse,ame در تمام ایستگاه های منطقه مورد مطالعه مدل 3 است . با توجه به دوری مناطق تشکیل دهنده سیگنال های مورد مطالعه از منطقه ایران مرکزی این سیگنال ها با تاخیر 6 ماهه تاثیر بیشتری بر بارش این منطقه دارند.سیگنال اقلیمی enso در مناطق nino1.2,nino3 در همه ایستگاه های منطقه مورد مطالعه با ضریب همبستگی منفی در بارندگی منطقه مورد مطالعه با تاخیر 6 ماهه تاثیر معنی دار دارد و این سیگنال در منطقه nino4 تاثیر معنی دار با ضریب همبستگی مثبت در حالت 6 ماه تاخیر دارد.

اقلیم معماری در تلاش است در هر منطقه با توجه به کاهش منابع تجدید نشدنی (نفت و گاز...) نوع معماری را معرفی کند که از یک طرف استفاده از سوختهای فسیلی را به حداقل ممکن برساند و از طرف دیگر معماری متناسب با سازگاری اقلیمی را به همراه داشته باشد؛ به همین دلیل اقلیم شناسان سعی دارند که از حداکثر امکانات بالقوه اقلیمی هر منطقه جهت استفاده بهینه از منابع انرژی بهره ببرند. در این پژوهش سعی خواهد شد با بررسی پتانسیل های اقلیمی شهر گرگان با استفاده از داده های سینوپتیک شهر (شدت، مدت تابش در فصول مختلف، شدت، مدت و جهت بادهای منطقه، رطوبت نسبی هوا در طول سال، مقدار بارش و غیره....) و همچنین شناخت عوامل نامطلوب اقلیمی، الگوی بافت مناسب و منطبق با شرایط اقلیمی (جهت گیری ساختمان ها، دیوارها، پنجره ها و سقف) و در مجموع معماری فعلی را با استانداردهای اقلیم معماری مقایسه و با ارایه راهکارهایی برای آسایش شهری در آینده در جهت پیشبرد استانداردهای معماری شهری گام نهاد.

تغییرات اقلیمی که هم منشأ انسانی و هم طبیعی دارد، پدیده ای است که در طی 150سال اخیر بشر را تهدید می کند.سواحل دنیا یکی از آسیب پذیرترین نقاطی هستند که از این پدیده به شدت دگرگون شده اند.تحقیق حاضر میزان تغییرات دمای حداقل و حداکثر برای پنج ایستگاه سواحل جنوبی دریای خزر را با استفاده از سه مدل lars_wg,sdsmویک مدل شبکه عصبی مصنوعی، طی دوره اقلیمی پایه 1990 -1961وطی دوره آینده2039- 2010 وبا استفاده از سه سناریوی a2,b2وb1 مورد بررسی قرار داده است.نتایج حاصل از ناحیه بندی از15ایستگاه نشان داد که تنها 2ناحیه در این منطقه از لحاظ دمایی قابل تفکیک هستند که برای این مطالعه از لحاظ ناحیه بندی نتایج جالب توجه ای نداشت. بنابراین از 5 ایستگاه دارای کامل ترین آمار جهت مطالعه استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد،دما طی دوره آماری 1990-1961افزایش داشته و هر پنج ایستگاه مورد بررسی دستخوش این تحول و دگرگونی شده اند.طی دوره آماری آینده ،دما با توجه به مدل lars_wgبرای همه ی ماه ها و هر پنج ایستگاه افزایش را نشان داد.اما مدل sdsm علاوه بر افزایش دما طی دوره ی آینده ،حاکی از کاهش دما برای ایستگاه ها در ماه های آوریل،می و نوامبربود. در مدل شبکه عصبی مصنوعی دما برای ایستگاه ها و همه ی ماه ها به جز ماه های آوریل ، می و نوامبر افزایش را نشان داد. نتیجه از مقایسه ی بین مدل ها نشان داد که مدل sdsmدر شبیه سازی توانسته درجه ی خطای کمتری را به ثبت برساند و سپس مدل lars_wgبعد از مدل sdsm کمترین خطا را داشته است .در نتیجه صحت محاسبات مدل sdsmبیشتر است و با اعتماد بیشتر می توان به نتایج آن اعتماد کرد. کلمات کلیدی:دمای حداقل،دمای حداکثر،سناریو،تغییرات اقلیمی،مدل های ریز مقیاس سازی،سواحل جنو بی دریای خزر

مخاطرات محیطی یکی از انواع مخاطراتی است که برای جوامع انسانی خطراتی به بار می آورد،از جمله این مخاطرات آلودگی هوا می باشد. آلودگی هوا یک خطر اصلی زیست محیطی بر سلامت انسانها در بسیاری از شهرهای توسعه یافته یا در حال توسعه در جهان هست.سطح آلودگی هوا معمولا به وسیله غلظت آلاینده های هوا مانند دی اکسید نیتروژن،دی اکسید گوگرد،منواکسید کربن،ازن وذرات معلق مشخص می شود هدف اصلی این تحقیق استفاده از مدلی که بتواند بین عناصر اقلیمی و آلاینده های هوا رابطه برقرار کند. بدین ترتیب جهت بررسی روابط بین عناصر اقلیمی و آلاینده های هوا،ازداده های ‎11‎ ایستگاه آلاینده هوا موجود در شهر مشهد که به صورت ساعتی بوده،وهمچنین از داده های روزانه ایستگاه سینوپتیک مشهد برای یک دوره یک ساله استفاده شده است. داده های اقلیمی شامل پارامترهای فشار هوا،جهت باد،سرعت باد،بارندگی،رطوبت نسبی(ساعت ‎6.30،12.30‎ و ‎18.30)‎ و درجه حرارت (میانگین،حداثر وحداقل)می باشد.در این تحقیق ابتدا از داده های ساعتی ‎11‎ایستگاه موجود در شهر مشهد میانگین گرفته شده وسپس با استفاده از نرم افزار ‎lr{arc gis}،‎به وسیله روش درون یابی ‎idw‎ ،برای تک،تک آلاینده ها درون یابی انجام شدو داده ها به صورت فصلی مرتب شد ند.سپس داده ها،با استفاده از نرم افزار‎neurosolutions،‎با سه مدل شبکه عصبی احتمالی،پرسپترون چند لایه و مدل رگرسیون خطی ،مورد پردازش قرار گرفتند.در این نرم افزار داده ها به سه دسته آموزشی،ارزیابی و آزمون تقسیم بندی شده اند، که ‎70‎درصد از داده ها به داده های آموزشی و ‎15‎ درصد از داده ها، به داده های ارزیابی و15درصد داده های آزمون، اختصاص داده شد.سپس میزان ضریب همبستگی بین آلاینده های هوا وعناصر اقلیمی به دست آمده،ونشان داده شد که درجه حرارت و رطوبت نسبی بیشترین همبستگی را با آلاینده های هوا در طی فصول بهار ،تابسان و پاییز داشته،و سرعت باد وفشار هوا در فصل زمستان بیشترین همبستگی را نشان داده است.همچنین نتایج نشان داد که مدل شبکه عصبی احتمالی با کمترین مقدار خطا و بیشترین میزان ضریب همبستگی نسبت به دو مدل رگرسیون خطی و پرسپترون چند لایه بهترین مدل بوده که توانسته است رابطه معناداری بین آلودگی هوا و عناصر اقلیمی برقرار کند و از دقت پیش بینی بهتری برخوردار باشد.

پایه و اساس شکل گیری محیط های مسکونی از نظر شرایط اقلیمی ایجاد آسایش حرارتی انسان ها و فراهم نمودن موجبات آسایش و راحتی آن ها برای بهتر زیستن است. به عبارت دیگر هدف از ایجاد آسایش حرارتی استفاده بهینه از سوخت های فسیلی برای گرمایش و سرمایش مورد نیاز ساختمان است و نیز به دلیل افزون شدن روز به روز جمعیت و خانه سازی فراوان و همین طور گرانی انرژی در جهان برنامه ریزان و معماران و طراحان ساختمان را به فکر استفاده حداکثر از امکانات بالقوه اقلیمی هرمنطقه انداخته است. تحقیق حاضر با استفاده از شاخص-های آسایش به بررسی چگونگی تأمین آسایش بوسیله ساختمان های مسکونی در استان تهران پرداخته است. در ابتدا برای این منظور از آمار و اطلاعات اقلیمی 5 ایستگاه سینوپتیکی استان تهران از جمله چیتگر، دوشان تپه، ژئوفیزیک، شمال تهران و مهرآباد در دوره 2005 – 1996 استفاده شد و در قدم بعدی اقلیم منطقه شاخص های آمبرژه، ایوانف، دومارتن و نمودار آمبروترمیک برای تعیین اقلیم به کار برده شد و همچنین برای بررسی وضعیت آسایش داخلی و خارجی ساختمان های مسکونی در این استان از شاخص های آسایشی اولگی، گیونی، ماهانی، اوانز، پن واردن، بیکر، ترجونگ و سوزباد استفاده شد و همین طور برای مشخص نمودن نیازهای حرارتی هر ایستگاه از دمای موثر دوساعته و نمودارهای سایه و آفتاب و نمودار های تعیین نیازهای حرارتی ساختمان ها استفاده شده است. با مطالعات انجام شده مشخص شد که در هر 5 ایستگاه اقلیم گرم و خشک حاکم است و با استفاده از مصالح متناسب و رعایت اصول ساختمان سازی وضعیت آسایشی افزایش می یابد و تنها برای فصل زمستان می توان از سیستم-های گرمایشی استفاده نمود.

رویداد های اقلیمی حدی سب خسارت های فاجعه بار در طبیعت و اجتماع انسانی می شود. بنابراین شناسایی و معرفی این رویداد مهمترین گام در پیشگیری و کاهش اثرات شان است. موضوع این تحقق تحلیل زمانی و مکانی امواج گرما و سرما با استفاده از داده های حداکثر و حداقل دمای روزانه 5 ایستگاه سینوپتیک شهر تهران در طی دوره آماری 2007-1987 است. نتایج حاصل از تحلیل زمانی امواج نشان می دهد که فراوان ترین شدید ترین و طولانی ترین امواج سرما در دهه ی اول دوره آماری (1997-1987) مشاهده شد در حالی که فراوان ترین و طولانی ترین امواج گرما، اکثرا در دهه دوم (2007-1998) رخ داده اند امواج گرمای شدید با بیشترین تداوم در سال های 1997 و 2003 و با بیشترین فراوانی در سال های 1989 و 2007 ثبت شده است. همچنین امواج سرمای شدید ترین و طولانی ترین امواج گرما(سرما) در ماه جولای (ژانویه) ثبت شده است. نتایج حاصل از تحلیل مکانی امواج گرما و سرما نیز نشان می دهد که دو بخش مرکزی و شمالی شهر تهران بیشترین تعداد روزهای حدی گرم را تجربه کرده اند. فراوانی تعداد روزهای حدی سرد در غرب بیش از شرق تهران است. شدیدتین امواج گرما در نواحی جنوبی، به خصوص جنوب شرقی و شدید ترین امواج سرما در شمال و حاشیه غربی شهر رخ داده است. فراوان ترین و طولانی ترین امواج گرما و سرما نیز در بخش مرکزی شهر دیده می شود. از نظر تغییرات زمانی نتایج تحقیق نشان می دهد که فراوانی وقوع و مدت امواج گرما در اکثر ایستگاه های شهر تهران در دهه اخیر 02007-1998) افزایش و در مقابل فراوانی وقوع شدتومدت دوام امواج سرما کاهش داشته است. همچین فراوانی کل تعداد روزهای حدی گرم(سرد) در طول آماری در اکثر ایسگاه ها افزایش (کاهش ) معناداری داشته است.

هدف از این تحقیق بررسی و تحلیل همدید موج سرما وگرما در استان کرمانشاه است . ویک دور? 20ساله بین سال های 1989 -2009 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . 5 ایستگاه ، که دارای آمار بلند مدت 20 ساله بودند ، انتخاب گردیدند. وبراساس آستانه ی صدک 5 و 95 برای داده های حداقل و حداکثر دما،10 موج سرما و 7 موج گرما به صورت فراگیر انتخاب گردیدند. آمار روزانه ی فشار سطح زمین و ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال از سایت cdc.noaa.gov دریافت شد .وبا اجرای برنامه ی تحلیل عاملی و خوشه بندی (k-means) روی روزهای حدی سرد و گرم ،3 الگو برای موج سرما و3 الگو برای موج گرما به دست آمد و نقشه ی ژئوپتانسیل سطح 500 و نقشه ی ترکیبی (composite) ضخامت جو سطح 500 – 1000 و بردار باد سطح 500 مربوط به الگوهای مذکور تهیه گردید. وبرای هرکدام از موج های سرما و گرماازطریق گرادس نقشه ترکیبی سطح میانی جو وسطح زمین رسم گردید.الگوهای موج گرما نشان داد که در سطوح میانی جو پرفشارآزور ودر سطح زمین فرارفت هوای گرم از عربستان وتقویت وتشدید آن به وسیله ی زبانه ی موسمی عامل ایجاد موج گرما در منطقه ی مورد مطالعه بوده است. وناوه ی عمیق سطح 500 هکتوپاسکال در ایجاد موج سرمای شدید و فراگیر در استان کرمانشاه موثر بوده است ودر الگوی دوم وسوم قرارگیری منطقه ی مورد مطالعه در قسمت عقبی ناوه و جلویی پشته ودر الگوی اول قرارگیری استان کرمانشاه در جلوی ناوه عامل ایجاد موج سرما بوده اند.بررسی نقشه های ترکیبی موج گرماوسرمای فراگیر استان نشان داد که وجود فرارفت هوای گرم ازعربستان واستقرار پرفشار آزور درسطح میانی جوعامل موج گرما بوده اند وریزش هوای سردازقسمت عقب ناوه ووجود پرفشار سرد درسطح زمین عامل موج سرما بوده اند . واژگان کلیدی : موج گرما - موج سرما – کرمانشاه – فرارفت گرم – فرارفت سرد – پرفشار سیبری – پرفشار آزور.

ریزش های تگرگ هرساله خسارات زیادی به بخش کشاورزی در ارومیه می رساند. جهت کاهش و مقابله با این زیان ها، شناسایی الگوهای همدیدی این پدیده لازم است. بدین منظور داده های هوای حاضر یا داده های سینوپ، از هواشناسی ارومیه در دور? 1982 تا 2011 أخذ شد. برای این داده ها در اکسل بر مبنای کدهای 99 ، 96 ، 91، 90 ، 89 ، 87 و 27 که پدید? تگرگ با شدت های متفاوت را در بر دارند، برنامه نویسی شد و از بین گروه هفتم داده ها، کدهای هفت گان? تگرگ مشخص و روزهای تگرگ معلوم و سپس نقش? این روزها از سایتcdc.noaa.gov تهیه گردید. یافته ها نشان داد که در طی دوره ی آماری، 23 مورد رخداد تگرگ اتفاق افتاده، که در فاصل? ماه های ژانویه تا اواخر ژوئن می باشند و بقیه ی ماه ها فاقد رویداد تگرگ بودند. تحلیل نقشه ها نیز نشان داد که بارش تگرگ در ارومیه با تراف های عمیق که از سرزمین های شمالی دریای سیاه منشأ گرفته، ارتباط داشته و با جابجایی روی دریای سیاه و مدیترانه، ناپایداری شدید و رطوبت فراوان را به جو منطقه نفوذ داده، مکانیزم همرفت دامنه ای نیز در فصل بهار این شرایط را تشدیدکرد. در روز ریزش، منطقه در جلوی ناپایداری حاصل از تراف بوده و رطوبت را با خود از دریای سیاه و مدیترانه آورده و در تراز 500 هکتوپاسکال با ریزش هوای بسیار سرد، اختلاف دمای زیاد بین سطح زمین و ترازهای بالا بوجود آمد و توده هوای صعود کننده با ورود به این تراز، ناگهان با درجه حرارت بسیار سرد مواجه شده و تگرگ تشکیل گردید.

به منظور شناسایی تغییر اقلیم در ایران، الگوهای فشار سطوح بالای جوی مطالعه شد. ابتدا با استفاده از داده های ارتفاعی روزانه سه سطح عمده جوی 500، 700 و 850 هکتوپاسکال در دوره 1948-2010 برای محدوده 10 تا 70 درجه شمالی و 10 تا 80 درجه شرقی، مراکز فعالیت شناسایی شدند. روش تحلیل مولفه های اصلی برای تعیین مراکز فعالیت استفاده شد. نتایج نشان داد 7 مولفه عمده با یکدیگر نزدیک به 90 درصد واریانس را توجیه می کنند. در ادامه با استفاده از دا ه های روزانه دما و بارندگی در ایستگاههای سینوپتیک بالاتر از 30 سال دوره آماری در ایران، کانون های کنترل کننده اقلیم ایران تعیین گردید. همبستگی ها بین پارامترهای مهم اقلیمی ( دما و بارندگی) و نمرات عاملی نشان داد که سه کانون مهم، اقلیم دوره سرد سال در ایران را کنترل می کنند. این کانون ها شامل سیبری، شمال دریای خزر و مدیترانه شرقی می باشند. همچنین مکانیسم کنترل کننده اقلیم ایران توسط هر کدام از کانون های کنترل تعیین شد. با استفاده از نمرات عاملی، روزهای مرکب بالاتر از صدک 95/0 به عنوان نماینده الگوی فشار فاز مثبت کانون کنترل و پایین تر از صدک 5/0 نماینده الگوی فاز منفی می باشد . تغییرات کانون های مهم کنترل کننده اقلیم ایران با استفاده از تحلیل سری های زمانی هر کانون مشخص شد. نتایج نشان داد که سری های زمانی کانون های مهم کنترل کننده اقلیم ایران در طول دوره مطالعه تغییر معنی داری را نشان نمی دهد و فقط در اطراف میانگین نوسان دارند. همچنین برای دقت بیشتر این سری های زمانی به مدل های باکس جنکینز وارد شدند که خود همبستگی منفی بالایی مرتبه اول در سری زمانی همه کانون ها وجود دارد و این نشان می دهد که کانون های کنترل اقلیم ایران از نوسان سالانه برخوردارند. نتایج نهایی نشان داد که تغییر اقلیمی در سطوح بالای جو ایران اتفاق نیفتاده است و تغییرات در اقلیم سطح زمین در ایران مرتبط با فعالیت های انسانی بوده که نیاز به مطالعه دارد.

چکیده تحقیق حاضر سعی در مطالعه ی امواج گرما و سرمای رخ داده در جنوب غرب ایران را دارد براین اساس آمار چهار ایستگاه سینوپتیک آدلات، امام قیس، علی آباد و فیروزآباد طی دوره آماری 1986 تا 2006 به صورت روزانه گردآوری و سپس با تحلیل و بررسی داده های ایستگاه هواشناسی، امواج (سرد و گرم) فراگیر شناسایی شدند تمام داده های کوچکتر از صدک 5 که به صورت همزمان حداقل در 3 ایستگاه با تداوم حداقل 5 روز ثبت شده بود به عنوان موج سرد فراگیر انتخاب و همچنین تمام داده های بزرگتر از صدک 95 که به صورت همزمان حداقل در 3 ایستگاه با تداوم حداقل 5 روز ثبت شده بودند نیز به عنوان موج گرم فراگیر شناسایی شدند. در نهایت تمام روزهای رخداد امواج سرد و گرم در منطقه ی مورد مطالعه طی دوره ی زمانی استخراج شدند در و دو نمونه امواج سرد و گرم که طی دوره ی مورد مطالعه دارای بیشترین و کمترین تداوم بودند انتخاب شدند. جهت تحلیل ویژگیهای سینوپتیکی بوجود آورنده ی این امواج از داده های ارتفاع ژئوپتانسیل و مولفه ی مداری و نصف النهاری باد در تراز 850 و 500 میلی باری همچنین درجه حرارت و فشار متوسط تراز دریا استفاده شده است. با بررسی نقشه های سینوپتیک سطح زمین و سطوح فوقانی جو، دلایل ایجاد امواج گرمایی و سرمایی در منطقه مورد مطالعه شناسایی شد و مشخص شد که امواج گرمایی در سطح زمین متأثر از کم فشار گنگ- خلیج فارس و در تراز 500 میلی باری ناشی از پرفشار آزور-واچرخند بسته شده بر روی ایران می باشند همچنین علت ایجاد موج سرمایی در تراز دریا، پرفشار سیبری، پرفشار سیبری – پرفشار اروپایی، پرفشار سیبری- کم فشار دینامیکی با منشا سودانی در جنوب و جنوب غرب ایران (جبهه زایی سرد) و نوسانات ورتکس قطبی در تراز دریا به همراه کم فشار ایسلند است در تراز 500 میلی باری نیز سردچال های قطبی بر روی دریای سیاه، ورتکس قطبی، پرفشار یا واچرخند مهاجر اروپایی و فرود شرق مدیترانه گاهی اوقات با سردچال درون آن مسبب امواج سرمایی در منطقه مورد مطالعه می باشند. کلید واژه : موج گرم، موج سرد، جنوب غرب ایران، سینوپتیک، صدک، مخاطرات طبیعی

چکیده جنگل هـای زاگرس به لحاظ وسعت،ارزش های زیست محیطی ، حفاظت آب و خاک از اهمیت خاصی برخوردار هستندکه در طی دهه های گذشته به دلیل قرار گرفتن در یک بستر اقتصادی – اجتماعی و عدم مدیریت جامع تا حد زیادی تخریب شده و می رود تا توان بالقوه خود را از دست بدهـد. با توجه بـه اهمیت این جنگلها و پتانسیل بالقوه آنها، نسبت به برنامه ریزی و مدیریت مناسب در مورد آن اقدام شود. شناخت پراکنش مکـانی درختان جنگل بلوط از مقـدمات شناخت و درک جنگل و راهنمای بسیار مهمی در حل مسائل اکولوژیکی و مدیریتی می باشد. هدف از اجرای این مطالعـه بررسـی پراکندگـی جنگلهـای بلوط ایرانی و توزبع فضـایی این گونـه در ارتباط با فاکتورهـای ( بارش ، دما، تبخیر، شیب، ارتفاع) است تا با شناخت این موضوع در جهت شناخت و مدیریت مناسب و همـه جانبـه این مواهب الهی گام برداشت.برای نیل به این اهداف از سیستم اطلاعات جغرافیـای استفـاده گـردیـد،بـه کـمـک نـرم افـزار هـای ( «arcmap» ، «arcviwe» «arcinfo») داده هـای ( بارش ، دمـا، تبخیر، شیب، ارتفاع ) بر حسب دامنـه تغییرات طبقـه بنـدی شـدند. گـام بعـدی ادغـام لایه های مذکور بصورت مجزا بر روی لایه مبنا (جنگل بلوط) بود. نتایج عملیـات سیستم اطلاعات جغرافیایی نشـان دادکـه پراکندگی جنگـل بلـوط با افزایش بـارش ارتبـاط دارد. سپس جهـت مشخص شدن میـزان دقیـق رابطـه جنگـل بلوط با عنـاصـر مذکور ضـریب همبستگی و رگرسیون گرفته شد. ضریب همبستگی جنگـل بلـوط بـا عنصر بارش (64/0) می باشد، با بررسـی نتایج ایـن پژوهش می توان استنباط نمـود پراکندگـی جنگـل بلوط با بارش رابطه مثبت و با سایر عناصر مورد بررسی رابطه ای منفی دارد.

ناهنجاری های جوی به دلیل تغییرات سیستم های فشار در سطح زمین و سطح بالا ایجاد می شوند. بلاکینگ یکی از مهمترین پدیده های جوی است که ناهنجاری اقلیمی مهمی را در سطح منطقه ای و جهانی موجب می گردد. در این مطالعه به طور کمی و کیفی، به تحلیل فضایی پدیده بلاکینگ پرداخته شده است. بدین منظور، ابتدا به کنکاش و بررسی ماهیت بلاکینگ و ویژگی های آن از جمله نحوه شکل گیری، عوامل موثر در تشکیل بلاکینگ و همین طور معیارهای شناخت و تشخیص آن پرداخته شده است. سپس فراوانی وقوع زمانی و مکانی بلاکینگ در یک دوره 20 ساله (2009-1990) در محدوه ای از 0 درجه طول شرقی تا 80 درجه طول شرقی و از عرض 10 درجه شمالی تا 80 درجه شمالی استخراج و مورد بررسی قرار گرفته است. در مجموع در طی دوره آماری مورد مطالعه 147 مورد بلاکینگ شناسایی شد. در بین سالهای مورد مطالعه سالهای 1994، 1996 و 2006 بیشترین و سال 2008 کمترین تعداد بلاکینگ را دارا بوده اند. در بررسی فصلی، زمستان بالاترین موارد بلاکینگ را به خود اختصاص داده است. بررسی ها نشان داد که ماه های ژانویه و فوریه زمان اوج رخداد بلاکینگ هستند. در مرحله بعد به بررسی همبستگی بین میانگین بارش سالانه و تعداد بلاکینگ پرداخته شده است. بدین منظور آمار بارش سالانه در 3 ایستگاه منتخب (اهواز، سنندج و زنجان) استخراج و میزان همبستگی آن با تعداد بلاکینگ سالانه محاسبه گردید. نتایج تحقیق نشان داد بین رخداد بلاکینگ و بارش سالانه همبستگی مثبت وجود دارد؛ بطوری که مقدار همبستگی در ایستگاه اهواز (0.3906)، در ایستگاه سنندج (0.38) و در ایستگاه زنجان (0.35)می باشد.

اقلیم،اصلی ترین عامل تعیین کننده عملکرد گیاهان زراعی به شمار می آید.گندم مهم ترین گیاه زراعتی به شمار می رود.بنابراین شناخت پارامترهای آب و هوایی موثر(خصوصاَ دما) در آن بسیار مهم است.هدف از این بررسی تأثیر تنش های اقلیمی (دما)در تولید گندم، تحت شرایط محیطی آذربایجان شرقی است.داده های مورد استفاده در این تحقیق داد ه های مربوط به درجه حرارت روزانه و ماهانه است.بنابراین ابتدا درجه روزهای- رشد موردنیاز گیاه گندم در ایستگاه های اهر، تبریز، جلفا، سراب ، مراغه و میانه محاسبه شدند.سپس با مدل رگرسیونی خطی به بررسی رابطه دمای ماهانه با عملکرد پرداخته شد.طبق نتایج به دست آمده دمای ماه های مهر و آبان بیشترین ضریب همبستگی را با عملکرد گندم نسبت به ماه های دیگر دارند.از آنجایی که ماه مهر و آبان مرحله سبز شدن و مرحله پنجه زنی گندم در ایستگاه های مورد مطالعه است، به بررسی فراوانی روزهایی که گیاه در معرض تنش های دمایی در این مراحل قرار دارد پرداخته شد.نتایج نشان دادکه، گندم در مراحل نمو، سبز شدن و پنجه زنی، بیشتر در تنش های دمایی پایین قرار دارد در عین حال تنش های دمایی بالا نیز در مرحله جوانه زنی و پنجه زنی موثر می باشد. در نهایت به پهنه بندی درصد فراوانی روز های همراه با تنش های دمایی در استان پرداخته شد. کلید واژه ها:آذربایجان شرقی،گندم دیم،تنشهای اقلیمی،رگرسیون خطی،فراوانی،پهنه بندی.

خشکسالی یک پدیده محیطی تکرار شونده در اقلیم های مختلف است و اثرات آن صرفاً به محیط های خشک و نیمه خشک محدود نمی شود بلکه رخداد این پدیده در ارتباط با تکرار سیستم های سینوپتیکی و تیپ های هوا می باشد . از این رو ، مطالعه و شناسایی الگوهای گردشی جوی پدیده مذکور برای درک وقوع خشکسالی های پهنه غرب کشور این ضرورتی اجتناب ناپذیر است . در این مطالعه از داده های مجموع بارندگی ماهانه 11 ایستگاه سینوپتیک منطقه طی دوره زمانی 2010-1990 استفاده شده است . به منظور ارزیابی مکانی پایش خشکسالی بر روی منطقه مورد مطالعه ، پس از محاسبه مقادیر عددی حاصل از شاخص بارش استاندارد شده با مقیاس زمانی یک ماهه برای ایستگاه های مورد نظر،سطح آستانه پوشش 70 درصدی خشکسالی در این ایستگاه ها 34 ماه به عنوان ماه خشک انتخاب گردید و با استفاده از روش میانیابی idw در محیط نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی ، تغییرات مکانی و زمانی الگوهای خشکسالی 34 ماه خشک ترسیم و نتایج نقشه ها مورد تحلیل قرار گرفت . جهت طبقه بندی و استخراج الگوهای خشکسالی های منطقه داده های میانگین ارتفاع ژئوپتانسیل روزهای بارشی ، در محدوده شبکه مختصاتی 60-10 درجه شمالی و 80-10 درجه شرقی با دقت مکانی 5/2*5/2 درجه از مجموعه داده های بازسازی شده ncep استخراج شد . ابتدا تحلیل مولفه های اصلی با آرایه s-mode بر روی ماتریس داده هاانجام شد و با استفاده از آزمون غربالی تعداد 9 مولفه اول که در مجموع 93 درصد واریانس کل داده ها را توجیه می کنند انتخاب شدند سپس به کمک خوشه بندی چند هسته ای k-means همه روز های مورد مطالعه به سه گروه دسته بندی شدند . نقشه های ترکیبی برای سطوح 500 هکتوپاسکال ، سطح دریا و به عنوان یک الگوی گردشی ترسیم و مورد تحلیل واقع شد . الگوهای بدست آمده بیانگر تسلط زبانه موثر پرفشار آزور در الگوی اول ، قرارگیری یک ریج و به دنبال آن فرونشینی هوا در جلوی ریج کم ارتفاع در الگوی دوم نشانه نبود شرایط بارشی در منطقه می دانیم . در الگوی سوم تقویت شاخص مداری بادهای غربی در عرض های میانی مانع از هرگونه واگرایی درتراز میانی تروپوسفر شده است و بر همین اساس انتظار پایداری جوی در منطقه ، می رود . نتایج بدست آمده نشان دهنده نبود سیستم موثر بارشی در تروپوسفر میانی و تسلط پایداری بر منطقه می باشد .

باد یکی از پارامترهای مهم هواشناسی است که کاربردهای گسترده ای در مطالعات و برنامه ریزی های محیطی دارد. یکی از ویژگی های اقلیمی بارز شرق فلات ایران نیز، وزش بادهای مداوم، شدید و طوفانی تحت عنوان باد 120 روزه سیستان است. پژوهش حاضر سعی دارد با استفاده از دو روش آماری و مدل سازی دینامیکی به بررسی ساختار و ماهیت شکل گیری باد سیستان بپردازد. در بخش آماری با بهره گیری از روش هایی موسوم به «نقطه تغییر»، زمان آغازگری، زمان خاتمه و طول مدت وزش باد سیستان مورد بررسی قرار گرفت و در بخش مدل سازی از ریزگردانی دینامیکی مدل های مقیاس منطقه ای (regcm4) برای بررسی و نقش عوامل میان مقیاس بهره گرفته شد. یافته ها بیان گر آن است که باد سیستان بطور متوسط در روز 122 ام (دوم ماه می) از سال میلادی آغاز شده و تا روز 287 ام (14 اکتبر) تداوم می یابد. بر این اساس، متوسط طول دوره وزش باد سیستان 165 روز در سال تعیین گردید. یافته ها همچنین بیانگر آن است که زمان آغازگری، زمان خاتمه و طول مدت وزش باد سیستان تغییرات قابل ملاحظه ای را از سالی به سال دیگر نشان می دهد. علاوه بر این، یافته ها بیانگر آن است که شدت وزش باد نیز در سال های مختلف بطور قابل ملاحظه ای متغیر می باشد. از دیگر نتایج این مطالعه در بخش آماری، نبود یک روند معنی دار زمانی در رفتار تمامی ویژگی های باد سیستان است. علاوه بر اینها رفتار سری زمانی باد سیستان در طول یکسال به صورت یک زنگوله با لبه های کشیده است. تغییر ناگهانی شدت وزش باد و آغاز و خاتمه نسبتاً ناگهانی باد سیستان، بیانگر نقش عوامل بزرگ مقیاس و یا مقیاس منطقه ای در کنترل جریانات ترازهای زیرین جو در شرق فلات ایران می باشد. نتایج بخش مدل سازی نشان داد که باد سیستان دارای دو هسته بیشینه سرعت در تراز 945 هکتوپاسکال با سرعتی متوسط 16 و 15 متر بر ثانیه با جهت غالب شمالی می باشد. شدت باد طی ساعت شب نسبت به ساعات روز بیشتر است. وجود این ویژگی ها نشان دهنده رودبادهای تراز زیرین در منطقه می باشد. هم جواری مناطق پست و مرتفع در کنار یکدیگر در شرق فلات ایران باعث ایجاد مراکز فشار میان منطقه ای مانند پرفشار کوه های خراسان جنوبی و کم فشار جنوب غربی کشور افغانستان می شود. در واقع وجود این دو مرکز فشاری در کنار یکدیگر سبب می گردد که در اثر جریان های واچرخندی ناشی از پرفشار کوه های استان خراسان جنوبی و جریان های چرخندی کم فشار جنوب غرب کشور افغانستان یک منطقه ی هم شارش و همگرایی جریان ها در بین این دو مرکز فشاری ایجاد شود. به بیانی این نوع آرایش سامانه های فشاری ضمن افزایش قابل توجه شیب فشاری و تاوایی در ترازهای زیرین ورد سپهر با شکل گیری و تقویت بادهای نسبتاً شدید شمالی – جنوبی ارتباط دارد. به منظور درک نقش ناهمواری های بر ساختار و ماهیت باد سیستان، توپوگرافی منطقه حذف و نتایج بدست آمده با شرایط مرجع بررسی شدند. بر اساس این شبیه سازی نقش توپوگرافی در ایجاد و شکل گیری باد سیستان و اثری که بر روی شدت و جهت باد سیستان می گذارد محرز و مشخص گردید.

پدیده یخبندان همه ساله خسارت های زیانباری را در بخش های مختلف وارد می سازد؛با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور ما ایران و ارتفاع نسبتاً بالای بیشتر مناطق آن از سطح دریا و استیلای جبهه های سرد در فصول پاییز و زمستان به این سرزمین، وقوع سرما و یخبندان همه ساله بیشتر نقاط کشور و در برخی سال ها حتی قسمت های جنوبی کشور را نیز در بر می گیرد. این تحقیق به منظورتحلیل سینوپتیکی و آماری پدیده یخبندان در استان کرمانشاه صورت گرفته است. برای بررسی این پدیده مولفه دما انتخاب گردید و روزهایی به عنوان روز یخبندان تعریف شدند که دمای حداقل زیرصفر درتمام ایستگاه های مورد مطالعه گزارش شده بود. پس از بررسی ایستگاه های مورد نظر 163 روز در دوره آماری 2000 تا 2012 از داده های حداقل دما استخراج گردید.از تحلیل مولفه های اصلی برای کم کردن حجم داده ها استفاده شد و حالت s این روش توانست حجم داده ها را تقلیل دهد.انجام فرایند خوشه بندی بر روی داده ها نشان داد که داده های حاصل از 5 الگو حاصل شده اند. سپس برای مشخص شدن کامل جزئیات یک روز به عنوان روز شاخص هر الگو با روش چشمی انتخاب گردید و در هر الگو سیستم های به وجود آورنده ی یخبندان شناسایی شد. با مطالعه روز های شاخص مشخص شد که رخداد یخبندان ها در استان کرمانشاه قابل دسته بندی به دو نوع هستند. نوع اول: یخبندان هایی که با گسترش سیستم های پرفشار اطراف ایران مانند پرفشارسیبری و اروپای شرقی و تشکیل هسته سردی بر روی زاگرس وگسترش آن بر روی غرب و شمال غرب ایران به وجود آمده اند. نوع دوم: یخبندان هایی که توسط سیستم های مهاجر به وجود آمده اند. در مجموع نتایج نشان می دهد که : 1- عامل های سطح زمین در رخداد یخبندان های استان کرمانشاه عبارتند از: پرفشارحرارتی سیبری، هسته پرفشار حرارتی شرق اروپا، پرفشار مهاجر، سردی نسبی ارتفاعات در زمستان 2- پیشروی تراف باد های غربی به سمت شرق همراه با همگرایی بالایی منطقه چرخندگی منفی موج-های کوتاه در شرایط وزش نصف النهاری قوی در رخداد و شدت یخبندان های استان کرمانشاه موثر است. 3- ایجاد سیستم های مانع در شمال خزر در سطوح بالا، رخداد یخبندان درکرمانشاه را افزایش می دهد.

همدستی تغییرپذیری و تغییر اقلیم آسیب پذیری سیستم هایی را که نسبت به این تغییرات حساس اند و توان سازگاری با آن را نیز ندارند افزایش می دهد. جوامعی هم که راه های مناسب سازگاری را شناسایی و اجرا می کنند از چالش های پیش رو فرصت می سازند. سازگاری های برنامه ریزی شده و با رویکرد استراتژیک احتمال هدر رفت منابع و سوءسازگاری را کاهش می دهند. این مطالعه بر این مبنا که مسئله سازگاری نیاز به سنجش دقیق محیط و تخصیص منابع دارد، آن را جزء مسائل استراتژیک به حساب می آورد. در این دیدگاه، یافتن گزینه های مناسب سازگاری طی یک فرایند منظم شامل اندازه گیری آسیب پذیری اقلیمی، شناسایی همه گزینه های بالقوه ، تحلیل هزینه و فاید، همراه کردن سیاستمداران و تصمیم گیران و ارزیابی کمی و کیفی گزینه ها پس از هر بار اجرا میسر می شود.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.