anopheles maculipennis complex (diptera: culicidae) ، ناقل مهم و تاریخی مالاریا و برخی آربوویروس ها در eurasia می باشد. این گونه کمپلکس در منطقه palaearctic، شامل 12 سیبلینگ است که 8 سیبلینگ آن در ایران نیز شناسایی شده اند. وجود تشابه های مورفولوژیکی، ایزوآنزیمی و کروموزومی بین اعضای مختلف این گروه، تفکیک و شناسایی آنها را مشکل نموده است. اعضای این گروه ممکن است در قالب جمعیت های sympatric و یا allopatric پراکنده باشند. یکی از روش های جدید شناسایی این نوع جمعیت ها و سیبلینگ ها، بررسی هیدروکربن های موجود در لایه wax کوتیکول (chcs) است. در این تحقیق، chcs پای ماده های بالغ سه جمعیت جغرافیایی مختلف anopheles maculipennis complex در استان کردستان مورد مقایسه کیفی و کمی قرارگرفت و نتایج حاصل، در کنار بررسی تفاوت های مورفومتریک antepalmethair بندهای چهارم و پنجم شکمی لارو سن چهار ، مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه گیری در دو روستای نزدیک به هم طهماسب قلی (35°.14’n, 47°.29’e) و بگه جان 47°.26’e) (35°.22’n, با فاصله 14 کیلومتر از همدیگر و همچنین روستای آرمرده (35°.55’n, 45°.48’e) با فاصله 165 کیلومتر از دو روستای اول صورت پذیرفت. وجود ارتفاعات زاگرس به عنوان مانع طبیعی جداکننده بین جمعیت های روستای آرمرده و دو جمعیت اول، سبب می شود که جمعیت های آرمرده آلوپاتریک محسوب گردند. از دو جمعیت sympatric، هر کدام 4 نمونه و از جمعیت allopatric، 8 نمونه به صورت تصادفی انتخاب شد. استخراج chcs پاهای هر نمونه بالغ در حلال n-hexane انجام شد و n-pentadecane به عنوان استاندارد داخلی به sample اضافه گردید. استاندارد blend از سه هیدروکربن (n-pentadecane, n-petacosane, n-dotricontane) و استاندارد رگرسیون در هفت غلظت تصاعدی از n-pentadecane تهیه شد. آنالیز chcs به وسیله دستگاه varian 3800 fid-gc انجام گرفت. جمعا 43 پیک integratable حاصل از نمونه ها مورد مقایسه کیفی و کمی قرار گرفت. مقایسه های کمی با استفاده از آزمون آماری mann-whitney بر روی جرم های محاسبه شده بر اساس نمودار رگرسیون، انجام پذیرفت. در مورد نمونه های لاروی، از هر روستا 15 نمونه انتخاب و میانگین مجموع (iv + v) antepalmate hair با استفاده از آنالیز خوشه ای، گروه بندی و سیبلینگ متعلق به هر گروه بر اساس مطالعات bates 1939 تعیین شد. در مقایسه کیفی chcs، هرسه جمعیت از یکدیگر تفکیک شدند. chcs زمان های بازداری (17.65, 1.75, 19.59, 22.34) مختص جمعیت آرمرده و chc زمان بازداری (19.76)، مختص جمعیت طهماسب قلی شناخته شد. در مقایسه-های کمی جرم chcs بین جمعیت ها؛ تفاوت معنی دار بین آرمرده و بگه جان در 5 هیدروکربن؛ بین آرمرده و طهماسب قلی در 6 هیدروکربن و بین طهماسب قلی و بگه جان در 12 هیدروکربن، مشاهده شد. در بررسی های لاروی، دو سیبلینگ an. sacharovi و an. maculipennis typicus شناسایی شدند که میانگین و انحراف معیار (x ?± sd) مجموع antepalmate hair آنها به ترتیب (29.31 ± 3.6) و (12.97 ± 1.59) به دست آمد. در مجموع یافته ها، تعداد chcs مورد تفاوت کیفی بین جمعیت های allopatric (6 هیدروکربن)، نسبت به جمعیت های sympatric (1 هیدروکربن) بیشتر بود. از سوی دیگر تنوع کیفی و کمی chcs جمعیت های sympatric بیشتر از جمعیت های allopatric بوده است.

کاربرد آفت کش های شیمیایی سنتز شده در زمین های کشاورزی مشکلاتی همچون آلودگی گسترده محیط زیست به مواد شیمیایی و پایداری آنها، طغیان سایر آفات، آلودگی منابع آب و خاک، مقاومت حشرات به برخی از آفت کش ها، آلودگی منابع تغذیه ای انسان و دام ها به سموم آفت کش و انتقال باقی مانده آفت کش ها به مصرف کننده نهایی زنجیره های غذایی را پدید آورده است. میزان بکارگیری آفت کش های شیمیایی علیه آفات گیاهی همه ساله رو به افزایش است در حالی که تعدادی از آفات همچنان تا حد طغیان به محصولات کشاورزی آسیب رسانده و سبب نابودی آنها می شود. بیش از 500 آفت نسبت به یک یا چند آفت کش مقاومت نشان داده اند . بر اثر عدم آگاهی از کاربرد آفت کش های شیمیایی این مواد خطرناک بی رویه و بدون کنترل استفاده می شود. بنابراین، آشکار است که بکارگیری آفت کش های شیمیایی سبب خطرات جدی زیست محیطی می شود که از مهم ترین آن آلودگی منابع آبی می باشد. برپایه همین داده ها در این رساله تلاش گردیده است در حد امکان اندازه گیری باقی مانده دو آفت کش پر کاربرد محصولات کشاورزی در رودخانه های مهم استان زنجان(قزل اوزن،ابهر رود و زنجان رود) جهت بررسی میزان آلودگی آنها در دوره زمانی چند ماهه انجام گیرد. با توجه به نتایج به دست آمده، بقایای سموم آفت کش آلی فسفره دیازینون و کلرپایریفوس در آب رودخانه های قزل اوزن، ابهر رود و زنجان رود و نهرهای انحرافی منشعب قابل ردیابی است و با استفاده از تکنیک کروماتوگرفی لایه نازک، میزان غلظت باقی مانده آفت کش ها، در مقاطع زمانی گوناگون اندازه گیری و مورد بررسی و تجزیه قرار گرفته شده است. طبق نمونه برداری های انجام شده در رودخانه قزل اوزن در روز نخست پس از سمپاشی، مقدار غلظت آفت کش باقی مانده دیازینون و کلرپایریفوس در تمامی ایستگاه های نمونه برداری، بیش از حد استاندارد آب آشامیدنی می باشد و میزان غلظت باقی مانده آفت کش دیازینون و کلرپایریفوس با گذشت زمان با کاهش همراه است و در دو ماه پس از سمپاشی باقی مانده ای از آفت کش دیازینون و کلرپایریفوس در آب رودخانه قزل اوزن برای اندازه گیری مشاهده نشد.

افزایش مصرف مواد غذایی بویژه محصولات کشاورزی ، کشاورزان را بر آن داشته که برای دستیابی به محصولات بیشتر تلاش فراوانی نمایند.آفات و بیماریهای نباتی همه ساله سبب ایجاد خسارات بیشماری به کشاورزان میشود، آفت کشهای شیمیایی با اثرات سریع در کنترل حشرات و آفات مختلف بکار می روند . همین ابزار های شیمیایی در اکوسیستم هایی که در آن بکاربرده شده اند تغییراتی ایجاد کرده و آنها را به شدت آلوده می نمایند.آفت کشها وارد آب ، اتمسفر و خاک و از این طریق وارد زنجیره غذایی شده و تأثیر قابل توجهی دراکوسیستم کشاورزی ، منابع آبهای زیرزمینی ، محصولات باغی و زراعی می گذارند و بدنبال تهیه ، انبارسازی و آلوده شدن مواد غذایی مختلف وارد بدن انسان و سایر موجودات زنده میشوند .در این مطالعه با توجه به وجود ماهی در سبد مصرف جمعیت های انسانی ساکن منطقه، بدلیل تهیه ارزان و دردسترس بودن آن، مطالعه وجود مقادیر سموم دیازینون و کلرپایریفوس در دو گونه ماهی آزاد رودخانه ای و کپور در رودخانه قزل اوزن و زنجانرود در استان زنجان، با استفاده از روش کروماتوگرافی لایه نازک با کارایی بالا ، hptlc ، مورد اندازه گیری و بررسی قرار گرفت. دراین پژوهش نشان داده شد که بدلیل دستیابی آسان وگستردگی بکارگیری سموم آفت کشهای دیازینون و کلرپایریفوس، مسمومیت ناشی از آن نیز از همه انواع دیگر مسمومیت با آفت کشها شایع تراست. بدلیل راحتی نفوذ و ترکیب این آفت کشها با مولکولهای پروتئینی جانوران منجمله ماهیان ودر نهایت انتقال آن به انسان، لزوم بازنگری درشیوه های دفع آفات کشاورزی وبکارگیری این سموم توسط ارگانهای مروج کشاورزی و کشاورزان و روستاییان، به آنان متذکر میگردد. نتایج بررسی مقادیربدست آمده مشخص می نماید که، ماهی گونه آزاد رودخانه ای به سبب تکرار دفعات سمپاشی با آفت کش کلرپریفوس آلودگی بیشتری از خود نشان می دهد که این مسئله بایستی مورد توجه دست اندرکاران محیط زیست و کشاورزی قرار گیرد. دراین تحقیق تمامی دادههای آماری و نمودارها با استفاده از نرم افزار spss نسخه 17 تهیه گردیده است.

چکیده ندارد.