نام پژوهشگر: حامد تفضلی
حامد تفضلی علی اصغر بانویی
کشور ایران جزء مناطق خشک و نیمه خشک کره زمین محسوب می شود، سطح وسیعی از زمین های ایران شور و خشک هستند، بنابراین مشکل کمبود آب و بارش یک واقعیت مهم و غیرقابل انکار در ایران محسوب می شود. به علت محدودیت کمی و کیفی آب در ایران، تحلیل شاخص های بهره وری آب از جمله شاخص ردپای آب و تجارت آب مجازی اهمیت ویژه ای برای برنامه ریزی و سیاست گذاری کلان و بخش های مختلف اقتصادی دارد. ادبیات موجود در ایران نشان می دهد که پژوهشگران الگوی تعادلی جزئی در سنجش ردپای بوم شناختی آب و آب مجازی را برای بخش کشاورزی مورد استفاده قرار داده اند. در این پایان نامه تلاش می گردد از الگوی تعادل عمومی به شکل جدول داده- ستانده برای سنجش ردپای بوم شناختی آب و آب مجازی در سطوح بخش های مختلف اقتصادی استفاده گردد. برای این منظور از دو نوع پایه های آماری برای نیل به هدف محاسبه میزان آب مجازی و ردپای آب محتوی محصولات استفاده نمودیم. یک- جدول داده-ستانده سال 1385 و دو- مقدار آب مصرفی در بخش های مختلف اقتصادی همان سال. پس از تحلیل داده های مصرف آب در قالب جدول داده- ستانده، شاخص ردپای بوم شناختی آب در سال مورد مطالعه در سطح بخش ها و کل اقتصاد، محاسبه شده اند. نتایج نشان می دهند که ردپای آب برای کشور در سال 1385، 70947 میلیون متر مکعب، شاخص ردپای آب مصرفی در تولید داخل، کالاها و خدمات وارداتی نهایی، واسطه ای و صادراتی به ترتیب 74286، 13483 و 2855 ، 19678 میلیون مترمکعب می باشد. همچنین یافته ها نشان می دهند که کشور دارای مازاد تراز تجاری آب مجازی به میزان 3340 میلیون مترمکعب است. با توجه به مقدار جمعیت در سال 1385 مقدار سرانه ردپای آب برای هر ایرانی حدود 1007 مترمکعب برآورد گردید. براساس نتایج بدست آمده برای بخش های موجود در جدول داده-ستانده سال 1385، زیربخش های مربوط به بخش کشاورزی، دارای بیشترین مقدار شاخص ردپای آب در کل اقتصاد ایران می باشند. همچنین مازاد تراز تجاری آب مجازی در کشور براساس این مشاهدات، رویکردهای موجود در نظریه تجارت بین الملل را تأیید نمی کند.