نام پژوهشگر: مهدی ترکمنی
مهدی ترکمنی عادل آذر
مساجد یکی از ارکان جامعه اسلامی هستند که با کارکردهای عبادی، سیاسی، تربیتی و غیره نقش موثری در پیشرفت و اعتلای آن دارند. آنچه در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته، مساله ی مهم مکان-یابی مساجد در شهرسازی و مدیریت شهری است. بدین منظور پژوهش با سه سوال اصلی پیگیری شده است: 1) معیارهای موثر بر مکان یابی مساجد کدامند؟ 2) وزن هر یک از معیارهای موثر بر مکان یابی مساجد چقدر است؟ 3) مدل ریاضی مکان یابی مساجد کدام است؟ برای پاسخ به سوالات مذکور در ابتدا معیارهای موثر بر مکان یابی در پژوهش های پیشینی و آثار دینی مورد بررسی قرار گرفته اند. در ادامه برای وزن دهی معیارهای مذکور از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) استفاده شده است. نتایج نشان دهنده ی آن است که 20 معیار اصلی، ذیل چهار گروه معیارهای جمعیتی، مذهبی، شهرهازی و اجتماعی قابل احصاء هستند. از میان معیارهای فوق، به ترتیب معیارهای مذهبی و شهرسازی از درجه اهمیت بالاتری برخوردار شده اند. شعاع دسترسی، تراکم جمعیت، و دسترسی آسان به عنوان مهم ترین معیارها در مکان-یابی مساجد اولویت بندی شده اند. از آنجا که در مکان یابی مساجد دسترسی آسان به مسجد برای همه افراد جامعه از اهمیت زیادی برخوردار است لذا از بین مدل های ریاضی موجود برای مکان یابی، مدل حداکثر پوشش (set covering) مدل مناسبی برای مکان یابی مساجد می باشد، لذا برای طراحی مدل ریاضی مکان یابی مساجد از این مدل استفاده گردیده است. در ادامه پس از مدلسازی ریاضی، مدل بر اساس اطلاعات جمعیتی و فاصله ای منطقه دو شهری تهران حل گردیده و مکان های مساجد مشخص گردیده است. نتایج حاصل از حل مدل نشان می دهد که مدل مورد استفاده در این تحقیق نتایج مثبتی داشته که در مقایسه با شرایط واقعی دارای جواب بهتری است. لذا استفاده از مدل های ریاضی در مکان یابی مساجد علاوه بر کاهش زمان و هزینه دسترسی به مساجد، گامی در جهت افزایش ضریب معنویت جامعه خواهد بود.