نمایشنامه ی «چشم به راه گودو»، مشهورترین نمایشنامه در عرصه ی تئاتر پوچی، نوشته ی ساموئل بکت، الهام بخش نمایشنامه های فراوانی در کشور های مختلف شده است. توفیق الحکیم که خود تحصیل کرده ی اروپا و متأثّر از آرای فلسفی غرب بود توانست با الهام از این اثر، نمایشنامه ی «یا طالع الشجره» را به رشته ی تحریر در آورد. مقایسه ی میان این دو نمایشنامه، تأثیر تئاتر غرب را بر تئاتر عربی به خوبی نشان می دهد. برای روشن شدن این موضوع، در این پژوهش به روش تطبیقی، شباهت ها و تفاوت های ساختاری و محتوایی دو اثر نشان داده شده است و سعی شده شواهد تأثیر پذیری نمایشنامه ی «یا طالع الشجره» از نمایشنامه ی «چشم به راه گودو» بررسی شود. نتایج بررسی نشان می دهد که توفیق الحکیم در استفاده از زبان، پیرنگ، شخصیت و برخی از درون مایه های پوچی نظیر ترس، نگرانی و غربت کامل انسان، کاملاً متأثّر از شیوه ی نمایشنامه نویسی بکت بوده و تنها تفاوت دو نویسنده در نوع نگرش آن ها نسبت به هستی و زندگی است؛ نمایشنامه ی بکت این مفهوم را که زندگی پوچ و بی معناست به خواننده یا تماشا گر القا می کند، در حالی که پوچی از دیدگاه الحکیم به عنوان نویسنده ای ایدئولوژیک و شرقی امری نسبی است.

چکیده این پژوهش وسایل انسجام در شعر انتظار را مورد بررسی قرار میدهد ودر این اشعار، شاعر امام مهدی (عج)را مورد خطاب قرار می دهد و شکایت های خود را از تنگنای موجود در زندگی شیعه برای امام زمان مطرح می کند واز ایشان به اشکال مختلف درخواست می کند تا به غیبت پایان بخشد و برای برپایی حکومت عدل موعود ظهور نماید. اشعار از شعر معاصر عراق انتخاب شد به این دلیل که عراق از زمان خلافت امام علی علیه السلام با تمام تشکیلات فرهنگی و علمی و سیاسی و فکری پایتخت شیعه شد. این پایتخت کعبه ی دانشمندان و ادیبان شد و هر که می خواست از سرچشمه ی اهل بیت سیراب گردد به سمت آن شتافت و به همین خاطر ادبیات اهل بیت درعراق ایجاد شد و رشد کرد. بدین سبب این پژوهش شاعران عراقی را برگزید تا جایگاهی برای تحقیق در زیبای هایی شعر مکتبی بویژه در مورد امام منتظر (عج) باشد. تمرکز این پژوهش بر شاعران عراقی قرن اخیر براساس الموسوعه الشعریه المهدویه است و تعداد شاعران که نمونه هایی از اشعار آن ها برگزیده شد تقریباٌ 23 شاعر می باشد. از بین این شاعران به ویژه در شعر بعد از ظهور تمرکز بر روی اشعار عبدالمنعم الفرطوسی بود. به شعر مکتبی در خلال محور های زیر پرداخته شد: فصل اول: شامل کلیات وسایل انسجام و شعر انتظار است. و فصل دوم: به کاربرد وسایل انسجام در شعر انتظار قبل از ظهور می پردازد. و در فصل سوم کاربرد وسایل انسجام در شعر انتظار بعد از ظهور مورد بررسی قرار میگیرد. و در بخش نتیجه گیری پنج قسمت تکرار ، توازی مبانی ، تعبیر موازی ، صیغه های جایگزین و حذف ذکر شده است. نتایجی که پژوهش به آن رسید، در خلال وسایل انسجام استفاده شده در اشعار, تکرار پرکاربردترین بوده است و شاعران برای نشان دادن پایان یافتن صبر خود از زمان ظهور به وسیله ی (متی) سوال می کنند و پس از آن از ضمیر به عنوان جزئی از صیغه های جایگزین انسجام اشعار را به تصویر می کشد سپس تعبیر موازی و حذف از کم کاربردترین وسایل در اشعار است ، شاید اصرار شاعران برای در خواست هایشان به منجر به کاربرد تکرار شده است.و تکرار (چه زمانی) نیز اشاره به عدم علم شاعران به زمان ظهور دارد که مجهول مانده است و همچنین برای کاربرد ضمیر می توان به این دلیل اشاره کرد که برای گفتگو با امام زمان چاره ای ندارند که از برخی از ضمایر مناسب با کلام خود استفاده کنند و این مورد خطاب قرار دادن آن ها را ملزم به استفاده ی از ضمیر میکند. روش پژوهش: توصیفی- تحلیلی کلمات کلیدی: انسجام، مهدی منتظر(عج)، شعر عراقی معاصر

یکی از رویکردهای های موجود در مطالعات قرآنی و تبیین بلاغت قرآن، مبحث نظم و تناسب می باشد. که یکی از جلوه های اعجاز قرآن کریم نیز محسوب می شود. هدف این پژوهش بررسی تأثیر نظم در ایجاد انسجام و تناسب معنایی سوره نمل است. در این پژوهش عوامل موثر نظم همراه با تناسب درونی بین آیات سوره نمل بررسی و ارتباط ساختار بلاغی با محتوا و اهداف سوره مورد بررسی قرار می گیرد. در پایان، تحلیل ساختار روایی، وجوه نظم و تناسب داستان های وارده شده در سوره همچنین بررسی ارتباط ساختار روایی و بلاغی باهم و در نهایت ارتباط تناسب بیرونی بین سوره نمل با دو سوره شعراء و قصص بیان می شود. به همین منظور مهم ترین عوامل ایجاد نظم و تناسب در این سوره استفهام، امر، فاصله، ایجاز، اطناب، تقدیم و تأخیر و ساختار روایی مورد بررسی قرار گرفت. از نتایج پژوهش این است که از میان وجوه نظم، استفهام و اغراض بلاغی آن دارای بیش ترین تکرار هستند و برخلاف استفهام، اسلوب امر موجود در سوره نمل دارای معانی حقیقی، و بیش تر در بخش سوم سوره بعد از اتمام ساختار روایی سوره آمده است. و همچنین ساختار سوره به ویژه ساختار روایی آن بر مبنای ایجاز استوار، و کلمات آن دربرگیرنده قاطعیت همراه با یقین می باشد. و از مجموع 93 آیه سوره 84 آیه آن با فاصله «نون» به پایان می رسد که این علاوه بر تناسب موسیقیای از لحاظ محتوا نیز با مفاهیم آیات نیز متناسب هستند.

درست در زمانی که هنر ارزش واقعی خود را از دست داده و به جای بینش شهودی و اخلاقی به تفکر تکنیکی و ابزاری (ضد هنر و برج عاج نشینی) روی آورده بود، بارقه هایی پدید آمد و در رسالت و هدف ادبیات بازنگری هایی صورت پذیرفت. در این رویکرد، هنر و ادبیات به ارایه پیام های مورد نیاز با توجه به شرایط جامعه ملزم شدند. ایده ی تعهد در دوران جدید و در نتیجه ی ارتباط ادیب با مشکلات زندگی و درک اهمیت نقشی که در برابر این مشکلات ایفا می کند، پدید آمد. لذا مفهوم ادبیات از دوران جدید به نقد زندگی یا تفسیر زندگی محدود شد. غازی قصیبی، شاعر و سیاست مدار سعودی، و یکی از معروف ترین شاعران خلیجی در دوره ی معاصر است. وی در هر کاری که وارد می شد از تلاش و همت فراوانی برخوردار بود و دیوان ها و کتاب های فراوانی را به نام خود منتشر نموده است. نگارنده در این نوشتار بر آن است که با روش تحقیقی توصیفی-تحلیلی به نقد و بررسی لایه های پنهان موجود در بین اشعار شاعر سعودی، غازی بن عبدالرحمن قصیبی بپردازد تا تعهد و احساس وظیفه ی شاعر را در قبال مسایل و موضوعات پیش آمده سنجش و ارزیابی کند. از آن جایی که شاعر در محیطی سرشار از اندوه به دنیا آمد، شعرش تحت تأثیر این اتفاق، بیشتر به رثا و غم و اندوه گرایش داشته تا این که به غزل و شادی و سرور بپردازد و از طرفی وی دارای روح بسیار لطیف و مهربانی است. قصیبی، در میان انواع تعهد در ادبیات و پرداختن به آن، بیشتر به سمت تعهدات دینی و سیاسی گرایش داشت چه، دین ابزاری بس گران برای وحدت و یکپارچگی مردم بود و از آن جایی که خود سیاست مدار طراز اولی به شمار می رفت در بخش سیاسی، بسیار حرفه ای عمل می کرد. از طرفی ملتزم شدن شاعر موجبات جهت دار شدن شعر وی شد تا با سلاح خود به دفاع از حق و حقیقت اهتمام ورزد و پیشرفت بشر را سرلوحه ی کار خود قرار دهد. واژگان کلیدی: ادبیات عربستان، تعهد، انواع تعهد، غازی بن عبدالرحمن قصیبی.

در قرن بیستم، دیدگاه¬های فلسفی نسبت به زندگی و وضعیت بشر، جایگاه خاصی در ادبیات و آثار ادبی یافته است. رویکرد اگزیستانسیالیسم، گواه این مدعاست. با انتشار این مکتب در نقاط مختلف جهان، نویسندگان بسیاری به این مکتب گرویدند که یکی از آنان، ژرژ سالم، نویسنده و ادیب معاصر سوری است. از این رو، به بررسی شکل¬گیری اگزیستانسیالیسم و رابطه¬ی آن با ادبیات، تحلیل وجودگرایانه¬ی رمان فی المنفی و آشکار ساختن مفاهیم اگزیستانسیالیستی این رمان پرداخته¬ایم. این پژوهش توانسته به نکاتی از جمله: دلایل گرایش نویسندگانی همچون ژرژ سالم به مکتب وجودگرایی، تحلیل مهم¬ترین ویژگی¬های وجودگرایانه¬ی رمان فی المنفی مانند غربت، تأثیر شرایط اجتماعی بر فرد، مرگ و عناصر داستان و همچنین تبیین شباهت¬های این رمان با نمونه¬های غربی، دست یابد.

پژوهش حاضر به بررسی پوچی هم از نظر ساختار و هم مضمون در دو نمایشنامه ی «کالیگولا» ی آلبرکامو و «قطار» توفیق الحکیم، این دو نمایشنامه نویس بزرگ و مشهور اختصاص دارد. در این پایان نامه، خواسته ایم تا مباحث اساسی مربوط به نمایشنامه را در زندگی و آثار و بخصوص در دو نمایشنامه ی ذکرشده مورد بررسی قرار دهیم که در این راستا، تاریخچه ی نمایشنامه نویسی و معنای لغوی و اصطلاحی نمایشنامه و مباحث دیگر را ذکر کردیم و به نمایشنامه نویسان مشهور جهان غرب و عرب، خصوصاً توفیق الحکیم و آلبرکامو پرداختیم. و در ادامه به طور کامل به بررسی مکاتب نیهیلیسم و ابزوردیسم و اگزیستانسیالیسم پرداخته شد؛و پوچی موردنظر و معنای آن و علل گرایش به آن و انواع و شباهت آن با دیگرمکاتب را مشخص کردیم. سپس تحقیقی اساسی در زندگی و آثار این دو نمایشنامه نویس بزرگ، آلبرکامو و توفیق الحکیم به عمل آورده و شخصیت های این دو ادیب را در آثارشان، مورد بررسی قرار دادیم. و در نهایت به بررسی پوچی در نمایشنامه های «کالیگولا» و «قطار» از نظر ساختار ( طرح یا پیرنگ، زبان، شخصیت، زمان و مکان) و مضمون پرداخته شده است. و در نتیجه ی پژوهش به این مباحث دست یافتیم که : توفیق الحکیم بسیار تحت تأثیر فرهنگ نمایشنامه نویسی و سبک آثار ادبی غرب بوده است و بسیار کوشیده است تا سبکی جدید در نمایش عربی، ایجاد کند. و همچنین پوچی مورد نظر در نمایشنامه ی «قطار» وی، بیشتر در زمینه ساختار نمود پیدا می کند تا مضمون. و باید به این مسئله اشاره کرد که، پوچی در نمایشنامه ی «کالیگولا» بیشتر خود را در زمینه ی مضمون نشان می دهد و آلبرکامو این نویسنده ی بزرگ، پوچی را در سرتاسر نمایشنامه نسبت به زندگی و مرگ انسانها و خوشبخت نشدن آنها بیان می دارد. با این وجود باید اشاره کرد که او یک پوچ گرای محض نبود زیرا در برخی قسمت ها تلاش می کند تا به دنبال راه حلی برای رهایی از این وضعیت باشد.

چکیده: تحلیل گفتمان، گرایشی بین رشته ای در مجموعه ی دانش های علوم انسانی و علوم اجتماعی است. تحلیل گفتمان انتقادی، رویکردی نو از تحلیل گفتمان است و شاخه ی مهم آن به شمار می-رود. تولید یا تقویت یک ایده ئولوژی خاص، جالب ترین موضوعات تحلیل گفتمان انتقادی است، این روش که نگاهی همه جانبه به متون دارد تا معنای آن را کشف کند به هر دو جنبه ی صورت و بافت موقعیتی که متن در آن شکل گرفته توجه دارد. صاحب نظرانی چون نورمن فرکلاف، روث وداک، وندایک، ون لیون در زمینه ی معرفی و رشد تحلیل گفتمان انتقادی نقش داشته اند. در این پژوهش، از میان رویکردهای یاد شده، رویکرد نورمن فرکلاف انتخاب شده است. به این دلیل که وی متون را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بررسی می کند. روش او، روشی کارآمد در تبیین و کشف دیدگاه های ایده ئولوژیک و همچنین دیدگاه های سیاسی و اجتماعی مطرح شده در متون است. با وجود حجم فراوان تحقیقات انجام شده در مورد قرآن کریم، به نظر می رسد هنوز از منظر تحلیل گفتمان پژوهش های زیادی صورت نگرفته است. از این رو در پژوهش سعی بر آن بوده که سوره آل عمران با استفاده از رهیافت تحلیل گفتمان انتقادی تحلیل و تبیین گردد و چگونگی نگرش قرآن کریم به عنوان کتاب هدایتگر انسان ها به تحولات دینی، سیاسی و فرهنگی مشخص شود. پس از بررسی مشخص شد که گفتمان توحیدی در این سوره با انتخاب ساختار های نحوی مناسب و هدفمند[شیوه ی قصر، تقدیم وتاخیر و تکرار] و عناصر بلاغی متناسب با اقتضای حال مخاطبان و برخاسته از شرایط محیطی توانست معنای مورد نظر خود را به بهترین وجهی برساند و با استفاده از ساختارهای معرفتی مخاطبان، آنان را به تغییر شرایط کنونی شان وادار کند، با این شیوه توانست بیشترین تاثیر را بگذارد و به گفتمانی برتر تبدیل شود. کلمات کلیدی: تحلیل گفتمان انتقادی، نورمن فرکلاف، قرآن کریم، سوره آل عمران.

ادبیات علمی- تخیلی یکی از مهم ترین گرایش های ادبی در دوران معاصر است که به دنبال پیشرفت های علمی و صنعتی شدن جوامع در حوزه ادبیات مطرح گردیده است. تاکنون تعریف واحدی از این ژانر ادبی ارائه نشده است اما می توان اصلی ترین ویژگی آن را جنبه علمی بودن آن و همچنین پیش بینی آینده دانست که نویسنده علم را به عنوان صفحه ای به کار می گیرد و تخیل خود را بر آن ترسیم می کند تا آینده هستی را گمانه بزند، بنابراین تفاوت این ژانر با ادبیات به معنای عام آن را می توان جنبه علمی بودن آن دانست.ادبیات علمی- تخیلی به معنای معاصر آن پس از جنگ جهانی دوم و در جوامعی که به حدی از پیشرفت های علمی رسیده بودند تولد یافت واصلی ترین پیشگامان این ژانر ژول ورن فرانسوی و اچ. جی. ولز انگلیسی بودند. در این پایان نامه با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی ضمن معرفی آثار علمی- تخیلی توفیق تلاش شده است تا عناصر این گونه آثار وی بررسی و درنهایت مشخص شود این عناصر از چه ویژگی هایی برخوردارند و لزوماً بر چه مبنایی می توان این آثار را علمی- تخیلی دانست.

توجّه به ساختارهای لفظی و معنایی قرآن کریم از همان قرن های نخستینِ اسلامی تا به امروز، مورد توجّه ‏و اقبال دانشمندان و صاحب نظران مسلمان و غیر مسلمان بوده است؛ چرا که ساختارهای پیچیده و در عین ‏حال هدفمند صرفی و نحوی به همراه الگوهای اعجازگونه ی بلاغی، و دقائق و ظرائف فنون ادبی (= معانی، ‏بیان و بدیع) درقرآن کریم به اوج رسیده است ؛و اهمّیـت و اعتبـار ایـن ویژگی، وقتی دو چندان می شود که ‏رویکردهای سنتی قرآن پژوهی با آرای نوین و دریافت های جدید زبان شناسی و معناشناسی همراه گردد و ‏روابط پیچیده ی واژگان و آیات در بافتار وساختار قرآن کریم مورد بررسی قرار گیرد.‏ هدف در این پژوهش بررسی جنبه هایی از دقائق زبان شناختی و معناشناختی قرآن کریم می باشد که در ‏آن سعی شده است تا الفاظ عقلی و عاطفی قرآن کریم با تکیه بر آراء اندیشمندان متقدّم و متأخّر از دو دیدگاه ‏لفظ پژوهانه و معناشناسانه مورد واکاوی قرار گیرد .‏ روش تحقیق برمبنای روش توصیفی–تحلیلی بوده است ، بدین صورت که در ابتدا، براساس معاجم الفاظ ‏قرآن کریم ، واژه هایی که با عقل و عاطفه ارتباط دارند، به همراه آیات مورد نظر، احصاء شده اند؛ سپس با ‏تعمّق و تدبّر در معنای این آیات، و بررسی واژه های احصاء شده از مناظر محتوایی، زبانی، معنایی، صوتی ‏و... (برمبنای منابع مهمّ و طراز اوّل، و پژوهش های معاصر) هریک از واژه های عقلی و عاطفی قرآن ‏کریم، به اختصار مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. ‏ ‏ حاصل بحث این که ساختارهای زبانی و معنایی قرآن کریم آنقدر مدبّرانه است که روابط چندگانه ی ‏‏«جانشینی»، «همنشینی» و «چندمعنایی» در کنار مباحث مربوط به «وُجوه» و «ترادفات» در جهت تعمیق معنا ‏و رسانایی محتوا به شکل موثّری نقش ایفا می نماید.‏ کلید واژه ها:‏ قرآن کریم ـ الفاظ عقلی ـ الفاظ عاطفی ـ زبان شناسی ـ معناشناسی

لفظ "هنرسازه" به مجموعه ای از فنون بلاغی ای اطلاق می شود که از عوامل زیبایی شناسی آثار ادبی به شمار می روند. صورت گرایان بر این عقیده اند که هنر در وهله ی نخست، موضوع سبک و تکنیک است؛ تکنیک علاوه بر این که شیوه می باشد، موضوع هنر نیز هست؛ بنابراین "آن چه" نویسنده می گوید مهم نیست، بلکه این که "چگونه" می گوید اهمیت دارد، همچنین آن چه را که صورت گریان روس در ادبیات و هنر قابل مطالعه و بررسی می دانند فقط حوزه ی هنرسازه هاست و نه چیز دیگر. در این پایان نامه سعی شده است بر اساس تقسیم بندی شفیعی کدکنی از هنرسازه های بدیعی، میزان مفید یا غیرمفید بودن آن ها در ده سوره از جزء سی ام (النازعات، الإنفطار، البروج، الطارق، الأعلی، الغاشیه، البلد، الشمس، الهمزه و الناس) بررسی شود، سپس با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر مولّفه های پنج گانه ی فرمالسیم روسی، به بیان نقش این هنرسازه های بدیعی در تعجب برانگیزی مخاطب پرداخته شود. این پژوهش با بررسیِ ده سوره ی مکی به نتایجی دست یافته است که مهم ترین آن ها انعکاس بی-شمار هنرسازه های بدیعی از نوع مفید است. این نوع هنرسازه ها با توجه به ویژگی هایی چون موسیقی و تداعی، در مولّفه های پنج گانه ی فرمالیسم روسی یعنی "ادبیت"، "فرم"، "آشنایی زدادیی"، "جادوی مجاورت" و "ساختار ساختارها"، به شکل شگفت انگیزی تداعی کرده و در نتیجه باعث جذب و تعجب برانگیزی شنونده و خواننده ی سوره های مکی شده است.

چکیده ندارد.