گندم از اصلی ترین محصولات زراعی ایران می باشد که بخش قابل توجهی از آن در مناطق دیم تولید می گردد. متاسفانه تنش خشکی از عوامل اصلی کاهش عملکرد آن در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می آید. به همین دلیل 17 رقم گندم بهاره انتخاب و در شرایط هوا کشت مورد مطالعه قرار گرفتند. در شرایط کنترل شده ارقام گندم به روش هواکشت پرورش و در مرحله 5-4 برگی با استفاده از کلرید سدیم 200 میلی مولار به مدت 10 روز در شرایط تنش نگهداری شدند. نتایج تحقیق نشان داد که بین فعالیت آنتی اکسیدا ن ها و آنزیم های آنتی اکسیدان با آسیب به غشاهای سلولی رابطه منفی وجود دارد. نتایج نشان داد که فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان در ارقام مقاوم افزایش یافت. بعلاوه جهت جمع آوری موفق رادیکال های فعال اکسیژن همکاری چندین آنزیم لازم بوده و کم شدن فعالیت یک آنزیم کلیدی می تواند عامل آسیب به سلول های گیاهی باشد. شاخص حداکثر کارایی انتقال الکترون فتوسیستم ii ارقام گندم در سطوح مختلف شوری متغییر بود. این نتیجه با تغییر نسبت کلروفیل a/b، کاروتنوئید و قند تائید شد. زیرا کاروتنوئیدها در چرخه گزانتوفیل فعالیت نموده و از تولید رادیکال های فعال اکسیژن پیشگیری می نمایند. بعلاوه فعالیت سیستم جمع آوری رادیکال های فعال اکسیژن در کلروپلاست عامل محدود کننده ای نیست. بنابراین در این ارقام، سایر اندامک ها که رادیکال های فعال اکسیژن تولید می کنند نقاط ضعف آنها می باشند.

به منظور دستیابی به بهترین تاریخ کاشت و اثرات آن بر روی عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان در منطقه مهاباد، آزمایشی در سال زراعی 89-1388 در یکی از اراضی روستای قزلقوپی از توابع شهرستان مهاباد به اجرا در آمد. سه رقم در سه گروه رسیدگی عبارت بودند از: مستر( زود رس)، اروفلور(میان رس) وآرماویروسکی (دیررس) که بر پایه طرح کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. کرتهای اصلی شامل سه تاریخ کاشت که به فاصله 20 روز از هم در نظر گرفته شد. تاریخ کاشت اول (5/2/88) و تاریخ های کاشت دوم و سوم به ترتیب ( 25/2/88) و ( 14/3/88) تعیین گردید. کرتهای فرعی شامل 3 رقم آفتابگردان بود. در این مطالعه روند تغییرات صفاتی مانند تعداد برگ، ارتفاع بوته، قطر ساقه، قطر طبق، وزن ساقه، وزن طبق، طول دوره رشد رویشی، طول دوره پرکردن دانه، کل طول دوره رشد، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، درصد پوکی و نسبت پوست به مغز دانه بررسی شدند و پس از تجزیه واریانس مقایسه میانگین صفات در مورد ارقام و تاریخ کاشت مورد آزمایش انجام داده شد. در بین صفات مورد بررسی تنها تعداد برگ موجود در گیاه از تاریخ کاشت در سطح احتمال 5 درصد متاثر شده است. بعلاوه نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ارقام مورد بررسی از نظر تعداد برگ در بوته و ارتفاع ساقه در سطح احتمال یک درصد و از نظر وزن ساقه در سطح احتمال 5 درصد اختلاف معنی دار وجود دارد. اما بین ارقام مورد آزمایش از نظر صفات قطر ساقه، قطر طبق و وزن طبق اختلاف معنی داری مشاهده نشد. جدول تجزیه واریانس نشان داد که در تمامی صفات یاد شده اثر متقابل تاریخ کشت در رقم غیر معنی دار بود. در این آزمایش نتایج نشان داد که تاریخ کاشت برروی شاخص طول دوره رشد رویشی و طول دوره پر کردن دانه در سطح احتمال یک درصد اثر گذار بوده است. درحالیکه طول کل دوره رشد تغییر معنی داری نداشت. نتایج حاکی از آن بود که بین ارقام آفتابگردان مورد مطالعه از نظر شاخص های طول دوره رشد رویشی و طول دوره پرکردن دانه در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی دار وجود دارد. درحالیکه از نظرشاخص کل طول دوره رشد بین ارقام تفاوت معنی داری ملاحظه نشد. بعلاوه نتایج نشان داد که اثرات متقابل تاریخ کاشت در رقم در شاخص طول دوره پر کردن دانه و درصد پوکی در سطح احتمال یک درصد و تعداد دانه در طبق و نسبت پوست در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. همچنین نتایج حاصل نشان داد که در بین صفات مورد بررسی تنها تعداد دانه در طبق از تاریخ کاشت در سطح احتمال 5 درصد متاثر شده است. بعلاوه نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ارقام مورد بررسی از نظر وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، درصد پوکی و نسبت پوست به مغز دانه در سطح احتمال یک درصد و از نظر شاخص برداشت در سطح احتمال 5 درصد اختلاف معنی دار وجود دارد. اما بین ارقام مورد آزمایش از نظر صفات عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه اختلاف معنی داری مشاهده نشد.

جمعیت کره زمین پیوسته در حال افزایش است. این افزایش در حالی است که تامین نیاز غذایی آنها امری الزامی است. از طرفی در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران نزدیک به نیمی از انرژی روزانه مردم از مصرف مستقیم گندم بدست می آید. تنش ها از جمله مهمترین عوامل اثر گذار برروی گیاهان زراعی هستند. تنش شوری در گیاهان منجر به وقوع تنش اسمزی و یونی می شود. این فعل و انفعالات در اثر شوری باعث بروز تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیک در گیاهان می شود. برآیند این عوامل (تنش یونی و اسمزی) سبب ایجاد تنش اکسیداتیو در گیاه خواهد شد که ناشی از افزایش تولید انواع اکسیژن فعال در سلول های گیاه است. در همین راستا 52 رقم گندم بهاره انتخاب و در شرایط کنترل شده به روش هوا کشت پرورش و در مرحله 5-4 برگی با استفاده از کلرید سدیم، تنش شوری 200 میلی مولار اعمال و گیاهچه ها به مدت 10 روز در شرایط تنش نگهداری شدند. نتایج تحقیق نشان داد که بین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان با میزان تولید انواع اکسیژن فعال و آسیب به غشاهای سلولی رابطه منفی وجود دارد. بعلاوه جهت جمع آوری موفق رادیکال های فعال اکسیژن همکاری چندین آنزیم لازم بوده و کم شدن فعالیت یک آنزیم کلیدی می تواند عامل آسیب به سلول های گیاهی باشد. این ویژگی تضاد عدم آسیب به غشاها و فعالیت کم آنزیم کلیدی مثل آسکوربات پراکسیداز را به خوبی توجیه می کند که در ارقام پیشتاز و شیراز مشاهده شد. در مجموع نتایج بدست آمده از تجزیه خوشه ای آزمایشات گیاهچه ای بر اساس پارامترهای فیزیولوژیک و بیوشیمیایی نشان داد که ارقام زاگرس، هیرمند، کرج3، چمران، کرج1، نیک نژاد، آرتا، شعله، سوریه371، البرز، مرودشت و قدس در گروه اول قرار گرفتند. ارقام این گروه بجز پارامترهای مالون دی آلدئید و پراکسید هیدروژن از نظر بقیه پارامترها میانگینی بالاتر از میانگین کل داشتند. در تجزیه خوشه ای ارقام مورد مطالعه بر اساس پارامترهای کلروفیل، گزانتوفیل و قند، ارقام زاگرس، هیرمند، کرج3، چمران، کرج1، نیک نژاد، آرتا، گلستان، سرخ تخم در یک گروه قرار گرفتند. تمامی پارامترهای ارقام این گروه از نظر پارامترهای مذکور میانگینی بالاتر از میانگین کل قرار داشتند. همچنین در تجزیه خوشه ای ارقام مورد مطالعه بر اساس پارامترهای فلورسانس کلروفیلa ارقام زاگرس، هیرمند،کرج 3، چمران، نیک نژاد، کرج1، آرتا، شعله، کرخه، بیات، گلستان، سوریه 371، البرز، سرخ تخم، مرودشت، مصر449، مصر557 در گروه اول قرار گرفتند. ارقام این گروه بجز پارامترهای نسبت فلورسانس متغییر به مرحلهj (vj)، میزان بدام انداختن انرژی به مرکز واکنشی (tr0/rc)، هدر رفت انرژی به مرکز واکنشی (di0/rc)، میزان جریان الکترون به مرکز واکنشی (et0/rc)، حداکثر عملکرد خاموشی غیر فتوشیمیایی (d0?)، جریانات مشخص به ازای هر مرکز واکنشی میزان جذب انرژی به مرکز واکنشی(abs/rc)، m. و vj از نظر بقیه پارامترها میانگینی بالاتر از میانگین کل داشتند. لذا ارقام موجود در این کلاستر را می توان برای برنامه های اصلاحی در راستای تولید ارقام مقاوم به شوری مورد استفاده قرار داد.

در راستای درک بهتر و مقابله با عوامل محیطی موثر بر عملکرد، شناخت الگوی رفتار فیزیولوژیک گیاهان و ارتباط بین مسیرهای بیوسنتزی بیومولکول های حیاتی الزامی است. در این راستا رقم کوهدشت گندم و توده بومی قره آرپای جو کشت و در مرحله 3 تا 4 برگی با استفاده از ستوکسیدیم، فعالیت آنزیم استیل کوآنزیم آ کربوکسیلاز متوقف شد. سپس از گیاهچه های گندم و جو در مراحل مختلف نمونه برداری و میزان تولید ماده خشک، شاخص پایداری غشا، محتوای رطوبت نسبی سلول، کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئید، فعالیت آنزیم های جمع آوری کننده پراکسید هیدروژن، تجمع پراکسید هیدروژن، مالون دی آلدئید به همراه فعالیت آنزیم لیپو اکسیژناز و فلورسانس کلروفیل a بررسی گردید. توقف فعالیت آنزیم استیل کوآ کربوکسیلاز، رشد و نمو گیاهچه های گندم و جو را مانع شد که در اثر ممانعت از بیوسنتز اسیدهای چرب مورد نیاز برای ایجاد سلول های جدید و رشد اندازه سلول های بوجود آمده است. بررسی فعالیت آنزیم های جمع آوری کننده پراکسید هیدروژن حاکی از آن بود که فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز، کاتالاز و گایاکول پراکسیداز در شرایط توقف آنزیم استیل کوآکربوکسیلاز در گیاه گندم عدم تغییر و در گیاه جو به ترتیب کاهش، افزایش و عدم تغییر را نسبت به گیاهان شاهد نشان دادند. میزان فعالیت گلوتاتیون اس ترانسفراز در شرایط توقف آنزیم استیل کوآکربوکسیلاز از روند مشابهی در گیاه گندم برخوردار نبود و در جو میزان فعالیت آن نسبت به شاهد بطور معنی داری کاهش یافت. برآیند فعالیت آنزیم ها، موجب تجمع پراکسید هیدروژن در گیاهانی گردید که فعالیت آنزیم استیل کوآکربوکسیلاز در آنها متوقف شده بود. همچنین، تجمع پراکسید هیدروژن سبب افزایش میزان پراکسیداسیون لیپیدی شد که همراه با آن فعالیت آنزیم لیپواکسیژناز افزایش یافته است. بررسی پارامتر های کلروفیل a، b و کاروتنوئید حاکی از عدم تغییر معنی دار مقدار آنها در شرایط توقف آنزیم مربوطه در روز های مختلف نمونه برداری بود. فلورسانس کلروفیل a یک شاخص فیزیولوژیک معتبر برای مشخص نمودن تغییرات القا شده در دستگاه فتوسنتزی است که نتایج حاصل از پارامتر های مرتبط با فلورسانس کلروفیل a حاکی از اختلال در کارکرد دستگاه فتوسنتزی در شرایط توقف آنزیم استیل کوآکربوکسیلاز در گندم بود. در مجموع نتایج کلی نتیجه کلی نیز نشان داد که توقف فعالیت آنزیم استیل کوآکربوکسیلاز باعث توقف رشد گیاه و برهم خوردن مکانیسم های دفاعی گیاه می گردد.

گندم (triticum aestivium l.)یکی از مهم ترین و پرمصرف ترین گیاهان زراعی جهان است. دانه ی گندم حاوی کربوهیدرات، پروتئین، چربی، مواد کانی و انواع ویتامین ها بوده و آردی که از دانه ی گندم حاصل می شود، بیش تر به مصرف نان می رسد و نان یکی از مواد اولیه برای خوراک انسان به ویژه در کشورهای جهان سوم می باشد. به طوری که در این کشورها بیش از 50 درصد انرژی روزانه ی مورد نیاز مردم از مصرف مستقیم این محصول کسب می گردد. به همین دلیل این محصول به عنوان یکی از مهم ترین محصولات زراعی در تولید فرآوردههای غذایی مطرح است. به علاوه هر ساله سطح وسیعی از اراضی زراعی جهان که زیر کشت این محصول می رود، با انواع تنش ها علی الخصوص تنش خشکی و کمبود روی مواجه هستند. روی (zn) عنصر کم مصرف ضروری برای گیاهان،حیوانات و انسان می باشد. اگرچه نیاز به روی اندک است ولی اگر مقدار کافی از این عنصر در دسترس نباشد، گیاهان از تنش های فیزیولوژیکی حاصل از ناکارآیی سازگان های متعدد آنزیمی و دیگراعمال متابولیکی مرتبط با روی رنج برده و در نهایت عملکرد ضعیفی داشته و دانه های با کیفیت پایین تولید می کنند. در نتیجه ی تغذیه ی انسان با این دانه ها علائم کمبود روی در آنها نیز مشاهده شده که افزایش ناهنجاری های یاخته ای، کاهش ایمنی بدن، کاهش توسعه ی قوای فکری و کوتاه ماندن قد کودکان از جمله ی آنهاست. با مصرف کودهای حاوی روی به سهولت می توان علاوه بر نیل به افزایش تولید، غلظت عناصر کم مصرف را در دانه ی گندم افزایش داد. زیست افزایی زراعی روی (کوددهی، افشانه کردن برگی و پیش تیمار)، آسان ترین و مطمئن ترین راه به منظور افزایش روی موجود در دانه است. به منظور بررسی اثرات کاربرد سولفات روی در مراحل اولیه ی رشد و ویژگی های مرتبط با عملکرد ارقام بهاره ی گندم، آزمایشی در قالب فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار، هفت سطح پیش تیمار با سولفات روی (بذر خشک (شاهد)، آب دیونیزه، 15، 30، 45، 60 و 75 میلی مولار)، سه سطح تنش خشکی (شامل محیط های با پتانسیل صفر، منفی شش و منفی 12 بار) و دو رقم گندم بهاره (دریا و n-80-19) در آزمایشگاه پژوهشی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه مراغه و آزمایشی در قالب فاکتوریل با طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار، پنج سطح کود سولفات روی (صفر (شاهد)، کاربرد خاکی 23 کیلوگرم سولفات روی به هنگام کاشت، افشانه کردن برگی محلول 5/0 درصد سولفات روی در مرحله ی شکمی، مراحل شکمی و شیری و مراحل شیری و خمیری دانه) و پنج رقم گندم بهاره شامل (n-80-19، تجن، شیرودی، آرتا و دریا) در بهار سال 1389 در کشتزار تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی ملکان اجرا گردید. پس از استقرار بوته ها و رسیدگی کامل در مراحل مختلف، نمونه برداری و جمع آوری داده ها انجام گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه نشان داد که پیش تیمار بذور با سولفات روی، موجب افزایش درصد نهایی جوانه زنی، ضریب سرعت جوانه زنی، شاخص جوانه زنی، درازای ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه و کاهش میانگین زمان جوانه زنی در شرایط تنش خشکی گردید. همچنین تنش باعث کاهش مولفه هایی هم چون ضریب سرعت جوانه زنی، درازای ریشه چه و ساقه چه و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه گردید. در آزمون مزرعه ای نیز کاربرد خاکی سولفات روی موجب افزایش شمار سنبله در واحد سطح، شمار دانه در سنبله، درازای سنبله، بلندی بوته، شمار سنبلچه، بیشینه ی شمار دانه در سنبلچه، شمار کل پنجه های بوته، پنجه های بارور بوته، بلندی پنچه های یک بوته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در شرایط مطلوب مزرعه شد. همچنین افشانه کردن با سولفات روی موجب افزایش میزان روی (zn) دانه، شمار سنبلچه و بلندی پنجه های یک بوته شد. با توجه به مقایسات میانگین و روابط بین صفات مشخص شد که تیمار کاربرد خاکی سولفات روی بهترین گزینه برای افزایش عملکرد و تیمار افشانه کردن آن (علی الخصوص در مراحل پایانی رشد دانه) گزینه ی برتر در زیست افزایی روی می باشد و اگر هدف افزایش باهم عملکرد و میزان روی دانه باشد کاربرد تلفیقی از روش های زیست افزایی به زراعی روی توصیه می شود.

گندم نان یکی از محصولات مهم و استراتژیک در ایران و جهان است که نقش مهمی در تغذیه انسان ها دارد که در سطح وسیعی از اراضی کشاورزی کشت می گردد. متاسفانه تنش شوری از عوامل اصلی کاهش دهنده رشد و نمو و عملکرد آن در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می آید. از یکسو جمعیت کره زمین پیوسته در حال افزایش است که بایستی تولید غذا هم مقارن با آن افزایش یابد. در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران نزدیک به نیمی از انرژی روزانه مردم از مصرف گندم بصورت تامین می شود. از سوی دیگر تنش ها از مهمترین عوامل کاهنده عملکرد گیاهان زراعی هستند. در این میان تنش شوری در گیاهان منجر به وقوع تنش اسمزی و یونی می شود. این فعل و انفعالات در اثر شوری باعث بروز تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیک در گیاهان می شود. برآیند این عوامل (تنش یونی و اسمزی) سبب ایجاد تنش اکسیداتیو در گیاه خواهد شد که ناشی از افزایش تولید انواع اکسیژن فعال در سلول های گیاه است. در همین راستا 6 رقم گندم انتخاب و در شرایط کنترل شده به روش هوا کشت پرورش و در مرحله 5-4 برگی با استفاده از کلرید سدیم، تنش شوری صفر و200 میلی مولار اعمال و گیاهچه ها به مدت 12 روز در شرایط تنش نگهداری شدند. نتایج تحقیق نشان داد که بین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان با میزان تولید انواع اکسیژن فعال و آسیب به غشاهای سلولی رابطه منفی وجود دارد. بعلاوه جهت جمع آوری موفق رادیکال های فعال اکسیژن همکاری چندین آنزیم لازم بوده و کم شدن فعالیت یک آنزیم کلیدی می تواند عامل آسیب به سلول های گیاهی باشد. علاوه بر این نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در اثر شوری میزان یون های سدیم و کلر افزایش یافته و میزان یون پتاسیم کاهش می یابد. همچنین میزان کربوهیدرات های محلول در ارقام مورد بررسی در شرایط شوری در تمامی ارقام افزایش یافت که بیشترین میزان آن متعلق به رقم گاسکوژن بود. نتایج حاصل از مقایسه میانگین کلروفیل نشان داد که میزان کلروفیل a در هیچکدام از ارقام تغییر معنی داری را نسبت به شاهد نشان نداده ولی میزان کاروتنوئید در رقم گاسکوژن در شرایط شوری نسبت به شاهد بصورت معنی داری افزایش یافت. نتایج حاصل از مقایسه میانگین پارامترهای حاصل از منحنی ojip- تست نشان داد که ارقام گندم از لحاظ کارایی فتوسیستم ii دستگاه فتوسنتزی در ارقام مورد مطالعه در سطح شوری متفاوت بود. در این میان رقم گاسکوژن با دارا بودن کمترین میزان شاخص های f0، f1، f2، f3، f4 و f5 واز طرفی بالا بودن میزان شاخص های fv، fv/fj، area، pi و et/abs از کارایی فتوسنتزی بهتری برخوردار بود. در مجموع نتایج بدست آمده از آزمایشات گیاهچه ای بر اساس پارامترهای فیزیولوژیک و بیوشیمیایی نشان داد که ارقام گاسکوژن و آگوستا نسبت به سایر ارقام مورد مطالعه از تحمل بالا و رقم کوهدشت از حساسیت بالایی در مقابل تنش شوری برخوردار بودند.

نقش گیاهان علوفه ای در تعلیف دام، و در نتیجه تامین نیاز انسان به فرآورده های دامی، از اهمیت غیر قابل انکاری برخوردار است.خشکی یکی از محدودیت های بزرگ است که تولید گیاهان را در سرتاسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از راه های مقابله با خشکی، استفاده از پیش تیمار بذر با غلظت های بهینه ی هورمون های رشد گیاهی است. سایکوسل به عنوان ترکیبی انیونی از پر مصرف ترین کندکننده های گیاهی بوده که یکی از اثرات مهم آن افزایش تحمل گیاهان به تنش خشکی و بهبود کارایی مصرف آب است. اسید سالیسیلیک یک تنظیم کننده ی رشد درونی بوده که در تنظیمات فیزیولوژیک گیاه مانند رشد، فتوسنتز، متابولیسم نیترات، تولید اتیلن، تولید گرما و گلدهی موثر است. همچنین، از بروز تنش های زیستی و غیر زیستی از قبیل شوری، تنش خشکی، سرما، گرما، فلزات سنگین جلوگیری می کند. تعیین تاریخ کاشت یکی از اولویت های تحقیقاتی در کشت هر محصول می باشد. به منظور بررسی اثرات کاربرد سایکوسل و اسید سالیسلیک در مراحل اولیه ی رشد کنگر فرنگی (cynara scolymus l.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار، تیمارهای پیش تیمار بذور شامل بذر خشک، هیدروپرایمینگ، پیش تیمار با سایکوسل (50 میکرومول، 150 میکرومول، 300 میکرومول، 450 میکرومول) و اسیدسالیسلیک (200 میکرو مول، 800 میکرومول، 1600 میکرومول، 2400 میکرومول) بودند. سه سطح تنش خشکی (شامل محیط های با پتانسیل صفر،6-و 12- بار) در آزمایشگاه پژوهشی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه مراغه انجام گرفت. همچنین آزمایشی برای بررسی تاریخ کاشت و غلظت های مختلف اسید سالسیلیک بر روی علوفه کنگر فرنگی به صورت فاکتوریل با طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرارانجام شد، فاکتور اول، تاریخ کاشت در سه زمان (30فروردین، 15اردیبهشت، 30 اردیبهشت)، و فاکتوردوم غلظت اسید سالیسلیک در سه مقدار (صفر، 700 و 1400 میکرومول). نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه نشان داد که پیش تیمار بذور با سایکوسل و اسید سالیسلیک، باعث افزایش شاخص درصد جوانه زنی، شاخص جوانه زنی، نخستین روز جوانه زنی، درازای ریشه و ساقه چه، وزن خشک گیاهچه، افزایش شاخص ویگور در شرایط مورد آزمون گردید. در شرایط کشتزار، تاریخ کاشت (سوم) مناسب باعث افزایش سطح برگ، تعداد برگ، وزن تر و خشک، میزان کلروفیل، میزان پروتئین، چربی، خاکستر و درصد ماده خشک گیاه کنگر فرنگی گردید. در شرایط کشتزار افشانه کردن اسیدسالیسلیک با غلظت 1400 میکرومول بیشترین تاثیر را نسبت به سایر غلظت ، در مورد صفات اندازه گیری شده در کشتزار داشت. کلید واژه ها: پیش تیمار ،تنش خشکی ، کنگرفرنگی، تاریخ کاشت، اسید سالیسلیک، سایکوسل،علوفه

چکیده: بادرشبی (dracocephalum moldavica l.) گیاهی است که به تیره نعناعیان متعلق است و به طور وسیعی در طب سنتی به عنوان مسکن و برای درمان مشکلات کلیه استفاده می شد. به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر اسانس و ویژگی های رشدی بادرشبی در شرایط تنش آبی یک آزمایش مزرعه ای در ایستگاه تحقیقاتی اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان پیرانشهر در سال زراعی 1391 انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات بر مبنای طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل سه سطح آبیاری (40، 80 و 120 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر) به عنوان کرت های اصلی و سه سطح افشانه کردن با سالیسیلیک اسید (صفر، نیم و یک میلی مولار) به عنوان کرت های فرعی بودند. نتایج نشان داد که اختلافات معنی داری بین سطوح آبیاری از لحاظ بلندی گیاه، تعداد ساقه های فرعی، عملکرد خشک گیاه، قطر ساقه اصلی، تعداد برگ، وزن هزاردانه، شاخص برداشت گل، عملکرد اسانس، درصد اسانس و شاخص برداشت اسانس وجود داشت. به طوری که بیش ترین درصد اسانس و شاخص برداشت اسانس به تیمار آبیاری 120 میلی متر تبخیر از تشتک و کم ترین درصد اسانس و شاخص برداشت اسانس نیز مربوط به تیمارهای 40 و 80 میلی متر تبخیر از تشتک بدون تفاوت معنی دار با یکدیگر بود. بیشترین عملکرد اسانس در تیمار شاهد (40 میلی متر تبخیر از تشتک) و کمترین آن در تیمارهای80 و120 میلی متر تبخیر از تشتک مشاهده شد. اثر سالیسیلیک اسید بر عملکرد خشک گیاه در سطح یک درصد معنی دار شد. بیش ترین عملکرد خشک گیاه (29 گرم در بوته) متعلق به کاربرد یک میلی مولار سالیسیلیک اسید بود. علاوه براین، اثر برهم کنش بین آبیاری و سالیسیلیک اسید بر روی صفات تعداد ساقه گل دهنده، وزن تر بوته، محتوای نسبی آب، میزان کلروفیل، تراکم روزنه و سطح برگ معنی دار شد. بیش ترین تعداد ساقه گل دهنده و وزن تر بوته در سطوح مختلف سالیسیلیک در تیمار 40 میلی متر از تشتک تبخیر مشاهده شد.

گندم یکی از محصولات زراعی مهم و استراتژیک در ایران و جهان می باشد.که نقش موثری در تغذیه، امنیت غذایی، استقلال سیاسی و خود کفایی هر کشوری ایفا می نماید. بطوریکه در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران حدود 50% انرژی مورد نیاز مردم روزانه از مصرف این محصول به دست می آید. با توجه به این که ایران جز مناطق خشک و نیمه خشک می باشد، شوری یکی از عمده ترین مشکلات کشاورزی در نواحی خشک و نیمه خشک دنیا و از عوامل اصلی کاهش دهنده رشد و نمو و عملکرد گیاهان زراعی در این نواحی به شمار می رود. تنش شوری منجر به وقوع تنش اسمزی و یونی در گیاهان می شود. این فعل و انفعالات در اثر شوری باعث بروز تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولویک در گیاهان می شود. این پژوهش به منظور بررسی اثر شوری بر پارامترهای فیزیولوژیک رشد و توزیع عناصر در اندام های مختلف گندم در محیط کشت هواکشت اتاقک رشد گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه انجام گرفت. در همین راستا 2 رقم گندم انتخاب و در شرایط کنترل شده به روش هواکشت پرورش و در مرحله 4-5 برگی با استفاده از کلرید سدیم، تنش شوری صفر و 200 میلی مولار اعمال شد. نتایج پژوهش نشان داد که تنش شوری باعث کاهش درصد جوانه زنی، وزن خشک ریشه چه، وزن خشک گیاهچه، وزن خشک ساقه چه، طول ریشه چه، طول ساقه چه، طول ریشه، میزان مصرف ذخایر بذر، درصد کاهش ذخایر بذر، کارایی تبدیل شد. ولی وزن خشک ساقه چه بیش تر از وزن خشک ریشه چه کاهش یافت. اما تنش شوری باعث افزایش وزن خشک ریشه و اندام هوایی در ارقام مورد مطالعه شد ولی تاثیری بر وزن خشک برگ ها نداشت. در مورد توزیع عناصر در اثر شوری در اندام های مورد مطالعه گیاه نتایج کلی حاکی از افزایش میزان یون های سدیم، نسبت سدیم به پتاسیم و نسبت سدیم به کلسیم و کاهش عناصر کلسیم، منیزیم و پتاسیم می یابد. در مورد عناصر کم مصرف نتایج متفاوتی در اندام های مختلف گیاه بدست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده رقم کویر حساس به شوری و رقم شیرودی مقاوم به شوری تشخیص داده شد.

همانند انسان ها، در مورد گیاهان نیز عناصر غذایی نقش بسیار مهمی را در تغذیه و افزایش عملکرد ایفا می کنند. به طوری که کمبود این عناصر باعث محدودیت رشد و سرانجام عملکرد گیاه خواهد شد .در این میان، کمبود روی (zn) یک مشکل اساسی برای تغذیه ی گیاهان و انسان ها، به ویژه، در خاک های آهکی به شمار می آید. روی برای ساخت dna،rna، متابولسیم کربوهیدارت ها، لیپید ها و پروتئین ها و دفع دی اکسید کربن استفاده می شود. این عنصرهمچنین، در فتوسنتز، تقسیم یاخته ای و داراز شدن یاخته، حفظ ساختمان و عملکرد غشای یاخته ای، ساخت تریپتوفان شرکت دارد. از سوی دیگر، ساختمان و عملکرد غشای یاخته ای به شدت تحت تأثیر کمبود عنصر روی قرار دارد. یکی از راه های افزایش روی، افشانه کردن این عنصر در مراحل مختلف رشدی گیاهان می باشد. به منظور بررسی اثرات زیست افزایی سولفات روی (4znso) در مراحل مختلف رشد و ویژگی های مرتبط با عملکرد ارقام بهاره ی گندم (triticum aestivum l.)،آزمایشی به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار ، پنچ سطح پیش تیمار با سولفات روی، (بذر خشک یا بدون پیش تیمار (به عنوان شاهد)، آب دیونیزه (فاقد سولفات روی)، محلول دارای50 میلی مولار سولفات روی، محلول دارای75 میلی مولار سولفات روی و محلول دارای 100 میلی مولار)، در دو زمان متفاوت (6 ساعت و 12ساعت) و دو رقم گندم بهاره ی (آرتا و شیرودی) در آزمایشگاه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه انجام شد. همچنین، آزمایشی به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت در این آزمایش فاکتورهای مورد مطالعه عبارت بودند از دورقم گندم بهاره ی، شیرودی وآرتا و7 تیمار کودی سولفات روی شامل: شاهد (عدم افشانه کردن)، افشانه کردن 5/0 درصد سولفات روی در مرحله ی شکمی، افشانه کردن 5/0درصد سولفات روی به علاوه اوره در مرحله ی شکمی، افشانه کردن 5/0درصد سولفات روی در مرحله ی شیری، افشانه کردن 5/0 درصد سولفات روی در مراحل مرحله ی شیری دانه به علاوه اوره، افشانه کردن 5/0درصد سولفات روی در مرحله ی خمیری دانه و افشانه کردن 5/0درصد سولفات روی در مرحله ی خمیری دانه به علاوه اوره، درسال زراعی1390-1391 درکشتزار پژوهشی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه مراغه انجام شد. پس از استقرار بوته ها و رسیدگی کامل نمونه برداری و جمع آوری داده انجام گرفت. نتایج حاصل از تجزیهی واریانس صفات مورد مطالعه نشان داد که پیش تیمار با سولفات روی باعث افزایش درصد نهایی جوانه زنی، افزایش درازای ریشه چه و درازای ساقه چه و همچنین، موجب افزایش وزن خشک ساقه چه و ریشه چه گردید. لازم به ذکر است که در بین سطوح پیش تیمار با سولفات روی، تیمار 10 میلی مولار در 6 ساعت، بیشترین تاثیر را برجای نهاد. افزون بر این، در شرایط کشتزار افشانه کردن سولفات روی موجب افزایش وزن هزار دانه درمرحله شیری، عملکرد اقتصادی ، شاخص برداشت در مرحله شیری و غلظت روی دانه در مرحله شکمی گردید و رقم آرتا نسبت به شیرودی بیش تر تحت تأثیر افشانه کردن قرار گرفت.

بروز عوارض جانبی ناشی از مصرف داروهای شیمیایی توجه بشر را به استفاده از داورهای گیاهی جلب نموده است. مرزه به عنوان یک گیاه دارویی در درمان بیماریهای مختلف از جمله گرفتگی، درد عضلانی، تهوع، سوء هاضمه، اسهال و بیماری های عفونی استفاده می شود. به منظور بررسی اثر کودهای زیستی وسولفات¬روی بر عملکرد و اسانس گیاه دارویی مرزه، آزمایشی در سال 1392 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه اجرا شد. تیمارها شامل کودهای زیستی (شاهد یا عدم بذر مال، بذر مال با نیتروکسین و بذر مال با سوپرنیتروپلاس) و محلول¬پاشی گیاهان با سولفات¬روی (غلظت¬های صفر، 2/5 و 5 در هزار) بودند. نتایج نشان داد که اثر کودهای زیستی و روی بر تعداد ساقه های فرعی، مساحت سایه انداز گیاهان، وزن سرشاخه گلدار، وزن تر و خشک بوته، عملکرد تر و خشک و عملکرد اسانس معنی¬دار شد. بیشترین مقدار صفات مذکور به ترتیب در تیمارهای سوپر نیتروپلاس و نستروکسین به دست آمد. هر دو تیمار محلول پاشی سولفات روی (2/5 و 5 درهزار) منجر به افزایش مقدار صفات مذکور نسبت به شاهد شدند. بیشترین درصد اسانس به ترتیب در تیمارهای محلول¬پاشی سولفات¬روی 5 در هزار و بذر مال با سوپر نیتروپلاس، محلول¬پاشی روی 5/2 در هزار و بذر مال با نیتروکسین و محلول¬پاشی روی 5 در هزار و بذر مال با نیتروکسین به دست آمد. این تیمارها که به طور میانگین باعث افزایش 35/5 درصدی مقدار اسانس مرزه شدند.

کمبود آب غالبا یکی از عوامل مهم محدود کننده عملکرد در مناطق نیمه خشک و محیط هایی با اقلیم مدیترانه ای محسوب می شود. گندم دروم (triticum durum l.) بعد از گندم نان، دومین گونه زراعی مهم دنیا است که گندم دروم به دلیل نداشتن ژنوم d در مناطق خشک دارای سرعت دوره رشد بیشتری بوده و زودتر برداشت می شود. آزمایش حاضر جهت بررسی عکس العمل ژنوتیپ های گندم دروم در برابر سطوح مختلف آبیاری در منطقه دیم گچساران انجام گردید. برای این منظور چهارده ژنوتیپ گندم دروم تحت دو شرایط تنش (بدون آبیاری) و بدون تنش (آبیاری در مرحله سنبله دهی و پر شدن دانه) با استفاده از طرح کرت های خرد شده بر پایه ی بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بنیه بذر، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوته، طول پدانکل، نمره زراعی، وزن هکتولیتر، وزن هزار دانه و عملکرد دانه به طور معنی داری تحت تأثیر سطوح آبیاری قرار داشتند همچنین نتایج صفات روز تا سنبله دهی و طول سنبله بین شرایط نرمال و تنش تفاوت معنی داری نشان ندادند. عملکرد دانه در شرایط نرمال 33 درصد بالاتر از شرایط دیم بود. بررسی عملکرد دانه ای و شاخص های مقاومت به خشکی نشان داد ژنوتیپ های 3 و 8، ژنوتیپ های برتر در شرایط تنش و نرمال می باشد و به عنوان ژنوتیپ-های متحمل در این آزمایش برای منطقه گچساران معرفی گردید همچنین رقم 4 به عنوان رقم حساس به خشکی شناسایی شد و همچنین نتایج نشان داد شاخص های mp، gmp، sti ، hm، msti1 و msti2 جهت شناسایی ژنوتیپ های متحمل به خشکی مناسب بودند و شاخص های ssi و tol برای شناسایی ژنوتیپ های حساس به خشکی مناسب تشخیص داده شدند.