در این پایان نامه مدل مکان یابی-تخصیص حداکثر پوشش با امکان ایجاد ازدحام در یک محیط رقابتی توسعه یافته است. در مدل پیشنهادی چندین ویژگی مهم یعنی مدل های تعامل فضایی، امکان ایجاد ازدحام، محیط رقابتی مبتنی بر انتخاب مشتری و تقاضای احتمالی مورد بررسی قرار گرفته است. نظر به این که تصمیم گیری در خصوص مکان یابی تنها بر اساس میزان جذب تقاضای بازار صورت نمی گیرد و غفلت از اهداف مهم سازمانی دیگر نظیر رضایت مشتریان و بهبود استراتژی های خدمت دهی، شرکت ها را در بلندمدت دچار مشکل می سازد؛ لذا علاوه بر میزان جذب تقاضا، افزایش رضایت مشتریان که درکمینه سازی زمان انتظار منعکس می گردد، در مدل بررسی می شود که در مسایل دنیای واقعی نتایج بهتری خواهد داشت. مدل مکان یابی-تخصیص حداکثر پوشش با امکان ایجاد ازدحام در زمره مسایل np-complete قرار می گیرد و با توسعه این مدل در محیط رقابتی مبتنی بر انتخاب مشتری و غیرخطی بودن توابع هدف و محدودیت های مسئله، پیچیدگی های حل مسئله به صورت چشمگیری افزایش می یابد؛ بنابراین الگوریتم های ژنتیک و معاوضه حریص برای حل مدل توسعه یافته است. نتایج عددی، اثربخشی الگوریتم های پیشنهادی را برای حل مدل تایید می کند و نشان می دهد که به کار گیری نظریه صف در طراحی سیستم های خدماتی، بهبود استراتژی های مختلف خدمتدهی، افزایش رضایت مشتریان و ارتقای فرآیندهای کسب و کار سازمان را در بر خواهد داشت

این تحقیق روی نادقیق بودن داده ها در زمینه یک چالش صنعتی مهم یعنی مسئله جانمایی-قیمت گذاری، ارائه مدل مناسب و روش حل برای آن تحت شرایط فازی متمرکز شده است. دربازارانحصاری، یک خرده فروش چند تسهیلی برای ارائه محصولی (خدمتی) مشخص به جمعیت مشتریانی که ممکن است حساسیت های متفاوتی نسبت به قیمت و فاصله داشته باشند، نیازمند انتخاب همزمان مکان های بهینه تسهیلات و سیاست بهینه قیمت گذاری فاصله ای است تا به هدف خود که ماکزیمم کردن سود کل می باشد، دست یابد. اما توجه به این نکته ضروری است که بعضی از متغیرهای مسئله نظیر حساسیت به قیمت و حساسیت به فاصله مشتری و از همه مهمتر، مطلوبیت مشتری نادقیق بوده و در دنیای واقعی با حالت های زبانی انطباق بیشتری دارند. تخصیص یک ارزش دقیق و غیرفازی به این متغیرها بعنوان یک قضاوت ذهنی، مشکل و دور از واقعیت است. بنابراین تحلیل مسئله جانمایی-قیمت گذاری تحت شرایط فازی حائز اهمیت بسیار است. ما یک سیستم خبره فازی را با هدف ساده سازی و کارامدتر-کردن سیستم برای برخورد با این چالش طراحی کرده ایم؛ کاری که تا کنون انجام نشده است. در این تحقیق، پس از معرفی مختصرمسئله و مدل کردن آن با منطق فازی، مطلوبیت مشتری با طراحی یک سیستم فازی به یک تابع فازی تبدیل می شود. آنگاه برای دستیابی به تابع هدف (حداکثر سود کل)، یک روش حل جدید- روش حل ترکیبی- برای تعیین بهترین مکان تسهیلات وبهترین سیاست قیمت گذاری به کمک یک الگوریتم فراابتکاری (الگوریتم ژنتیک) ارائه می گردد. سپس برای نشان دادن کارایی روش پیشنهادی، چندین مسئله نمونه حل و با مقایسه سیاست های مختلف قیمت گذاری، یک دید مدیریتی در مورد نحوه انتخاب سیاست مناسب تحت شرایط مختلف معرفی می شود.

یکی از تصمیمات استراتژیک در ایجاد سیستم های انتقال و توزیع کالا، تصمیم گیری در خصوص مکان قرارگیری تسهیلات و نوع ارتباط میان آن ها می باشد. به علت پیچیده بودن رابطه میان نقاط عرضه و تقاضا در بسیاری از سیستم های توزیع، بهره-مندی از شبکه ها می تواند ارائه دهنده ی راه حل بهینه باشد. از انواع شبکه های پر کاربرد در سیستم های توزیع و حمل و نقل، شبکه های محور (hub) هستند. محققان حوزه ی شبکه های توزیع با توجه به ویژگی های خاص برخی از این شبکه ها و تنوع کاربردی آن ها، هزینه های واقعی و مختلفی را در مدل سازی وارد نموده اند. در همین راستا در پژوهش حاضر، هزینه ی وابسته به میزان تقاضا برای هر محور که در کاربردهای خاصی از مسائل مکانیابی محور همچون سیستم های پستی از جمله هزینه های مهم و تاثیرگذار می باشد، در نظر گرفته شده است. با توجه به نقشی که محورها در شبکه های محور ایفا می کنند، هزینه احداث آن ها می تواند به عنوان تابعی از میزان تقاضایی که هر محور باید پوشش دهد، در نظر گرفته شود. در واقعیت، میزان تقاضا بر روی اندازه ی تسهیل و هزینه هایی همچون هزینه تعمیرات و نگهداری و ... اثر می گذارد. لذا در نظر نگرفتن هزینه مذکور، باعث به دست آمدن نتایج غیربهینه خواهد شد. پس از مدل سازی دو مسألهsap-hmp و sahmp با در نظر گرفتن هزینه وابسته به تقاضا برای محورها، تاثیر حاصل از در نظر گرفتن این هزینه بر روی جواب بهینه، مورد بررسی قرار گرفته است. برای مسائل در ابعاد کوچک، جواب های دقیق و برای مسائل در ابعاد بزرگ به علت np-hard بودن مسائل مکانیابی محور، الگوریتم ژنتیک پیشنهادی ارائه شده است که جواب های کارا را در مدت زمان مناسب ارائه می کند. از سوی دیگر با توجه به تغییرات سریع دنیای امروز، لحاظ نمودن غیرقطعی بودن پارامترهای مسأله که یکی از ویژگی-های اجتناب ناپذیر در مسائل جهان واقعی هستند، ضروری به نظر می رسد. به عبارت دیگر، در صورتی که مسائل مکانیابی محور در حالت غیر قطعی بررسی نشوند، این امکان وجود دارد که جواب های تولید شده، جوابهای بهینه ای در طول مدت زمان تصمیم گیری و برنامه ریزی نباشند و خواسته های سازمان را برآورده نسازند. بررسی های صورت گرفته بر روی مطالعات و تحقیقات انجام شده در حوزه مکانیابی محور نشان داد که اکثر مطالعات به بررسی این مسائل در فضای قطعی پرداخته اند. لذا بنابر ضرورت ذکر شده در فوق و خلاء موجود در تحقیقات مورد بررسی، تحقیق پیش رو به دنبال تعیین جواب بهینه مسأله مکانیابی محور با در نظر گرفتن حالت های احتمالی برای پارامترهای اصلی است. براساس پارامترهای احتمالی و نوع تعهدات سازمان ها و خواسته های مشتریان در دنیای واقعی، دو نوع مسأله پیشنهاد و مدل سازی و چند مثال عددی با استفاده از دو دسته داده - پست استرالیا و شبکه ترکیه - برگرفته از ادبیات موضوع، در ابعاد کوچک حل شده اند.

در عصر حاضر کمتر شرکتی را می توان یافت که منحصرا به تولید یک محصول بپردازد. دلیل این مساله گوناگونی مشتریان در بازار است و شرکت برای این که بتواند سهم بیشتری از بازار را به دست آورد، نیازمند این است که سلیقه بیشتری از مشتریان خود را در نظر بگیرد. برای رسیدن به این هدف بنگاه ها به تولید و عرضه محصولات چندتایی روی آورده اند. یعنی محصولاتی که تقاضای آن ها تنها به قیمت خود محصول وابسته نیست و به قیمت محصولات دیگر نیز بستگی دارد و یا از منبع مشترک جهت تولید یا توزیع استفاده می کنند. با توجه به خصوصیات ذکر شده، برای قیمت گذاری این گونه کالاها نیازمند راه کار جدیدی هستیم. جنبه دیگری که در مساله قیمت گذاری باید مورد توجه قرار بگیرد این است که بر خلاف گذشته که تصمیمات موجودی و قیمت گذاری به صورت مجزا اتخاذ می شد، به دلیل تاثیر متقابلی که این تصمیمات بر یکدیگر و در نتیجه بر سود کل بنگاه دارند، تفکیک قیمت و موجودی امکان پذیر نیست و در نظر گرفتن توام این دو مساله موجب می شود تا تصمیم گیرنده در شرایطی نزدیک به دنیای واقعی تصمیم درست را که منجر به دست یابی به سود بیشینه می گردد اتخاذ نماید. از سوی دیگر در مساله قیمت گذاری یکی از عواملی که نقش بسیار مهمی در بیشینه کردن سود دارد، عامل تقاضا است. مساله ای که در این رابطه باید مورد توجه قرار بگیرد این است که در بسیاری موارد بنگاه ها اطلاعاتی در مورد فروش محصول در دوره های قبل ندارند. بنابراین پیش بینی بازار و در نتیجه تخمین تقاضا نیز برایشان امکان پذیر نیست(مثلا به دلیل جدید بودن محصول). در چنین شرایطی استفاده از منطق فازی جهت نزدیک کردن هر چه بیشتر مدل به دنیای واقعی، راه کار بسیار مناسبی است. با در نظر گرفتن اهمیت موارد فوق و جهت پر کردن خلاء موجود در ادبیات قیمت گذاری و کنترل موجودی محصولات چندتایی در این تحقیق دو مدل ارائه می شود: • قیمت گذاری و کنترل موجودی به صورت توام با تقاضای وابسته به قیمت • قیمت گذاری و کنترل موجودی به صورت توام با تقاضای وابسته به قیمت و سطح تلاش های فروش برای حل مدل ها از الگوریتم هوشمند ترکیبی استفاده شده است که ترکیبی از الگوریتم ژنتیک و شبیه سازی فازی است. در پایان نیز با بیان مثال عددی، اهمیت در نظر گرفتن روابط متقابل بین محصولات و نیز تقاضای فازی بررسی شده است.