نام پژوهشگر: محمود شمیلی
علی روحانی پور عبدالامیر معزی
تنش شوری باعث کاهش تمامی شاخصه های رشد گیاه از جمله وزن تر و خشک گیاهی، محتوای کلروفیل، طول ساقه، شاخص سطح برگ، محتوای آب گیاهی و همچنین کاهش غلظت عناصر پتاسیم، کلسیم و سیلیسیم در گیاه شد و نفوذپذیری غشاءپلاسمایی و غلظت سدیم را افزایش داد که کلیه این عوامل در نهایت منجر به کاهش عملکرد ماده خشک گیاهی در واحد سطح گردید. کاربرد سیلیس در محلول غذایی باعث افزایش وزن تر و خشک گیاهی، محتوای کلروفیل، طول ساقه، شاخص سطح برگ، محتوای آب گیاهی و همچنین افزایش غلظت عناصر پتاسیم، کلسیم و سیلیسیم در گیاه شده و نفوذپذیری غشاءپلاسمایی و غلظت سدیم را کاهش داد. نکته ای قابل ذکر این است که تأثیر مثبت سیلیس بر عملکرد گیاهی در شرایطی که گیاه تحت شرایط تنش شوری قرار داشت بسیار بیشتر و چشمگیرتر از زمانی بود که گیاه تحت شرایط طبیعی رشد کرده بود. در مورد نقشی که سیلیس در افزایش اجزای عملکرد گیاهی دارد باید گفت که این وظیفه سیلیس با رسوب در لایه پوست انجام می گیرد. سیلیس در پوست با رسوب بین دیواره سلول های اپیدرمی و کوتیکول و تشکیل لایه دوگانه کوتیکول- سیلیس، از انجام تعرق کوتیکولی پوست جلوگیری بعمل آوردهو با انجام این عمل تا حد زیادی از انجام تعرق از طریق پوست (تعرق کوتیکولی) جلوگیری بعمل می آورد (51). تعرقی که از برگ انجام می گیرد بیشتر از طریق روزنه ها و مقدار کمی هم از طریق کوتیکول صورت می پذیرد. سیلیس با رسوب در زیر کوتیکول برگ ها و تشکیل لایه دوگانه کوتیکول- سیلیس، از انجام تعرق گیاهی از راه کوتیکول جلوگیری بعمل آورد. سیلیس با رسوب در ساقه گیاهی، قدرت ساقه را با افزایش ضخامت دیواره پوست و همچنین قطر دستجات آوندی افزایش داد. از آنجایی که سیلیس میزان تعرق را در گیاه کاهش می دهد بنابراین این امکان وجود دارد که سیلیس از انتقال سدیم که انتقال اش در گیاه توسط جریان توده ای و بوسیله آب انجام می شود از ریزوسفر به اندام هوایی جلوگیری بعمل آورده و بدین ترتیب از تنش ایجاد شده توسط شوری بکاهد (51). تأثیراتی که سیلیکون در تحریک فعالیت آنزیم های h+- atpase و h+ - ppase در تونوپلاست تحت شرایط شور دارد توانست باعث پراکسیداسیون کمتر فسفو لیپیدهای غشاء شده و انجام بهتر وظایف غشاء را بهمراه داشته باشد. همچنین کاهش سیالیت تونوپلاست توسط سیلیکون می تواند باعث کاهش نفوذپذیری غشاء گردیده و در نتیجه نشت الکترولیتی که شامل سدیم هم می شود از واکوئل به سیتوپلاست کمتر اتفاق افتد. سیلیکون با افزایش فعالیت آنزیم h+- atpase در برگ گیاهان تحت تنش شوری قرار گرفته آسیبی که تحت شرایط تنش شوری به ساختمان کلروپلاست گیاه وارد می شود را به حداقل رسانده و بدین وسیله موجب افزایش کلروفیل برگ و فعالیت فتوسنتز می شود. با اضافه کردن سیلیس در گیاهان تحت تنش شوری رشدکرده (t9-t16) غلظت پتاسیم به دلیل جذب کمتر سدیم (تعرق کمتر و همچنین تشکیل ترکیب بین سیلیس و سدیم و رسوب آن در محیط رشد گیاه) و همچنین افزایش فعالیت آنزیم h+-atpase و در نتیجه افزایش فعالیت و جذب جایگاه های اختصاصی که جذب پتاسیم را انجام می دهند افزایش یافت.
عبداله عمرانی محمدجواد شیخ داودی
در این پژوهش تقویم عملیات زراعی، روزهای مناسب کاری، جدول تراکم عملیاتی، دلایل عدم موفقیت کشت مکانیزه نیشکر، ظرفیت مزرعه ای ماشین ها، هزینه به موقع انجام نشدن عملیات برداشت، رهگیری عوامل ضایعات در فرآیند برداشت و میزان آگاهی کاروران دروگر نیشکر بدست آمد. همچنین بیشترین درصد فراوانی فشردگی خاک با استفاده از نفوذسنج مخروطی در لایه 80-0 سانتی متری خاک حاصل شد. نتایج نشان داد که عملیات تهیه زمین و برداشت از بیشترین تراکم عملیاتی برخوردار بوده و در عملیات تهیه زمین مشاهده شد که زیرشکنی برای از بین بردن فشردگی خاک در چندین مرحله و بدون تعیین عمق دقیق سخت لایه انجام می شود. در عملیات سمپاشی مرحله داشت، کاروران نیاز به گذراندن دوره آموزشی داشته و تجهیزات سمپاشی، نیاز به بازنگری اساسی دارند. از طرفی، عوامل دخیل در ایجاد ضایعات در مرحله برداشت نیز مشخص گردید و برای رفع آن راهکارهای مناسب بدست آمد. علاوه بر این نکات فنی لازم برای انتخاب و کاربرد صحیح ماشین های مزرعه ای در فرآیند تولید نیشکر، جهت مدیریت بهینه آن ارایه گردید. مکانیزاسیون نیشکر یک سیستم کاملاً مهندسی بوده و نه تنها به ماشین های پیشرفته و تکنسین های مجرب وابسته است بلکه به همکاری و تعامل میان کلیه بخش های تولید از قبیل تهیه زمین، کاشت، داشت، برداشت نیازمند است و عواملی از قبیل شرایط مزرعه، وضعیت اقتصاد کشاورزی، مدیریت سازمانی، مطالعات کاربردی، پایش اطلاعات هواشناسی، سطح خدمات و همکاری کلیه بخش ها برای واحد برداشت و غیره می تواند بر روی آن تأثیرگذار باشد و تاخیر در هر بخش می تواند بازدهی کاری کل سیستم را تحت تأثیر قرار دهد و این نکته از اهمیت زیادی برای شرکت های کشت و صنعت نیشکر، برخوردار می باشد. برای تکمیل مکانیزاسیون تولید نیشکر می بایست در انتخاب و کاربرد ماشین های مزرعه ای دقت و نظارت کافی را داشت و از ترکیب ماشین های وارداتی و فن آوری های بومی و ساخت داخل استفاده کرد. از آنجا که هسته ی مکانیزاسیون بر بهبود راندمان کاری و بازدهی اقتصادی استوار است باید عملیات کشت دستی نی که از بازدهی پایین و هزینه بالایی برخوردار است را بصورت مکانیزه انجام داد و روند مکانیزه کردن کشت می بایست ابتدا بصورت گام به گام انجام شود و ابتدا مکانیزه شدن کاشت نیشکر را از کارنده های نیمه مکانیزه شروع کرد. انتخاب ماشین و تراکتورها برای بازدهی بیشتر باید در مکانیزاسیون نیشکر رعایت شود، ماشین های برداشت و حمل نیشکر باید در یک سیستم خاص برای افزایش بازدهی، مدیریت و اداره شوند، آماده سازی و تهیه مناسب زمین برای کشت نیشکر در داشتن سطح سبز یکنواخت مزرعه، و عملکرد آن تاثیر گذار خواهد بود، مهم ترین نکته در مکانیزاسیون برداشت کاهش اُفت های ناشی از برداشت ماشینی است بدین معنی که مدیریت کشاورزی در موقع برداشت باید تدابیر ویژه ای برای آموزش کاروران و تکنسین های برداشت داشته باشد، ولی همکاری دو جانبه شرکت های داخلی و خارجی تامین کننده ادوات مورد نیاز مکانیزاسیون نیشکر بوسیله کمی ارتباط و هماهنگی با هم محدود مانده است که می بایست بهبود یابد. ضریب بهره وری برای توان تراکتوری 77/0 و در مورد دروگرهای نیشکر85/0 بدست آمد. سطح مکانیزاسیون برای کل اراضی کشت و صنعت امیرکبیر 69/0 و برای سطح سبز مزارعhp/ha 87% بدست آمد که در مقایسه با استاندارد پذیرفته جهانی در سطح پایین تری قرار دارد.
فاطمه چهارلنگ بدیل محمود شمیلی
شوری آب و خاک یکی از عوامل مهم محیطی محدود کننده رشد و تولید محصولات زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک از جمله ایران می¬باشد. سالیسیلیک اسید یک تنظیم کننده¬ی فنولیک طبیعی رشد درونی می¬باشد که در تنظیم فرآیند¬های فیزیولوژیک در گیاهان نقش داشته و نقش مهمی در پاسخ به شرایط نامطلوب مانند تنش شوری دارد. در این تحقیق اثر سالیسیلیک اسید بر رشد و برخی پاسخ¬های فیزیولوژیک گیاه نیشکر (saccharum officinarum l.) تحت تنش شوری مورد مطالعه قرار گرفته است. آزمایش به صورت فاکتوریل طرح کاملاً تصادفی در گلخانه موسسه تحقیقات و آموزش توسعه نیشکر خوزستان، ایران در سال زراعی 92- 1391اجرا گردید. تیمار¬های آزمایشی در این تحقیق شامل سه سطح تنش شوری (ds/m 1> ecw، ds/m 3ecw = ، ds/m 6ecw = )، و چهار غلظت سالیسیلیک اسید (صفر، 5/0، یک و 5/1) میلی مولار بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که تنش شوری و کاربرد سالیسیلیک اسید اثر معنی¬داری بر شاخص¬های مرفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه نیشکر داشت. کاربرد سالیسیلیک اسید بصورت محلول پاشی موجب بهبود در ارتفاع گیاه، وزن تراندام هوایی و ریشه، وزن خشک کل، محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل، نسبت پتاسیم به سدیم برگ و نسبت پتاسیم به سدیم ریشه شد و مؤثرترین اثر تیماری مربوط به محلول پاشی با غلظت یک میلی مولار بود که موجب افزایش 38/11 درصدی ارتفاع گیاه، 88/8 درصد وزن تراندام هوایی، 23/18 وزن تر ریشه، 61/10 درصد وزن خشک کل، 05/5 درصد محتوای نسبی آب برگ، 24/8 درصد محتوای کلروفیل، 80/55 درصد نسبت پتاسیم به سدیم برگ و 98/46 درصدی نسبت پتاسیم به سدیم ریشه به ترتیب در مقایسه با تیمار شاهد شد. سالیسیلیک اسیددر غلظت 5/1 میلی مولار به دلیل تغییر صفات فیزیولوژیک گیاه نسبت به تیمار 5/0 و یک میلی مولار تاثیر مثبت کمتری در شرایط تنش شوری داشت. نتایج بیانگر آن است که کاربرد سالیسیلیک اسید با غلظت یک میلی مولار در کاهش عوارض تنش شوری موثر بود و در شرایط آب و خاک مشابه کاربرد آن در نیشکر بصورت محلول پاشی توصیه می¬گردد.
صدیقه مکاری فخرالدین افضلی
مسأله ی گرم شدن هوای زمین و افزایش غلظت گازهای گلخانه ای در جو زمین یکی از مهم ترین مشکلاتی است که بشر در قرن اخیر با آن مواجه است. یکی از راهکارهای امیدبخش برای کاهش میزان گازهای گلخانه ای موجود در جو، جلوگیری از نشر این گازهاست. گیاه نیشکر از تیره غلات بوده و در مقایسه با سایر محصولات کشاورزی از نظر راندمان تثبیت انرژی در واحد سطح در درجه اول اهمیت قرار دارد که با توجه به خصوصیات آن می تواند بعنوان منبعی مناسب جهت بهبود خصوصیات خاک استفاده شوند. تحقیق حاضر به منظور بررسی تغییرات حاصل از اضافه نمودن بقایای گیاهی بر مقدار ماده آلی، انواع کربن، عناصر موجود در خاک بر روی خاکهایی با فرسایش شدید و متوسط و بافت های سیلتی لوم، لوم متوسط و شنی با روش انکوباسیون انجام شده است. تیمارها شامل باگاس، فیلترکیک، ملاس، ویناس، باقیمانده سبز و سوخته ی گیاه نیشکر، ذرت و کاه و کلش گندم بوده است که در قالب طرح فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. پارامترهای کربن آلی، کربن آلی محلول، پتاسیم، فسفر، نیتروژن، تنفس میکروبی و ترسیب کربن اندازه گیری شد. در تمام موارد به جز پتاسیم و اسیدیته پارامترها با گذشت زمان و در طی انکوباسیون افزایش داشته اند.
علیرضا عزیزی علی مراد حسنلی
بر اساس گزارش های موجود بیشترین علت گرم شدن کره زمین و تغییرات اقلیمی ناشی از آن تأثیر گازهای گلخانهای به خصوص دیاکسیدکربن میباشد. ترسیب کربن در خاک و زیستتوده گیاهی به عنوان سادهترین گزینه و از نظر اقتصادی عملیترین راهکار ممکن برای کاهش غلظت دیاکسیدکربن اتمسفری است. گیاه نیشکر با دارا بودن چرخه فتوسنتزی چهار کربنه و تولید زیست توده فراوان از گیاهان زراعی اصلی استان خوزستان محسوب می شود. این مطالعه با هدف بررسی ترسیب کربن در گیاه نیشکر و خاک رویشگاه آن در پنج مرحله رشد گیاه پلنت، راتون1، راتون2، راتون3 و راتون4 در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار در مزارع شرکت کشت و صنعت امیر کبیر اهواز در سال زراعی93-1392 انجام گردید. نمونهبرداری از زیستتوده گیاه (برگ، ساقه و ریشه) و همچنین خاک در عمق 30-0 سانتیمتری انجام شد. نتایج تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که مقدار کل ترسیب کربن خاک و جذب دیاکسیدکربن هوا به ترتیب 3/1987 و 5/7293 کیلوگرم در هکتار میباشد. همچنین مقدار کل ترسیب کربن در گیاه نیشکر و دیاکسیدکربن جذب شده از هوا (برگ، ساقه و ریشه) به ترتیب 5/1948 و 7151 کیلوگرم در هکتارمیباشد. بیشترین مقدار ترسیب کربن و دیاکسیدکربن در برگ گیاه نیشکر و کمترین مقدار در ساقه گیاه نیشکر اندازهگیری شد. نتایج همبستگی نشان داد درصد رس، میزان پتاسیم و درصد سیلت خاک به ترتیب از مهمترین اجزای تاثیرگذار بر ترسیب کربن خاک میباشند. با توجه به سطح زیر کشت گیاه نیشکر در شرکت امیر کبیر (8890 هکتار) و در نظر گرفتن 7151 کیلوگرم ترسیب دیاکسیدکربن در اندامهای گیاه نیشکر، میتوان گفت این گیاه توانایی جذب میزان 63573 تن دیاکسیدکربن در سال از اتمسفر را دارا میباشد.