بتول نوری شهاب شهیدانی
انقلاب مشروطیت فصل مهّمی در تاریخ تحّولات سیاسی – اجتماعی ایران به شمار می رود طی این دوره بسیاری از مفاهیم و باورهای سنتی که سالیان دراز در عرص? سیاست و اجتماع ایرانی حاکمیت داشت جای خود را به مفاهیم نوینی چون آزادی ،مشروطه ، قانون ومجلس داد.انقلاب مشروطیت تبلور جریان اصلاح طلبی بود که از دوره فتحعلی شاه قاجار آغاز، در دور? ناصرالدین شاه عمق و شتاب یافت و سرآنجام در دور? مظفرالدین شاه به سال 1324 ه.ق/1906م به بارنشست . افراد و گروههای مختلف، رویکرد متفاوتی به این فرایند داشتند. محمد علی شاه به عنوان ولیعهد قبل از مشروطه و اولین پادشاه مشروطه در ایران از جایگاه ویژه ای در تحوّلات این عصر برخوردار است. اگر چه وی دور ? ولیعهدی خود را در دارالسلطنه تبریز یعنی یکی از مهمترین مراکز آزادیخواهی ایران سپری کرد اما با جانشینی بجای مظفرالدین شاه در تهران حضور یافت. محمدعلی شاه پس از صدور فرمان مشروطه نقش های متفاوتی در برابر نظام جدید ایفا نمود ، ابتدا از مشروطیت حمایت کرد و خود اجازه صدور فرمان مشروطه را از پدرش، مظفرالدین شاه گرفت اما چندی بعد به علل و دلایلی مختلف به مخالفت با مجلس و نظام نوین اقدام کرد که در نهایت مخالفت های وی به دشمنی و انهدام مجلس آنجامید .محمدعلی شاه با به توپ بستن مجلس استبداد را به ایران وتهران بازگرداند که در این راه روسها وی را یاری بسیار دادند. هر چند توانست تعدادی از آزادیخواهان را کشته و بسیاری را تبعید نماید ونیز با اعلام مجلس صوری قصد فریب مردم را داشت اما مردم تهران زیر بار نرفته و به مبارزه با محمد علی شاه ادامه دادند. مردم تهران با اقداماتی از قبیل: بستن مغازه ها و دکاکین، پخش شبنامه ها که در روشن کردن افکار عمومی بسیار حائز اهمیت بود به مبارزه با استبداد ادامه دادند. تعدادی از مردم تهران نیز با بست نشینی در صحن حضرت عبدالعظیم (ع) و پناه بردن به بعضی از سفارتخانه ها اعتراض خود را نسبت به حکومت محمدعلی شاه نشان دادند. طبقات مختلف اجتماعی تهران از جمله روحانیون، بازرگانان وحتی شاعران و نویسندگان تهران در خاتمه دادن به عصر استبداد صغیر تلاش های مجدانه ای نمودند که در نهایت با کمک و همراهی سایر مردم ،آزادیخواهان بر محمدعلی شاه و دولت مستبدش پیروز گشتند و بار دیگر آزادی را به ایران بازگردانده و محمد علی شاه را از کشور اخراج نمودند. کلید واژه:استبداد صغیر ،انقلاب مشروطه ،مجلس ،تهران ،محمد علی شاه ،انجمن
بتول نوری محسن احدنژاد
چکیده ندارد.