نام پژوهشگر: حمید طالشی

ماکروفون خاک در ارتباط با گونه های درختی و درختچه ای در جنگلهای حاشیه رودخانه مارون - خوزستان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء (س) بهبهان - دانشکده محیط زیست و منابع طبیعی بهبهان 1391
  محمدرضا عسکرپور   احسان صیاد

در این تحقیق فراوانی و بایومس ماکروفون خاک در جنگل های طبیعی گز و پده در حاشیه رودخانه مارون در شهرستان بهبهان مورد بررسی قرار گرفت. ماکروفون خاک در اسفند ماه با استفاده از 175 قطعه نمونه، روی خطوط موازی (ترانسکت) با فاصله 100 متر از یکدیگر و عمود بر رودخانه نمونه برداری شدند. فاصله پلات های ماکروفون از یکدیگر بر روی خطوط ترانسکت 50 متر انتخاب گردید. ماکروفون خاک به روش دستی، در قطعه پلات-هایی با ابعاد 50 سانتی متر × 50 سانتی متر و در دو عمق 10-0 و 25-10 سانتی متری خاک و در کیسه های مخصوص برای انتقال به آزمایشگاه جهت شمارش و تعیین بایومس جمع آوری شدند. برای بررسی ماکروفون خاک کرم خاکی و حلزون به صورت جداگانه و بقیه ی ماکروفون خاک به دلیل فراوانی کم در یک گروه و با نام بندپایان مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که فراوانی و بایومس ماکروفون خاک در زیر گونه های درختی و در عمق های مختلف خاک (10-0 و 25-10 سانتیمتری) اختلاف معنی دار دارد و فراوانی و بایومس کرم خاکی فقط با گونه درختی پده همبستگی معنی دار داشت و هیچ گونه همبستگی با گونه درختی گز نشان نداد و فراوانی بندپایان نیز فقط با گز همبستگی معنی دار داشت. نتایج cca نشان داد که سه فاکتور تعداد پده، درصد تاج پوشش پده در پلات ماکروفون و قطر نزدیکترین درخت پده به پلات ماکروفون به طور معنی داری بر توزیع فون خاک منطقه اثر دارند.

تأثیر آتش سوزی برروی ساختار جنگلهای شاخه زاد بلوط (مطالعه موردی منطقه تنگ قلعه شهرستان کوهدشت، لرستان)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء (س) بهبهان - دانشکده محیط زیست و منابع طبیعی بهبهان 1391
  روح اله شکری   رضا بصیری

پدیده آتش سوزی هر ساله سطوح کم و بیش زیادی از مساحت جنگل های بلوط غرب ( لرستان) را مورد تهدید یا خسارات قرار می دهد و بر کیفیت و سلامت آنها تاثیر منفی دارد. مطالعه و بررسی تاثیر آتش سوزی بر ساختار و ترکیب گونه های جنگلی و همچنین بر زادآوری که ضامن بقای جنگل است این امکان را می دهد که اطلاعاتی در مورد وضعیت پوشش گیاهی بعد از آتش سوزی بدست آید. به عبارت دیگر می توان فهمید که شدت تخریب به چه میزان بوده و چگونه می توان به جنگل کمک کرد تا به حالت اولیه خود برگردد. منطقه مورد مطالعه به مساحت90 هکتار در5کیلومتری شمال شهرستان کوهدشت قرار داشته در15تیرماه سال 1385 دچار حریق از نوع سطحی گردید. به همین منظور، تعداد 60 قطعه نمونه با ترانسکت خطی و به مساحت 400 مترمربع پیاده گردید. پوشش درختی در پلات اصلی مورد اندازه گیری قرار گرفتند. جهت برداشت درصد پوشش علفی و زاد آوری ، میکروپلاتی به ابعاد 4 مترمربع در نظر گرفته شد.جمع آوری اطلاعات صحرایی این تحقیق در اواخر اردیبهشت ماه با در نظر داشتن تاثیر آتش سوزی بر سلامت درختان، ساختار جنگل، زادآوری، پوشش علفی صورت پذیرفت. نتایج نشان دادند که آتش سوزی باعث کاهش معنی دار قطر برابر سینه، قطر یقه، درصد تاج پوشش و تعداد در هکتار و افزایش قطر جست گروه ها، تراکم زادآوری و درصد پوشش علفی در منطقه سوخته شده گردید. در مجموع می توان چنین بیان داشت که آتش سوزی باعث تغییر ساختار جنگل گردید و بر کیفیت و تراکم درختان تاثیر منفی داشته و بر تجدید حیات بلوط تاثیر مثبتی دارد.

مطالعه ساختار و ترکیب جنگل های رودخانه ای حوزه مارون بهبهان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء (س) بهبهان - دانشکده محیط زیست و منابع طبیعی بهبهان 1391
  آسیه ریاضی   رضا بصیری

مطالعه ساختار و ترکیب جنگل ها در مدیریت اکوسیستم های جنگلی ضروری است. هدف از این مطالعه بررسی ساختار و ترکیب جنگل های رودخانه ای حوزه مارون بهبهان می باشد. بدین منظور 79 پلات 100 متر مربعی (در هر پلات یک میکروپلات 4 متر مربعی) به روش ترانسکت خطی در منطقه مورد مطالعه پیاده شد. سپس کلیه مشخصات درختان شامل؛ قطر برابر سینه، قطر یقه، ارتفاع کل، ارتفاع تاج، دو قطر عمود بر هم تاج و درصد پوشش گونه-های علفی ثبت شد. در مجموع تعداد 71 گونه گیاهی متعلق به 59 جنس و 24 تیره شناسایی شد. tamarix arceuthoides beg. گونه غالب چوبی و trachynia distachya (l.) link و phragmites australis (cav.) trin گونه های غالب علفی هستند. با استفاده از تحلیل دو طرفه گونه های شاخص، هشت تیپ چوبی و شش تیپ علفی شناسایی شد. با توجه به شاخص های تنوع زیستی، منطقه دارای غنای گونه ای بالا و یکنواختی نسبتاً پایینی می باشد. تعداد پایه کل درختان 28/2063 اصله در هکتار، جست گروه 82/1240 اصله در هکتار و تعداد جست 25/4001 اصله در هکتار به دست آمد. میانگین قطر برابر سینه پده 21/16 سانتیمتر و میانگین قطر یقه پده، گز و سریم به ترتیب 48/18، 2 و 30/1 سانتیمتر می باشد. میانگین ارتفاع پده، 50/5 متر، گز 13/1 متر و سریم 90/0 متر به دست آمد. میانگین پوشش تاجی پده، گز و سریم به ترتیب 42/700، 34/405 و 68/30 متر مربع در هکتار و میانگین سطح مقطع آن ها در محل یقه به ترتیب 85/1، 63/1 و 02/0 متر مربع در هکتار به دست آمد. بررسی منحنی پراکنش تعداد در طبقه های قطری و ارتفاعی موید استقرار یک توده ناهمسال است. جنگل مورد بررسی تراکم بالایی از گونه های چوبی کم قطر دارد که می تواند نشان دهنده زادآوری خوب و یا جوان بودن توده باشد. توده دارای سه اشکوب است که پده گونه حاضر در اشکوب بالاست و بیشترین پیچیدگی و غنای ساختاری را دارد. با توجه به ناهمگنی زیستگاه، تنوع و غنای گونه ای نسبتاً بالا می باشد.

مطالعه برخی فاکتورهای تاج پوشش در رابطه با برخی عووامل توپوگرافی در منطقه دادآباد استان لرستان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء (س) بهبهان - دانشکده منابع طبیعی 1392
  زینب فریدونی   رضا بصیری

چکیده این تحقیق در بخشی از سامان عرفی شوراب چنار بگالی استان لرستان که بلوط ایرانی (quercus brantii lindl.) گونه غالب جنگل های آن است صورت پذیرفت. در مطالعه ی حاضر به منظور بررسی تاثیر عوامل توپوگرافی (ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهت زمین) بر فاکتورهای تاج پوشش، مساحت تقریبی 1500 هکتار انتخاب گردید. سپس تعداد 147 قطعه نمونه مستطیلی به ابعاد 20 ×10 متر با استفاده از شبکه آماربرداری منظم - تصادفی در سطح جنگل پیاده و فاکتورهای تاج پوشش شامل : percent live crown, crown vigor class ، live crown length، light crown percentage ، crown thickness index، crown spread ratio، crown projection area ،crown size ، live crown percentage، crown ratio percentage ، crown ratio ، bole ratio ,height to crown base ، طول تاج، ارتفاع تاج، سطح تاج، قاعده ی تاج، حجم تاج، قطر تاج ،شعاع تاج، عمق تاج، عرض تاج، جایگاه تاج، سرخشکیدگی تاج و قطر برابر سینه درخت اندازه گیری و محاسبه گردیدند. به منظور بررسی نقش عوامل توپوگرافی در کل سه طبقه ارتفاعی، سه طبقه شیب، هشت طبقه جهت در نظرگرفته شد. برای آزمون معنی دار بودن اختلاف بین میانگین متغیرها در عوامل مختلف از آزمون دانکن استفاده گردید. نتایج نشان داد که ارتباط معنی داری بین عوامل توپوگرافی و متغیرهای تاج پوشش وجود دارد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تغییرات ارتفاع از سطح دریا بر فاکتورهایی مانند قطر بزرگ در درختان بلوط، عمق تاج در درختان بنه، قاعده ی تاج در درختان زالزالک تأثیرگذار است و با افزایش ارتفاع از سطح دریا فاکتورها در درختان بلوط و زالزالک افزایش و در درختان بنه و بعضا بادام کوهی کاهش می یابد و تغییرات ارتفاعی در درخت افرای کیکم بدون تاثیر است. متغیرهای تاج پوشش در طبقات مختلف شیب اختلاف معنی داری در سطح 05/0 درصد دارند. تغییرات شیب بر فاکتورهایی مانند قطر بزرگ در درختان بلوط، سطح تاج در درختان بنه، عرض تاج در درختان افرا و جهت بر فاکتورهای عمق تاج در درختان بلوط، عمق تاج در درختان بنه، light crown percentage در درختان بادام و light crown percentage در درختان زالزالک، تأثیرگذار است، درختان بلوط و بنه در طبقات پایین و درختان بادام کوهی، زالزالک و افرای کیکم در طبقات متوسط شیب، اختلاف معنی-داری نشان می دهند، تجزیه واریانس فاکتورها و جهت جغرافیایی نیز نشان می دهد که میان فاکتورهای تاج درختان و جهت اختلاف معنی داری در سطح 05/0 درصد موجود می باشد، تغییرات جهت بر فاکتورهایی همچون ارتفاع تاج در درختان بلوط، قاعده ی تاج در درختان-بنه، طول تاج در درختان افرا ، قطرکوچک در درختان زالزالک و قطر کوچک در درختان بادام تأثیرگذار است، در سایر موارد بین عوامل توپوگرافی و فاکتورهای تاج پوشش تفاوت معنی-داری مشاهده نشد (0/05<p).

اثر آللوپاتی پده (populus euphratica) روی رشد نهال های اکالیپتوس کامالدونسیس (eucalyptus camaldulensis) و کهور آمریکایی (prosopis juliflora)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء (س) بهبهان - دانشکده منابع طبیعی 1392
  لیلا اصلانی   رضا بصیری

جنگل های طبیعی پده که در حاشیه رودخانه های استان خوزستان عرصه وسیعی را پوشانده اند، با تخریب فراوان مواجه می باشند. لذا باید مورد حفاظت قرار گیرند. جنگل کاری راه حل مناسبی برای احیای این بیشه زارهای تخریب یافته است. آللوپاتی نقش مهمی در جنگل از طریق جلوگیری یا تحریک فعل و انفعالات بازی می کند. جهت بررسی اثرات آللوپاتی عصاره ی برگ پده بر اکالیپتوس و کهور آمریکایی عصاره ی برگ پده در شش غلظت 0 گرم در لیتر (شاهد، آب مقطر) 5، 10، 15، 20 و 25 گرم در لیتر تهیه شد. نهال های کهور و اکالیپتوس در غالب طرح بلوک کامل تصادفی با 6 تیمار و 6 تکرار (بلوک) در گلخانه استقرار یافتند و به مدت چهار ماه با عصاره ی برگ پده تیمار شدند. در ابتدا و انتهای دوره پارامترهای رشد مانند تعداد برگ، تعداد شاخه های فرعی ، طول شاخه های فرعی، قطریقه، ارتفاع، جوانه، وزن تر و خشک برگ، ساقه، ریشه، شادابی و زنده مانی نهال ها اندازه گیری شد. نتایج آنالیز واریانس و آزمون دانکن نشان داد که عصاره برگ پده اختلاف معنی داری در سطح خطای 5 درصد در صفات رشد، وزن تر و خشک، زنده مانی نهال های اکالیپتوس نسبت به تیمار شاهد نداشته است. شادابی نهال های اکالیپتوس اختلاف معناداری را نشان داد ولی این اختلاف بین تیمار شاهد با سایر تیمارها نبوده است. در مورد نهال های کهور نیز عصاره تاثیری بر شادابی و زنده مانی آن ها نداشته است. در صفات رشد، وزن تر و خشک برگ و ریشه کهور اختلاف معناداری مشاهده نشد. در وزن تر و خشک ساقه کهور اختلاف معنی داری در سطح خطای 5 درصد وجود دارد، البته در مورد وزن تر و خشک ساقه کهور عصاره اثر تحریکی و افزایشی داشته است و اختلاف معناداری را با تیمار شاهد در سطح خطای 5 درصد در غلظت 10 گرم در لیتر ایجاد کرده است. عصاره ی برگ پده اثر بازدارندگی بر نهال های کهور و اکالیپتوس نداشته است. با توجه به نتایج بدست آمده می توان گفت که درخت پده با استفاده از خاصیت آللوپاتی نمی تواند گونه ی مهاجم کهور و گونه ی غیر بومی اکالیپتوس را کنترل کند. در نتیجه باید از وارد شدن این گونه های غیر بومی به جنگل های طبیعی پده جلوگیری کرد تا از این جنگل های با ارزش محافظت شود و لازم است که اثرات آللوپاتی گونه های مهاجم و غیر بومی بر گونه های بومی مورد مطالعه قرار گیرد.

اثر درختان پده بر ماکروفون خاک در جنگلهای حاشیه رودخانه کارون در منطقه شوشتر
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء (س) بهبهان - دانشکده منابع طبیعی 1392
  کبری سبزی   رضا بصیری

در اکوسیستم های خشک و نیمه خشک بخصوص اکوسیستم های حاشیه رودخانه ها تک درختان تاثیر مهمی بر ماکروفون خاک دارند. این تحقیق جهت بررسی اثر درختان پده بر ماکروفون خاک در جنگل های حاشیه رودخانه کارون در شهرستان شوشتر انجام گرفت. نمونه برداری در فصل پاییز اواسط آبان1391 صورت گرفت. ماکروفون خاک در زیر تاج درختان (در3 طبقه قطری تاج) روی ترانسکت های موازی به فاصله 100 متر از یکدیگر و موازی با رودخانه نمونه برداری شدند. ماکرفون خاک در قطعات نمونه به اندازه 50 سانتی-متر×50 سانتی متر به عمق 10سانتیمتر از خاک به روش دستی جمع آوری و بر اساس خانواده شناسایی و شمارش گردید. در مجموع 342 قطعه نمونه و 8 نوع ماکروفون از جمله مورچه، موریانه، سوسک، هزارپا، کرم خاکی، خرخاکی، حلزون، عنکبوت برداشت شد. نتایج همبستگی اسپیرمن نشان داد که بین فاصله از مرکز تاج درخت با ماکروفون خاک همبستگی منفی وجود دارد. این همبستگی در مورد درختان با تاج بزرگتر بیشتر است. تولید لاشبرگ و موادآلی بیشتر و ایجاد میکروکلیمای مناسب تر در زیر تاج پوشش درختان بزرگتر را می توان عامل آن دانست. نتایج همچنین نشان دادند که اندازه قطر تاج تفاوت معنی داری بر ماکروفون خاک ندارد، یکسان بودن لاشبرگ پده، می تواند دلیل معنی دار نبودن اثر قطر تاج آن بر ماکروفون خاک زیر تاج باشد. همبستگی بین فاصله از رودخانه با ماکروفون خاک نشان می دهد که فراوانی، تنوع و غنای ماکروفون در فواصل دورتر از رودخانه بیشتر است ولی یکنواختی ماکروفون در نزدیکی رودخانه بیشتر است.

تعیین مناطق مناسب برای کاشت گونه eucalyptus camaldulensis با استفاده از داده های اقلیمی در استان خوزستان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء (س) بهبهان - دانشکده منابع طبیعی 1392
  سعیده بهاروند   احسان صیاد

ایران جزو کشورهای کم جنگل بوده و بر روی کمربند بیابان قرار دارد؛ بنابراین استفاده از گونه های درختی برای جنگل کاری و توسعه آن ها برای مقاصد تجاری و حفاظت خاک بسیار ضروری است. در مورد پروژه جنگل کاری نباید گونه هایی را که اطلاعی از مبدأ آن ها نداریم کاشت، چون این عدم آگاهی ممکن است خطرات بیشماری را در پی داشته باشد، بلکه باید شرایط اقلیمی منطقه ای که این گونه ها به صورت طبیعی در آن رشد کرده اند با شرایط اقلیمی منطقه ای که برای کاشت این گونه ها در نظر گرفته می شود مشابه باشند. در این بررسی گونهeucalyptus camaldulensis که در کتاب ها و منابع موجود از نظر شرایط اقلیمی با اقلیم استان خوزستان سازگاری دارد، انتخاب شده است. عوامل اقلیمی مورد مطالعه شامل: میانگین بارش سالیانه، میانگین دمای سالیانه، میانگین بیشینه دما در گرم ترین ماه سال، میانگین کمینه دما در سردترین ماه سال، بیشینه و کمینه مطلق دما، طول فصل خشک در سال می باشند که برای تعیین رویشگاه های مناسب eucalyptus camaldulensis بر مبنای داده های سی ساله ایستگاه های هواشناسی سینوپتیک استان و با کمک نرم افزار سامانه اطلاعات جغرافیایی است. پس از کنترل کمی و کیفی داده های هواشناسی و طول دوره آماری آن ها میانگین های ماهانه و سالانه نه عنصر اقلیمی برای هر ایستگاه در جدول توصیفات نرم افزار درج شد و سپس با روش وزن دهی معکوس فاصله(i.d.w) پهنه بندی گردیدند. در شناخت آب و هوایی استان خوزستان و دستیابی به یک پهنه بندی مناسب اقلیمی، توجه به بررسی عناصر اولیه و اصلی شناسایی اقلیم یک ناحیه یعنی دما، بارش به همراه طراحی یک سیستم اطلاعات اقلیمی مبتنی بر gis بسیار حائز اهمیت خواهد بود. بنابراین بعد از انجام مطالعات پایه، تجزیه و تحلیل و جمع بندی و روی هم گذاری لایه ها در محیط gis انجام شد. در نهایت نقشه مناطق مناسب کاشت گونه eucalyptus camaldulensis برای منطقه ارائه شد.