حشرات گرده افشان و به خصوص زنبور عسل، از حشرات مفیدی هستند که در معرض آسیب ناشی از اثر حشره کشها قرار دارند. یکی از بهترین روشهای حفاظتی حشرات گرده افشان در برابر آسیب سموم استفاده از ترکیبات دورکننده میباشد. به منظور ارزیابی اثر برخی ترکیبات دور کننده شیمیایی برای کاهش آسیب سموم روی حشرات گرده افشان، چهار مرحله آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد.

سفید بالک گلخانه trialeurodes vaporariorum یکی از آفات مهم گیاهان زراعی و زینتی در مزارع و گلخانه¬ها است که معمولا با سموم شیمیایی و یا عوامل بیولوژیک کنترل می¬شود. در مطالعه حاضر تاثیر جداگانه نانوذرات سنتز شده اکسید روی (zno) و بیمارگری جدایه قارچی beauveria bassiana ts11 روی حشرات کامل t. vaporariorum ارزیابی شد. نانوذرات اکسید روی به روش رسوب¬گذاری سنتز شد و با استفاده از پراش پرتو ایکس (xrd)، تبدیل فوریه مادون قرمز (ft-ir) و میکروسکوپ الکترونی روبشی انتشار زمینه (fesem) توصیف شدند. تصاویر fesem، نانوذرات اکسید روی غیر متراکم شده بطور یکنواخت را به وضوح نشان داد. نتایح xrd، وجود نانوکریستال¬های اکسید روی با ساختار ورتزیت هگزاگونال و میانگین اندازه 23/34 نانومتر را تاییدکرد. آنالیزهای ft-ir جذب شدید در محدوده 555-435 بر سانتی متر مربوط به پیوند zn-o را نشان داد. در آزمایشات زیست¬سنجی، حشرات کامل سفید بالک گلخانه در معرض غلظت¬های 3، 5، 10، 15 و 20 میلی¬گرم بر لیتر از نانوذرات سنتز شده zno و 104، 105، 106، 107 و 108 اسپور بر میلی¬لیتر از b. bassiana ts11 با روش پاشش تعلیقی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مقدار lc50 برای نانوذرات zno و جدایه قارچی b. bassiana ts11 به ترتیب 35/7 میلی گرم بر لیتر و 105×3/28 اسپور بر میلی¬لیتر بود. علاوه بر این مقادیر lc25 نانوذارت zno و جدایه قارچی به ترتیب 3/76 میلی¬گرم بر لیتر و 105×0/106 اسپور بر میلی¬لیتر به دست آمد. میزان مرگ و میر با نانوذرات zno و b. bassiana ts11 در بالاترین غلظت به ترتیب 6/91% و 8/88% بود. نتایج نشان می¬دهد که نانوذرات سنتز شده zno و b. bassiana ts11 تاثیر خوبی روی حشرات کامل سفید بالک گلخانه داشته و پتانسیل لازم به عنوان یک روش موثر مبارزه با این آفت را دارند. این مطالعه تحت شرایط آزمایشگاهی انجام گرفته است، بنابراین می¬توان پس از انجام آزمایشات تکمیلی در مزرعه از پتانسیل این عوامل در برنامه¬های مدیریت تلفیقی آفات استفاده نمود.