به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 40 ژنوتیپ جو، از لحاظ انتقال مجدد ماده خشک و برخی صفات مورفولوژیک تحت تنش رطوبتی،آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. سطوح تنش آبی به عنوان عامل اصلی به صورت آبیاری کامل (شاهد)، تنش متوسط (2/1 آب آبیاری) و تنش شدید (قطع آبیاری) و 40 ژنوتیپ به عنوان عامل فرعی در نظرگرفته شدند. برای بررسی چندشکلی dna بین ژنوتیپها، از نشانگرهای مولکولی aflp، issr و rapd استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنی-دار بین ژنوتیپ ها از نظر کلیه صفات اندازه گیری شده را نشان داد. رقم صحرا و جو لخت14 بیشترین و لاین های dari-friz88-a-3، dari-friz88-a-8، dari-friz88-a-6 و دایتون کمترین میزان انتقال مجدد ماده خشک از ساقه به دانه را در زمان پر شدن دانه دارا بودند. لاین های dari-friz88-a-5 و aby1-9 به ترتیب برترین ژنوتیپ ها از نظر کارایی انتقال مجدد ساقه و پدانکل بودند. صفات مقدار انتقال مجدد ماده خشک ساقه و پدانکل، سهم انتقال مجدد ساقه و وزن هزار دانه بیشترین وراثت پذیری و طول پدانکل کمترین وراثت پذیری را دارا بودند. گروه بندی ژنوتیپ ها بر اساس داده های مورفوفیزیولوژیک و مولکولی در سه سطح تنش جداگانه صورت گرفت. وجه مشترک هر سه گروهبندی هم از لحاظ فنوتیپی و هم از لحاظ ژنوتیپی ، تفکیک ارقام جو لخت از اکثر ژنوتیپ های مورد بررسی در یک یا دو خوشه متمایز بود. بر اساس ضریب تشابه دایس لاین های f-erb-84-11 و f-a3-3 دارای کمترین فاصله ژنتیکی و لاین های dari-friz-a-8 و f-erb-85-5 دارای بیشترین فاصله ژنتیکی بودند. تطابق چندانی بین گروه بندی ژنوتیپ ها بر اساس داده های مورفوفیزولوژیک و مولکولی وجود نداشت.

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی لاین های نخود از لحاظ تحمل سرما و یخ زدگی، 65 لاین نخود به همراه لاین حساس (ilc533) جهت بررسی تحمل سرما در مزرعه و 45 لاین نخود به همراه لاین حساس در آزمایشگاه جهت بررسی تحمل یخ زدگی در سه سطح دمای صفر، 4- و 8- درجه سانتی گراد مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه واریانس صفات مزرعه ای حاکی از تنوع بین لاین ها از نظر صفات تعداد روز تا غلاف دهی، ارتفاع بوته، وزن صد دانه، عملکرد، درجه تحمل سرما و درصد بقا بود. تجزیه خوشه ای، لاین ها را به سه گروه متحمل، نیمه متحمل و حساس تفکیک کرد. تجزیه واریانس صفات یخ زدگی نشان داد که بین سطوح یخ زدگی تفاوت معنی داری از نظر صفات نشت الکترولیت، میزان کلروفیل و درصد بقا وجود داشت. تجزیه issr، پنجاه و پنج لاین به همراه لاین حساس ilc 533 با استفاده از 9 ترکیب آغازگر، 35 نوار چندشکل تولید کرد. میانگین درصد چندشکلی 66/01 درصد بود. میانگین mi و pic برای آغازگرهای مورد استفاده به ترتیب 1/01 و 0/266 به دست آمد. سه مولفه هماهنگ اصلی اول حدود 72/74 درصد تغییرات مولکولی بین لاین ها را تبیین کرد. رابطه بین نشانگرهای issr و هشت صفت مزرعه ای از طریق رگرسیون چندگانه بررسی شد. مقادیر ضرایب تبیین تصحیح شده نشان داد که در صفت درصد بقا 26 درصد و در صفت درجه تحمل سرما 31 درصد تغییرات، توسط نشانگرهای مثبت شناسایی شد.

: به منظور بررسی مقاومت به شوری ارقام کلزا در مرحله گیاهچه از لحاظ صفات مورفوفیزیولوژیک و بررسی ارتباط این صفات با نشانگر های issr، 15 رقم کلزا در دو سطح تنش شوری 150 میلی مولار و 250 میلی مولار و شرایط بدون تنش به صورت آب کشت در شرایط گلخانه ای مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه تنش شوری موجب کاهش اکثر صفات مورد ارزیابی در ارقام کلزا به جز در صفات محتوای سدیم و نسبت سدیم به پتاسیم شد. مقایسه میانگین ارقام نشان داد که رقم slmo46 و pf از نظر اکثر صفات نسبت به بقیه ارقام برتر بودند. این ارقام در گروه بندی ارقام بر اساس تجزیه خوشه ای در گروه هایی قرار گرفتند که از نظر میانگین اکثر صفات در شرایط مختلف مورد بررسی بیشترین مقدار داشتند. در حالیکه، ارقام hayola60 و licord در اکثر صفات کمترین مقدار را داشتند. در تجزیه issr با استفاده از 11 آغازگر، 45 نوار چند شکل در ارقام مورد مطالعه کلزا تولید شد. میانگین pic و mi برای کلیه آغازگر ها به ترتیب 282/0 و 108/1 به دست آمد. در تجزیه خوشه ای با بکار بردن داده های issr با استفاده از فاصله ژنتیکی نی، ارقام کلزا به سه گروه تقسیم شدند. رابطه بین نشانگر های issr و صفات مورفوفیزیولوژیک مورد مطالعه از طریق تجزیه رگرسیون گام به گام بررسی شد. نتایج نشان داد که بیشترین تغییرات تبیین شده در سطح شاهد مربوط به صفت طول ریشه (84%)، در شرایط تنش شوری 150 میلی مولار مربوط به صفت نسبت سدیم به پتاسیم (59%) و در شرایط تنش شوری 250 میلی مولار مربوط به مقدار صفت پتاسیم (53%) بود. آزمون مانتل نشان داد که بین ماتریس فاصله های حاصل از صفات مورفوفیزیولوژیک و داده های مولکولی همبستگی معنی داری وجود ندارد.

گندم نان یکی از محصولات مهم و استراتژیک در ایران و جهان است که نقش مهمی در تغذیه انسان ها دارد که در سطح وسیعی از اراضی کشاورزی کشت می گردد. متاسفانه تنش شوری از عوامل اصلی کاهش دهنده رشد و نمو و عملکرد آن در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می آید. از یکسو جمعیت کره زمین پیوسته در حال افزایش است که بایستی تولید غذا هم مقارن با آن افزایش یابد. در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران نزدیک به نیمی از انرژی روزانه مردم از مصرف گندم بصورت تامین می شود. از سوی دیگر تنش ها از مهمترین عوامل کاهنده عملکرد گیاهان زراعی هستند. در این میان تنش شوری در گیاهان منجر به وقوع تنش اسمزی و یونی می شود. این فعل و انفعالات در اثر شوری باعث بروز تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیک در گیاهان می شود. برآیند این عوامل (تنش یونی و اسمزی) سبب ایجاد تنش اکسیداتیو در گیاه خواهد شد که ناشی از افزایش تولید انواع اکسیژن فعال در سلول های گیاه است. در همین راستا 6 رقم گندم انتخاب و در شرایط کنترل شده به روش هوا کشت پرورش و در مرحله 5-4 برگی با استفاده از کلرید سدیم، تنش شوری صفر و200 میلی مولار اعمال و گیاهچه ها به مدت 12 روز در شرایط تنش نگهداری شدند. نتایج تحقیق نشان داد که بین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان با میزان تولید انواع اکسیژن فعال و آسیب به غشاهای سلولی رابطه منفی وجود دارد. بعلاوه جهت جمع آوری موفق رادیکال های فعال اکسیژن همکاری چندین آنزیم لازم بوده و کم شدن فعالیت یک آنزیم کلیدی می تواند عامل آسیب به سلول های گیاهی باشد. علاوه بر این نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در اثر شوری میزان یون های سدیم و کلر افزایش یافته و میزان یون پتاسیم کاهش می یابد. همچنین میزان کربوهیدرات های محلول در ارقام مورد بررسی در شرایط شوری در تمامی ارقام افزایش یافت که بیشترین میزان آن متعلق به رقم گاسکوژن بود. نتایج حاصل از مقایسه میانگین کلروفیل نشان داد که میزان کلروفیل a در هیچکدام از ارقام تغییر معنی داری را نسبت به شاهد نشان نداده ولی میزان کاروتنوئید در رقم گاسکوژن در شرایط شوری نسبت به شاهد بصورت معنی داری افزایش یافت. نتایج حاصل از مقایسه میانگین پارامترهای حاصل از منحنی ojip- تست نشان داد که ارقام گندم از لحاظ کارایی فتوسیستم ii دستگاه فتوسنتزی در ارقام مورد مطالعه در سطح شوری متفاوت بود. در این میان رقم گاسکوژن با دارا بودن کمترین میزان شاخص های f0، f1، f2، f3، f4 و f5 واز طرفی بالا بودن میزان شاخص های fv، fv/fj، area، pi و et/abs از کارایی فتوسنتزی بهتری برخوردار بود. در مجموع نتایج بدست آمده از آزمایشات گیاهچه ای بر اساس پارامترهای فیزیولوژیک و بیوشیمیایی نشان داد که ارقام گاسکوژن و آگوستا نسبت به سایر ارقام مورد مطالعه از تحمل بالا و رقم کوهدشت از حساسیت بالایی در مقابل تنش شوری برخوردار بودند.

چکیده: با توجه به خسارت کمی و کیفی علف های هرز و نقش کشاورزی در تامین امنیت غذایی مردم کشورها، مصرف علف کش ها امری اجتناب ناپذیر می باشد. امروزه به دلیل استفاده بی رویه علف کش ها مشکل مقاومت علف های هرز به سموم شیمیایی اتفاق افتاده است. این مشکل سبب مصرف مقادیر بالاتر علف کش ها می گردد که می تواند عواقب زیست محیطی را در پی داشته باشد. همچنین برای غلبه بر مشکل مقاومت بایستی از فرمولاسیون های جدیدتر علف کش ها استفاده نمود که کشور ما از نظر این تکنولوژی به کشورهای خارج وابسته است. به همین دلیل در راستای دستیابی بر این موضوع و بررسی مراحل اولیه فرمولاسیون علف کش ترکیبات شیمیایی نورمازین، تیوریدازین (بازدارنده های پیروات دهیدروژناز) و سولفونامید (بازدارنده بیوسنتز اسید فولیک) انتخاب و اثرات آنها بر روی گیاهان مختلف در مراحل جوانه زنی و مرحله رشد رویشی بر روی گیاهان ذرت، گندم ،جو،توتون، قدومه و خاکشیر بررسی شد. سپس از نمونه های مختلف به دست آمده، نمونه برداری و میزان وزن خشک ریشه چه، وزن خشک ساقه چه، درصد جوانه زنی، وزن خشک باقیمانده بذر،وزن خشک کل گیاهچه ،میزان مصرف ذخایر بذر،کارایی تبدیل و درصد کاهش ذخایر بذر بررسی گردید. نتایج حاکی از آن بود که بازدارنده های پیرووات دهیدروژناز مانع از تبدیل استیل کوآ به پیرووات (سوبسترای اولیه چرخه کربس) شده است و انرژی لازم برای سنتز سایر بیومولکول ها فراهم نمی شود وباعث توقف رشد گیاهان مذکور گردید.باز دارنده سنتز اسید فولیک نیزمانع از سنتز اسیدهای نوکلئیک می شود ودر نتیجه تقسیم سلولی و رشد سلول متوقف می گردد. درصد جوانه زنی، کارایی تبدیل ،درصد کاهش ذخایر بذر در گیاهان تیمار شده با بازدارنده ها نسبت به شاهد کاهش معنی داری نشان داد اما وزن خشک باقیمانده بذر نسبت به شاهد افزایش معنی داری نشان داد.مشابه چنین آزمایشی درسطح مزرعه با محلول پاشی بازدارنده ها در مرحله 3-4 برگی گندم،جو و ذرت انجام گرفت و در روزهای مختلف نمونه برداری و وزن تر و خشک اندام های هوایی محاسبه گردید. همچنین طی بررسی میزان فعالیت آلفا آمیلاز در حضور بازدارنده های پیرووات دهیدروژناز روی گیاه گندم مشخص شد که میزان فعالیت آنزیم نامبرده از زمان های اولیه تیمار با بازدارنده تا 72 ساعت بعد ثابت مانده و نسبت به شاهد کاهش معنی داری نشان داد.

گندم یکی از محصولات زراعی مهم و استراتژیک در ایران و جهان می باشد.که نقش موثری در تغذیه، امنیت غذایی، استقلال سیاسی و خود کفایی هر کشوری ایفا می نماید. بطوریکه در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران حدود 50% انرژی مورد نیاز مردم روزانه از مصرف این محصول به دست می آید. با توجه به این که ایران جز مناطق خشک و نیمه خشک می باشد، شوری یکی از عمده ترین مشکلات کشاورزی در نواحی خشک و نیمه خشک دنیا و از عوامل اصلی کاهش دهنده رشد و نمو و عملکرد گیاهان زراعی در این نواحی به شمار می رود. تنش شوری منجر به وقوع تنش اسمزی و یونی در گیاهان می شود. این فعل و انفعالات در اثر شوری باعث بروز تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولویک در گیاهان می شود. این پژوهش به منظور بررسی اثر شوری بر پارامترهای فیزیولوژیک رشد و توزیع عناصر در اندام های مختلف گندم در محیط کشت هواکشت اتاقک رشد گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه انجام گرفت. در همین راستا 2 رقم گندم انتخاب و در شرایط کنترل شده به روش هواکشت پرورش و در مرحله 4-5 برگی با استفاده از کلرید سدیم، تنش شوری صفر و 200 میلی مولار اعمال شد. نتایج پژوهش نشان داد که تنش شوری باعث کاهش درصد جوانه زنی، وزن خشک ریشه چه، وزن خشک گیاهچه، وزن خشک ساقه چه، طول ریشه چه، طول ساقه چه، طول ریشه، میزان مصرف ذخایر بذر، درصد کاهش ذخایر بذر، کارایی تبدیل شد. ولی وزن خشک ساقه چه بیش تر از وزن خشک ریشه چه کاهش یافت. اما تنش شوری باعث افزایش وزن خشک ریشه و اندام هوایی در ارقام مورد مطالعه شد ولی تاثیری بر وزن خشک برگ ها نداشت. در مورد توزیع عناصر در اثر شوری در اندام های مورد مطالعه گیاه نتایج کلی حاکی از افزایش میزان یون های سدیم، نسبت سدیم به پتاسیم و نسبت سدیم به کلسیم و کاهش عناصر کلسیم، منیزیم و پتاسیم می یابد. در مورد عناصر کم مصرف نتایج متفاوتی در اندام های مختلف گیاه بدست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده رقم کویر حساس به شوری و رقم شیرودی مقاوم به شوری تشخیص داده شد.

همانند انسان ها، در مورد گیاهان نیز عناصر غذایی نقش بسیار مهمی را در تغذیه و افزایش عملکرد ایفا می کنند. به طوری که کمبود این عناصر باعث محدودیت رشد و سرانجام عملکرد گیاه خواهد شد .در این میان، کمبود روی (zn) یک مشکل اساسی برای تغذیه ی گیاهان و انسان ها، به ویژه، در خاک های آهکی به شمار می آید. روی برای ساخت dna،rna، متابولسیم کربوهیدارت ها، لیپید ها و پروتئین ها و دفع دی اکسید کربن استفاده می شود. این عنصرهمچنین، در فتوسنتز، تقسیم یاخته ای و داراز شدن یاخته، حفظ ساختمان و عملکرد غشای یاخته ای، ساخت تریپتوفان شرکت دارد. از سوی دیگر، ساختمان و عملکرد غشای یاخته ای به شدت تحت تأثیر کمبود عنصر روی قرار دارد. یکی از راه های افزایش روی، افشانه کردن این عنصر در مراحل مختلف رشدی گیاهان می باشد. به منظور بررسی اثرات زیست افزایی سولفات روی (4znso) در مراحل مختلف رشد و ویژگی های مرتبط با عملکرد ارقام بهاره ی گندم (triticum aestivum l.)،آزمایشی به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار ، پنچ سطح پیش تیمار با سولفات روی، (بذر خشک یا بدون پیش تیمار (به عنوان شاهد)، آب دیونیزه (فاقد سولفات روی)، محلول دارای50 میلی مولار سولفات روی، محلول دارای75 میلی مولار سولفات روی و محلول دارای 100 میلی مولار)، در دو زمان متفاوت (6 ساعت و 12ساعت) و دو رقم گندم بهاره ی (آرتا و شیرودی) در آزمایشگاه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه انجام شد. همچنین، آزمایشی به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت در این آزمایش فاکتورهای مورد مطالعه عبارت بودند از دورقم گندم بهاره ی، شیرودی وآرتا و7 تیمار کودی سولفات روی شامل: شاهد (عدم افشانه کردن)، افشانه کردن 5/0 درصد سولفات روی در مرحله ی شکمی، افشانه کردن 5/0درصد سولفات روی به علاوه اوره در مرحله ی شکمی، افشانه کردن 5/0درصد سولفات روی در مرحله ی شیری، افشانه کردن 5/0 درصد سولفات روی در مراحل مرحله ی شیری دانه به علاوه اوره، افشانه کردن 5/0درصد سولفات روی در مرحله ی خمیری دانه و افشانه کردن 5/0درصد سولفات روی در مرحله ی خمیری دانه به علاوه اوره، درسال زراعی1390-1391 درکشتزار پژوهشی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه مراغه انجام شد. پس از استقرار بوته ها و رسیدگی کامل نمونه برداری و جمع آوری داده انجام گرفت. نتایج حاصل از تجزیهی واریانس صفات مورد مطالعه نشان داد که پیش تیمار با سولفات روی باعث افزایش درصد نهایی جوانه زنی، افزایش درازای ریشه چه و درازای ساقه چه و همچنین، موجب افزایش وزن خشک ساقه چه و ریشه چه گردید. لازم به ذکر است که در بین سطوح پیش تیمار با سولفات روی، تیمار 10 میلی مولار در 6 ساعت، بیشترین تاثیر را برجای نهاد. افزون بر این، در شرایط کشتزار افشانه کردن سولفات روی موجب افزایش وزن هزار دانه درمرحله شیری، عملکرد اقتصادی ، شاخص برداشت در مرحله شیری و غلظت روی دانه در مرحله شکمی گردید و رقم آرتا نسبت به شیرودی بیش تر تحت تأثیر افشانه کردن قرار گرفت.

باتوجه به خسارت بسیار بالای علف های هرز به محصولات زراعی و پایین آوردن کمیت و کیفیت محصولات که نتیجه آن به خطر افتادن امنیت غذایی انسان ها می باشد، لذا مبارزه شیمیایی با علف های هرز امری ضروری است. امروزه به دلیل استفاده بی رویه علف کش ها مشکل مقاومت علف های هرز به سموم شیمیایی اتفاق افتاده است. این مشکل سبب مصرف مقادیر بالاتر علف کش ها می گردد که می تواند عواقب زیست محیطی را در پی داشته باشد. همچنین برای غلبه بر مشکل مقاومت بایستی از فرمولاسیون های جدیدتر علف کش ها استفاده نمود که کشور ما از نظر این تکنولوژی به کشورهای خارج وابسته است.

کشاورزی از منابع اصلی برای فراهم ساختن مواد مغذی مورد نیاز انسان، دام و طیور است. قسمت قابل توجه و اصلی خوراک دامها را گیاهان و تولیدات گیاهی تشکیل می دهند. در این گونه منابع خوراکی ترکیباتی یافت می شوند که در تغذیه دام اصطلاحا" به آنها مواد مغذی می گویند و نه تنها فعالیت های حیاتی حیوان را امکان پذیر می سازند، بلکه در سازندگی بافت حیوان نیز دخالت دارند (2). در ساختمان اندامهای گیاهی همان ترکیباتی شرکت دارند که در ساختمان بدن حیوان به کار رفته اند و شامل آب، پروتئین ها،چربی ها، کربوهیدراتها، مواد معدنی، ویتامین ها و غیره بوده و تفاوت عمده بین حیوان و گیاه در اختلاف ترکیب این مواد و مقدار آنهاست (2). امروزه محققین معتقدند که برای افزایش استقرار گیاهچه ها و بنیه اولیه آنها می توان از روش های اصلاحی، به زراعی و فیزیولوژیکی استفاده نمود. از جمله روش های متداول فیزیولوژیکی که امروزه استفاده می گردد می توان به نقش ویتامین ها مانند فولیک اسید اشاره نمود (1). فولیک اسید یا فولات با فرمول مولکولی(c19h19n7o6) یکی از ویتامین های ضروری گروه b و محلول در آب است. همچنین از ریز مغذی های مهم بشمار می رود که کمبود آن می تواند پیامدهای زیانبار بهداشتی، اجتماعی واقتصادی متعددی به همراه داشته باشد. به همین دلیل غنی سازی محصولات کشاورزی با این ماده حائز اهمیت است (5). در روش زراعی ریز مغذی ها به شکل پیش تیمار، افزودن به خاک و یا اسپری بر روی برگ ها در مراحل فنولوژیکی مختلف به مزرعه اضافه شده و از این طریق سبب افزایش میزان ریز مغذی ها در محصولات گیاهی می گردند(1). جو پس از گندم متداولترین غله به خصوص در مناطق معتدل و سرد محسوب می شود. با توجه به اینکه هدف اصلی زراعت جو تولید غذا برای دام می باشد، بنابراین دستیابی به روش هایی که بتوان حداکثر بازده تولیدی- اقتصادی را در واحد سطح به دست آورد، دارای اهمیت است. مشاهده شده است که فولیک اسید در فرآیند جوانه زنی و استقرار گیاهچه نقش ویژه ای دارد(3)، همچنین در پرشدن دانه های بیشتر و رسیدگی آنها تاثیر گذار بوده که به دنبال آن وزن هزار دانه نیز افزایش یافته است.تغذیه گیاهان با فولیک اسید محتوای اسید آمینه کل و آزاد را نیز افزایش می دهد(4). پژوهش حاضر با هدف غنی سازی جو، در مزارع تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال زراعی 1392، به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار اجرا شد. تیمار ها عبارتند از : 1) پیش تیمار بذور، 2) محلول پاشی در مرحله 4-3 برگی، 3) محلول پاشی در مرحله پنجه زنی، 4) محلول پاشی در اوایل مرحله ساقه روی، 5) محلول پاشی در مرحله آبستنی، 6) محلول پاشی در مرحله پرشدن دانه ، 7) پیش تیمار+ محلول پاشی در مرحله پنجه زنی، 8) پیش تیمار+ محلول پاشی در اوایل مرحله ساقه روی، 9) پیش تیمار+ محلول پاشی در مرحله آبستنی، 10) پیش تیمار+ محلول پاشی در مرحله پر شدن دانه، 11) پیش تیمار+ محلول پاشی در مراحل پنجه زنی+ ساقه روی+ آبستنی+ پرشدن دانه و 12) شاهد (بدون پیش تیمار ومحلول پاشی) . پیش تیمار بذور با محلول 25میکرومولار اسیدفولیک به مدت 12ساعت و همچنین محلول پاشی گیاه نیز با همان غلظت در مراحل مختلف رشدی انجام شد.پس از برداشت، عملکرد و اجزای عملکرد جو از جمله: تعداد سنبله در مترمربع، تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و برخی صفات مورفولوژیکی ودر صورت امکان عناصر آهن، روی، منگنز، مس به همراه میزان پروتئین و برخی اسیدهای آمینه ضروری اندازه گیری می شوند.

کادمیم از مهم ترین فلزات سنگین می باشد که ضمن کاهش رشد و عملکرد گیاهان زراعی از جمله گندم می تواند وارد زنجیره غذایی انسان شده و امنیت غذایی را با چالش روبرو کند. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی در ژنوتیپ های مختلف گندم دوروم از لحاظ تجمع کادمیم با استفاده از پارامترهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی، آزمایش با 17 ژنوتیپ گندم دوروم تحت تنش کادمیم (شاهد و 250 میکرومولار) در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاّ تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد که کادمیم ضمن تجمع در ریشه و برگ سبب کاهش میزان کلروفیل برگ های پایینی، وزن خشک گیاهچه ها در تمامی ارقام، وزن خشک ریشه (بیش ترین کاهش مربوط به ژنوتیپ 16)، وزن خشک برگ (بیش ترین کاهش مربوط به ژنوتیپ 17)، شاخص پایداری غشاء، میزان مس، آهن و روی برگ و ریشه و منگنز برگ در اکثر ژنوتیپ ها شد. میزان کربوهیدرات محلول ریشه تحت تنش در تمامی ژنوتیپ ها وکربوهیدرات محلول برگ در اکثر ژنوتیپ ها اختلاف معنی دار با شاهد نداشتند. میزان کادمیم ریشه در اکثر ژنوتیپ ها و کادمیم برگ تنها در ژنوتیپ 2 افزایش یافت. افزایش کادمیم سبب افزایش آنزیم های آنتی اکسیدانی در بعضی از ارقام شد. آنزیم کاتالاز تحت تنش کادمیم در ژنوتیپ 5 افزایش و در ژنوتیپ 2 کاهش یافت. آنزیم های آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز و گلوتاتیون اس- ترانسفراز در اکثر ژنوتیپ ها افزایش یافتند. شاخص پراکسیدهیدروژن و مالون دی آلدئید در اکثر ژنوتیپ ها تغییر معنی دار نداشت. نتایج همبستگی نشان داد که میزان کادمیم ریشه و برگ همبستگی منفی و معنی دار با سایر صفات داشت و همبستگی کادمیم ریشه و برگ مثبت و معنی دار بود. تجزیه خوشه ای نشان داد که ژنوتیپ های 3، 10، 1، 4، 8، 6، 12، 9، 11، 13، 2، 5، 14، 17 و 7 در خوشه اول و ژنوتیپ های 15 و 16 در خوشه دوم قرار گرفتند.

چکیده ندارد.