یکی از ضروریات دین اسلام و پیام همه انبیاء، حیات پس از مرگ است. پیامبران پس از دعوت به خداشناسی، مهمترین اصلی که مردم را به آن متذکر می ساختند؛ یادآوری اوضاع و احوال پس از مرگ بوده است علاوه بر این که انسان دوست دارد از سرنوشت خود در آینده آگاه شود و بداند که آیا با فرا رسیدن مرگ نابود می گردد یا زندگی او در سرای دیگر ادامه خواهد داشت؛ پی گیر آن است که بفهمد پس از مرگ چه عوالمی وجود دارد؛ ویژگی های آن عوالم چیست؟ آیا حیات برزخی همانند حیات دنیوی است؟ آیا حیات برزخی همه افراد در آن سرا یکسان می باشد یا به کیفیت ایمان و اعتقادات و اعمال دنیوی آنان بستگی دارد؟ آیا در آن جا نعمت و عذاب وجود دارد؟ از آن جا که قرآن راه گشای صحیح در هدایت انسان به سوی ادامه حیاتش و معرفی جهان های پس از مرگ از جمله جهان برزخی است لذا هدف در این پژوهش اثبات وجود عالم برزخ از دیدگاه قرآن است به گونه ای که راه کاری در تنظیم زندگی دنیایی باشد. در این تحقیق مسائلی همچون مرگ و قبر و موارد مربوط به آن ها و سپس موضوع برزخ مستقلا مورد بررسی قرار گرفته است. بنابراین برای پی گیری اثبات عالم برزخ به منظور بیان حالت های آن عالم و ارتباط آن با دنیای قبل از مرگ، از قرآن و کلام ائمه اطهار علیهم السلام و نظر مفسرین استفاده شده است. امید است برای طالبان علم راه گشا باشد. کلید واژه ها: انسان، جسم، روح، قبر، مرگ، برزخ

وجود تقطیع و حذف در روایات معصومین(علیهم السلام) در برخی موارد مانع فهم و برداشت صحیح از کلام ایشان می شود. این تحقیق با عنوان «بررسی تطبیقی نهج البلاغه از جهت تقطیع و حذف با احادیث امام علی (علیه السلام) در سایر منابع حدیثی» به هدف شناسایی برخی از روایات حضرت علی(علیه السلام) که در نهج البلاغه به صورت تقطیع شده، نقل شده اند، نگاشته شده است. برای تطبیق روایات، از منابع دست اول روایی مانند کافی، من لایحضره الفقیه، خصال و ... استفاده شده است. وجود تقطیع در برخی از خطبه ها، ارتباط منطقی بین عبارات آن ها را از بین برده است. در نامه های نهج-البلاغه تقطیع و حذف بیشتری وجود دارد و این موضوع، در مواردی موجب بروز اشکال در فهم معنای کاملی از آن ها شده است. کلمات قصار غالبا در منابع روایی به صورت تقطیع شده، نقل شده اند، به همین دلیل در این تحقیق تنها برخی از آن ها که این مسئله در آن ها در منابع دیگر قابل شناسایی بود، بررسی شده است. علاوه بر تقطیع و حذف در برخی از روایات نهج-البلاغه، در مواردی نقل به معنا نیز در آن ها وجود دارد. برخی از خطبه های کوتاه نیز، در خطبه های بزرگ تر تکرار شده اند.

پژوهش حاضر با هدف شناخت جایگاه تفسیر مواهب علیه و بررسی علل استقبال از آن انجام گرفته است. به منظور جمع آوری اطلاعات این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است، از منابع کتابخانه ای استفاده شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که با توجه به شیوایی این تفسیر و هم سو بودن آن با درک مخاطب، نسبت به تفاسیر دیگری همچون سورآبادی و تاج التراجم از جایگاه برتری برخوردار است. علاوه بر آن، علل استقبال از این تفسیر در قالب علل برون متنی همچون محبوبیت مفسّر در میان مخاطبان، جامعیت کاشفی در علوم، حمایت حکومت از علما؛ و علل درون متنی از جمله مطابقت تفسیر با دیدگاه های فقهی مخاطب، وجود بیان عرفانی و ادبی در تفسیر، کامل و موجز بودن آن، اجتناب از مباحث پیچیده علمی، نزدیک بودن نثر ساده مفسّر به وعظ و خطابه، همسو بودن تفسیر با ادراک مخاطبان، وجود اشعار به جا ومناسب، حکایات، احادیث و روایات، نصایح، منطق و استواری کلام مشخص شده است.

از ملکوت که به نوعی از مصادیق عالم غیب به شمار می رود، در چهار آیه از قرآن به صراحت یاد شده است و در روایات اسلامی به صورت تأویلی توضیحات بیشتری پیرامون عالم ملکوت یافت می شود. دستیابی به معارفی پیرامون حقیقت ملکوت آسمان ها و زمین و توجه به آثار معرفتی و کرداری آن با تکیه بر قرآن و حدیث اساس این پژوهش قرار گرفته است. در این نوشتار نخست آیات قرآنی مربوط به ملکوت با تکیه به بیانات روش مند مفسرین،مورد بررسی قرار گرفته و به همراه آن به استخراج نظریات دانشمندان اسلامی پرداخته شده است و بر پایه آیات و روایات، پیگیر این موارد می شویم که عالم ملکوت چیست و تا چه میزان می توان پرده از حقایق مربوط به عالم ملکوت برداشت؟ توجه و دقت در این موضوع که همه چیز در آسمان ها و زمین فراتر از حالت ظاهری اش، ملکوتی نیز دارد و قدرت و سلطنت و توانمندی خداوند بر هستی در عین تدبیر شایسته می تواند مرتبه بالاتری از یقین را در پیش روی چشم ما بگشاید و تأویلاتی همچون ولایت اهل بیت(ع) از حقیقت ملکوت آسمان ها و زمین برایمان برملا سازد، همه از نتایجی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.

تناسب آیات از مباحث مهم وبحث برانگیز در میان مفسّران و دانشمندان علوم قرآنیمی باشد، به همین دلیل در این پایان نامه به روش تحلیلی، توصیفی دیدگاه علامه طباطبایی درباره تناسب آیات باتکیه بر سوره احزاب بررسی می شود تا انسجامو تناسب آیات در یک سیستم وچارچوب منظم مشخص وتناسب در سورهاحزاب بررسی شود.علامه قرآن را مجموعه ای به هم پیوسته و منسجم می داند که تمامی آیه ها و سوره های آن باهم مرتبط ودارای هدف واحدی می باشند مبانی ایشان در این بحث، آسمانی، حکیمانه و هدایتگر بودن قرآن و سلامت آن از تحریف می باشد، توقیفی بودن آیات قرآن و سیاق آنها و آیات توحیدیاز دیگر مبانی مورد اهتمام ایشان است. تناسب در سوره احزاب درون سوره ای و به دلیل عطف ،تعلیل، تمهید، تأکید و نتیجه گیریآیات قبلمی باشد. ایشان توقیفی بودن ترتیب تمامی آیات را قبول ندارد بعضی آیات مانند آیه سی و سوم سوره احزاب را معترضه می داند که جدای از صدر وذیل آیه نازل شده وبه اجتهاد صحابه در این جا قرار گرفته است اما چون قرآن کتابی جهانی وهدایتگر است تناسب در آن وجود دارد. کلید واژه : تناسب آیات، المیزان،علامه طباطبایی، سوره احزاب

روش شناسی کتاب های حدیثی به ویژه آثار دانشمندان شیعی کمتر مورد توجه پژوهشگران بوده است. بیان شیوه ی امام خمینی (ره) در نقد، ارزیابی و شرح احادیث و دیدگاه های ایشان در کتاب شرح اربعین حدیث، با هدف رسیدن به روش و مبانی ایشان در حوزه ی روش شناسی کتب حدیثی ضروری می نماید. جست و جو در آثار حدیثی امام خمینی (ره) خصوصاً کتاب شرح اربعین حدیث، بیانگر تسلط ایشان بر علوم اسلامی می باشد. شرح و تبیین متون احادیث به همراه ارزیابی اسناد روایات، از نکات قابل ملاحظه در شرح احادیث است. استناد به آیات قرآن و روایات متواتر در شرح احادیث و بیان ظواهر از مبانی فقه الحدیثی ایشان است. بیان مفاهیم و تبیین موضوعات احادیث همراه با جمع بین روایات به ظاهر متناقض از ویژگی های بارز اربعین حدیث می باشد. همچنین بهره گیری نویسنده، از نظرات دانشمندان، منابع مختلف تفسیری، حدیثی و عرفانی، ذکر استنباط های حدیثی و ... قابل ذکر است. کلمات کلیدی: امام خمینی، اربعین حدیث، نقدالحدیث، فقه الحدیث.

پژوهش های ادبی پیرامون قرآن کریم به ویژه در زمینه مباحث نحوی ، سهم بسزایی در درک، فهم و استنباط آموزه های قرآنی دارد. در این زمینه کتب ارزشمندی نظیر مشکل اعراب مکی بن ابی طالب و املاء ما من به الرحمن عکبری به رشته تحریر در آمده است . در این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و به منظور معرفی آثار مذکور و نگارندگان آنها، از خصوصیات و ویژگی های آن دو اثر ماندگار بصورت تطبیقی سخن به میان آمده است و موارد اشتراک ? وجوه افتراق ? امکان أخذ عکبری از مکی و امکان ترجیح یکی بر دیگری را مورد بررسی قرار می دهد و در پایان کاستی های دو کتاب مرد بحث قرار گرفته و پیشنهاداتی نیز ارائه گردیده است .

یکی از مباحث مهم که امروزه در حوزه ی پژوهش های قرآنی مورد توجه است، بحث روش شناسی تفاسیر قرآن کریم می باشد، به این معنی که مفسران از چه شیوهها و راه هایی برای کشف مفاهیم آیات بهره می برند؟ این تحقیق باعنوان «تحلیل روش شناختی جواهرالتفسیر»، به هدف شناسایی و معرفی بیشتر این تفسیرکه با نثر شیوای فارسی، در قرن نهم هجری قمری و به قلم مفسّر ایرانی، حسین بن علی کاشفی سبزواری(م 910 ه.ق) نگاشته شده، می پردازد.کاشفی در آغاز جواهر التفسیر، دیدگاه های علوم قرآنی خود را ارائه کرده است؛ همانند آنچه که درباره ی وحی و نزول قرآن، فضیلت و جامعیت قرآن، جمع قرآن و تفسیر و تأویل، مورد بحث و بررسی قرار داده است. مفسّر هم چنین از روش ها و راهکارهای گوناگونی در تبیین آیات قرآن بهره برده است و هر چند آراء نویسنده در جواهر التفسیر مستند به آیات دیگر قرآن و روایات نیز هست اما روش تفسیری او روشی عقلی- ادبی، همراه با رویکردی عرفانی می باشد.

اهمیت کار ترجمه ی آثار مهم علمی و ادبی و پژوهشی، بر کسی پوشیده نیست. چنان که در اعصار مختلف این کار صورت گرفته و استفاده ی از کتاب های مختلف را تسهیل نموده است. در این پژوهش، مقدمه ی کتاب ارزشمند قاموس الرجال که توسط علامه ی شوشتری به رشته ی تحریر در آمده، مورد ترجمه قرار گرفته است. ضرورت ترجمه ی این مقدمه را می توان برتری های کتاب قاموس الرجال در زمینه ی رجال و کثرت استفاده ی از آن دانست؛ که شاید این ترجمه گامی در جهت استفاده ی آسان تر از این کتاب باشد. از آن جهت که این مقدمه، مشتمل بر آدرس ها و ارجاعاتی بوده، در بررسی های انجام شده این آدرس ها بازیابی شده است و آدرس جدید داده شده است؛ و نیز تمامی مواردی که بدون آدرس ذکر شده بودند، و تنها اشاره به نام آن کتاب شده بوده، همراه با آدرس، در این پژوهش قرار گرفته اند. در فصل های بعدی به توضیح و شرحی پیرامون افرادی که نامشان در این مقدمه آمده است، با استفاده از کتاب های معتبر رجالی پرداخته شده و تا حد امکان سعی بر ارائه ی نکات کلیدی راجع به شخصیت این افراد بوده است و نام برخی از کسانی که در تلفظ صحیح نامشان امکان اشتباه بوده، به همراه اِعراب آمده است. کلمات و اصطلاحاتی که در این مقدمه نیاز به توضیحی داشته و نیز اشاره به نام مولف برخی از کتاب های ذکر شده ی در متن، و نیز ذکر برخی موارد که در بررسی ها با آن چه علامه نقل کرده بود، متفاوت است، از جمله مواردی است که در یک فصل قرار گرفته اند.