ابوتمّام از شاعران بزرگ و نوآور در شعر عربی است. در دیوان او نمونه هایی از آرایه های ادبی و تعابیر شاعرانه را می توان یافت . بعدها بسیاری از شعرای ادب عربی و فارسی متأثّر از مضامین شاعرانه او بوده اند . در این پژوهش ابتدا مقدّمه ای در شرح زندگانی ابوتمّام ، نوشته هایی درباره او ، روی آوردنش به شعر، سفرها، کسب شهرت و منصب، ارتباطش باشاعران هم عصرش، ویژگی های شخصیتی، فکری و شعری اش، شعر دوره عبّاسی، موضوعات آن، ویژگی ها و مایه های شعری ابوتمّام ، شگردهای وصفی و تصنیع ، معانی و عقلانیّت ، ابوتمّام و جنبش نوآوری در شعر، اوضاع اجتماعی _ فرهنگی در عصر ابوتمّام و تأثیر فلسفه و حکمت یونانی و بالیدن روند ترجمه، آورده شده است. سپس بیست قصیده از دیوان ابوتمّام انتخاب، ضمن توضیح معانی مفردات، ترجمه ای از بیت به دست داده شده و در مرحله بعد نکات بلاغی بیت که می تواند به شناخت زیبایی های بیت کمک کند، استخراج شده است. که با تأمّل در این نکات بلاغی می توان دریافت که از بین صنایع معنوی، تشبیه از نوع بلیغ و اضافه ی تشبیهی، مجاز ار نوع جزئیّه و مضاف و مضافٌ الیه، کنایه از نوع صفت و مهم تر از همه استعاره خصوصاً نوع مکنیّه و تخییلیّه و هم چنین استعاره ی مصرّحه ی اصلیّه ی مرشّحه کاربرد وسیعی دارند. از نظر صنایع لفظی هم صنعت جناس خصوصاً جناس اشتقاق و نیز صنعت تضاد و مراعات النّظیر بیشترین کاربرد را دارند.

چکیده ترجمه، فرایند برگردانی لفظی یا ظاهری میان دو یا چند زبان نیست، چه، پژوهش های مربوط به تئوری ترجمه خصوصاً در قرن بیستم متحول گردیده و بخش بسیاری از اصطلاحات علمی را به ویژه در دو حوزه زبان شناسی و ادبیات تطبیقی به خود اختصاص داده است. ترجمه نه تنها در پژوهش های زبان شناختی و ادبی، بلکه در دیگر علوم کاربردی که پژوهش های آنها بر پایه ترجمه بوده دانشی مهم به شمار می آید، به طوری که اکنون این پژوهش ها به «پژوهش های ترجمه» translation studies معروف شده اند. از این پژوهش ها چند تئوری و یا اصول تئوری ترجمه، خصوصاً در ترجمه متن ادبی سر برآورده که تمامی آنها بر پایه فلسفه ترجمه، ماهیت و اهداف ترجمه و جزئیات پرداختن به آن استوار است. ترجمه در قرن بیستم، چه در عمل و چه در نظر، شاهد انقلابی گسترده، نه تنها در جهان غرب بلکه در بیشتر کشورهای جهان بوده است. تئوری های ترجمه مبتنی بر دو مفهوم تکامل یافته از کار ترجمه است. اول اینکه ترجمه «هنری art» است که متکی بر استعداد و ابداع و توانمندی های نفهته مترجم است. دوم اینکه ترجمه، «حرفه و صنعتی craft» است که متکی بر ممارست، تمرین، مهارت ها و یافته های معرفتی مترجم و به کارگیری همه آنها در فرایند ترجمه است. اما هدف تئوری های ترجمه، خواه هنر و خواه صنعت باشد عبارت است از به مفهوم درآوردن اقدامات اتخاذ شده در فرایند ترجمه، و نه ایجاد مجموعه ای از دستورالعمل ها و معیارهایی که اجرای آنها منجر به «ترجمه کاملی» گردد. مسلماً تئوری های ترجمه می کوشد تا جهت حل معضل دستیابی به برابری میان دو متن، تدابیری را در فرایند ترجمه و نحوه ساخت معنی در طی این فرایند پیدا نماید.

آنچه غم غربت را در وجود انسان ها می کارد جدایی از جایگاه اصلی، اوضاع واحوال اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و کلا ً وضع نابسامان زندگی کنونی است. می توان گفت این رفتار ناخودآگاه به منزله ی یک احساس عمومی در همه ی افراد متجلی می شود. حسرت گذشته و غم غربت ناشی از اوضاع نابسامان زندگی، غربت و دوری از معشوق، یادآوری خاطرات دوران کودکی، غم از دست دادن عزیزان، تبعید و حبس، پیری و در پی آن مرگ و ختم زندگی و درمجموع اتفاقاتی که در زندگی فرد با جنبه روحی و روانی سروکار دارد، شامل نوستالژی می شود. ازآنجاکه متن در ژرف ترین لایه معنایی خود به آیینه ای بدل می شود که آسیب ها و نژندی های روانی آفریننده خود را بازمی تاباند؛ در آثار ادبی نمونه های بسیاری را می بابیم که حسرت نویسنده و شاعر را به مسائل گوناگون می رساند. این طیف از هنرمندان می کوشند تا خود را از این دل تنگی ها رهایی بخشند؛ اگر دل تنگی نسبت به سرزمین مادری و یا دیار مألوف باشد با اشتیاق رسیدن به آن مکان خود را تسلی می دهند؛ اگر مایه نوستالژی عمر بربادرفته و گذشته ی تلف شده باشد با نگاهی آرمانی خود را آرام می کنند. نوستالژی یکی از موضوع های مهم شعر معاصر است. احمد عبدالمعطی حجازی و منوچهر آتشی ازجمله شاعران معاصری هستند که حسرت گذشته های خوش ازدست رفته و یادکرد آن ها در اشعارشان بسامدی فراوان دارد. این پژوهش بر آن است که به روش تحلیلی - توصیفی، به بررسی عوامل ایجاد غم غربت و حسرت به گذشته در شعر دو شاعر بپردازد.

هر شاعر با توجه به شرایط محیطش، شعر می سراید و جامعه ی خود را به تصویر می کشد، همان طور که اشعار شاعران جاهلی در توصیف بادیه، شتر و ...بود، شاعران معاصر اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه شان را ترسیم می کنند. شاعر سنت پرداز با توجه به این که فرهنگ و دانش عمیقی دارد؛ برای بیان افکار و دیدگاه های خود در تاریخ قدیم و جدید، نمادهای میراثی را جست وجو می کند که افکار این انتخاب باید با موقعیت کنونی جامعه هماهنگ باشد و چنانچه بخواهد آن را معکوس بیان کند باید به گونه ای آن را به کار برد که خواننده به خوبی متوجه تضاد آن با اصل نماد شود. سنت، گرچه در شعر امری ناگزیر می نماید، گویی در شعر معاصر، به خصوص در شعر شاعرانی که دارای نگرش های فلسفی –اجتماعی و یا فکری –فرهنگی خاصی هستند، نمود بیشتری دارد. امل دنقل و مهدی اخوان ثالث هر دو از شاعران بنام و متبحر ادبیات معاصر عربی و فارسی بودند؛ علاوه بر آن که بسیار پایبند و متعهد به استخدام عناصر سنت در شعرشان بودند، اشعارشان و عناصر برخاسته از آن را که متاثر از شرایط سیاسی و اجتماعی محیطشان بوده، در خدمت سرزمین و هویت ملیشان قرار داده اند، به تعبیری، شعرشان تفسیر رویدادهای سیاسی و اجتماعی جامعه شان بود. آن دو هرگز به اوضاع وطنشان بی تفاوت نبودند و شعرشان را با تمام وجود در راه احقاق عظمت وطن و آگاه سازی مردمشان به کار برده اند. این پژوهش بر آن است ضمن ارائه ی تعریف از مفهوم ادبیات تطبیقی، سنت و انواع آن، بارزترین نمونه های میراثی را در اشعار این دو شاعر مورد بررسی قرار دهد. میراث های به کار رفته در اشعار این دوشاعر عبارتند از: میراث دینی،میراث قومی- ملی و میراث تاریخی –اسطوری. لذا رویکرد این پژوهش، تحلیل و نقد این میراث ها در اشعار امل دنقل و مهدی اخوان ثالث است. در این گفتار، به کاوش همانندی های بین اشعار این دو شاعر با محوریت میراث ملی، دینی و اسطوری پرداخته شده است. این تحقیق، بر آن است چرایی کاربست سنت را در اشعار این دو شاعر دریابد. برای پاسخ به این سوالات، نخست تمام کتاب ها و مقاله هایی را که درباره شعر این دوشاعر است و امکان دسترسی به آن ها وجود داشته را مطالعه کرده سپس اشعار این دوشاعر که عناصر سنت در آن به کار رفته را بر اساس شیوه ی تحلیل محتوایی بررسی نموده ایم و با استفاده از نتایج این تحلیل، بررسی داده های متن، به ابعاد گوناگون سوال های طرح شده پاسخ داده شده است. نتیجه ی حاصله از پژوهش، نشان از آن دارد که وجود انگیزه های مشترک در حوزه ی دو زبان، و برخورداری از اوضاع اجتماعی و سیاسی تقریبا مشابه، دنقل و اخوان را به استخدام عناصر سنت، متمایل ساخته تا به وسیله ی آن درد وطن را فریاد بزنند.

رمان یکی از انواع ادبی جدید است که در اوایل قرن بیستم، به عنوان یک فن مستقل، جایگاه خود را در ادبیات عربی و فارسی محکم کرد. این گونه ی ادبی در بیان مسائل مربوط به زندگی انسان معاصر از توان بالایی برخوردار است و توجه بسیاری از نویسندگان خوش ذوق را به خود جلب کرده است. یکی از این نویسندگان معاصر عرب "نجیب محفوظ" است که علاوه بر داستان کوتاه در زمینه ی رمان نیز آثار ارزشمندی را به تحریر در آورده است. "نادر ابراهیمی" نیز توانسته در زمینه ی رمان های فارسی آثار زیبایی خلق کند. در این پژوهش سعی شده تا عناصر داستانی دو رمان "اللص و الکلاب" اثر "نجیب محفوظ" و "بار دیگر شهری که دوست می داشتم" اثر "نادر ابراهیمی" مورد بررسی و تطبیق قرار گیرد. برای تحقق این هدف پس از نگاه گذرا بر زندگی و آثار این نویسندگان اقدام به تعریف و بیان مفاهیم عناصر داستانی نموده و آن گاه به بررسی و تطبیق عناصر داستانی در این دو رمان پرداخته شده است. هدف این پژوهش ضمن معرفی برجستگی های هر دو اثر از منظر به کارگیری عناصر داستان در جهت خلق رمان، وجوه اشتراک و افتراق دو رمان را در به کارگیری عناصر داستانی تبیین نموده و چگونگی پرورش عناصر داستانی را در هر دو رمان مورد بررسی قرار می دهد.

زندگینامه نوشته ای است مربوط به شرح و توصیف رخدادها و روند زندگی یک فرد خاص. چنین نوشته ای در عین حال ما را با فکر، اندیشه و تجربه های آن انسان مشخص، آشنا می کند. مطالعه ی زندگینامه، وسعت دید و تفکر و نیز اندیشه های انتقادی را به ارمغان می آورد. کتاب فن السیره، کتابی است که مخاطب را به طور دقیق و زیرساختی با مفهوم زندگینامه آشنا می کند. و نیز مسائل مربوط به آن را واشکافی می کند و به دقت و با تکیه بر اسناد معتبر و مختلف، تحلیل می نماید. احسان عباس، نویسنده ی این کتاب، به معرفی و توضیح درباره ی زندگینامه های عربی و غربی، به موازات هم و به شکل مختصر اما مفید پرداخته است. فن السیره باعث می شود که مخاطب با نوع تفکر زندگینامه نویسان بزرگ و نیز برجسته ترین کتاب های نوشته شده در این زمینه، آشنایی یابد. به اعتقاد من با ترجمه ی کتاب فن السیره، و آشنا شدن با زمینه های فکری و فرهنگی مختلف که در آن آمده، قادر خواهیم بود فرهنگ های دیگر را در درون فرهنگ خود، هضم و درباره ی آن ها، تامل کنیم. امید است این تامل، آغاز تفکر و خلاقیت در حوزه ی زندگینامه نویسی در ایران باشد.

المسرحیة إنشاء أدبی فی شکل درامی و قصة تمثیلیة تبیّن فکرةً أو موضوعاً أو موقفاً و تُعرض أمام الشاهدین علی خشبة المسرح بواسطة الممثلین و بإستخدام مزیج من العناصر. عنیت الدراسة بتطور ظاهرة المسرحیة و صیرورة أوضاعها فی فترات زمنیة متعاقبة و إهتمت بمشکلات النشأة و الظهور و عوامل النمو و تدهور المسرح فی الأدب العربی و خاصة فی الأدب السوری و کذلک بتقانات و عناصر النص المسرحی و بنیته، لأن هذا الجنس الأدبی یرتبط بالحیاة أکثر من غیره من الفنون و یتولد و یحی و ینتهی فی سیاق الحیاة الیومیة و لا ینفصل عنها ولم یکن فی یوم من الأیام معزولاً عن محیطه إجتماعیاً کان أم سیاسیاً أم إقتصادیاً، و ما یجری أمامنا فی المسرح من أعمال و أقوال یصور لنا قطعة من واقع الحیاة. و بعد تعرف جامع حول هذا الجنس الأدبی قمنا بدراسة و تحلیل المراحل الفنیة و أهم خصائص مسرحیات سعد الله ونوس، من حیث أنه عبر رحلة طویلة فی عالم الکتابة و الإخراج و التنظیر المسرحی، أدرک جیداً أنّ المسرحیة مرآة یری فیها الناس أنفسم و الآخرین، لذا عندما عایش الکثیر من الحرکات القومیة و السیاسیة و الإجتماعیة المختلفة، سعی إلی نقد الحیاة العربیة فکریاً و إجتماعیاً و سیاسیاً و التعبیر عن القضایا و هموم المجتمع العربی بتجلیاتها المختلفة کالظلم و الفقر و العدالة، و تصبح مسرحیاته مرآة العصر الذی عاش فیه. کانت القضایا السیاسیة محوراً أساسیاً فی عدد من مسرحیاته حتی الإجتماعیة منها. ولکن مع بدایة التسعینات تطور مسرح ونوس أکثر من قبل و إبتعد عن الأحداث التی تحمل طابعاً سیاسیاً و إلتفت فی غالبیة مسرحیاته إلی معاینة الواقع الإجتماعی فی زمنه و إنشغاله بالفئات البسیطة من الناس. تتناول هذه المسرحیات بأشکال متعددة موضوعات تحتاج حواراً و تقییماً کالعدالة الإجتماعیة و السلطة، و الحریة و کرامة الإنسان، محاولاً إستشفاف آفاق تقدمیة لحل تلک المشکلات. فی هذا البحث نسلط الضوء علی مسرحیات سعدالله ونوس الأخیرة کونها ذات مستویات متعددة و تعکس همومه الوطنیة و فیها صرخة من أجل الدعوة الی الوعی فی مواجهة مشکلات العصر و إعادة بناء الإنسان و الفکر العربی بشکل نقدی. تکمن أهمیة هذا البحث فی أنه لا یمکن أن یکون إلا ولید لحظة واعیة هدفها الوصول إلی قلقه الإجتماعی الذی یوضح الواقع العربی فی مجمل الظروف الحیاتیة.

بیت الحکمه به عنوان بنیادی علمی و دانشگاه اسلامی که مامون خلیفه عباسی بنیانگذار و مشوق اصلی آن می باشد .توانست در جریان نهضت ترجمه با بازگردانی کتب و آثار مختلف یونانی، ایرانی و هندی به زبان عربی در پیشرفت علوم مختلف همچون فلسفه، ستاره شناسی، ریاضیات، پزشکی و شیمی نقش به سزایی داشته باشد. بدون شک پیشرفت علوم مختلف نتیجه تلاش و کوشش خستگی ناپذیر کسانی بود که د ر بیت الحکمه فعالیت می کردند. که در این زمینه نقش دانشمندان و مترجمین ایرانی شاغل در بیت الحکمه همچون: عبدالله ابن مقفع مترجم آثار پهلوی به عربی، سلم نخستین ایرانی صاحب بیت الحکمه،سهل بن هارون از مردم میشان خوزستان، یوحنا بن ماسویه مترجم کتاب های یونانی به عربی، خاندان نوبخت وپسران بنی موسی شاکر خراسانی و ده ها شخصیت دیگر ایرانی چشم گیر و تاثیر گزار بوده است. این پژوهش با ترجمه فصل چهارم کتاب بیت الحکمه فی عصر العباسیین در صدد است، به معرفی کامل بیت الحکمه و جنبش های علمی موجود در آن بپردازد و با توجه به موضوع کتاب ترجمه با رویکرد ارتباطی و معنایی اتخاذ گردیده است

این پژوهش با ترجمه ی کتاب«الادب و الاسطوره» در صدد است به معرفی موضوع اسطوره و رابطه ی آن با ادبیات بپردازد. رویکرد اصلی ما در ترجمه ی کتاب رویکردی ارتباطی و معنایی بوده است با این حال سعی گردیده است به متن اصلی وفادار بماند. و با توجّه به متن اصلی آن،در پنج بخش نوشته شده است: در بخش اوّل تکیه کلام بر روی زاویه ی تئوری اسطوره است و به تعریف های اسطوره از دیدگاه های مختلف دانشمندان نوگرای غربی پرداخته شده است، در این بخش دو رویکرد در مورد اسطوره بیان می شود:یکی این که اسطوره با وجود منشعب شدن نمادهای گوناگون از آن،خود یک نماد ثابت است.دوّم این که اسطوره یک نماد پویا و مترقّی است که محدود به فرهنگ یا زبان یا قوم خاصّی نیست. چهار بخش دیگر این پژوهش،تکیه بر رویکرد دوم در بخش اوّل دارد و آن،نگاه به اسطوره از زاویه ی جدید و پیشرفته است.در این چهار بخش، نویسنده ضمن بیان دیدگاه های مدرنیسم در مورد اسطوره،به بیان و توضیح برخی از آثار و نوشته های دانشمندان نوگرای غربی و عربی پرداخته و دیدگاه های آنان را با ذکر شواهدی با هم مقایسه نموده است. نویسنده در یکی از این بخش ها به بیان دیدگاه شاعر اسطوره ساز و مدرن عرب، محمود درویش پرداخته است. علاوه بر این، نویسنده در اشاره به نمادهای کهن چشم پوشی نکرده و به مقایسه ی نمادهای انسانی و طبیعت پرداخته است و با بیان آثاری در این زمینه،به تحلیل آن پرداخته است.

پیشرفت و شکوفایی هر فرهنگ، به میزان زیادی به اثر پذیری از فرهنگ های دیگر بستگی دارد و ترجمه، یکی از راه های انتقال عناصر فرهنگ ها به یکدیگراست. ترجمه عمل تغییر یک متن یا گفتار از یک زبان به زبان دیگر است، این تنها تعریف ابتدایی و عامیانه از لفظ ترجمه است. در فرایند ترجمه ی مجموعه ی داستان کوتاه دنیا الله از نجیب محفوظ، سعی خواهد شد با استفاده از فرهنگ لغت های تخصصی و نیز منابع مرتبط با موضوع پایان نامه و سنجش انواع مدل های ترجمه و آن گاه، انتخاب مناسب ترین و سازگارترین مدل و با استفاده از ترجمه ی ارتباطی ترجمه ای قابل قبول از این مجموعه، ارائه شود. مولف در این مجموعه ی داستان کوتاه شخصیت هایی را به تصویرکشیده که به طبقه ی متوسط و مصیبت زده ی مصر انتساب دارند و دیدگاه نجیب در مورد این طبقه، دیدگاهی واقع گراست و احساسی نیست و این طبقه، سرچشمه ای بود که محفوظ ماده ی داستانی خود را از آن اتخاذ می کرد. فقر، بی عدالتی و اوضاع نا به سامان جامعه ی مصر، محتوای اصلی اکثرداستان کوتاه های این مجموعه را شامل می شود. در ضمن بخشی را نیز به پژوهش در باب جهان بینی نویسنده در این مجموعه ی داستان کوتاه اختصاص می دهیم، نوع برداشت و طرز تفکری که یک مکتب درباره ی جهان و هستی عرضه می دارد زیرساز و تکیه گاه فکری آن مکتب به شمارمی رود. این زیرساز و تکیه گاه اصطلاحا جهان بینی نامیده می شود.

توفیق الحکیم نمایشنامه پیگمالیون را در 158 صفحه نوشت که چاپ اول آن در سال 1942 منتشر شد. نمایشنامه چهار فصل دارد که داستان زندگی این شخصیت اسطوره ای یونان باستان را ترسیم می کند و در هر فصلی مکان عوض شده و به دنبال آن اتفاقات خاصی می افتد. شخصیت اصلی آن پیگمالیون مجسمه ساز نابغه ی یونانی است که روزی مجسمه ی زیبای یک زن جوان به نام غالاتا را می سازد و سپس عاشق آن می شود. شخصیت های دیگر این نمایشنامه هم از اسطوره های یونانی انتخاب شده اند. نویسنده از این شخصیت ها برای بیان بحران درونی خویش یا به طور کلی بحران هنرمند در برابر زن استفاده کرده است و در آن تردید و گرایش های متعارضی را که ممکن است هنرمند را دچار کشمکش درونی کند، به خوبی ترسیم کرده است.

شعر مدرن را شعر تصویر می نامند، چراکه یکی از جلوه های هنر شاعری در عصر معاصر، تخیل بدیع و خلق تصاویر نو، همراه با کشف رابطه ای جدید بین پدیده ها است. تصویر، جهان کوچکی از دنیای بزرگ شاعر است و پرده برداری از آن، پرده برداشتن از ذات و وجود هنرمند است و شیوه ی تعامل او را با این جهان نشان می دهد. شاعران، همیشه در اندیشه کشف ارتباط نغز و ارائه ی تصویرهای نو از جهان بوده اند تا نگرش فکری خاص خود را به واسطه ی تخیل بدیع ارائه دهند. تخیل عرصه ی وسیعی برای تصویر است چون در لحظه ای کوتاه، زمانی بیکران و در مکانی محدود، سرزمینی پهناور را به تصویر می کشد.

زبان شناسی علم بررسی زبان است و در سبک شناسی شیوه ای که یک نویسنده در خلق اثرش بکار برده است مورد بررسی قرار می گیرد. در این کتاب سبک طه حسین در الایام در پرتو مبحث زبان شناسی نوین مورد بررسی قرار گرفته. توانایی او در خلق اثری یکدست و همگون با استفاده از الفاظ و عباراتی که در ابتدا به نظر می رسد هیچ سنخیتی با هم ندارند؛ اثری گیرا و شایان توجه را ارائه داده است. نویسنده کتاب دکتر بدراوی زهران به طور کلی به بررسی سه مقوله پرداخته است:1-بررسی معنی سبک 2- بررسی آواشناسانه اثر 3- بررسی ترکیب های بکار رفته در کتاب. از نقطه نظر آوایی طه حسین با تکیه بر قوه شنوایی برتر خود از دوران کودکی با شنیدن صداهای پیرامونی ضرب آهنگ آنها را مورد توجه قرار داده و به تدریج این اصوات در ذهنش انباشته شده و در مرحله بعد با جوشش این ضرب آهنگها در اثر او غنا و باروری فوق العاده ای ایجاد شده است. ترکیب هایی که او بکار برده حاوی کلمات عامیانه، الفاظ قرآنی، سخنان پیشینیان، ترکیبات خارجی و... است که با وجود عدم سنخیت آنها با کل متن طوری با استادی و به صورت هماهنگ با متن بکار رفته اند که نه تنها در اثر تاثیر منفی نگذاشته اند بلکه به باروری و گیرایی آن افزوده اند و حاصل کار آن شده که همه با خواندنش زبان به تحسن می گشایند.

چکیده: نقد ادبی در قرن بیستم، که عنوان نقد نو را به خود اختصاص داده است، بر خلاف نقدهای گذشته که تحت تأثیر ملاحظات اخلاقی، تاریخی یا زندگی نامه ای نگرشی فرامتنی داشتند، به خود متن معطوف می باشد. پیروان نقد نو در نقد شعر، طرفدار بررسی دقیق متن شعر فارغ از عواملی چون طرز تفکر و شخصیت شاعر یا منابع اثر آرا و عقاید اجتماعی و سیاسی و مسائلی که خارج از حوزه موجودیت آن اثر قرار دارند، می باشد. یکی از انواع رویکردهای نقد ادبی قرن بیستم، نظریه فرمالیستی است که در آستانه ی دهه 1920، در شوروی سابق شکوفا شد. رهبران این نوع نظریه ویکتور شکلوفسکی و رومن یاکوبسن بودند. صورتگرایان در درجه ی اول ادبیات را به منزله ی وجه خاصی از زبان می نگریستند و اختلافی بنیادین بین کاربرد ادبی (شاعران) زبان و کاربرد معمولی آن قائل بودند. مطرح شدن مباحثی مانند آشنایی زدایی و برجسته سازی از سوی فرمالیست ها، تحول بزرگی در نقد ادبی قرن بیستم پدید آورد. هدف این پایان نامه، بررسی دیوان أباریق مُهشمّه یِ بیاتی از منظر شیوه های اصلی آشنایی زدایی و برجسته سازی که هنجارگریزی و قاعده افزایی نام دارند، می باشد. بیاتی به عنوان شاعر نوگرا و نواندیش، در دیوان أباریق مهشمّه، که محتوای بیشتر قصاید آن مبارزه و پایداری در برابر زورگویان می باشد، بسیار فراتر از هنجارهای زمان پیش رفته و با دقت و ظرافت فراوان، به ساخت منظومه ای بی بدیل دست زده است. بدین ترتیب، آشنایی با شگردهای به کار رفته توسط بیاتی، در جهت برجسته سازی ادبی اشعار دیوان أباریق مهشمّه، ما را به شناخت راز محبوبیت و شهرت این شاعر والامقام رهنمون می کند . بیاتی با استفاده از انواع هنجارگریزی از جمله واژگانی، نحوی، سبکی، زمانی، معنایی و ... که البته بسامد وقوع هنجارگریزی معنایی و آوایی نسبت به انواع دیگر هنجارگریزی بیشتر است، دست به آشنایی زدایی زده است. همچنین با استفاده از قاعده افزایی در سه سطح توازن آوایی، واژگانی و نحوی، در کنار هنجار گریزی که بسامد بالایی نسبت به قاعده افزایی در شعر بیاتی دارد، شعر خود را برای خوانندگان زیبا جلوه داده و توجه آنها را جلب نموده است.