چکیده ندارد.

تحقیق حاضر به یکی از عوامل مهم تخریب یعنی فقر پرداخته است از مهمترین دلایل تخریب منابع طبیعی آنگونه که اعلام می گردد فقر عمومی است که منشا بسیاری از نارسائیهای زیستی اجتماعی خانوادگی می باشد. لذا با انتخاب سطحی معادل 20000 هکتار در منطقه ای در جنوب غربی حوضه آبخیز خانمیرزا در استان چهار محال و بختیاری به بررسی عامل فقر در تخریب منابع طبیعی پرداخته است .

حوزه آبخیز رئیسعلی دلواری نیز نظیر سایر حوزه های آبخیز کشور از دخالت نابجا و تخریب انسان ها در امان نبوده است . پوشش گیاهی منطقه در اثر بهره برداری های بی رویه ساکنین حوزه برای تعلیف دام و تامین سوخت رو به نابودی است و به مرور، گیاهان خوشخوراک جای خود را به گیاهان خشبی و مزاحم داده و زمینه تخریب و فرسایش را فراهم کرده اند. هدف از تحقیق حاضر بررسی سیمای کلی منطقه و مطالعه وضعیت اقتصادی و اجتماعی آن است و سعی شده است با شناخت مردم، امکانات ، مشکلات و نیازهای آنان، راههای حمایت و جلب مشارکت مردمی به منظور توفیق در برنامه ریزیهای آینده مشخص گردد. اهداف تحقیق بشرح ذیل خلاصه می شوند: 1 - بررسی تاثیر تحولات جمعیتی بر بایابان زایی. 2 - بررسی رابطه بین اقتصاد خانوار، تخریب محیط و بیابان زایی. 3 - تعیین سیستم های معیشتی (کشاورزی، دامداری و...) منطقه و نقش آنها بر بیابان زایی. 4 - توسعه کشاورزی بر بیابان زایی، استفاده از زمینهای حاشیه ای. 5 - بررسی درجه تطابق دیدگاههای روستائیان و مسئولان اجرایی. 6 - ارائه زمینه های توسعه فعالیتهای اقتصادی از طریق بهره برداری صحیح از منابع طبیعی.

مراتع یکی از مهمترین منابع تولید گوشت و سایر فرآورده های دامی، دارویی و صنعتی است . از منابع مهم دیگر مراتع حفاظت خاک ، نفوذ باران، تغذیه منابع آبهای زیرزمینی، جلوگیری از کاهش سریع حجم مفید سدها و در نتیجه کاهش خسارتهای سیل و ... است که به مراتب از تولید علوفه و تغذیه دام مهمتر است . حفظ نقشهای حیاتی مرتع در گرو اعمال مدیریت اصولی و در راس آن تعادل و بهره گیری بهینه از مراتع است . با افزایش جمعیت ، تقاضا برای گوشت و فرآورده های دامی افزایش می یابد که نیازمند برنامه ریزی منسجم و همه جانبه است . تنوع مصرف ، ورود تکنولوژی بدون برنامه، مالکیت مراتع و ... احتمالا در آینده کشور را با بحران مواجه میکنند. در بیشتر مطالعات و پژوهشهایی که به منظور شناخت عوامل تخریب و ارائه راه حل انجام گرفته به طور عمده به بررسی مسایل فنی و یا عواملی پرداخته شد که بیشتر معلول بوده تا علت و سبب باشند. بنابراین برای پیشنهاد و ارائه هر گونه راه حلهای مناسب ، بدون بررسی و شناخت عوامل اقتصادی و اجتماعی نمی توانیم بقاء این منبع حیاتی را تضمین کرده و یک سیستم بهره برداری پایدار و با ثبات برقرار کنیم. امید است بررسی حاضر بتواند نقش موثری هر چند مختصر در کاهش اثرات عوامل اقتصادی-اجتماعی در تداوم تخریب ایفا نماید.

مردم، منابع و مشارکت سه رکن اساسی توسعه پایدار انسانی را تشکیل می دهند و مرتع منبع اصلی غذای دام در ایران بوده که مهمترین مسئله مطرح در مورد آن کاهش تدریجی پتانسیل تولید و از بین رفتن پوشش گیاهی است و ساختار حیاتی منطقه، تابع پیوند انسان با طبیعت می باشد. در چند دهه اخیر به دلیل تخریب و تبدیل شدید اراضی احساس میشود دولت نمی تواند به تنهایی مجری طرحهای احیایی و اصلاحی منطقه باشد. جلب مشارکت ساکنین و ارائه شیوه های عملی با ایجاد انگیزه احتمالا راه گشای گره کور موجود حیات طبیعی، اقتصادی و اجتماعی منطقه است. هدف از این تحقیق بررسی میزان مشارکت دامداران در طرحهای احیایی مراتع منطقه داشلی برون بوده است. روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی می باشد و جهت انجام این تحقیق از تکنیک های متفاوتی استفاده شد. برای سنجش دیدگاه دامداران و گرایش آنها از طیف لیکرت استفاده گردید. همچنین به منظور انجام عملیات آماری از نرم افزار رایانه ای ‏‎spss‎‏ و برای تجزیه و تحلیل داده ها، آمار استنباطی و آزمونهای پارامتری آن نظیر ‏‎f(one way)d-lest‎‏ تعیین ضرایب همبستگی پیرامون و اسپیرمن مورد استفاده قرار گرفت. اهداف طرحهای مرتعداری به عنوان شاخص سنجش میزان مشارکت و آگاهی در نظر گرفته شد با توجه به نتایج بدست آمده از بررسی 59 درصد دامداران در طرحهای مرتعداری مشارکت متوسط و 33 درصد نیز مشارکت زیاد داشتند و همچنین میزان آگاهی دامداران از اهداف طرح نیز بررسی شد که 44 درصد دامداران دارای آگاهی و اطلاعات کم و 25 درصد نیز میزان آگاهی متوسطی از اهداف طرح داشتند. نتایج بدست آمده از آزمون فرضیه ها:1- بین دو متغیر میزان آگاهی و مشارکت دامداران در طرحهای مرتعداری رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد و این دو با ضریب اطمینان 99% به هم وابسته می باشند.2- آموزش در میزان مشارکت بیشتر دامداران نقش موثری داشته بطوریکه میزان مشارکت در افراد آموزش دیده بیشتر از آموزش ندیده ها می باشد. (با ضریب اطمینان 95 درصد در بین آنها تفاوت وجود دارد).3- مالکیت در میزان مشارکت خیلی موثر است بطوریکه در مالکیت افرازی مشارکت بیشتر از دیگر مالکیتها می باشد.4- با توجه به محاسبات انجام شده از طریق آزمون ‏‎(r)‎‏ رگرسیون چند متغیری از میان متغیرهای مستقل به ترتیب: وضعیت مالکیت مراتع، میزان زمین دیم دامداران، امکانات، تعداد واحد دامی و میزان آگاهی بیشترین تاثیر را در متغیر وابسته یعنی مشارکت دامداران داشته اند.

بررسیهایی در زمینه اوضاع مراتع ، تولید علوفه ، وضعیت اقتصادی دامداران کوچنده و روستایی ، دام و دامداری و کشاورزی یکه چنار ( بخشی از ترکمن صحرا) انجام گردید. این تحقیق بر اساس اطلاعات کتابخانه ای - میدانی ، تکمیل پرسشنامه ها به صورت پیمایشی از طریق سرشماری کامل تکمیل و مطالعه پوشش گیاهی ازروش نمونه گیری سیستماتیک - تصادفی صورت گرفته است.نتایج این تحقیق نشان داده است که : مرتع یکه چنار بیشترین و مرتع قره قیجق کمترین میزان تولید عوفه را دارد . مرتع بهار میدان بیشترین و مرتع چایلی دره کمترین شدت بهره برداری از مرتع را متحمل شده است. از طرف دیگر دامهای روستایی بالکور بیشترین و دامهای عشایر چایی دره کمترین وابستگی را به مرتع دارند. وضعیت مالی روستای الکور بهتر از سایر روستاها است. سطح مرتع ، وضعیت مرتع و میزان علوفه قابل بهره برداری بیشترین تاثیر را روی شدت بهره برداری از مرتع دارند.میانگین تعداد واحد دامی در منطقه طرح 232 واحد دامی و نرخ دامگذاری در منطقه 98/2 واحد دامی در هکتار است. همچنین سامان عرفی هر خانوار عشایری که توجیه اقتصادی داشته باشند .بطور متوسط 270 هکتار در قشلاق و برای روستائیان منطقه طرح بطور متوسط 208 هکتار برای هر خانوار برآورد گردید.بر اساس نتایج بررسی های انحام شده پیشنهاد می گردد مجوز بهره برداری غیر از پروانه چرا باشد ، دیمزارهای کم بازده به مراتع مصنوعی تبدیل شود. ضمنا موثرترین راه حل در ایجاد تعادل دام و مرتع تهیه و اجرای طرحهای مرتعداری می باشد.