توسعه صنعت توریسم در دهه های اخیر سبب شده است تا توجه متخصصین به جنبه های مختلف آن معطوف گردد. یکی از این جنبه ها طرح رابطه مسائل ژئومورفولوژیک با توریسم می باشد. مکان های ژئومورفیک به عنوان چشم اندازها و فرایندهای ژئومورفولوژیکی می باشند که دارای ارزش های اقتصادی- اجتماعی، فرهنگی- تاریخی، علمی و زیباشناسی بوده و به واسطه ادراک انسان از عوامل اجتماعی، تاریخی، زمین شناسی و ژئومورفولوژیکی تعریف می شوند بنابراین زیربنای همه کالاهای توریستی، همین چشم اندازها و فرایندهای ژئومورفولوژیکی هستند که تحت تاثیر این چهار معیار قرار دارند. این مکان ها، به دلیل بهره وری انسان از جذابیت های علمی، زیبایی ظاهریشان، ارزش های اقتصادی و فرهنگی به عنوان اجزا عیار گردشگری، جز منابع طبیعی و توریستی به حساب می آیند. به عبارت دیگر باعث توسعه فعالیت های تفریحی و افزایش تاثیرات اقتصادی می شوند. در پژوهش حاضر از روش پرالونگ برای ارزیابی عیار گردشگری و عیار بهره وری مکان های ژئومورفولوژیکی با هدف شناسایی پتانسیل های ژئوتوریستی منطقه استفاده شده است. این ارزیابی براساس معیارهای زیبایی ظاهری، علمی، اقتصادی، فرهنگی و میزان و کیفیت بهره وری(استفاده از چهار ارزش اشاره شده) از این ویژگی ها صورت گرفته است. در تحقیق حاضر از این روش برای مطالعه مکان های ژئومورفولوژیکی منطقه ارسباران استفاده شده است. این پژوهش ابتدا به ارزیابی عیار گردشگری و معیارهای آن پرداخته و سپس عیار بهره وری این مکان ها را از طریق تعیین شدت بهره وری آنها مورد ارزیابی قرار داده است، در نهایت مقایسه ای بین عیار گردشگری و عیار بهره وری صورت گرفته و پتانسیل های ژئونوریستی منطقه و بهره برداری از آن ها مورد بحث و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که اهمیت این مکان های ژئومورفیک عمدتا به دلیل بالا بودن ارزش علمی آن نسبت به سایر معیارهاست.

چکیده این پژوهش بر روی ژئوتوریسم که جایگاه ویژه ای در بخش بازار گردشگری پایدار دارد و توسط نشنال جئوگرافیک به عنوان نوعی از گردشگری تعریف شده است که به حقظ یا تقویت ویژگی های جغرافیایی که شامل فرهنگ، زیبایی شناسی، میراث زمین و رفاه ساکنان آن منطقه می باشد تمرکز دارد. یکی از این جاذبه های طبیعی تالاب های زیبای پل-دختر است که به عنوان مکان های توریستی ژئومورفولوژیک تعریف می شوند. این منطقه از نظر جغرافیایی در47 درجه و43 دقیقه طول شرقی و 33 درجه و 47 دقیقه عرض شمالی و در ارتفاع 680 متری از سطح دریا واقع شده است. به منظور ارزیابی و رتبه بندی عیار های موجود در مکان های ژئومورفیکی تالاب های پل دختر از روش پرالونگ استفاده شده است. در این پژوهش، ضمن تحلیل کامل این مکان از لحاظ ارزش های علمی، اقتصادی، زیبایی شناختی و فرهنگی، ارتباطی بین توانمندی های ژئوتوریستی این منطقه با یکدیگر ایجاد گردید. به دنبال توصیف اهداف روش های ارزیابی و شناسایی ویژگی های تالاب های پل دختر، نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که ارزش علمی و زیبایی شناسی مکان طرح شده نسبت به سایر معیارها رتبه های اول و دوم را کسب نموده در حالی که ارزش اقتصادی و شدت عیار بهره وری این مکان پایین ترین امتیاز را به خود اختصاص داده است. وجود چنین وضعیتی نشانگر ناشناخته ماندن این منطقه، عدم هماهنگی بین برنامه ریزان، ضعف مدیریتی سازمان های ذیربط و ناکافی بودن سطح دانش آن ها در زمینه ژئوتوریسم بوده که همین امر در کند بودن آهنگ توسعه استان موثر بوده است.

متون توسعه نشان می دهد که راههای متعددی برای دستیابی به توسعه وجود دارد .اما تردیدی نیست که بعضی از این راهها ممکن است با توجه به ساختار هر منطقه عملکردی مناسب یا نامناسب داشته باشد(رکن الدین افتخاری وطاهر خانی،1381،ص1). در این میان بسیاری معتقدندکه"توسعه روستایی ،کلید نیل به اهداف توسعه هزاره سوم سازمان ملل محسوب می شود"چرا که شیوع فقر در مناطق روستایی بسیار بیشتر از مناطق شهری بوده و عوامل مختلفی ،ساکنان روستاها را مستعد گرفتار شدن در دام فقر نموده است (ناصری و همکاران،1388،ص42). دستیابی به توسعه از طریق راهبرد صنعتی شدن روش متعارف بسیاری از کشورهای توسعه یافته است(رکن الدین افتخاری,طاهر خانی،1381،ص2).متولیان توسعه روستایی در برنامه های خود سیاست های جدیدی را با هدف گسترش صنعت در روستا و استفاده از فن آوری مناسب به صورت متمرکز بکار گرفته اند و این امر از اواسط دهه 1960 با تاکید بر صنایع کوچک روستایی شروع شد(مطیعی لنگرودی و نجفی کانی،1385،ص148). صنایع روستایی یکی از مهمترین مسائل و سیاستگزاری های توسعه روستایی است و یک شرط ضروری و اساسی برای توسعه ملی محسوب می آید(عسگری و همکاران،1385،ص35).توسعه کشاورزی به عنوان کانون و محور اصلی توسعه کشور از نقش و جایگاه خاصی برخوردار است و صنایع وابسته به کشاورزی را می توان به عنوان شرط لازم و محرک توسعه این بخش محسوب داشت(نوری زمان آبادی و نیلی پورطباطبایی،1386،ص161). یکی از سیاست های اساسی دولت ایران در توسعه روستایی تنوع بخشیدن به اقتصاد روستا ،جلوگیری از مهاجرت بی رویه از مناطق روستایی به مناطق شهری ،کاهش نابرابری های فضایی بین مناطق شهری و روستایی است .با عنایت به این مهم ،در دو دهه اخیر استقرار صنایع در روستا در قالب شهرکها و نواحی صنعتی در دستور کار مسولان و برنامه ریزان قرار گرفته است(مطیعی لنگرودی ونجفی کانی،1385،ص148). بعلاوه تبیین جایگاه صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی در کشور ما بدلیل مقتضیات جهانی ،حضور در بازارهای جهانی،حضور در بازارهای منطقه ای و بین المللی و پیوستن به سازمان تجارت جهانی (wto) روز به روز ضروری تر می شود(نوری زمان آبادی و نیلی پورطباطبایی،1386،ص161). شهرستان اسکو(شکل 1) با جمعیتی بالغ بر 85498 هزار نفر و تولید محصولات متنوع زراعی ،باغی ،دامی دارای مزیت های نسبی در استان آذربایجان شرقی است . در بخش زراعت در تولید زیره با تولید 198 تن وکلزا با تولید 196 تن ودر بخش باغی با تولید 750 تن گردو تولید گل محمدی با تولید 406 تن در سال 1388مقام نخست در استان آذربایجان شرقی دارا می باشد البته رقم های مورد اشاره مربوط به سال 1388 (مرکز آمار و سیمای کشاورزی جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی) می باشد. از طرفی تا سال 1388 دارندگان پروانه تاسیس صنایع تبدیلی و تکمیلی شهرستان اسکو 18 مورد می باشد (سیمای کشاورزی استان آذربایجان شرقی،1388 ،ص95) .در حال حاضر 20 کارگاه و کارخانه فعال در زمینه صنایع تبدیلی و فرآوری کشاورزی در سطح شهرستان اسکو فعالیت می کنند(سیمای کشاورزی شهرستان اسکو،1388،ص45). با توجه به اینکه اقتصاد روستایی منطقه مورد مطالعه متکی بر فعالیت های کشاورزی و صنایع روستایی استوار است استقرار و توسعه صنایع بویژه صنایع تبدیلی کشاورزی برای استفاده متناسب از تولیدات موجود می تواند علاوه بر کمک به اقتصاد منطقه از طریق ایجاد ارزش افزوده محصولات و کاهش مهاجرت ،باعث جذب نیروی انسانی از شهرستانهای مجاور باشد با توجه به اینکه شهرستان اسکو نزدیکترین شهرستان به مرکز استان می باشد در این پایان نامه سعی شده است تا ضمن بررسی ابعاد کلی ، به دیدگاهها واثرات استقرار صنایع تبدیل کشاورزی در توسعه روستایی شهرستان اسکو ، در ایجاد اشتغال ،توزیع درآمد ،کاهش فضای نابرابری های اجتماعی و اقتصادی و رفاه مناطق روستایی پرداخته شود.

گردشگری به عنوان یکی از سریع ترین بخش های اقتصادی در حال رشد است. کشورهای پیشرو در این بعد از فعالیت های اقتصادی، سالانه سهم عمده ای از درآمد های ناشی از ورود گردشگران را به خود اختصاص می دهند. از این رو توسعه صنعت توریسم در دهه های اخیر سبب شده است تا توجه متخصصین به جنبه های مختلف آن معطوف گردد. یکی از این جنبه ها طرح رابطه مسائل ژئومورفولوژیک با توریسم می باشد. مکان های ژئومورفولوژیک به عنوان چشم اندازها و فرایندهای ژئومورفولوژیکی می باشند که دارای ارزش های علمی و زیبا شناسی، اقتصادی – اجتماعی، فرهنگی- تاریخی بوده و به واسطه ادراک انسان از عوامل زمین شناسی، ژئومورفولوژیکی، اجتماعی و تاریخی، تعریف می شوند. این مکان ها، به دلیل بهره وری انسان از جذابیت های علمی، زیبایی ظاهریشان، ارزش های اقتصادی و فرهنگی به عنوان اجزا عیار گردشگری، جز منابع توریستی و طبیعی به حساب می آیند. در پژوهش حاضر از روش پرالونگ برای ارزیابی عیار گردشگری و عیار بهره وری مکان های ژئومورفولوژیکی با هدف شناسایی پتانسیل های ژئوتوریستی شهرستان ورزقان استفاده شده است. این ارزیابی براساس معیارهای علمی، زیبایی ظاهری، اقتصادی و فرهنگی و میزان و کیفیت بهره وری از این ویژگی ها صورت گرفته است. نتایج حاصل از مطالعه نشان می دهد که ارزش علمی و زیبا شناسی مکان های ژئومورفولوژیک منطقه نسبت به معیارهای اقتصادی و فرهنگی امتیاز بالاتری دارند و شدت بهره وری(کم، متوسط، زیاد) این مکان ها نیز پایین ترین امتیاز را به خود اختصاص داده است. وجود چنین وضعیتی نشانگر ناشناخته ماندن این اماکن، ضعف مدیریتی سازمان های ذیربط و ناکافی بودن سطح دانش آن ها در مورد چنین جاذبه هایی و نبود امکانات و زیر ساخت های مناسب جهت استفاده گردشگران می باشد که همین امر در کند بودن روند توسعه توریسم و ژئوتوریسم منطقه موثر می باشد.

در چند سال گذشته، موضوع دریاچه ارومیه به عنوان یک زیست بوم باارزش و با اهمیت که متعلق به مردم جهان است و تأمین کننده تنوع زیستی غنی، ارزش های اقتصادی و ژئومورفولوژیکی می باشد به یک دغدغه عمومی تبدیل شده است. حوضه دریاچه ارومیه یکی از کوچکترین حوضه های منطقه ای ایران است که در مختصات جغرافیایی بین 37 درجه و 9 دقیقه تا 38 درجه و 12 دقیقه عرض شمالی و 45 درجه و 6 دقیقه تا 45 درجه و 54 دقیقه طول شرقی واقع شده است. سطح آن نسبت به سطح دریاهای آزاد، 1274 متر بالاتر قرار دارد. این دریاچه بیستمین دریاچه بزرگ دنیا و دومین دریاچه شور بعد از بحرالمیت محسوب می گردد و بطور متوسط مساحتی در حدود 5100 کیلومترمربع را در برمی گیرد. حداکثر عمق دریاچه 16 متر و عمق متوسط آن 5 متر می باشد. میانگین طول آن بطور تقریب 140 کیلومتر و پهنای آن بین 16 الی 63 کیلومتر متغیر بوده و حجم تقریبی آن 31 میلیارد مترمکعب برآورد گردیده است. در طی چند دهه اخیر بر اثر خشکسالی ها و اجرای طرح های عمرانی نظیر احداث بزرگراه و سدهای متعدد که همزمان به وقوع پیوسته اند، زمینه تبخیر بیش از پیش آب دریاچه ارومیه فراهم گردیده و وسعت دریاچه کاهش یافته در نتیجه خطوط ساحلی و نواحی پیرامون نیز دست خوش تغییرات قابل ملاحظه ای شده اند و مورفولوژی متفاوتی را در مقایسه با دوره های پرآبی بویژه در نیمه شرقی دریاچه ایجاد نموده اندکهمطالعهوبررسیاینپدیدههاازاهدافاصلیاینپژوهشمی باشد. از این رو، در این پژوهش ابتداکلیه آمار و اطلاعات اخذ شده از ایستگاههای سینوپتیک و سازمان های دولتی و تصاویر ماهواره ای لندست (شامل سنجنده های tmو etm+ ) در طی سال های 1989 تا 2012 برای بررسی نوسانات ارتفاع سطح آب دریاچه ارومیه مورد استفاده قرار گرفت و به منظور شناسایی دقیق تر تغییرات ایجاد شده در خطوط ساحلی دریاچه این تصاویر در محیط نرم افزار envi4.7 پردازش گردید.در مرحله بعد،بااستفادهازپردازشتصاویرماهوارهایمربوطبهمنطقهموردمطالعهدر یکدورهزمانی 20 ساله (1390 – 1370) نقشه تغییراتسطحآبدریاچهارومیهوجابجاییخطوطساحلیآندرشرقدریاچهدرسالهایمختلفدر محیطgisاستخراجوتغییرات ایجاد شده در اشکالژئومورفولوژیکی منطقه شناسایی و در نهایت نیز پیامدهای ناشی از پسروی آب دریاچه مورد بررسی قرار گرفت و تاثیرات فرسایش بادی در منطقه مورد مطالعه به عنوان یک پدیده شاخص معرفی گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که کاهش ارتفاع آب دریاچه بویژه در چند سال اخیر تا 6 متر نیز رسیده که این فرایند به نوبه خود موجب ایجاد جابجایی های اساسی در خطوط ساحلی، بویژه در سواحل نیمه شرقی دریاچه ارومیه گردیده است. ظهور چنین تغییراتی باعث خشک شدن بیش از نیمی از سطوح آبی دریاچه شده که این امر نیز باعث ایجاد تغییراتی در واحدهای ژئومورفولوژیکی موجود در منطقه از قبیل دشتهای آبرفتی، مخروط افکنه ها و توسعه پلایاها و اراضی شوره زار، بیرون آمدن تعدادی از جزایر دریاچه از آب وگسترش مساحت و پیوستن آن ها به خشکی و ظاهر شدن اشکالی از قبیل دریابارهای ساحلی و زمین های کویری و تراس های دریاچه ای شده است.

جریان رودخانه ها از مهم ترین پدیده های دینامیکی در پوسته زمین هستند که نه تنها در تغییر سیمای زمین نقش دارند، بلکه شکل و نحوه زیست انسان در کره ی زمین را نیز تعیین می نمایند. بررسی مورفولوژی رودخانه ها برای درک شرایط کنونی و پتانسیل تغییرات احتمالی آن ها در آینده ضروری است. از جمله این تغییرات، می توان به تغییرات زمانی و مکانی بستر و مورفولوژی آن اشاره کرد. پیش بینی تغییرات و جابجایی های کلی و حتی جزئی الگوی رودخانه از عمده ترین مباحث مربوط به ژئومورفولوژی رودخانه ای به شمار می رود. با عنایت به مطالب بالا هدف این تحقیق، بررسی تغییرات بستر، مورفولوژی و دینامیک رودخانه ارس (جلفا تا نور دوز) در بازه زمانی 1980 تا 2012 است. بدین منظور از روش های کتابخانه ای، میدانی و نرم افزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی &سنجش از دور و... جهت شناخت، مطالعه وتجریه و تحلیل سیمای ژئومورفیک رودخانه ارس بهره گرفته شد. و در نهایت به استناد اطلاعات به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده های حاصله، نتیجه گیری نهایی مربوط به ویژگی رفتاری بستر و صفات مورفودینامیکی آن به عمل آمد.

دریاچه ها مهمترین پدیده های سطح زمین هستند که طبیعتی دینامیکی دارند. دریاچه ها به مانند دریاها ، دارای آثار ژئوموفولوژیکی شگرفی در سواحل هستند. دریاچه ارومیه به عنوان یکی از شورترین دریاچه های سطح کره زمین، که به مساحت 5000 کیلومتر مربع و حوضه آبریزی به مساحت تقریبا52هزار کیلومتر می باشد، ودرمختصات جغرافیایی بین 37 درجه و9دقیقه تا38 درجه و12 دقیقه عرض شمالی و45 درجه و6 دقیقه تا 45درجه و54 دقیقه طول شرقی واقع شده است.سطح آن نسبت به سطح دریاهای آزاد،1274 متر بالاترقرار دارد. اما متاسفانه در طی چند دهه اخیر بر اثر خشکسالی ها واجرای طرح های عمرانی نظیر احداث بزرگراه وسدهای متعدد که همزمان به وقوع پیوسته اند. زمینه تبخیر بیش از بیش آب دریاچه ارومیه فراهم گردید و وسعت دریاچه کاهش یافت ودر نتیجه خطوط ساحلی ونواحی پیرامون نیز دست خوش تغییرات قابل ملاحظه ای شده اند ومورفولوژی متفاوتی را در مقایسه با دوره پرآبی بویژه در سواحل غربی دریاچه ایجاد نموده اند که مطالعه وبررسی تاثیرات مورفولوژیکی تغییرات سطح آب دریاچه ارومیه در نیمه غربی آن ونقش مکانهای ژئومورفیک حاصل ازاین تغییرات دربالابردن توانمندی ژئوتوریسم منطقه مورد مطالعه، از اهداف اصلی این پژوهش می باشد. بررسی پدیدهای مورفولوژیکی در بخش غربی سواحل دریاچه ارومیه می تواند در شناخت بیشتر ویژگی های محیطی این منطقه وتوسعه صنعت گردشگری موثر واقع شده و اطلاعات حاصله پایه و اساس برنامه ریزی های توسعه ی ناحیه ای و منطقه ای قرارگیرد.در این پژوهش نیز سعی شده است نتایج حاصله، با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست (شامل سنجنده هایtmو ( etmدر دوره زمانی مورد مطالعه( 2013-1989) حاکی از این مطلب می باشد که با خشک شدن دریاچه وبا توجه به کم عمق بودن دریاچه نسبت به دریاچه های دیگر،باعث شده که این پدیده های ژئومورفیک(تالابها،دریابارها،تراس آبرفتی،مخروطه افکنه ها) موجود در منطقه اثر خود رابر روی سواحل گردشگری منطقه از دست دهند وپدیده های ژئومورفیک جدیدی( زمین های شور وپلایا) با ارزش ژئوتوریسمی متفاوتی درمنطقه ایجاد کنند.

تامین آب یکی از مسائل مهم در کشور از گذشته تا حال بوده است منابع آب سطحی و زیرزمینی یکی از منابع با ارزش برای انسانها به شمار می¬رود و این منابع با ارزش فراهم کننده آب مصرفی مردم می¬باشند.. منطقه مورد مطالعه، با توجه به قرارگیری دشت در میان دو رود مهم پرآب و دائمی زرینه رود و سیمینه رود مشکلی از نظر تامین آب وجود ندارد و حتی به سایر مناطق اطراف هم انتقال آب صورت می گیرد. اما با توجه به فقدان پیشینه مطالعاتی در مقیاس محلی، منطقه ای، ملی، نیاز به انجام این پژوهش در محدوده مورد مطالعه ضروری می نماید. در این مطالعه، از دو مدل مختلف جهت بررسی برخی از عوامل هیدروژئومورفولوژیکی موثر در ناحیه مورد مطالعه جهت تامین آب و جایگزینی سکونتگاهها استفاده شده است. مدل تحلیل سلسله مراتبی ( ahp) و فرآیند تحلیل شبکه ای ( anp) . نقشه فاکتورهای موثر ( شیب، بارندگی، لیتولوژی، کاربری زمین، پوشش گیاهی، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، طبقات ارتفاعی ) در محیط gis آماده شده و سپس با استفاده از نظرات کارشناسان خبره در این زمینه اقدام به وزن دهی لایه های فاکتورهای موثر گردید و در نهایت نقشه های مکانیابی سکونتگاهها تولید شد. تفسیر ضرائب فاکتورها نشان داد که، عامل فاصله از رودخانه ها ، بارندگی ، طبقات ارتفاعی، لیتولوژی نقش مهمی در تامین آب و به تبع آن جایگزینی سکونتگاهها در محدوده مورد مطالعه دارند.

چکیده: حوضه آبریز منطقه ای است که به وسیله خط الراس کوه ها محدود می شود و کلیه بارندگی ها و آب های ورودی به آن از طریق یک سیستم زهکشی ،که شامل رودخانه و شاخه های فرعی آن است، به یک خروجی منتهی و از آن خارج می شود. حوضه های آبریز معمولا در حال تغییر و تحول می باشند این تغییر و تحول ناشی از عوامل طبیعی و غیر طبیعی از جمله فرسایش می باشند. مطالعات فرسایش و تولید رسوب در حوضه آبریز مورد مطالعه و هر حوضه دیگر سبب شناخت بهتر منابع آب و خاک گردیده و شرایط حفظ این منابع ارزشمند را فراهم می گردد. در این پژوهش مسائل هیدروژئومورفولوژی حوضه آبریز رضی چای با تاکید بر فرسایش بااستفاده از مدل mpsiac مورد بررسی قرار گرفته است. حوضه آبریز رضی چای به مساحت 223/180 کیلومتر مربع در 43 کیلومتری غرب اردبیل واقع شده است.محدوده حوضه مورد مطالعه از ?26 ?01 ?48 تا ?40 ?14 ?48 طول شرقی و ?11 ?1 ?38 تا ?49 ?45 ?38 عرض شمالی می باشد. حوضه مورد مطالعه از شمال به مرز ایران و جمهوری آذربایجان ،از شرق به قشلاق شور شور،از شمال شرقی به کوه اویستی،از غرب به سهرابلو،از شمال غرب به طاقچه داش،از جنوب به عرشه چای محدود می گردد. محیط حوضه مورد مطالعه 357/137کیلومتر میباشد و بیشترین ارتفاع 2420 و کم ترین ارتفاع آن معادل 1143 متر از سطح دریا می باشد. بیش ترین قسمت لیتولوژی حوضه رضی چای را سنگ های آذرین مربوط به زمان سنوزوئیک و کم ترین قسمت را سنگ های دگرگونی بیشتر از نوع ماسه سنگی در بر گر فته اند. از بررسی عوامل نه گانه تاثیر گذار در فرسایش حوضه های آبریز در مدل mpsiac عامل های شماره 7و8 یعنی کاربری اراضی وفرسایش فعلی بیش ترین تاثیر را در میزان فرسایش کل حوضه گذاشته اند. با توجه به محاسبات انجام گرفته رسوب کل ورسوب ویژه حوضه به ترتیب برابر 66/19046و788/207 تن می باشدکه بیش ترین رسوب در واحد 3 حوضه که تنها 25 درصد حوضه را شامل می شود قرارگرفته است.در مورد فرسایش حوضه،فرسایش کل وفرسایش ویژه حوضه به ترتیب برابر459/484939 و68/2659 تن می باشدکه بیشترین مقدار فرسایش مربوط می شود به واحد هیدرلوژیکی 2 که 46/124 کیلومتر حوضه را دربرگرفته است

کلید واژه : فرسایش ، رسوب ، مدل تجربی ، mpsiac، رودخانه گاوی چکیده : از آنجا که خاک یکی از مهمترین منابع طبیعی هر کشور و تامین کننده غذای بشر می باشد . بررسی موضوع فرسایش خاک و بویژه ارزیابی عوامل و پارامترهای تاثیر گذار ضروری می نماید. حوضه مورد مطالعه حوضه آبریز رودخانه گاوی واقع در جنوب غرب شهرستان ایلام با مساحت 460 کیلومتر مربع می باشد. روش تحقیق در این مطالعه مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای ، میدانی و استفاده از مدلهای تجربی برآورد فرسایش و رسوب می باشد . در این تحقیق از نرم افزار arcgisنیز استفاده شده است . با توجه به آنکه در فرسایش خاک پارامترهای متعددی به صورت سیستمی تاثیر دارند و شناخت آنها به عنوان فاکتورهای موثر بر فرسایش و رسوب زایی دارای اهمیت زیادی است ، لذا در این تحقیق مدلmpsiac ، که بیشترین پارامترها ی موثر در فرسایش و رسوب را در نظر می گیرد، به عنوان تکنیک منتخب مورد استفاده قرار گرفته و پارامترهای محیطی در قالب این روش مورد بررسی قرار گرفته اند و در نهایت نتایج حاصل با ایستگاه رسوب سنجی تنگه باجک مقایسه گردید. نتایج این بررسیها بیانگر این است که مدل mpsiacدر این حوضه به خوبی پاسخ می دهد ، زیرا به عنوان نمونه مقدار رسوب برآورد شده در حوضه مور مطالعه با مدل ام پسیاک 20/453تن رسوب در کیلومتر مربع در سال و رسوب برآورد شده در ایستگاه رسوب سنجی حوضه مربوطه 23/461 تن در سال می باشد. در اخر می توان گفت میزان فرسایش و رسوب در منطقه مورد مطالعه رو به افزایش بوده و از دلایل آن می توان به تغییرات کاربری اراضی و استفاده هر چه بیشتر از اراضی اشاره کرد .

چکیده یکی از موضوعات مهمی که بیشتر شهرهای بزرگ جهان با آن روبرو هستند موضوع حوادث طبیعی است. با توجه به ماهیت غیر مترقبه بودن این حوادث و لزوم اتخاذ سریع و صحیح تصمیم ها و اجرای عملیات، مبانی نظری و بنیادی، دانشی را تحت عنوان مدیریت بحران به وجود آورده است این دانش به مجموعه اقداماتی گفته می شود که قبل، حین و بعد بحران جهت کاهش اثرات این حوادث و کاهش آسیب پذیری انجام می شود. با بکارگیری اصول و ضوابط شهرسازی و تبیین مفاهیم موجود در این دانش مانند بافت و ساختار شهر، کاربری اراضی شهری، شبکه های ارتباطی و زیر ساختهای شهری تا حد زیادی می توان اثرات و تبعات ناشی از حوادث طبیعی را کاهش داد.برای شناخت مدیریت بحران شهر و آسیب پذیری مناطق شهری در برابر بلایای طبیعی ،بررسی عاملهای اصلی موثر در آسیب پذیری مدیریت بحران شهری نیاز است. هدف از این پایان نامه ، بکار گیری اصول مدیریتی لازم برای کاهش آسیب پذیری شهرها و مناطق پر خطر شهری است و همچنین دستیابی به عوامل موثر در مدیریت بحران شهری و توانمند سازی شهروندان برای نیل به هدف کاهش آسیبها و افزایش مقاومتها در مدیریت بحران منطقه 1 شهرداری شهر تبریز است. منطقه 1 شهر تبریز با جمعیتی معادل 211302 نفر به وسعت 1631.9 هکتار در حدود 6.5 درصد از مساحت شهر تبریز را شامل می شود.محدوده این منطقه در حوزه شمالی و شمال شرقی شهر تبریز واقع شده است و جزو مناطق شمالی شهر محسوب می گردد به لحاظ توپوگرافی این منطقه در دامنه 1400 تا 1700 متر ارتفاع از سطح دریا قرار گرفته است. از دلایل مهمی که اهمیت مطالعه آسیب پذیری آن را دو چندان کرده می توان به نزدیکی به گسل شمال تبریز، وجود ناپایداریهای دامنه ایی بدلیل شیب زیاد و سیل گیر بودن به لحاظ جاری شدن رودخانه مهران رود، در منطقه اشاره کرد. این پایان نامه با رویکردی توصیفی- تحلیلی، بررسی میدانی واستفاده از تجارب و نظریات کارشناسان، از طریق نرم افزار (expert choice) با استفاده ازمدل ahp در محیط gis ابتدا به شناخت مخاطرات طبیعی منطقه مورد نظر(سیل،زلزله و ناپایداریهای دامنه ایی )پرداخته( با در نظر گرفتن 11 شاخص و زیر شاخصهای آنها همچون تراکم جمعیتی و ساختمانی، عمر و کیفیت ابنیه و... که مفضل در فصلهای بعدی شرح داده شده و با مقایسه زوجی آنها)سپس نقاط پر خطر و آسیب پذیر منطقه را شناسایی و بعد ازآن فرایند توانمند سازی مدیریت بحران در جهت کاهش بلایای طبیعی را در منطقه 1 شهر تبریز با در نظر گرفتن 5 شاخص مهم و انجام مقایسه زوجی هر 15 شاخص مورد مطالعه قرار داده است. نتایج نشان دهنده آن است که منطقه از لحاظ مخاطرات زلزله 57.44 درصد، سیل 61.27درصدوناپایداری دامنه ایی75.8 درصد آسیب پذیر و نسبتاً آسیب پذیر می باشد و نیازمند بازنگری در سیستم مدیریت بحران و توانمند سازی آن است در این میان مقاوم سازی ابنیه،توجه به الگوی ساخت و ساز جدید،آموزش همگانی،رعایت حریم رودخانه ها وتخریب برخی کاربریهای نامناسب و جلوگیری از ساخت و سازازمولفه های موثر و مهم در توانمند سازی شهروندان و مدیریت بحران شهری هستند .

در مطالعه حاضر، با هدف مکانیابی و اولویت بندی منابع آب زیرزمینی و سطحی منطقه آزاد ارس در استان آذربایجانشرقی برای احداث استخر های مجتمع های آبزی پروری، با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و وزن دهی به معیارها، از طریق فرایند تحلیل سلسله مراتبی انجام گردید. در این تحقیق شاخص های اصلی که شامل بررسی نیازهای آبزیان و بررسی عوامل دخیل اقتصادی و اجتماعی و مکان یابی عرصه ها است با استفاده از سیستمهای اطلاعات جغرافیایی و شاخص های وزن دهی مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به اینکه منطقه مورد مطالعه بدلیل داشتن منابع آبی متعدد و بویژه رودخانه ارس و انتقال آن به دشتهای مشرف گردیان و گلفرج و وجود سد ارس در مجاورت محدوده و سدهای در حال احداث این دشتها می تواند نقش ویژه ای در تامین نیاز های پروتئینی ایفا نماید. در این تحقیق پس از بررسی عوامل موثر در مکان یابی مجتمع های آبزی پروری و تلفیق اطلاعات و نقشه ها و با استفاده از مدلهای ارزیابی چند معیاره مکانهای مناسب تعیین و نقشه مناسب ارائه شد تا تداخل کاربری های مختلف اختلالی در امر توسعه بوجود نیاورد. با توجه به اینکه روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی می باشد به همین دلیل از مدل ahpبرای وزن دهی لایه ها استفاده شده است وبه کمک این روش محدوده مورد مطالعه به پهنه هایی که دارای قابلیتهای ممتاز برای آبزی پروری است شناسایی شد. نتایج ارزیابی نشان داد که برای احداث مجتمع های آبزی پروری، سطحی حدود 5384 هکتار مطلوب و 10850 هکتار مناسب و3103 هکتار نسبتاً مناسب و باقیمانده مساحت نامناسب می باشد.

گسل تبریز منشا زلزله های ویرانگر در طول تاریخ بوده و می تواند بار دیگر با فعالیت مجدد خود تاسیسات شهری را به ویرانه ای تبدیل نماید. شهر تبریز طی دهه های گذشته شاهد توسعه گسترده فیزیکی بوده که منجر به ساخت و سازهای بدون ملاحضات ایمنی از لحاظ مخاطرات محیطی(از جمله زلزله و سیل) انجام گرفته است. نقش اطلاعات فضایی و فناوریهای مربوطه در مدیریت مخاطرات در سراسر جهان بخوبی شناخته شده است. برای واکنش در برابر مخاطرات جنبه بسیار مهم این است که اطلاعات توصیفی فضایی در مورد موقعیت فعلی مخاطرات به موقع، به روز و دقیق برای فائق شدن به یک موقعیت اضطراری در اختیار باشد. در این تحقیق داده های مکانی و فضاهای آموزشی ناحیه 4 آموزش و پرورش تبریز از روی نقشه های رقومی تهیه و داده های توصیفی نیز با استفاده از مدارک، اسناد، آمار و پژوهش های میدانی، جمع آوری و به پایگاه اطلاعاتی منتقل و سپس برای هر یک ازداده ها، لایه ای تهیه و با تعریف حریم و عوامل موثر اقدام به وزندهی لایه ها وترکیب آنها در موقعیت فعلی مدارس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و با استفاده از gis امکانات مناسبی برای تجزیه و تحلیل وضع فعلی مدارس، مناسب ترین مکانها برای تأسیس مدارس جدید و همچنین مدارس خطر آفرین را برحسب الویت طبقه بندی شده است. پهنه های خطر بر اساس بررسی ادبیات تحقیق در قالب لایه های فاصله از خط گسله، فاصله از رودخانه، قابلیت جابجایی در شرایط بحرانی، میزان دسترسی به شبکه معابر، فاصله از مراکز حساس و خطرزا، فاصله از مراکز امدادی، فاصله از خطوط انتقال نیرو، فاصله از فضاهای باز، ساختار زمین شناسی، شیب، وضعیت ابنیه و جمعیت مدارس شناسایی و با استفاده از روش ahp در محیط gis مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل نشان می دهداز کل مساحت منطقه ،11/11 درصد دارای آسیب پذیری کم، 98/33 درصد آسیب پذیری متوسط، 73/35 درصد آسیب پذیری زیاد، 18/19 درصد آسیب پذیری بسیار زیاد در زمان بروز مخاطرات طبیعی خواهد بود. با اشتراک نقشه آسیب پذیری و نقشه موقعیت مکانی مدارس مشخص شد 35 درصد مدارس در آسیب پذیری زیاد و بسیار زیاد و 47 درصد در آسیب پذیری متوسط و 95/16 درصد در آسیب پذیری کم قرار گرفته است که لزوم فراهم آوردن تمهیدات لازم برای ایمن سازی مدارس یاد شده بیش از پیش احساس می شود.

زلزله یکی از بلایای طبیعی اجتناب ناپذیر است که در صورت وقوع ، می تواند مشکلات بیشماری برای محیط زیست ،اقتصاد و زندگی انسان ها بوجود آورد . رشد روز افزون جمعیت شهر تبریز و توسعه سکونت در آن و قرار گرفتن شهر تبریز در مجاورت گسل معروف شمال شهر ، که مستعد بروز زلزله های با شدت بالا می باشد وبا توجه به سابقه تاریخی زلزله شهر تبریز که چندین بار با خاک یکسان شده اهمیت بررسی آسیب پذیری شهر تبریز را در برابر زلزله دو چندان می کند؛ با شناسایی نقاط آسیب پذیر منطقه هشت شهرداری، با استفاده از gis و مدل رادیوس مشخص گردید که در صورت بروز احتمالی زلزله در منطقه هشت شهرداری تبریز، آسیب پذیری منطقه درحد بالایی خواهد بود. بررسی نتایج حاصل از تخمین خسارات ناشی از زلزله در منطقه مورد مطالعه براساس سه سناریوی تدوین شده5/5 ،5/6 و5/7 ، حاکی از آن است که بیشترین خسارات وارده به منطقه را سناریوی گسل شمال تبریز با بزرگی 5/7 ریشتر برای منطقه ایجاد خواهد نمود، که در این سناریو 879 نفر کشته، 5412 نفر زخمی و 4220 ساختمان تخریب خواهد شد و میزان تخریب ساختمان ها از 50 تا 55 درصد خواهد بود. در مورد شریان های حیاتی نیز براساس این سناریو 9/11 درصد شبکه ارتباطی منطقه و 4/4 درصد شبکه آب و فاضلاب منطقه آسیب خواهد دید و تخریب می¬شود.

با توجه به اهمیتی که منابع آب کارستی به عنوان منابع مهم واستراتژیک برای تامین نیازهای شرب بشر دارند،در پژوهش حاضر،تلاش می شودکه عوامل موثرکارستی وغیرکارستی،در تشکیل وتوسعه چشمه های واحدکوهستانی شاهو که عمدتادر سازندآهکی بیستون شکل گرفته اند،مورد مطالعه قرارگیرد.منطقه مورد مطالعه در حد فاصل مختصات جغرافیایی 34درجه و42دقیقه و47ثانیه تا35درجه و7دقیقه و5ثانیه عرض شمالی و46درجه و23دقیقه و29ثانیه تا46درجه و40دقیقه و50ثانیه طول شرقی واقع شده است وبخشی ازرشته کوه های زاگرس مرتفع می باشد.موضوع ومساله اساسی در اینجا مطالعه عوامل مختلف اثرگذار در ایجاد چشمه های منطقه از قبیل ساختمان زمین ،لیتولوژی،اقلیم،تکتونیک وفرآیندهای کارستی می باشد.برای نیل به این هدف ابتدا نقشه های زمین شناسی وتوپوگرافی منطقه مورد مطالعه تهیه می شود.سپس جهت تعیین محدوده موردمطالعه،اقدام به رقومی سازی نقشه های فوق در محیطarc mapخواهد شد. به منظور دستیابی به نتایج مورد انتظار،به مطالعه عوامل تاثیر گذار درایجادو تحول چشمه ها درمحیط gisخواهیم پرداخت. که نتایج بدست آمده بیانگر نقش وسهم هرمتغیردر میزان تحولات چشمه های منطقه خواهد بود.

درجه حرارت سطح زمین فاکتور مهمی در مطالعات تغیرات جهانی، در تخمین مقادیر تابشی، در مطالعات تعادل گرمایی و بعنوان یک ابزار کنترلی برای مدل های آب و هوایی است. آگاهی از درجه حرارت سطح زمین جهت انجام فعالیت ها و مطالعات علوم زمین، از قبیل تغییرات محیط زیست جهانی و مخصوصا آب و هوای شهری ضروری است. در مناطق شهری بسته به نوع کاربری زمین و پوشش گیاهی، مناطقی با درجه حرارت متفاوت از سایر نواحی بوجود می آید. در این تحقیق سعی خواهد شد مقدار گسیلمندی و درجه حرارت سطح زمین در شهر کرمانشاه با استفاده از داده های ماهواره ی لندست 8 به روش sebalدر فصل تابستان و پاییز تخمین زده شد. برای این کار از نرم افزار های envi وarc gis استفاده شد و در نهایت تغییرات درجه حرارت سطح بدست آمده نسبت به انواع کاربری های زمین وعوامل توپوگرافی مورد ارزیابی قرار گرفت و نقش هر کاربری و عوامل توپوگرافی(شیب و جهت شیب) در ایجاد دمای سطح زمین مشخص شد. نتایج تحقیق نشان داد دما در کاربری های بایر ، صنعتی و حمل ونقل شهری بیشترین مقدار را دارد که علت آن وجود پوشش های گیاهی ضعیف در این کاربری ها می باشد. این جزایر حرارتی در فصل تابستان از لحاظ وسعت و تعداد بیشتر از فصل پاییز است. پوشش گیاهی در هر دو فصل نقش تعدیل کننده دما را دارد بطوری که در تابستان دارای رابطه ی منفی با دما و در فصل پاییز رابطه مثبت با دما را دارد. نقش عامل جهت شیب به گونه ایی عمل می کند که در هر دو بازه زمانی بررسی شده، دما در شیب های جنوبی بیشتر از شیب های جهات دیگر است که دلیل آن واقع شدن ایران در نیمکره شمالی می باشد. عامل شیب نیز تاثیر خود را در منطقه مورد مطالعه گذاشته است و شیب های بین 18-10 در فصل تابستان و شیب های بین 45-30 درجه در فصل پاییز دارای بیشترین مقدار دما را دارند که دلیل آن اختلاف زاویه تابش در این دو فصل می باشد. در نهایت نتایج حاصل از استخراج جزایر حرارتی با داده های هواشناسی مورد بررسی قرار گرفت و صحت نتایج مورد تایید قرار گرفت.

شهرک های صنعتی به عنوان مکان های متمرکز تولیدی جهت مدیریت و توسعه صنایع کوچک و متوسط، با صرف سرمایه ملّی عظیم عمرانی، احداث می گردند. یکی از مخاطرات تهدید کننده این شهرک ها ، مخصوصاً در اراضی با قابلیت پایین نفوذپذیری خاک و شیب اندک، مشکلات زهکشی سطحی و آب گرفتگی معابر می باشد؛ که به عنوان مثال در شهرک صنعتی شهید سلیمی استان آذربایجان شرقی همواره مشکلات عدیده ای جهت بهره برداران واحدهای صنعتی و مدیران شهرک فراهم ساخته است. ناحیه صنعتی بعثت استان آذربایجان شرقی به عنوان یکی از بزرگ ترین مجموعه های صنعتی خاورمیانه در وسعت پیش بینی شده تقریبی 11000 هکتار با محورهای توسعه آینده، بخش وسیعی از اراضی دشت تبریز و شبستر، در محدوده شمال شرقی دریاچه ارومیه را شامل می شود. این ناحیه بزرگ صنعتی توسط شرکت شهرک های صنعتی استان آذربایجان شرقی در دست مطالعه و اجرا می باشد. دراین پژوهش با بهره گیری از تکنیک هاgis در شناسایی قابلیت زهکشی اراضی مذکور، ابتدا معیارهای شیب زمین، جهت شیب زمین، تراز آب های زیرزمینی، نفوذپذیری خاک و فاصله از مسیل های اصلی، تهیه گردید و سپس از روش ahp برای وزن دهی معیارها استفاده شد. در پایان با دو مدل wlc وweight overlay پهنه بندی خطر آب گرفتگی و زهکشی سطحی صورت پذیرفت. جهت صحت سنجی پژوهش حاضر از تصاویر ماهواره 7 landsat و توابع آشکارسازی رطوبت سطحی خاک استفاده شده است. در نتیجه این پژوهش منطقه مورد مطالعه در چهار کلاس بسیار پرخطر، پرخطر، متوسط و کم خطر، پهنه بندی شد و ضرورت انجام عملیات زهکشی سطحی و زیرزمینی مطابق الگوی پیش نهادی، آشکار گردید.

خصوصیات مورفولوژی رودخانه ها به واسطه ویژگی پویای آن، همواره دچار تغییرات هستند و این تغییرات می تواند بر سازه های بنا شده در حاشیه رودخانه ها، زمین کشاورزی و غیره آثار منفی بگذارد. وجود تأسیسات زیربنایی مهم کشاورزی، پروژه های عمرانی و صنعتی در حاشیه رودخانه مرزی ارس موجب شده است که نسبت به تغییر مسیر رودخانه حساسیت زیادی وجود داشته باشد. رودخانه ها به دلیل تغییرات بستر و تغییرات دبی جریان آب هنگامی که در مرزها قرار می گیرند، سبب ایجاد اختلافات مرزی می شوند، به ویژه در صورتی که تجانس فرهنگی در طرفین مرزها وجود دارد مشکلات بزرگ تری برای دولت مرکزی فراهم می شود. زیان های ناشی از تغییرات ژئومورفولوژیکی، تغییرات گسترده پیچان رودها در مسیر رودخانه و نقش آن ها در تغییرات طبیعی، اقتصادی و اجتماعی، سبب ایجاد نظریه بررسی شدت، نوع و میزان تغییرات رودخانه ها شده است. رودخانه ارس مرز مشترک کشورهای جمهوری اسلامی ایران، ترکیه، جمهوری ارمنستان و جمهوری آذربایجان است. به دلیل موقعیت خاص ژئومورفولوژیکی حوضه ارس، دره این رود دارای تغییرات متعددی در طول زمان شده است که این تغییرات سبب عدم تطابق خطوط مرزی و بستر رودخانه ارس می باشد. هدف این پژوهش پایش تغییرات فرسایش و رسوب گذاری رود ارس می باشد. محدوده مورد مطالعه قسمتی از رودخانه ارس واقع در استان آذربایجان شرقی می باشد که از سد ارس تا شهرستان جلفا امتداد دارد. در این پژوهش با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست 5 سنجنده tm، عکس های هوایی، نقشه-های توپوگرافی ، لایه های gis مربوط به رودخانه ارس، مطالعات میدانی، بررسی آمار اقلیمی و هیدرولوژیکی، شدت و نوع تغییرات حاشیه رودخانه ارس بررسی شد. تغییرات ژئومورفولوژیک این بازه از رودخانه به مدت 20 سال از سال 1990 تا 2010 میلادی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که تغییرات سواحل شمالی و جنوبی جمعاً حدود 16.34 هکتار به خاک ایران افزوده است. برای رسیدن به این مهم از نرم افزار های envi 5.1، erdas 2014، arcgis 10.2 و autocad 2014 استفاده شد.

بخشی از آب مورد استفاده در کشاورزی در جهان از ذوب برفهای باریده شده در زمستان تامین میشود. علاوه بر کشاورزی برف در تامین آب شرب نیز نقش مهمی دارد. مسئله تامین آب شرب در سالهایی که خشکسالی در منطقه حاکم باشد یا شرایط کلی آب و هوایی منطقه خشک و نیمه خشک باشد اهمیت بیشتری پیدا میکند. اگرچه بخش کوچکی از کره زمین را مناطق کوهستانی در بر می گیرد، اما همین مقدار اندک در چشم انداز هیدرولوژیکی حوضه آبریز نقش بسزایی دارد. بارش برف قسمت عمده نزولات جوی در مناطق کوهستانی و در عرض جغرافیایی بالا را تشکیل می دهد و با داشتن عکس العمل کند هیدرولوژیکی، نقش خاصی از لحاظ تغذیه سفره های آب زیر زمینی و تاخیر در جریان آب رودخانه ها را ایفا می کند و هر گونه تغییرات در مقدار، توضیع و زمان ریزش برف، ممکن ایت در دراز مدت عواقب زیست محیطی و اقتصادی داشته باشد. توضیع مکانی ذخایر برفی به منظور برآورد هر چه دقیقتر روانآب حاصل از آنها، اهمیت خاصی در آب شناختی برف دارد. حوضه آبخیز آجی چای واقع در آذربایجان شرقی به دلیل نقش مهم در تامین آب دریاچه ارومیه و هم چنین در دسترس بودن داده های هواشناسی و ایستگاهای متعدد هیدرومتری در سال آبی 91-92 در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته است. در این تحقیق تصاویر modis با قدرت تفکیک 500 متری برای به دست آوردن سطح برف و داده های هواشناسی و هیدرولوژی و همچنین مدل srm برای شبه سازی و جریان حاصل از برف ذوبان استفاده شد. ابتدا تصویر سنجنده modis در نرم افزار matlab وenvi پردازش شد تا سطح پوشش برف مشخص شود و سپس با استفاده از نرم افزار arcgis فایل dem حوضه مشخص گردید. در نهایت با استفاده از نرم افزار matlab و arcgis بر روی تصاویر پوشش برف و dem حوضه، پردازش تصویر بر روی پیکسل ها صورت گرفت، تا میزان مساحت برف را در هر ارتفاعی مشخص گردد. کل حوضه به 4 زیرحوضه بر اساس ارتفاع و مساحت برف مربوطه تقسیم شده و به عنوان ورودی مدل بکار رفت. شبیه سازی با مدل srm نتایج موفق و قابل قبولی را نشان داد بطوری که نتایج حاصل از ارزیابی مدل با استفاده از دو شاخص ضریب تبیین دقت بالای مد ل را در برآورد رواناب حاصل از ذوب برف را برای حوضه مذکور نشان می دهد. میزان تخمین پارامتر r2 بدست آمده توسط مدل srm برای حوضه آجی چای در حدود 0/73 و میزان تفاوت حجمی بین مقدار برآورد شده و تخمین شده 1/83% می باشد.

ازعوامل موثردر ایجادسیلاب در سطح حوضه های آبریز می توان به کاربری های غلط وغیر اصولی ویا بهره برداری بیشتراز قابلیت اراضی استناد کرد. یکی از راهکارهای مدیریتی سیلاب استفاده از کاربری های مناسب برای هر قسمت از حوضه آبریز می باشد. برنامه ریزی وتصمیم گیری برای انتخاب یک کاربری بهینه به منظورمدیریت سیلاب با وجود اهداف وپارامترهای مختلف کار دشواری است. لذا استفاده از ابزاری قدرتمند در زمینه مدیریت وارئه وتحلیل داده های مکانی همانند سیستم اطلاعات جغرافیاییgisدرحل اینگونه مسائل بسیار مفید است با وجود این، بسیاری از روش ها وتوابع استاندارد امروزی gisدر حل بعضی از مسائل پیچیده مکانی ناتوان می باشند؛ لذا استفاده از الگوریتم های هوشمنداز جمله الگوریتم ژنتیک می¬تواند ما را در حل این گونه مسائل تصمیم گیری مکانی کمک کند. هدف از این پژوهش طراحی یک مدل بهینه سازی کاربری اراضی،مبتنی بر الگوریتم بهینه سازی nsga-ii به منظور تولید الگوهای مناسب کاربری اراضی باهدف کاهش سیل خیزی در بسترgisوسپس پیاده سازی این مدل در حوضه آبریز بالادست سد طالقان می باشد. از عوامل بسیار موثر درایجاد رواناب وبه تبع آن سیلاب، نوع کاربری اراضی می باشد .برای بررسی نقش کاربری اراضی می توان از پارامترشماره منحنی (cn)استفاده کرد. نتایج نهایی مدل به صورت چندین الگوی بهینه که دارای ارزش کاربردی یکسان می باشندارائه می گرددکه براساس شرایط موجوددر منطقه موردمطالعه ونظر کارشناسی، الگوی بهینه قابل انتخاب واجرایی خواهد بود. عملکردمدل به گونه ای است که سیلخیزی در منطقه تا حد قابل قبولی کاهش یابد و سطح منفعت اقتصادی الگوهارا بالا ببرداین در حالی است که دشواری تغییر کاربری ها پایین باشد. نتایج این بررسی نشان داد برآورد میزان cn منطقه در شرایط کاربری فعلی، برای مناطق منتخب در فضای جستجو، 83 می باشد؛ این در حالی است که در الگوهای خروجی مدل کمترین مقدار cn حدود 5/74 می باشد که این به معنای کاهش حدود 11 درصدی مقدار cn وکاهش 25 درصدی ارتفاع رواناب در این الگو نسبت به شرایط فعلی در قسمت های مدنظر می باشد. همچنین رشد سطح منفعت اقتصادی در این الگوی آمایش سرزمین 19/52 درصدی بوده است.

شهر بعنوان یک منبع توسعه و مدیریت شهری در روند توسعه شهر ، نقش بسیار مهم و تعیین کننده دارد . از دیدگاه دیگر می توان مدیریت شهری را در مسیر یک توسعه قانونمند و پایدار مورد توجه قرار داد. این مورد بیشتر از این جهت اهمیت دارد که نحوه مدیریت بر جریان مطلوب زندگی شهری ، می تواند در بهبود سکونتگاههای انسانی و پایداری توسعه شهری مهمترین نقش را ایفا کند زیرا عامل اجازه دهنده و تنظیم کننده برنامه شهری از کارایی مدیریت شهری نشات می گیرد . وظایف شهرداری ها بعنوان متولی ارائه خدمات شهری به شهروندان ، به ارائه حداقل خدمات محدود نمی گردد و شهرداری ها می بایست در جهت ارائه خدمات متنوع تر و همچنین بهبود مستمر خدمات گامی موثر بردارند در این میان یکی از مقوله های مهم و قابل بررسی ، مسائل و مشکلات مربوط به فرآیند ساخت وساز می باشد . این پژوهش قصد دارد با نیم نگاهی به الگوی توسعه دانایی محور در تحول مدیریت شهری از پیچیدگی فرآیندها بعنوان نمونه موردی بوروکراسی اداری حاکم بر ساخت وساز تبریز سخن به میان آورده تا در نتیجه گیری به حذف فرآیند های اضافی و اصلاح فرایند های الزامی در جهت رضایت مندی شهروندان و کاهش هزینه ها بیانجامد. اساس این پژوهش بر مطالعات کتابخانه ای اسنادی، پژوهش های میدانی و مصاحبه با برخی سازندگان ساختمان و کارشناسان استوار بوده و نیز داده هایی از طریق تکمیل پرسشنامه بصورت انتخابی برای ارزیابی مشکلات این فرآیند ها بدست خواهد آمد.

در راستای بهینه سازی ایستگاه های باران سنجی، تکنولوژی gis به عنوان یک فناوری کارآمد شناخته شده که با ارائه تحلیل های فضایی، مدلسازی و پایش تغییرات محیطی را مقدور ساخته که گامی مهم در مدیریت منابع محسوب می شود. به منظور بهینه سازی موقعیت ایستگاه های باران سنجی روش های متفاوتی ارایه شده که در این میان روش های زمین آمار به گستردگی مورد استفاده قرار می گیرند. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی وضعیت ایستگاه های باران سنجی استان کردستان و بهینه سازی موقعیت آن ها با استفاده از روش های زمین آمار بر مبنای انحراف معیار و ضریب تغییرات کریجینگ با در نظر گرفتن توپوگرافی منطقه صورت گرفته است. در این تحقیق به منظور تحلیل فضایی و برآورد خطای ایستگاه های موجود از داده های بارش 145 ایستگاه باران سنجی استفاده گردیده است و بهینه سازی شبکه ی باران سنجی استان کردستان با دو روش مذکور صورت گرفته است. نتایج حاصله نشان می دهد که با حذف ایستگاه هایی که در موقعیت مناسبی واقع نشده اند می-توان هزینه ی نگهداری ایستگاه ها را کاهش داد؛ همچنین در روش بر مبنای ضریب تغییرات کریجینگ با اضافه شدن 17 ایستگاه پیشنهادی جدید به شبکه ی باران سنجی موجود و در روش بر مبنای واریانس خطای کریجینگ با افزودن 28 ایستگاه، میانگین خطای برداشت داده ها به ترتیب 3.19% و 10.6% کاهش می یابد. نتایج پژوهش حاضر به منظور کاربرد روش های زمین آمار در بهینه یابی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و نقشه های تولید شده نیز برای سازمان های اجرایی (وزارت نیرو، سازمان هواشناسی و ...) دارای ارزش کاربردی بالایی می باشد.

ناپایداری ها و حرکت های توده ای خاک و مواد سنگی، شکلی از فرایند های دامنه ای و نوع خاصی از بلایا و سوانح طبیعی هستند که هر ساله در برخی از نقاط جهان و ایران رخ داده و خسارات جانی، مالی و زیست محیطی قابل توجهی به بار می آورند. نظر به تأثیرات سویی که این پدیده بر روی سیستم های اجتماعی – اقتصادی و طبیعی دارد، لزوم شناخت نواحی مستعد حرکت توده ای و زمین لغزش در سطح سرزمین برای استفاده و توجه آن ها در برنامه ریزی های مختلف بسیار ضروری است. در منطقه موردمطالعه با توجه به این که حوضه آبریز سد ایلام اشکال مختلف حرکت های توده ای شامل: لغزش، خزش، ریزش در اکثر نقاط حوضه به ویژه در مسیر راه های ارتباطی به محل سد وجود دارد، و نیز حوضه فوق الذکر مهم ترین منبع تأمین آب شرب شهر ایلام و روستاهای اطراف را تشکیل می دهد و با توجه به این که روی سازنده ای زمین شناسی سست و حساس قرارگرفته لذا لزوم تهیه نقشه پهنه بندی زمین لغزش و بررسی عوامل موثر بر آن به یک ضرورت تبدیل شده است.در این مطالعه یک مدل جهت بررسی زمین لغزش ها در ناحیه موردمطالعه به کار رفته است،که شامل :تحلیل شبکه ای (anp) است.

امروزه صنعت توریسم فراتر از یک صنعت، به مثابه یک پدیده پویای جهانی و اجتماعی تاثیرات زیادی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع داشته و به عنوان یکی از فاکتورهای مهم توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به شمار می رود. شهرستان مرند با دارا بودن قابلیت های فراوان و چشم اندازهای جغرافیایی متنوع، دارای توان های بالقوه و بالفعل مناسبی برای جذب اکوتوریست می باشدروش های مطالعاتی مورد استفاده در این پژوهش مدل پتانسیل اکوتوریسمی(ep) و مدل swot است .علت استفاده از دو مدل فوق در پژوهش حاضر به این خاطر است تا از طریق مدلep جاذبه های شاخص منطقه شناسایی گردند و سپس با استفاده از ماتریس تحلیلی swot مهمترین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای موجود دراین شهرستان، جهت توسعه اکوتوریسم مشخص شوند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که دره پیام و دره کوه کمر بیشترین پتانسیل اکوتوریسم را دارا می باشند. از طرف دیگر عدم وجود تبلیغات و اطلاع رسانی در مورد جاذبه های اکوتوریسمی موجود، به عنوان مهم ترین نقطه ضعف داخلی؛ بی توجهی به قوانین محیط زیست، و آلوده کردن آب چشمه ها با ایجاد صنایع و انواع شوینده ها، به عنوان مهم ترین تهدیدهای خارجی جهت توسعه اکوتوریسم در شهرستان مرند می باشند.

چکیده پوشش برف و تغییرات زمانی آن، پارامترهای اساسی در مطالعات هیدرولوژیکی و آب و هوا شناسی است. در مناطق گسترده ای از جهان پوشش برف و یخ و رواناب حاصل از ذوب آنها، منابع تولید آب جهت مصارف شهری، کشاورزی و صنعتی هستند. سطوح برفی دارای تغییرات زیادی نسبت به زمان بوده و در نتیجه پایش آنها نیازمند استفاده از تصاویری با قدرت تفکیک زمانی مناسب است. در این رابطه سنجنده modis مستقر بر روی ماهوارههای terra/aqua، به علت پوشش مناسب و قدرت تفکیک زمانی مناسب، کاربرد زیادی دارد. قدرت تفکیک مکانی پایین modis و وجود پیکسلهای مختلط، سبب کاهش دقت برآورد سطح پوشش برف (sca) با استفاده از این تصاویر میشود. در مناطق وسیعی از شمال غربی کشور، بارش شدید برف به طور معمول منجر به خطراتی نظیر جاری شدن سی?ب در اثر ذوب سریع برف و همچنین تغییرات در میزان پوشش برف نیز منجر به تخریب محصو?ت کشاورزی در اثر نوسان دمای خاک و نوسانات سپیدایی می شود. در نتیجه، آشکارسازی ناحیه پوشیده از برف یک ابزار مهم برای شناخت این اثرات و جلوگیری از خطرات احتمالی آن ها و مطالعه تغییر آب و هوا به شمار می رود. در این پایاننامه نتایج حاصل از آشکارسازی پوشش برف در کوهستان میشو با استفاده از داده های سنجنده modis انجام گرفته است. بدین منظور از تصاویر ماهواره ه ای modis و داده های زمینی ایستگاه های برف سنجی استان که از سازمان هواشناسی و شرکت آب منطقه ای تهیه شده، استفاده شده است. با استفاده از داده های موجود و شاخص های تعریف شده در زمینه برف مانندndsi و... میزان و نحوه پوشش برفی تهیه گردیده و داده های زمینی با استفاده از روش idw درونیابی شده اند و سپس محاسبه آب معادل پوشش برفی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج بدست آمده نشان دهنده این است که تصاویر ماهواره ای مادیس برای آشکارسازی برف و محاسبه آب معادل مناسب بوده و دلیل این نتیجه همخوانی نسبتا بالای داده های زمینی با نتایج بدست آمده از تصاویر ماهواره ای مادیس می باشد . کلمات کلیدی : سنجش از دور، modis، پوشش برفی، برف سنجی، میشوداغ

یکی از محورهای توسعه ی شهری، لحاظ نمودن عوامل محیطی و کاربری های شهری است که عدم توجه به آن ها منجر به مشکلات عدیده ای می شود که رفع آن به سادگی امکان پذیر نمی باشد. در واقع شاخص های محیطی و شهری به عنوان شاخص های کلیدی توسعه ی شهر می توانند راهکار مدیریتی در جهت توسعه ارائه دهند و از مهم ترین مسائل و معضلات محیطی و شهرسازی که در آینده به واسطه ی گسترش شهر ایجاد می شود، جلوگیری کنند.

چکیده ندارد.

مهمترین نتایج این تحقیق: 1-پرمراجعه ترین شیفت بستری صبح و کم مراجعه ترین شیفت بستری عصر بوده است. 2- بیشترین میزان مراجعه کننده از روستاهای اطراف قزوین و سایر نقاط بوده است. 3- بیشترین سن مراجعه کنندگان بین سنین 27-21 سال و سپس گروه سنی 20-14 سال بوده است. 4- در میان علل بستری بیشترین میزان را زایمان و سپس عوارض حاملگی و کمترین میزان را زایمان و عوارض بعد از آن داشته است. 5-کمترین میانگین طول اقامت برای زایمان در حدود 2/1 روز و بیشترین آن 8/4روز برای بیماریهای زنان بوده است.6-توزیع فراوانی زایمان از 4/66درصد در سال 71 به 59درصد در سال 73 کاهش یافته است. 7-عوارض حاملگی از رقم 2/14درصد در سال 71 به رقم 9/16درصد در سال 73 افزایش یافته است که لزوم آموزش و مراقبت های زمان بارداری را نشان می دهد. 8- میزان سزارین از 9/7درصد در سال 71 و 5/12درصد در سال 72 به 4/16درصد در سال 73 افزایش یافته است. 9-14درصد از کل زایمانهای هر سه سال اعم از واژینال و سزارین زیر 18 سال و بالای 35 سال بوده است.