چکیده ترجمه، فرایند برگردانی لفظی یا ظاهری میان دو یا چند زبان نیست، چه، پژوهش های مربوط به تئوری ترجمه خصوصاً در قرن بیستم متحول گردیده و بخش بسیاری از اصطلاحات علمی را به ویژه در دو حوزه زبان شناسی و ادبیات تطبیقی به خود اختصاص داده است. ترجمه نه تنها در پژوهش های زبان شناختی و ادبی، بلکه در دیگر علوم کاربردی که پژوهش های آنها بر پایه ترجمه بوده دانشی مهم به شمار می آید، به طوری که اکنون این پژوهش ها به «پژوهش های ترجمه» translation studies معروف شده اند. از این پژوهش ها چند تئوری و یا اصول تئوری ترجمه، خصوصاً در ترجمه متن ادبی سر برآورده که تمامی آنها بر پایه فلسفه ترجمه، ماهیت و اهداف ترجمه و جزئیات پرداختن به آن استوار است. ترجمه در قرن بیستم، چه در عمل و چه در نظر، شاهد انقلابی گسترده، نه تنها در جهان غرب بلکه در بیشتر کشورهای جهان بوده است. تئوری های ترجمه مبتنی بر دو مفهوم تکامل یافته از کار ترجمه است. اول اینکه ترجمه «هنری art» است که متکی بر استعداد و ابداع و توانمندی های نفهته مترجم است. دوم اینکه ترجمه، «حرفه و صنعتی craft» است که متکی بر ممارست، تمرین، مهارت ها و یافته های معرفتی مترجم و به کارگیری همه آنها در فرایند ترجمه است. اما هدف تئوری های ترجمه، خواه هنر و خواه صنعت باشد عبارت است از به مفهوم درآوردن اقدامات اتخاذ شده در فرایند ترجمه، و نه ایجاد مجموعه ای از دستورالعمل ها و معیارهایی که اجرای آنها منجر به «ترجمه کاملی» گردد. مسلماً تئوری های ترجمه می کوشد تا جهت حل معضل دستیابی به برابری میان دو متن، تدابیری را در فرایند ترجمه و نحوه ساخت معنی در طی این فرایند پیدا نماید.

قرآن کریم به مثابه ی متن ادبی در عالی ترین و کامل ترین شکل بیان هنری بر سینه ی پیامبر (ص) فرود آمد. ساختار زبانی این منشور آسمانی، یک ساختار ریتمیک و موسیقایی است که با کاربست بهترین و جذاب ترین شیوه-ها به انتقال پیام و محتوای دینی خود دست یازیده است. قرآن کریم با قلم اعجازگر خود به معانی و مفاهیم روح می بخشد و بر اندام معانی کِسوت حیات می بخشد. این موسیقی اعجاب آمیز قرآن، هم از درون و هم از بیرون آن به گوش می رسد و از روزنه های متعدد وارد جان می شود، به گونه ای که این کتاب آسمانی با کاررفت ساختار موسیقایی جنبه ای از اعجاز خود را به تصویر کشیده است. جستار حاضر درصدد است تا با رویکرد توصیفی – تحلیلی، ساختارهای زبانی و موسیقائی و ارتباط آن ها با معانی و محتوای دینی را در جزء 29 قرآن کریم بررسی کند، هرچند کاملاً از عهده ی این کار به علّت اهمیت موضوع بر نیامده و آن چنان که شایسته و بایسته ی قرآن است، انجام نیافته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد، قرآن کریم که تجلیگاه کلام الهی است افزون بر معانی و محتوای ژرف سرشار از زیبایی های دلربای موسیقایی است. ساختار تمام اجزاء و عناصر موسیقایی آن متناسب با یکدیگر و هماهنگ با محتوا و اغراض دینی به کار گرفته شده و در القای هر چه بیشتر معانی و مفاهیم آیات قرآنی سهیم است.

پیشرفت و شکوفایی هر فرهنگ، به میزان زیادی به اثر پذیری از فرهنگ های دیگر بستگی دارد و ترجمه، یکی از راه های انتقال عناصر فرهنگ ها به یکدیگراست. ترجمه عمل تغییر یک متن یا گفتار از یک زبان به زبان دیگر است، این تنها تعریف ابتدایی و عامیانه از لفظ ترجمه است. در فرایند ترجمه ی مجموعه ی داستان کوتاه دنیا الله از نجیب محفوظ، سعی خواهد شد با استفاده از فرهنگ لغت های تخصصی و نیز منابع مرتبط با موضوع پایان نامه و سنجش انواع مدل های ترجمه و آن گاه، انتخاب مناسب ترین و سازگارترین مدل و با استفاده از ترجمه ی ارتباطی ترجمه ای قابل قبول از این مجموعه، ارائه شود. مولف در این مجموعه ی داستان کوتاه شخصیت هایی را به تصویرکشیده که به طبقه ی متوسط و مصیبت زده ی مصر انتساب دارند و دیدگاه نجیب در مورد این طبقه، دیدگاهی واقع گراست و احساسی نیست و این طبقه، سرچشمه ای بود که محفوظ ماده ی داستانی خود را از آن اتخاذ می کرد. فقر، بی عدالتی و اوضاع نا به سامان جامعه ی مصر، محتوای اصلی اکثرداستان کوتاه های این مجموعه را شامل می شود. در ضمن بخشی را نیز به پژوهش در باب جهان بینی نویسنده در این مجموعه ی داستان کوتاه اختصاص می دهیم، نوع برداشت و طرز تفکری که یک مکتب درباره ی جهان و هستی عرضه می دارد زیرساز و تکیه گاه فکری آن مکتب به شمارمی رود. این زیرساز و تکیه گاه اصطلاحا جهان بینی نامیده می شود.

بی شک، رنگ یکی از عوامل مهم خلق اثر هنری، به ویژه شعر است. رنگ ها علاوه بر تأثیرگذاری در زندگی فردی و اجتماعی انسان، گاه موجب بروز خلاقیت ها واستعدادهای نهفته درانسان شده است. شاعر در آفرینش اثر خود گاه رنگ را به خاطر زیبایی های حسی به کار می گیرد تا ارزش های درونی آن را پدیدار سازد، اما گاهی هم هنرمند از این مرحله پا را فراتر نهاده و مفاهیم نمادین رنگ ها را موضوع توجه و عنایت خود قرار می دهد. در این میان وسعت دید و نگاه عمیق شاعران معاصر به پدیده های هستی در کنار آگاهی آنها از اثرات مختلف رنگ ها سبب می شود که رنگ ها در اشعار آنها جلوه و نمود زیبایی پیدا کنند. حضور رنگ ها در آثار هنرمندان در کنار زیبایی اثر بر تأثیر آنها بر مخاطب می افزاید. به همین دلیل شاعران با آگاهی از تأثیرات رنگ ها، به آنها توجّه خاصی کرده و از دیرباز آثارشان را به رنگ ها و ترکیبات رنگین مزیّن نموده اند. در تحقیق حاضر تلاش شده است که جایگاه رنگ های مختلف در تصاویر شعری شاعر و همچنین معانی ودلالت های نمادین و حسی رنگ های مختلف در اشعار شاعر و برخی از جنبه های روان شناختی و زیبا شناختی این رنگ ها تبیین گردد. نیز تلاش شده تأثیرات بصری، حسی، سمبلیک یا نمادین رنگ در شعر ایلیا ابوماضی مورد بررسی قرارگیرد تا از این طریق حقایق ذهنی شاعر از لابه لای جنبه های مختلف زیباشناختی رنگ برای خوانندگان نمایان گردد. در این تحقیق، روش کار، یک روش و رویکرد توصیفی و تحلیلی دارد و نتایج این پژوهش، نشان می دهد که ایلیا ابوماضی از انواع رنگ های اصلی و فرعی استفاده نموده است و رنگ قرمز و زرد و سیاه و سفید، در تحقیق حاضر، رنگ های غالب در شعر ابوماضی می باشند که شاعر در انتقال مفاهیم ذهنی و نیز خلق تصاویر شعری زیبا از آنها به خوبی بهره جسته است. و در بحث بررسی رنگ های مختلف در اشعار وی به این نتیجه مهم می رسیم که، گرچه او غالب اشعارش را در جامعه ایی متمدن و پررنگ و نگار شهری امریکا سروده است، اما در تصویرسازی و رنگ آمیزی شعری اش از رنگ های طبیعی محیط سنّتی شرق الهام گرفته است.

ترجمه به روش های گوناگون انجام می شود . پیترنیومارک ، نظریه پرداز ترجمه درکتاب روش های ترجمه(1981) ، ترجمه را با توجه به نوع متن و اینکه هدف ترجمه وفاداری به نویسنده ی اصلی است یا خواننده ی ترجمه ، به دو نوع « ارتباطی» و « معنایی» تقسیم کرده و خاطرنشان ساخته که ویژگی برخی از متون اقتضا می کند بخشی از متن به صورت معنایی و بخش دیگر به صورت ارتباطی ترجمه شود . انتخاب شیوه ی ترجمه و رعایت امانت از مفاهیم نسبی و متغیرند . میزان معنایی یا ارتباطی بودن ترجمه براساس نوع متن و انگیزه خواننده تغییر می کند. از آنجایی که در رمان ، هدف از ترجمه انتقال تأثیر است و غرض صرفاً انتقال معنا نیست ، شیوه ی ارتباطی برای ترجمه این رمان انتخاب شده است ، هرچند هیچ متنی را نمی توان به طور مطلق ، معنایی یا ارتباطی ترجمه کرد.

داستان عربی معاصر و به ویژه قهرمان آن، در مقایسه با داستانهای کلاسیک عربی، دگرگونی بسیاری به خود دیده است، قهرمان های امروز دیگر از حالت حماسی گونه و اغراق آمیز خود خارج شده اند، امروزه داستان عربی به بیان دغدغه های اجتماعی، مسائل ملّی و بیان عواطف مردمی می پردازد و ملّت ها را به ایستادگی در برابر حاکمیّت وابسته و خارج شدن از زیر یوغ استعمار برمی انگیزند. قهرمان داستان دور? معاصر، برخاسته از دل جامع? خویش است، و پیوند نزدیکی با مخاطب امروزی خود دارد، برخلاف قهرمان های دیروز که از عالمی دیگر می آمدند و با مخاطب خود، بده بستان چندانی نداشتند. دکتر سهیل ادریس یکی از شخصیّت های ممتاز عرص? فرهنگ، روزنامه نگاری و ادبیّات عربی به شمار می آید، او در تمامی حوزه های علمی و پژوهشی و ادبی، از جمله در داستان نویسی، ترجمه، حوز? نشر و تدریس در دانشگاه خدمات بسیاری را به جهان عرب عرضه داشته است، او همچنین مجلّ? الآداب را تاسیس نمود و نویسندگان بسیاری را تربیت و تحویل اجتماع داد. سهیل ادریس از نخستین اندیشمندانی است که در آثار خویش میان اصالت و مدرنیته، پیوند برقرار ساخت؛ در ده? شصت او از جمله نامدارترین داستان نویسان عرب بود که تحت تأثیر ژان پل سارتر، ادبیّات (اگزیستانسیالیسم) را ترویج می کردند. از دکتر، چندین واژه نامه و فرهنگ عربی ـ عربی و عربی ـ فرانسه و تعدادی مجموع? داستانی نیز، به جا مانده است. در رابطه با رویکرد نقدی نویسنده نیز با توجّه به خصوصیّات و شیو? نقد او می توان گفت که در اثر خود، از سبک نقدی روانشناختی بهره برده است، در واقع، نویسنده با تمرکز بر شرایط محیطی عصری که سهیل ادریس، سه گان? خود را منتشر ساخته و با ردّ دیدگاه های منتقدین دیگر، به این نتیجه گیری می رسد که قهرمان داستان ها، از نوعی شخصیّت میانه رو و معتدلی برخوردار است.

توفیق الحکیم نمایشنامه پیگمالیون را در 158 صفحه نوشت که چاپ اول آن در سال 1942 منتشر شد. نمایشنامه چهار فصل دارد که داستان زندگی این شخصیت اسطوره ای یونان باستان را ترسیم می کند و در هر فصلی مکان عوض شده و به دنبال آن اتفاقات خاصی می افتد. شخصیت اصلی آن پیگمالیون مجسمه ساز نابغه ی یونانی است که روزی مجسمه ی زیبای یک زن جوان به نام غالاتا را می سازد و سپس عاشق آن می شود. شخصیت های دیگر این نمایشنامه هم از اسطوره های یونانی انتخاب شده اند. نویسنده از این شخصیت ها برای بیان بحران درونی خویش یا به طور کلی بحران هنرمند در برابر زن استفاده کرده است و در آن تردید و گرایش های متعارضی را که ممکن است هنرمند را دچار کشمکش درونی کند، به خوبی ترسیم کرده است.

این پژوهش، ترجمه بخش سوم کتاب مع المتنبی است که زندگی علمی، هنری و ادبی وی را در دوران حضورش در دربار سیف الدوله مورد مطالعه قرار می دهد. مولف، دوره زمانی 9 ساله زندگی متنبی را به 10 بخش تقسیم کرده است؛ بخش اول، شرح مختصری از اشعاری است که برای سیف الدوله سروده و جنگ ها و هنر نمایی های وی و همچنین ویژگی هایی که اشعارش را متمایز کرده، بیان می کند. در فصل دوم خصوصیات محیطی سیف الدوله و اوضاع و احوال مردم تحت سلطه وی و درباریان را بررسی می کند. در فصل سوم، متنبی در راستای متمایز نشان دادن خویش نسبت به سایر شعرای دربار و کنار زدن آنها شروع به سرودن قصایدی نمود که به واسطه این اشعارش موقعیت خود را نزد سیف الدوله تثبیت کرد. فصل چهارم مختص به سوگواری هایی است که متنبی در مورد خواص سیف الدوله بیان کرده است، فصل پنجم و ششم به توصیف جنگهای داخلی و خارجی فرمانروا می پردازد. متنبی فصل هفتم را به توصیف اوضاع پس از جنگ ها می پردازد، وی پیروزی ها را به شیواترین و موثرترین شکل ممکن به تصویر می کشد؛ در عین حال شکست ها را به گونه ای وصف می کند که امید را در دل لشکریان زنده می کند و احساسات آنها را برای انتقام جویی بر می انگیزد. متنبی فصل هشتم را در مورد علل شورشهای داخلی و رابطه آنها با مرکز خلافت در بغداد بیان می کند و صراحتاً یا به اشاره، مرکز خلافت را مورد خطاب قرار می دهد؛ وی از سیف الدوله به عنوان قهرمانی که دست راست خلیفه بوده یاد می کند که به تنهایی در برابر دشمن رومی ایستاده و از خلیفه بغداد حمایت می کند و در مواردی خلیفه را نکوهش کرده و به او وعده می دهد. فصل نهم اشعاری است که متنبی در دوران صلح، آرامش و جشن ها برای سیف الدوله سروده است. فصل دهم نیز متنبی به دلیل عدم پشتیبانی سیف الدوله از وی در مقابل بد خواهان و دشمنان او را سرزنش می کند؛ و همین موضوع سرانجام موجب جدایی متنبی از سیف الدوله و ترک شام به قصد عراق گردید.