دیابت یک بیماری مزمن و شایع است که تعداد مبتلایان به این بیماری به میزان نگران¬کننده¬ای رو به افزایش است. دیابت به گروهی از اختلالات متابولیکی اطلاق می¬شود که وجه مشترک آن¬ها هایپرگلیسمی (افزایش قند خون) است. افزایش قند خون موجب عوارض عروقی و غیرعروقی می¬شود. سمیت حاصل از شرایط هایپرگلایسمی در بافت¬های مختلف بدن ازجمله بافت تناسلی نر، افزایش واسطه¬های التهابی همچون سایتوکاین¬ پیش التهابی ?tnf- را به دنبال دارد. ?tnf- اولین سایتوکاین ترشحی موضعی در مسیر التهاب مزمن است و اثر مقاومتی آن در مسیر سیگنالینگ انسولین شناخته شده است. مقادیر طبیعی پروتئین tnf-? از نظر فیزیولوژی نقش موثری را در هموستاز بافت بیضه پستانداران ایفاء می¬کند. اگر چه در غلظت¬های بالا، این پروتئین سمی بوده و ممکن است سبب آسیب بافت¬های مختلف ازجمله بافت بیضه گردد. به طوری که غلظت سرمی این پروتئین در افراد دیابتی دو یا سه برابر حد طبیعی گزارش می¬شود. در تحقیق حاضر، مطالعات بافتی ?tnf- می¬تواند منشأ این افزایش را مشخص نماید. هم چنین قرارگیری در معرض گلوکوتوکسین¬ها می¬تواند موجب افزایش نفوذپذیری اندوتلیال و بیان غیر¬عادی فاکتورهای رشد عروقی ¬شود. وجود هیپوکسی حاصل از آسیب¬های عروقی صرف¬ نظر از مسیر التهابی، می¬تواند زمینه ساز اصلی آپوپتوز و نکروز سلول¬های اسپرماتوژنز باشد. همچنین انجام ورزش منظم می¬تواند با کاهش عوامل اکسیداتیو و ایجاد هیپوگلیسمی از عوارض التهابی و غیر التهابی دیابت در بافت بیضه بکاهد. مواد و روش: در این تحقیق شصت سر رت نر بالغ از نژاد ویستار با محدوده وزنی 50 ±250 گرم در شش گروه ده¬تایی دسته¬بندی ¬شدند. القای دیابت با تزریق داخل صفاقی استرپتوزوتوسین به مقدار mg/kg 60 ایجاد شد. انجام تمرینات ورزش اجباری تردمیل در دو گروه سالم و دیابتی با مدت زمان¬های دو هفته و هشت هفته، روزانه یک ساعت و با سرعت m/min 22 بود. در پایان دوره، پس از خارج نمودن بیضه¬ها، بافت سمت چپ را هموژنیزه کرده و طبق دستورالعمل کیت¬الایزا (مخصوصtnf-? رت) میزان پروتئین tnf-? مورد ارزیابی قرارگرفت. بافت سمت راست با رنگ¬آمیزی هماتوکسین ائوزین موردمطالعه هیستومتری با میکروسکوپ نوری قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده¬های حاصل به روش آنالیز واریانس یک طرفه انجام شد. یافته¬ها: در تمامی گروه¬ها مقادیر tnf-? تغییرات معنی¬داری را در بافت بیضه رت¬ها نشان نداد، همچنین در گروه¬های سالم اثر سوء ورزش از لحاظ مقادیر tnf-? ملاحظه نگردید. در ادامه این پژوهش جهت اطلاع از تغییرات بافتی، شمارش سلولی بافت بیضه از قبیل تعداد سلول¬های اسپرماتوگونی، سرتولی و اسپرماتوسیت اولیه مورد مطالعه قرار گرفتند. در گروه های دیابتی نسبت به گروه کنترل تغییرات معنی¬داری مشاهده شد. همچنین با تیمار ورزش کوتاه¬ مدت و بلند مدت در گروه های دیابتی و سالم تفاوت معنی¬داری از نظر تعداد این سلول¬ها نسبت به گروه های دیابتی ساکن و کنترل مشاهده گردید. تغییرات مورفومتریک مربوط به قطر و ضخامت عروق بافت بیضه در بین گروه های دیابتی با تیمار ورزش نسبت به گروه کنترل نیز معنی دار گزارش شد. در حالی که مطالعه ضخامت و قطر لوله¬های سمی¬نفروس در بین گروه های ورزشی نسبت به گروه کنترل ساکن معنی¬دار نبودند. بحث: ایجاد دیابت نوع یک به مدت هشت هفته در رت¬های نر نژاد ویستار در مقادیر tnf-? در بافت بیضه گروه های مورد مطالعه تغییر معنی¬داری را نشان نداد، به نظر می¬رسد این مدت از ابتلا به دیابت تغییرات قابل سنجش از طریق واسطه¬های التهابی ایجاد نمی¬نماید و احتمالاً تغییرات بافتی نیاز به زمان بیشتری از ابتلا به دیابت داشته باشد تا بروز نماید. از سویی در این پژوهش سعی بر آن شده است که با انجام ورزش منظم توسط رت¬ها مقادیر قند خون کاهش یابد، با این پیش فرض که به دنبال چنین کاهشی مقادیر واسطه¬های التهابی نیز کاهش خواهند یافت. درحالی که نتایج نشان داد تمرینات ورزشی منظم، تغییرات معنی¬داری در مقادیر tnf-? در رت¬های دیابتی و سالم ایجاد نکرد. ورزش نیز اثر التهابی مخربی در این بازه زمانی ایجاد ننموده است. داده¬های این رساله ممکن است آغازی باشد بر این دیدگاه تازه که تغییرات عروقی (کوچک و بزرگ) اهمیت بیشتری نسبت به سایر عوارض داشته باشند. همچنین می¬توان بر این یافته¬ها چنین استناد نمود که عدم تغییر در مقادیر tnf-? در گروه¬های مورد آزمایش و عدم حضور نشانه¬های التهاب در لامهای بافتی احتمال صحت این نظریه را افزایش می¬دهد.