امروزه سعی وتلاش بسیاری از شیمیدانان آلی معطوف به پیدا کردن کاتالیست های سازگار با محیط زیست بوده که دارای شرایطی مثل جامد بودن جهت حمل آسانتر و سمیت کمتر و بدون بو بودن همچنین دارای قابلیت بازیافت باشند و آلودگی زیادی را به محیط زیست تحمیل نکنند.در این راستا کار را بر روی مشتق سازی از پلی آکریل آمید به عنوان یک پلیمر با خواص قطبی مناسب شروع کردیم و توسط واکنش ترانس آمیداسیون به آن خصلت بازی بخشیدیم که در این مورد خاص از تری آزا دی اتیلن استفاده شد تا خواص کاتالیست حاوی دو اتم بازی نیتروژن نوع اول و دوم در طی واکنش نووناگل آلدهید های آروماتیک با مشتقات مالونو نیتریل و سیانو اتیل استات بررسی گردد. از خصلت های خوب این کاتالیست می توان به بازیافت پذیر بودن آن و امکان استفاده از آب و اتانول به عنوان حلال های سبز اشاره کرد.

زانتن ها دسته ای از ترکیبات هتروسیکل هستند که طیف گسترده ای از خواص درمانی، بیولوژیکی و فتودینامیک را دارا می باشند. از این رو بهینه سازی روش های تهیه این دسته از ترکیبات و یا ارائه روش های نوین سنتزی از اهمیت خاصی برخوردار است. در این تحقیق روش سبز و مناسب برای تهیه مشتقات زانتن از جمله 14-(آریل یا آلکیل)-14-هیدروژن –دی بنزو [a,j]زانتن و 1-8-دی اکسا اکتا هیدرو زانتن توسط واکنش تراکمی بین انواع آلدهید ها با ?-نفتول یا دیمدون در حضور حلال های سازگار با محیط زیست و در حضور نمک های سدیم دودسیل فسفونیت و زیرکونیوم دودسیل فسفونیت به عنوان کاتالیست مورد بررسی قرار گرفته است. استفاده از خصلت سورفکتانتی نمک سدیم مربوطه به منظور ایجاد محیط مایسلی، استفاده از آب به عنوان حلال سبز برای انجام واکنش، همچنین دارا بودن شرایط مناسب دمایی و زمانی و راندمان بالای محصولات از یک سو و جداسازی آسان محصولات و سهولت در بازیابی کاتالیست زیرکونیم دودسیل فسفونیت از سوی دیگر تاییدی بر توانایی و سادگی این روش است. تولید لیگاند های مهم برای سنتز دیگر ترکیبات آلی نیز، از مهمترین مزایای این روش به حساب می آید.

ترکیبات آلی فسفر یک سری از مشتقات فسفر هستند که در آنها یک گروه آلی (آلکیل یا آریل ) به طور مستقیم و یا غیر مستقیم و به وسیله اتمهای دیگر مثل اکسیژن به اتم فسفر متصل شده باشند ترکیبات آلی فسفر به سبب خواص فیزیکی و بیو لوژیکی که دارند طیف وسیعی از کاربردها را در گستره صنعت،کشاورزی، شیمی دارویی و غیره به خود اختصاص داده اند. دسته بسیار مهم این ترکیبات –?هیدروکسی فسفونیت ها هستند که روش های مختلفی در منابع علمی برای تهیه آنها گزارش شده است. ارائه روش های جدید، مناسب و دوست دار محیط زیست برای سنتز این ترکیبات در حال حاضر بسیار حائز اهمیت است .در این پروژه روش های مناسب و کلی برای سنتز این ترکیبات گزارش شده است. در بخش اول پروژه تهیه –? هیدروکسی فسفونیت ها در اثر یک واکنش دو جزئی تک مرحله ای بین آلدهیدها، دی اتیل هیدروژن فسفیت در حضور کاتالیز سدیم دو دسیل فسفونیت مورد بررسی قرار گرفت، و نتایج نشان داد که این واکنش در شرایط حلال آب و در دمای 60 درجه سانتی گراد، محصولات –? هیدروکسی فسفونیت ها را در زمان های (30 تا 120 دقیقه) و با بهره های بسیار خوب(82 تا 98) ایجاد می کند. در بخش دوم پروژه تهیه –? هیدروکسی فسفونیت ها در اثر یک واکنش دو جزیی تک مرحله ای بین آلدهیدها، تری اتیل فسفیت در حضور کاتالیز سدیم دو دسیل فسفونیت مورد بررسی قرار گرفت، ونتایج نشان داد که این واکنش در شرایط حلال آب و در دمای 60 درجه سانتی گراد، محصولات فراوان –? هیدروکسی فسفونیت ها را در زمان های (30 تا 480 دقیقه) و با بهره های بسیار خوب(92 تا 95 درصد) ایجاد می کند. در بخش سوم پروژه تهیه –? هیدروکسی فسفونیت ها از آلدهیدها، با تری اتیل فسفیت در حضور کاتالیزور اکسید روی نانو مورد بررسی قرار گرفت ونتایج نشان داد که این کاتالیزور هم در شرایط بدون حلال و در دمای60 درجه سانتی گراد ،محصولات –? هیدروکسی فسفونیت ها در زمان های کوتاه (5 تا 180 دقیقه) و با بهره های بسیارخوب(90 تا98 درصد) ایجاد می کند. در بخش چهارم پروژه تهیه –? آمینو فسفونیت ها از آلدهیدها، آمین ها با تری متیل فسفیت در حضور کاتالیزوراکسید روی نانو مورد بررسی قرار گرفت، ونتایج نشان داد که این کاتالیزور هم در شرایط بدون حلال و در دمای 60 درجه سانتی گراد، محصولات –? آمینو فسفونیت ها مربوطه را در زمان های کوتاه (2 تا480 دقیقه) و با بهره های بسیار خوب (75 تا 97 ) ایجاد می کند. مزایایی روش های جدید ارایه شده شامل عدم استفاده از حلال، یا حلال سبز آب، انجام واکنش در دمای پایین 60 درجه سانتی گراد، زمان های بسیار کوتاه واکنش، ارزان و غیر سمی بودن کاتالیزور و نیز جدا سازی بسیار آسان آن از محصول واکنش می باشد.

در پروتکل شیمی سبز ما همیشه به دنبال موادی هستیم که ساختآن یا استفاده از به محیط زیست ما صدمه نزند. پر واضح است که آب لیمو به عنوان یک ترکیب کاملا طبیعی می تواند به عنوان یک حلال-کاتالیست سبز اسیدی ملایم طیف گسترده ای از واکنش های شیمی را کاتالیز می نماید. در نتیجه کارایی آن برای انجام واکنش تراکمی نووناگل مشتقات سیانواستامید با آلدهید های آروماتیک مورد بررسی قرار گرفت. برای بدست آوردن محصول نیز نیازی به استفاده از حلال های آلی نیست که خود تاییدی دیگر بر سبز بودن کامل این کاتالیست است. کلمات کلیدی:آب لیمو، سیانو استامید، پروتکل سبز، واکنش نووناگل