ساختار نظام سیاسی و ماهیت تحولات اجتماعی در ایران در گرو بررسی زندگی و کارنامه سیاسی دولتمردانی است که در این مرز و بوم زندگی می کرده اند. تحلیل و ارائه عملکرد سیاستمداران و رجال برجسته و تأثیرگذار در تاریخ معاصر ایران با توجه به رویکرد تحقیقات نوین تاریخی یک ضرورت محسوب می گردد. از جمله شخصیت های حائز اهمیت که بیش از یک دهه در دوران پهلوی بر مسند قدرت بود عبدالعظیم ولیان بود. وی با اتکاء توانایی های فردی در ارتش و ساواک رشد کرد و با توجه به شرایط سیاسی و تحولات داخلی و خارجی توانست تا پست وزارت پیش رود 14 سال کار او در امور کشور در راستای اهداف شاه بود و در ارتقاء کمی و کیفی وزارت خانه های تحت نظارت وی و استاندار خراسان چندان مطلوب و ثمربخش نبوده است. اصولاً پرداختن به کارنامه و عملکرد سیاسی وی به روشن شدن زوایای پنهان تاریخ معاصر ایران کمک زیادی خواهد نمود و در جامعه تأثیرگذار خواهد بوده است. بررسی سیاست های وی با توجه به بالا رفتن سطح توقعات جامعه می تواند نقش رجال سیاسی ایران را در سده اخیر تبیین نماید و تأثیر نهادهای امنیتی بر پرورش سیاست مداران را بیان کند. در دوره فعالیت ولیان در امور سیاسی کمتر خبری از اجرای قوانین به نفع مردم بود و بیشتر مطامع شاه و سوء استفاده های اخلاقی و مادی وی که همراه با سرپوش گذاشتن نهاد قدرت بر اعمال خلاف نامبرده بود همراه است روش کار در این تحقیق بر پایه گردآوری داده های مکتوب و تحقیقات میدانی و استخراج و پالایش داده بوده است. نتیجه این پژوهش را در این عبارات می توان خلاصه نمود ولیان در راستای اهداف شاه در وزارتخانه های ارضی و تعاون روستایی مشغول بکار شد و بیشتر در پی اهداف حکومت حرکت کرد. و مجموعه اقدامات او ثمری را برای مردم نداشت و حتی نارضایتی عمومی را نیز سبب شد که در نتیجه افزایش آگاهی مردم شاه برای حفظ تاج و تخت خود به ناچار دست به انجام اصلاحاتی زد که سقوط ولیان در این اصلاحات رقم خورد.

به قدرت رسیدن خاندان عباسی، یکی از وقایع مهم و تاثیرگذار تاریخ اسلام و جهان است. آنان پس از ساقط کردن بنی امیه با ترفندهای مختلف بیش از 500 سال بر جهان اسلام فرمانروایی کردند. یکی از عوامل تسلط عباسیان همراه نمودن علویان، که قرابت نزدیکی با پیامبر اسلام (ص) داشتند، بود. استفاده از « شعارالرضا من آل محمد» یکی از ابزارهای غصب حکومت، و در ظاهر واگذاری آن به علویان بود. عباسیان پس از کسب قدرت و عدول از وعده های اولیه خود، علویان را رقیب در حکومت دیدند و با شکنجه و فشارهای سیاسی و اجتماعی، آنان را به حاشیه بردند، که این عمل، عکس العمل های متفاوتی را در سرزمینهای اسلامی بر پا نمود. عنوان پژوهش حاضر« بررسی جنبش های سیاسی و دینی علیه عباسیان در عصر امامت امام رضا (ع) » می باشد. بنا داریم در این تحقیق سیر بروز نهضت ها، عوامل جنبش های قبل از امامت امام رضا (ع)، تا شهادت ایشان را در سالهای 183 ق تا 203 ق به مدت بیست سال بررسی و پژوهش نماییم. روند گسترش فرهنگ علوی و تکامل مذهب شیعی، و نقش منحصر به فرد امام هشتم (ع) در ایران و جامعه اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین واکنشهای سیاسی، اجتماعی و دینی در گستره سرزمینهای اسلامی(مثل خود مختاری و استقلال نواحی مختلف، لایه های متفاوت بینش اسلامی و دینی و اختلافهای مابین آنها) و همچنین نقش آنها در وحدت و بیداری مردم مورد تفحص قرار می گیرد.

شاهرخ از پادشاهان تیموری به فرهنگ دوستی و هنرپروری شهرت داشت.38 سال سلطنت او (850-812 ) همراه بود از حمایت از دانشمندان، فرهنگ و هنر در هرات و خراسان و سمرقند. این پژوهش در جهت بررسی علل گسترش فرهنگ و هنر و رواج زبان فارسی ، با تیکه بر نقش وزرای دوره شاهرخ ، نوشته شده است . نقش وزرای ایرانی در جهت دادن به خواسته ها و علایق شاهرخ، قابل توجه ، تأمل و بررسی است. شیوه و ضوابط انتخاب وزیران در دوره مورد نظر به طور عمده مبتنی بر شهرت افراد ، برخورداری از دانش خوشنامی بوده است. تسلط بر شیوه های اداری و دیوانی در درجه دوم اهمیت قرار داشته است. وزیران از میان خانواده های ایرانی و عالم و خوشنام برگزیده می شدند و همین امر به اعتلای سطح فرهنگی و هنری عصر شاهرخ کمک های شایانی نمود. بررسی زندگی نامه وزیران دوره شاهرخ به علت فقر منابع تاریخی، توام با موانع واشکالات است ، با این حال به مشهورترین و گمنام ترین آنها اشاره شده است . زندگی نامه وزیران و اقدامات آنان و فعالیتهای علمی و ادبی و هنری مورد تحلیل و نگارش قرار گرفته است . افردی چون خواجه پیر احمد خوافی و فصیح خوافی، بالیچه سمنانی ، خواجه احمد اندخودی و . . . از جمله آنان محسوب می شود. اوضاع سیاسی و اجتماعی گاه با علائق و خواسته های فرمانروا در تعارض قرار می گرفت ، لکن درایت وزراء در سامان دادن امور، مانع از بروز مشکلات جدی می گردید. آثار معماری ، تاریخی، کتاب های تاریخی و هنری روزگار شاهرخ، نشان دهنده خلاصه زحمات آن گروه می باشد. می توان گفت، پیشرفتهای عصر شاهرخ مرهون سه عامل، توجهات شخص شاهرخ و همسر و فرزندانش، برخورداری از وزیران دانشمند و دوستدار علم ودانش و شرایط زمانی و مکانی و ضرورت های اجتماعی بوده است.

پژوهش حاضر به موضوع تحلیل بر سیاست های نظامی معاویه اختصاص دارد. مهم ترین سوال محوری این پژوهش، این است که معاویه در دوران قبل و بعد از خلافت از چه اصول، استراتژی و تاکتیک های نظامی بهره گرفته است. ضرورت و هدف این تحقیق تحلیل بر سیاست های نظامی معاویه در دوران سه خلیفه ی اول مسلمین، دوران خلافت حضرت علی (ع) و امام حسن مجتبی (ع) و دوران بعد از خلافت ایشان بوده است. سیاست نظامی معاویه در دوران قبل از خلافت در دو شکل حمایت و معاندت با خلافت بوده است که در دوران سه خلیفه ی اول مسلمین در شکل حمایت از آنان بوده است و در دوران خلافت حضرت علی (ع) و امام حسن مجتبی (ع) به علت مغایرت سیاست های او با اصول اولیه ی اسلامی معارضت داشته است. در دوران بعد از خلافت معاویه، جنگ های داخلی و خارجی (فتوحات) اتفاق افتاد. سیاست نظامی معاویه در جنگ های داخلی این بود که با تاکتیک و نقشه ی ویژه ای جنگ را به فتنه انگیزی تغییر دهد و در میدانی غیر از میدان نبرد با مخالفان خود مبارزه کند. او روش فتنه گری را برای پیروزی خود موفقیت آمیز تر از میدان جنگ می دید. معاویه در جنگ های خارجی (فتوحات) در سه جبهه ی شرق، روم و شمال افریقا می جنگید. بیشتر این جنگ ها به صورت لشکرکشی و جنگ منظم بود. البته از تاکتیک جنگ و گریز نیز استفاده می شد. سیاست نظامی معاویه در این جنگ ها این بود که با توجه به تاکتیک ها و خصوصیات رزمی دشمن، اقدام به نبرد می کرد که در این پژوهش به تفصیل بدان پرداخته شده است.

انجام کارهای عام المنفعه و دستگیری از نیازمندان به هر شکل ممکن ،از جمله اموری است که از دیرباز ،مردم ملل مختلف کم وبیش به آن توجه داشته اند ،امروزه در سراسر دنیا ،علاوه بر نهادهای دینی ،سازمانهای غیر دولتی و حتی نهادهای دولتی سعی در تشویق مردم به این مهم دارند. در جهان اسلام وقف اموال جهت امور عام المنفعه و برای رفاه نیازمندان از مواردی است که توجه زیادی به آن معطوف شده و نیکوکاری های زیادی در قالب وقف و امور خیریه صورت گرفته است . بسیاری از عناصر شهری و روستایی مانند :مسجد ،حسینیه،حمام ،چاه آب ،مدرسه و..... تحت عنوان وقف و امور خیریه احداث و راه اندازی شده اند. ترویج فرهنگ بالنده وقف و امور خیریه در بین مردم و توجه به این امر مهم در برنامه ریزی های توسعه شهری و روستایی جایگاه ویژه ای دارد .با یک نگاه تاریخی در می یابیم که دولتها به تنهایی در حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی نمی توانند موفق باشند و نیازمند همکاری نهادهای مردمی هستند یکی از نهادهای مردمی که نقش موثری در سازماندهی اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی داشته است نهاد وقف و امور خیریه است . این تحقیق بر اساس کار میدانی ،کتابخانه ای و پرسشگری در محل مورد نظر صورت گرفته است.و به بیان شناسایی موقعیت جغرافیایی ، وضعیت ساختمانی ، قومیت ها ، وابستگی موقوفات با یکدیگر نحوه ی استفاده از آنها ، بازسازی ، کارکردهای متنوع وقف و امور خیریه و مشکلات موجود و راه حل هایی جهت استفاده بهینه با تکیه بر وقف نامه ها ، نوع موقوفات ، تعداد و درآمد آنها در ادوار مختلف ، درصد افراد باسواد و رابطه آنها با موقوفات و امور خیریه و همچنین نوع موقوفات در دوره قاجار و پهلوی را مورد بررسی قرار داده است بررسی به عمل آمده نشانگر این است که عامل اصلی موقوفات در برخی ادوار شایدترس از تصرف زمین ها بوده که وقف بر اولاد شده ولی بیشتر موقوفات و امور خیریه در علی آباد کتول مانند: مسجد ، تکیه ، حسینیه ، زینبیه ، مدارس و همچنین زمین های کشاورزی وابسته به مساجد و یا اماکن مذهبی دیگر و اماکن آموزشی بوده که درآمد این زمین ها صرف مراسم عزاداری و اطعام و زنده نگه داشتن حماسه عاشورا و آموزش می شده است.