بی تردید نمی تو ان حکومتی را یافت که مخالف نداشته باشد وهمه حکومتها چه حق و چه باطل، دارای مخالف هستند و حکومت امام علی(ع) نیز از این امر مستثنی نیست. این نوشتار در صدد آن است که به بررسی نگرش سیاسی مولا علی(ع) و راهبردهای ایشان در مقابل مخالفین زمان خود بپردازد، تا روش آن حضرت، الهام بخش روزگار ما نیز باشد. نگارنده در این رساله ابتدا به معناشناسی واژه ی مخالف و سپس به فلسفه به وجودآمدن این نوع مخالفتها پرداخته است. از عنصرهای مخالف آفرین در حکومت آن حضرت می توان به عامل های: نژاد و قومیت ، دین و مذهب ، اخلاق و ارزشها و عامل سیاسی و اجتماعی اشاره کرد. در ادامه ی این رساله، به معرفی اقسام مخالفان و تشریح انگیزه ها و اهداف آنان پرداخته شده، که می توان از عواملی مانند دنیاپرستی، کینه توزی ، قدرت طلبی ، براندازی حاکمیت دینی ،تضعیف باورها و … یاد کرد. همچنین کاوش هایی در زمینه روشها و تاکتیکهای مخالفان، شیوه رفتار مولا علی(ع) با آنان، حقوق و آزادی های مخالفان در حکومت علوی صورت گرفته است. ازمهمترین تاکتیکهای مخالفان می توان به مواردی از قبیل ایجاد شبهه، شعارهای عوام فریبانه، جوسازی، استفاده ابزاری از مقدسات و… اشاره کرد. در مورد سبک رفتار آن حضرت با مخالفین خود، می توان گفت که مولا علی(ع) با توجه به موقعیّت ها و عکس العمل های متفاوت آنان، از روشهای متفاوت گفتگو، مدا ر ا و قاطعیت استفاده کرده است. در سیره حکومتی امیرالمومنین(ع)، مخالفان از حقوق و آزادی هایی از قبیل: حق حیات و آزادی تن ، آزادی بیان ، آزادی تفکر و اندیشه و …برخوردار بودند.

هر چند واژه ی جاهلیت به مجموعه ی باورها و رفتارهای مردمان شبه جزیره ی عربستان پیش از اسلام اطلاق می شود، ولی وصف جامعه جاهلی در نهج البلاغه نشان می دهد جاهلیت، باورها و رفتارهایی است که نه محدود به جغرافیای خاصی و نه محصور در زمان خاصی است. نگارنده در این پژوهش، واژه ی جاهلیت و واژگان دیگری که در حوزه ی معنایی جاهلیت قرار می گیرد را از بعد لغوی بررسی کرده، آنگاه برای فهم مراد امیرالمومنین(ع) در کاربرد جاهلیت، به جستجو در نهج البلاغه، پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که جامعه ای که بر افرادش کینه توزی، انتقام جویی، لجاجت، تعصب، تکبر، حرص و آزمندی، حاکم شود، اضطراب و ناامنی، جنگ و خونریزی، فقر، خواری و ذلت، تقلید کورکورانه، وجه غالب آن خواهد شد، چنین جامعه ای جامعه ی جاهلی است و ریشه ی تمامی این ناهنجار یهای چه در بعد فردی و یا اجتماعی به پرستش غیرخدا و دوری از عقلانیت باز می گردد. امیرالمومنین(ع) برای نجات جامعه از این آلودگی ها، راه حل های نظری و عملی در هر دو عرصه ی زندگی فردی و اجتماعی ارائه فرموده اند که در این پژوهش به تمامی این موارد پرداخته شده است. کلمات کلیدی : امیرالمومنین، نهج البلاغه، جاهلیت، عقل، علم.

چکیده امام علی علیه السّلام از نظر علمی زبانزد عام و خاص است، چنان که اندیشمندان بزرگ مسلمان و غیر مسلمان وحتی مخالفان آن حضرت، به این مطلب معترفند. رسول خدا صلوات الله علیهدر معرفی شخصیت علمی آن حضرت می فرماید: «أنا مَدینَهُ العِلمِ وَ عَلیٌّ بابُها»و امیرالمومنین علیه السّلام خود می فرماید: «اگر پرده ها فرو افتند هیچ چیز بر معلومات من افزوده نمی شود». بنا بر بیانات بسیاری از علما، امیر مومناندر بسیاری از علوم از جمله صرف و نحو، بلاغت، علوم قرانی و...پیشتاز و سرآمد بوده اند. از سویی، دانش اخلاق، به عنوان علمی که از شناخت خیر و شر،و مهلکات و منجیات نفس بحث می کند تا او را ملزم به انتخاب خیر کند تعریف شدهو در بین سایر دانش ها از اهمیّت والایی برخوردار است؛ زیرا گرانمایه ترین چیزی که خداوند در اختیار انسان قرار داده روح اوست و پرورش روح و سایر ابعاد انسانی، با کمک این دانش صورت می گیرد. براین اساس، بررسی نحوه پیدایش و نمو و شکوفایی این دانش سرنوشت ساز، حساسیت و اهمیت ویژه ای می یابد. در اینتحقیق نگارنده تلاش نموده تا پس از بررسی مبادی علم اخلاق و بهره مندی از اندیشه های امیرالمومنین علیه السّلام به این رهیافت نایل شود که خمیرمایه ی اصلی این اندیشه هاو شالوده اخلاق اسلامی و آنچه تحت عنوان اصول و مبانی اخلاق به اثبات رسیده است سرچشمه در کلام امام علی علیه السّلام دارد. پس از آن در بررسی دانش اخلاق اسلامی به بیان پاره ای از فضایل و رذایل اخلاقی پرداخته و آن ها را از دو جنبه اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی بررسی نموده و پاره ای از زیر شاخه های اخلاق فردی مانند: تقوا، زهد، صدق و راستی و... و نیز پاره ای از زیرشاخه های اخلاق اجتماعی مانند: نیکوکاری، اصلاح بین خَلق، ادای امانت و... را مطرح کرده و از هر دو بُعد نظری و عملی به بیان دیدگاه های امیرالمومنین علیه السّلام و عملکرد ایشان در اینزمینه پرداخته و وجود ملکات و حالات ارزنده نفسانی را در وجود حضرت نظاره گر شده و به این مطلب دست یافته که اندیشه های ناب محمدی صلوات الله علیه در وجود ایشان بارور شده و با عمل به آنچه که به آن علم یافته و اندیشه های نورانی که در وجود حضرت شکوفا شده در پی اثرگذاری آن اندیشه در افکار مردم جامعه آن زمان و زمان پس از خود بوده است. همچنین با بررسی هایی که در برخی آثار مکتوب به جای مانده از اعصار مختلف، چه از اندیشمندان اهل سنّتمانند: جاحظ بصری، ماوردی، ابوحامد غزالی، ابن ابی الحدید، وشخصیت های شیعه مانند: ابن مسکویه، خواجه نصیرالدین طوسی، فیض کاشانی و محمد مهدی نراقی و میزان اثرپذیری آن ها از افکار و اندیشه ی امیرالمومنین علیه السّلام در این پژوهش صورت گرفت،بر این مطلب تصریح می کند که امام علی علیه السّلام در پیدایی،شکوفایی و گسترش دانش اخلاق اسلامی نقش بسیار مهم و غیر قابل انکاری داشته است. کلمات کلیدی:امیرالمومنین، دانش اخلاق، اسلام، شکوفایی.

چکیده پژوهش حاضر، تحلیلی از ویژگی های اخلاقی مردم کوفه از زبان امیرالمومنین?در نهج البلاغه است. این ویژگی ها دو گونه اند: مثبت و منفی، ویژگی های مثبت، از سخنان ستایش آمیز حضرت در مورد مردم کوفه و ویژگی های منفی، از بیانات نکوهش بار ایشان استخراج شده است. امام? با ستودن ویژگی های مثبتی چون پیشتازی آنان در جهاد و اطاعت از اوامر امام?، مردم را تشویق فرموده، و با نکوهش ویژگی های منفی همچون حق گریزی، اختلاف و بازگشت به ارزش-های جاهلی، تلاش کرده مردم را به ترک آن ها ترغیب و بدین وسیله ناپسندی ها را اصلاح کند. در همین راستاست که امیرالمومنین?، به بیان آثار اخروی و دنیوی رفتارها، اعم از منفی و مثبت، مبادرت نموده است. امام علی?در جهت پالایش رفتارهای نکوهیده و آراستن مردم به ارزش های انسانی و دینی، تنها به پند و اندرز اکتفا نکرده، بلکه با سیره ی عملی خود، حقایق لفظی و زبانی را بر جان مردمان می نشاند؛ از این رو، مردم دوران امیرالمومنین??تشویقِ به مقاومت و جهاد در راه خدا را از مجاهد در میدان عمل شنیدند و زهد و معنویت گرایی در زندگی را در وجود یک حاکم سیاسی ساده زیست، نگریستند. بدین ترتیب در این پژوهش شیوه ی عملی و نظری امام? در هدایت مردم کوفه مورد بررسی قرار گرفته است. کلمات کلیدی: امیرالمومنین?، نهج البلاغه، کوفه، اخلاق، ویژگیها

پس از بررسی عقد، شرط، خیار شرط و عقد بیع وضعیت حقوقی معامله دوم مورد بحث و بررسی واقع شده و بر اساس دیدگاه فقها و حقوقدانان هفت نظر از دیدگاه ایشان توضیح داده شده و در نهایت راه حل هشتم بعنوان دیدگاه برگزیده عنوان گردیده و به تبیین آن پرداخته شده است.

حکومت میراث نبوت وبخشی ازمسئولیت امام است که دست بشرازاعطای آن به کسی کوتاه است وهدف آن تحقق برنامه های دینی، برقراری عدالت اجتماعی ،تربیت نفوس وهدایت مردم به سوی خداست.زمانی که پس ازقتل عثمان مردم با امیرمومنان علی علیه السلام بیعت کردند ،امام عهده دارحکومتی شد که زمینه های فرهنگی فراوانی برای بروزموانع ،پیش روی حضرت فراهم شده بود که موجب دور شدن جامعه از پیامبراسلام صلی الله علیه وآله وامام علیه السلام شده بود.ازجمله این چالش ها ، ثروت حاصل ازغنائم بود. سئوالات این پژوهش اجمالا بدین شرح اند: عملکرد خلفای پیش از امام علیه السلام درایجاد موانع؟ ؛موانعی که خود امام علیه السلام با عمل به قرآن وسیره ی پیامبر اسلام صلی الله علیه واله ایجاد کرد؟ورفتارمردم وعدم پایداری آنان ،سبب بروز چه موانعی شد؟ این پژوهش به شیوه ی کتابخانه ای ،اجمالا به این نتایج رسیده است : اولا : امام علی علیه السلام به رغم تمام چالش هاوموانع ،باعنایت حق و کمک یاران خود، خسته وناتوان نشدو تا آخرین لحظات عمر شریف خود دست ازمقابله بادشمن وهدایت وتربیت مردم برنداشت. ثانیا :امام علیه السلام ،طبق نصوص قرآنی وسیره ی پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و به شیوه ی مکتبی رفتار کردوهمین امر، برخی موانع جدید را پدیدآورد. ثالثا :حضرت علی علیه السلام برای از میان بردن موانع پیشین تحولی اساسی وانقلاب بزرگی ایجاد کرد. رابعا :به رغم عدم پایداری مردم ،بایسته این بود که آنان کاملا از امام علیه السلام اطاعت می کردند که نکردند. خامسا : آن چه در حکومت حضرت امیر مومنان علی علیه السلام رخداد برای زمان ما نیز کاملا الهام بخش و عبرت آموز است . کلمات کلیدی:حضرت علی علیه السلام،حکومت،موانع،مردم ،عدالت،انقلاب،مکتب ، خلفاء

عبادت،نهایت خشوع و اظهار ذلت در پیشگاه خداوند است. عبادت در قرآن کریم از جایگاه بالایی برخوردار است و به عنوان هدف خلقت بیان شده است. مطالعه ی آثار زندگی بشر نشان داده هر زمان که بشر وجود داشته ،پرستش هم بوده است.هر چند ممکن است ،در این مورد خطای در مصداق ،پیش آید، پرستش، جزئی از وجود و کشش فطری انسان است .آفرینش هستی و بعثت همه پیامبران برای عبادت و اجرای درست آن بوده است .و درعین وجود آن در همه ادیان الهی،یوده ودراسلام به بهترین شکل آن تجلی نموده است .عبادت(نماز) به عنوان پاک کننده ی کبروپشتوانه ی عظیم برای حل مشکلات بیان شده و برجسته ترین اثرآن درانسانها، امنیت وسلامت روان وجسم یاد شده است . این پژوهش پس از بررسی از اطلاعات ومنابع معتبر، به نقش عبادت در سازندگی فردی و اجتماعی و فلسفه عبادت از نگاه امام علی (ع) پرداخته شده، وحاصل پژوهش،آن است که ازنظرامام(ع) عبادت، تنها راه نجات از بحرانهای فکری، روحی و اعتقادی فردی و اجتماعی است . کلمات کلیدی خداوند، قرآن ، نهج البلاغه، عبادت، ، بینش ، انسان ، خضوع، جامعه

با ظهور دین اسلام، مفهوم شرق در نگاه غربیان غیرمسلمان، از معنای «منطقه ای جغرافیایی» به «هر منطقه ی مسلمان نشین»، تغییر کرد و دامنه ی شناخت آنان به «تمام زوایای اسلام و جوامع اسلامی» وسعت یافت. پس از دوران جنگ های صلیبی، شرق شناسان از هر وسیله ای برای مقابله با اسلام استفاده کردند. همچون: تهمت های ناروا به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم، نشر اکاذیب درباره ی قرآن و اسلام، سرقت نسخ خطی، استعمار جوامع مسلمین و نیز تشویش اذهان عموم در لباس علم دوستی. با طلوع انقلاب اسلامی ایران، به یک باره شیعه شناسی در میان مستشرقان رشد کرد. پیش از این رخداد مهم نیز آنان درباره ی امام علی علیه السلام و نهج البلاغه دیدگاه هایی ارائه کردند که به سبب پراکندگی، مورد بررسی و نقد قرار نگرفته بودند، لذا این پژوهش بر آن شد تا در یک تحقیق مسئله محور کتابخانه ای و با روش توصیفی تحلیلی، در سه بخش به بنیادهای مفهومی و زمینه های تاریخی استشراق، زمینه های رویکرد مستشرقان به امام علی علیه السلام و نهج البلاغه و دیدگاه هایشان در این باره و نیز به نقد مهم ترین دیدگاه های آنان درباره ی امام علی علیه السلام و نهج البلاغه بپردازد. یافته های پژوهش: اولاً در عرصه ی شناخت حضرت امام علی علیه السلام و کتاب نهج البلاغه ، برخی از خاورشناسان دیدگاه های مستقل، برجسته و دقیقی ارائه داده اند. ثانیاً مستشرقان تنها با دلایل علمی و به دنبال کشف حقیقت به شناخت امام علی علیه السلام اقدام ننموده اند. ثالثاً دیدگاه های شرق شناسان درباره ی امیرالمومنین علیه السلام و نهج البلاغه همگی، درست و خدشه ناپذیر نیستند و باید تفکیک شده و مورد نقد قرار گیرند که برخی نیز نقد شده اند.

با توجه به این که که اسلام کامل ترین دین است، کامل ترین دستورات و قوانین را در همه ی ابعاد وجودی بشر در نظر گرفته و از طریق وحی، پیامبر و معصومان برای او به ارمغان آورده است. از آن جا که خاستگاه حقوق بشر در اندیشه اسلامی فطرت انسان است، ارتباط فرد با جهان آفرینش از دیدگاه این حقوق مورد غفلت قرار نگرفته است. علی (ع)به عنوان بزرگ ترین مفسر قرآن و برترین حاکم اسلامی پس از پیامبر اکرم(ص)نسبت به این حقیقت مهم بی توجه نبوده ، بلکه معنای واقعی حقوق شهروندی مورد نظر قرآن و سنت پیامبر(ص) را می توان در رفتار و عملکرد ایشان در طول مدیریت کوتاه حضرت مشاهده کرد، چرا که مدیریت پنج ساله ی ایشان نمونه ی کاملی از تکریم حقوق و آزادی های انسان می باشد. بدون شک محورهای مطرح شده در این پژوهش، در مقابل آن چه در نهج البلاغه در این خصوص می توان یافت، بسیار اندک و در حد بضاعت ناچیز نویسنده است. آن چه در این تحقیق به اندازه ممکن به آن پرداخته شده، نخست بیان مبانی حقوق شهروندان با عناوینی چون حق حیات، حق امنیت، حق رفاه و آسایش، حق مشورت و حق آزادی به طور مختصر در قرآن و مدیریت پیامبر(ص) و سپس به طور خاص و با تفصیلی بیشتر در مدیریت علوی است. قبل از ورود به بخش حقوق شهروندی در مدیریت امام(ع) اصول مدیریت مدنی در نگاه امیرالمومنین(ع) در راستای احقاق حقوق شهروندان در یک بخش مورد بررسی قرار گرفت. ایشان در دوره مدیریت کوتاهشانئاصولی همچون خدامحوری و تقوا، امانت داری نسبت مدییت، مردم شناسی، مردم داری، پرهیز از خشونت، بخشش و اغماض، خدمت خالصانه و بدون منت، نظارت بر کار مدیران، تشویق و تنبیه، ساده زیستی، شایسته سالاری و انتخاب افراد اصلح در راستای حقوق شهروندان را مورد توجه قرار داده اند که اهمیت این اصول در نگاه امام(ع) را در لابلای نامه های ایشان به فرمانداران می توان به خوبی مشاهده کرد. امام علی(ع) بزرگترین حق را حق مردم بر حکومت و حق حکومت بر مردم دانسته و سعادت و شقاوت جامعه را در گرو ادای این حقوق می دانند و برای تکلیف رابطه ای دو یویه قائلند. ایشان توجه به امور معنوی در کنار امور مادی از جمله امر به تقوا و حق هدایت مردم و توجه به کرامت انسانی آن ها در هر رنگ و قومیت و نژاد دینی که هستند، از مهم ترین حقوق آن ها برمی شمرند، یکی از محورهای مورد توجه در حکومت ایشان، می توان به مسئله ی احیاء و اقامه ی حق و دفع باطل، تربیت صحیح و احیای ارزش های اسلامی و حق تعلیم و تربیت اشاره کرد. در زمینه ی حقوق اجتماعی، آن چه در سیره مدیریتی ایشان مشهود است، عدالت اجتماعی به معنای برخورداری یکسان همه مردم از امکانات جامعه است که در زمان خلفا این امر بسیار کمرنگ شده و امکانات جامعه عملاً در اختیار گروهی خاص قرار گرفت و امام (ع) بعد از به دست گیری خلافت اولین هدف خود را عدالت قرار داد امنیت اجتماعی نیز یکی دیگر از مصادیق حقوق اجتماعی است که حضرت از ابتدای به دست گرفتن مدیریت جامعه به این امر اهتمام داشته و مواضع روشن خود را در فراهم کردن امنیت در همه وجوه آن بیان کرده و یکی از دلایل لزوم حکومت و مدیریت را ایجاد امنیت و آرامش در جامعه می داند. از دیگر حقوق مردم بر حکومت، آزادی سیاسی است. آن چه در این محور مورد توجه قرار گرفت توجه امام(ع) به آزادی سیاسی به عنوان یکی از حقوق مهم سیاسی مردم است که انتخاب مردمی ایشان، همچنین شیوه برخوردشان با مخالفین و احزاب و آزادی آن ها در ابراز عقیده و انتقاد، نمونه بارزی از احقاق این حق توسط ایشان است. از دیگر حقوق مورد توجه امام، حقوق اقتصادی است که با فروعاتی همچون عدالت اقتصادی، امنیت اقتصادی، حق مالکیت فردی و حق رفاه و عمران و آبادانی در نگاه امام(ع) مورد بررسی گرفته است. همچنین به حقوق قضایی مردم نیز با زیر شاخه هایی همچون آزادی در طرح دعاوی و انتخاب قضات شایسته پرداخته شده است. در بخش آخر این پژوهش حقوق قشرهای مختلف مردم از جمله حق فقرا، مستضعفان، اقلیت ها، تجار و کسبه، قاضیان، مجرمان و خطاکاران نیز از نظر گذرانده شده است. با توجه به ناکامی و ناکارآمدی روز افزون نظریه پردازی های مدعیان حقوق بشر و وجود چالش های جوامع امروزی، استخراج این راهکارها از منابع مهم دینی خصوصاً کتاب مقدس نهج البلاغه و عملی کردن آنها، یکی از ضرورت های مهم است و چون این نظریات ارزنده با واقع بینی خاص حضرت و در واقعیت اجتماع بیان شده، در جوامع امروز هم قابل اجراست که این مهم با درخواست و تلاش روزافزون مسلمانان در این زمینه میسرخواهد شد.

امروزه مسئله ی حقوق اساسی انسان و توجه به آن، امری عام و فراگیر تبدیل شده است. حقوق اساسی عبارتست از آن حقوقی که انسان به حکم انسان بودنش باید از آن برخوردار باشد و در برخورداری از این حقوق، داشتن ویژگی و یا موقعیت خاص بی تأثیر است. این حقوق، اگر به درستی به انسان شناسانده شود، می تواند به عنوان سدّی در مقابل ترفندهایی به کار برده شود که قصد سوء استفاده از کرامت انسانی را دارند. تفاسیر نادرست از حقوق اساسی انسان و گسترش اندیشه های غیر اسلامی، سبب شده است، انسان در شناخت حقوقش ناتوان بماند. در این پژوهش به پاسخ سوالاتی از این قبیل که نهج البلاغه تا چه مقدار به حقوق اساسی انسان می پردازد، راز کژتابی در باب این حقوق، منابع استخراج و نیز آفات شناخت این حقوق چیست، پاسخ داده شده است. نهج البلاغه در راستای قرآن و سخنان رسول گرامی اسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم)، به این موضوع توجه وافر دارد. آن چه در این پایان نامه به آن پرداخته ایم، نگاه کلی به حقوق اساسی انسان از دیدگاه حضرت امیرالمومنین علی (علیه السّلام) و هم چنین مقایسه ای تطبیقی میان سخنان ایشان با اعلامیه ی جهانی حقوق بشر است. حضرت علی (ع) انسان ها را در گوهر انسانیت و فضیلت یکسان می داند. در این پژوهش که به شیوه ی کتابخانه ای نگاشته شده است حاصل مباحث به صورت ذیل می-باشد: توحید، اساسی ترین رکن پذیرش حقوق است که با مبانی توحیدی که حضرت علی (ع) در نهج البلاغه به آن اشاره می کند برابر است. هم چنین انبیاء و ائمه (علیهم السّلام) به عنوان بیدارکننده ی فطرت انسانی نقش عمده ای در احقاق حقوق دارند. باورهای دینی و مذهبی بزرگترین سرمایه در جلب توجه انسان ها به حقوق اساسی خویش اند. آزادی، امنیت، حقوق سیاسی و اقتصادی و نیز سایر حقوق از تفکر علی بن ابی طالب (ع) با تمام ویژگی ها و خط قرمزهایشان بیان شده است. در خصوص ضعف های اعلامیه ی جهانی حقوق بشر مباحثی مطرح گردیده که با مقایسه ی آن با نهج البلاغه به تفاوت ها و راه کارهایش برای اصلاح پی می بریم.

این پژوهش با عنوان نقش صبر و اهمیت سازنده ی آن در زندگی فردی و اجتماعی انسان از دیدگاه امام علی(ع) با تکیه بر نهج البلاغه به نگارش درآمده است. در تعریف کلی از صبر می توان گفت: صبر به معنی وادار نمودن نفس به انجام آنچه که اقتضای عقل و شرع است و باز داشتن از آنچه که این دو نهی می کنند. با توجه به کاربردهای وسیع صبر، بیشتر افعال اخلاقی به لحاظی، تحت عنوان صبر قرار می گیرند. سوال های ویژه ی این پژوهش عبارتند از: امیرالمومنین(ع) چگونه صبر را به عنوان یک راهکار برون رفت و نجات بخش معرفی می کند؟ نقش صبر در دست یابی به اهداف زندگی چیست؟ میان صبر و خودشناسی چه ارتباطی وجود دارد؟ فرضیه ها، امیرالمومنین(ع) صبر را به عنوان یکی از صفات مومنان یاد می کند. یکی از کارکردهای صبر، تسریع حرکت آدمی در رسیدن به آمال و اهدافش، به دلیل از بین بردن موانع است. برخورد انسان در مواجهه با مسایل و مشکلات منجر به کشف قدرت پنهان و ظرفیت بالای(استعداد) خود می شود. بنابراین، انجام این پژوهش ضروری می-نماید. نتایج به دست آمده؛ یکی این که انسان هرچه ایمانش بیشتر باشد، در مقابل بلایا و مصائب صبورتر است و بالعکس. تخلق به هر یک از اخلاقیات ایمانی نیازمند صبر است، رابطه ی صبر و ایمان یک رابطه ی دو سویه است. دیگر این که صبر در مصائب و بلایا سبب کشف قدرت درونی در انسان می شود، سنت زندگی در دنیا همراه مصیبت و گرفتاری ست، تا انسان خودش را بشناسد. هرکس که گرفتار بلایی نشود، چهره ی واقعی اش شناخته نمی-شود، حتی برای خودش، البته بلایا برای مومن مظهر لطف خداست. روش این تحقیق به صورت کتابخانه ای و گردآوری اطلاعات و سازماندهی و تحلیل و تدوین مطالب می باشد و در این راستا از هر ابزاری که ما را در رساندن به هدف یاری می-کرد، کمک گرفتیم.

دغدغه ی همیشگی انسان ها از بدو تولد تا لحظه ی مرگ، تأمین امنیّت بوده است و خواهد بود. امام علی حقّ امنیّت را زمینه ساز دیگر حقوق معرفی می کنند و حتّی پا را از این فراتر نهاده و آن را به عنوان سعادت دنیوی و زمینه ساز سعادت اخروی می نامند. امام با توجه به ابعاد دو گانه ی انسان ها و با در نظر گرفتن ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی در همه ی حیطه های اقتصادی، سیاسی و قضایی، راه دست یابی به امنیّت دنیوی و نهایتاً اخروی را بیان می کنند. امنیّت دین از دیدگاه امام علی مهم ترین امنیّت است که انسان ها با وجود داشتن حقّ حیات و لزوم حفظ آن باید برای تأمین امنیّت دین به عنوان مرجع اصلی امنیّت، جان فشانی کنند و از همه چیز خود بگذرند. در حالی که رئالیست ها، لیبرالیست ها و انتقادگراها افراد را مرجع اصلی امنیّت معرفی می کنند امّا در عمل نشان می دهند که دلیل طرح انسان به عنوان مرجع امنیّت تنها این است که اقبال عمومی با آن ها همراه شود تا بتوانند به پشتوانه آن سرمایه کسب کنند و به قدرت دست یابند و در عمل این را نشان¬داده-اند که امنیّت حقیقی از آن صاحبان قدرت و سرمایه است.

با نگاهی به تعالیم حیات بخش اسلام و کتاب آسمانی آن (قرآن کریم) وپس از شناخت وبررسی مسائل بنیادی واعتقادی در آن ها در می یابیم که مهم ترین وظیفه پیامبران الهی در جامعه تربیت فردی واجتماعی افراد در جامعه بوده است.لذا پیامبران الهی مردم را به پرستش خداوند یکتا که در ضمیر وفطرت پاک همه انسان ها به ودیعه گذارده شده، دعوت کرده و یکی از موثرترین راهکارها برای تحقق این آرمان الهی را ارتباط بین خلق ومخلوق می دانسته اند. نماز بهترین شیوه برای ایجاد این ارتباط عمیق در تمام ادیان آسمانی و بعضا در ادیان غیر آسمانی بوده است.از آغاز وپیدایش بشر وپیامبری آدم ابوالبشر تاکنون ،بشریت به دنبال راهی برای تعالی ورسیدن به قله مقصود خویش بوده که این مهم در روح نماز نهادینه شده است. امام علی (ع)که پس از پیامبر خاتم محمد مصطفی (ص)به عنوان رهبر جامعه ومعلم ومربی انسانیت بوده،نگاهی ژرف به نماز و آثار آن در کلام وسیره خویش داشته اند.در این بین در کتاب شریف نهج البلاغه وکتب مرتبط به ایشان(معارف وسیره علوی) این آثار آمده است که در این نوشتار سعی شده است حتی المقدور به آثار فرهنگی ،تربیتی ،اجتماعی وسیاسی نماز از دیدگاه آن حضرت اشاره شود.

این پایان نامه در صدد ترسیم حکومت مهدوی و مقایسه ی آن با سیره ی علوی، با هدف مقایسه ی بین حکومت دو حجت خدا در دو بازه ی زمانی کاملا متفاوت است و متشکل از چهار فصل می باشد. در فصل اول، به کلیات و تعاریف و مبانی نظری موضوع، همچنین دیدگاه قرآن و نهج البلاغه را درباره ی حکومت جهانی حضرت مهدی (علیه السلام) مطرح کردیم. فصل دوم با عنوان ترسیم حکومت مهدوی بر اساس متون دینی ست که در این فصل ابتدا به بیان اهداف حکومت امام مهدی (علیه السلام)و سپس به ترسیم حکومت ایشان در سه حوزه ی اقتصاد، فرهنگ و سیاست، بر اساس متون دینی پرداختیم. فصل سوم با عنوان سیره ی حکومتی امام علی (علیه السلام) می باشد، که مانند فصل دوم، اهداف حکومت امام علی(علیه السلام) و سیره ی قولی و فعلی ایشان را در سه مقوله ی اقتصاد، فرهنگ و سیاست بررسی نمودیم. فصل چهارم این رساله به مقایسه ی میان سیره ی امام علی(علیه السلام) و شیوه ای که امام زمان (علیه السلام)خواهند داشت، پرداختیم و در سه مقوله ی اقتصاد، فرهنگ و سیاست آن را بررسی کردیم.نتایج حاصله در این پژوهش به وجود اشتراک در مبانی و اصول حکومتی و اشتراکاتی در حوزه های اقتصاد و فرهنگ و سیاست اشاره دارد و تفاوت های اساسی نیز وجود دارد که بر اساس آن، حکومت امام زمان (ع) حکومتی جهانی خواهد بود . مهم ترین این تفاوت ها اراده ی الهی و وعده ی خداوند برای حاکمیت جهانی دولت مهدوی است که با رشد عقلی بشر و به کارگیری تمام ابزار های مادی و معنوی محقق خواهد شد.

یکی از مهمترین منابع شناخت دین اسلام، شناخت پیامبر خاتم حضرت محمد صلی الله علیه و آله است. شناخت ایشان از آن جهت که بعثتشان مهمترین و عظیمترین تحولات تاریخی را ایجاد کرده است، بسیار با اهمیت است. طبق آموزههای وحیانی، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله¬، بهترین الگو و سرمشق، و رحمتی برای تمامی جهانیان، در همه ی دوران معرفی شده است. به همین منظور، شناخت شخصیت همه جانبه¬ی ایشان و لزوم الگوگیری و تبعیت از آن بزرگوار برای دستیابی به سعادت دنیا و آخرت الزامی¬ست، و بهترین شناخت از شخصیت والای ایشان، در پرتو آیات قرآن و سپس کلام اولیای دین به خصوص امیرالمومنین علی علیه¬السلام که اولین و ممتازترین شاگرد مکتب نبوی بوده است، حاصل می¬شود. از این روی، این پژوهش سعی دارد که با روش توصیفی-¬ تحلیلی و با استفاده از منابع دینی به خصوص با تکیه بر کلام امیرالمومنین علی ¬علیه ¬السلام در نهج¬¬البلاغه، به صورت کتاب¬خانه¬ای، به بررسی تجلیات نبوت خاصه¬ی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله¬ بپردازد و تأثیرات این نبوت را در تکامل انسان و جامعه نشان دهد و اثبات کند که دین اسلام و نبوت پیامبر آن، با توجه به ¬¬¬ویژگی¬های منحصر به فرد این آیین، یعنی جامعیت، خاتمیت و جهان شمول بودن آن، تکامل بشریت را در همه¬ی جوانب به همراه دارد. در حوزه اوصاف فردی در نهج البلاغه برای پیامبر خاتم(ص) یک سلسله فضایل و مزایا ذکر شده است که برخی از آنان جزء فضایل عامه و خطوط کلی نبوت است که تمام انبیاء از آن-ها برخوردارند. برخی دیگر فضایل خاصه آن حضرت می باشد که با عنایت الهی به خاطر افضلیت بر دیگران واجد آن¬هاست و پیامبران دیگر از آن¬ها بی¬بهره¬اند.