بعد از وقوع انقلاب مشروطه، به دلیل ناتوانی دولتهای آن انقلاب، در حفظ نظم، امنیت و وحدت داخلی کشور، بسیاری از بانیان انقلاب مشروطه، از دستاوردهای آن سرخورده شده و درصدد استقرارحکومتی مطلقه و قدرتمند در ایران برآمدند. از جمله این افراد تقی زاده بود که درسال 1915 کمیته برلنی ها را با جمعی از اندیشمندان ایرانی در برلن آلمان تشکیل داد. این کمیته در راستای تلاش برای ایجاد حکومتی مطلقه و قدرتمند، با انتشار مجلات و روزنامه هایی چون کاوه، ایرانشهر و فرنگستان فعالیتهایی را آغاز کرد. اما با از هم پاشیده شدن کمیته، اعضاء آن به ایران بازگشتند. بازگشت اینان با ظهور رضاخان در عرصه سیاسی و نظامی کشور مقارن شد. رضاخان بعد از کودتای 1299 ه ش، توانسته بود با بدست گرفتن منصب وزارت جنگ، و ایفای نقشی تاثیر گذار، به اوضاع آشفته کشور سروسامان دهد، این روشنفکران هم با مشاهده اقدامات رضاخان درصدد برآمدند تا با حمایت از او، زمینه انقراض قاجاریه و استقرار حکومتی قدرتمند را در ایران به وجود آورند بنابراین برلنی ها با ایجاد ائتلاف میان گروههای هم عقیده خود، حزب تجدد را به عنوان ابزاری برای رسیدن به هدف خود ایجاد کردند. ظهور این حزب جدید در آن دوره، سرمنشا تحولات فراوانی گردید که از جمله آنها می توان به حمایتاین حزب از انتقال سلطنت، از خانواده قاجار به پهلوی اشاره کرد که سرانجام هم توانست مجلس پنجم را برای تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی قانع کند. علاوه براین، حزب تجدد نقشی اساسی در تعیین خط مشی های کلی سیاستهای حکومتی رضاخان داشت به طوری که رضاخان بعد از رسیدن به سلطنت بسیاری از برنامه های حزب تجدد از جمله جدایی دین از سیاست، ایجاد ارتش منظم و آموزش دیده، اسکان عشایر و .... را به مرحله اجرا در آورد. لازم به ذکر است که بعد از تشکیل حکومت رضاخان، حزب تجدد عملا منحل گردید اما اکثر اعضاء آن همچون تیمورتاش، داور ، تدین، فروغی و ... توانستند با به دست گرفتن منصبهای مهم کشوری و لشکری، به بسیاری از برنامه های حزب تجدد در قالب حکومت پهلوی جامه عمل بپوشانند و علاوه بر این همین اعضاء حزب تجدد با در اختیار گرفتن مهمترین مناصب حکومتی در حکومت رضاشاه، نقش اصلی و تعیین کننده در ثبات سیاسی و اقتصادی حکومت پهلوی اول ایفا نمودند و عاملی مهم در تحکیم قدرت و ثبات رضاشاه شدند و این نکته ای است که در اکثر پژوهشهای تاریخی صورت گرفته در مورد حکومت رضاخان و حزب تجدد، نادیده انگاشته شده و به آن توجه کافی نشده است بنابراین در این تحقیق سعی برآنست که با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، که یکی از تکنیکهای روش تحقیق تاریخی است، روند شکل گیری حزب تجدد و اقدامات و تاثیرات آن را در دهه پایانی حکومت قاجاریه و پهلوی اول، با تکیه بر شخصیتهای برجسته این حزب مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.

چکیده پیدایش فرقه ها و شاخه های جدید از ادیان قدمتی برابر با تاریخ تمدن بشری دارد. موقعیت جغرافیایی و سیاسی کشورهای مسلمان مخصوصاً در حوزه غرب آسیا و شمال آفریقا سبب شده تا از دوران باستان پیروان ادیان گوناگون در کنار هم زندگی کرده و برحسب شرایط سیاسی و حکومتی در دوره های مختلف تاریخی هریک از ادیان دچار افت و خیز شوند. مخصوصاً ایران که همواره مستعد پرورش و ظهور ادیان، فرقه ها و مکاتب جدید بوده و پیدایش نمونه-های بسیار از قبیل ادیان میترائیسم، زرتشتی، مانویت، مزدکیسم و... و یا قدرت گیری مذهب نسطوری در دوره ساسانی در ایران و عراق و همچنین ادیان دیگر در دوره های مختلف تاریخی شاهدی بر این مدعاست. پس از حمله اعراب و ظهور دین مبین اسلام نیز به همین ترتیب شاخه های جدیدی از مذاهب تحت تأثیر اعتقادات باستانی وآموزه های نو بوجود آمد. در مورد چگونگی شکل گیری مذهب تشیع و رواج آن عقاید گوناگونی اظهار شده است ولی آنچه بدیهی و آشکار است علاوه بر تأثیرات مختلف آن از ایرانیان، بالندگی این مذهب در ایران و محدود بودن تعداد پیروان آن در مقایسه با جمعیت سنی مذهب در ایران قبل از استیلای صفویان است. در یمن و مکه و هندوستان و عراق کنونی و قفقاز و مصر و... نیز تشیع فراز و نشیب هایی داشته و جمعیت شیعی دربعضی از این نواحی امروزه نیز تعداد قابل توجهی را تشکیل می دهد. طبعاً بدلیل کمبود نسبی منابع ، پژوهش در این مورد مشکل تر می نماید. از آن جایی که بسیاری از حکومت های محلی نیز برای اعلان استقلال سکه ضرب کرده اند توجه به این سکه ها می تواند نکات مبهمی از تاریخ را که در منابع مکتوب کمتر به آن ها اشاره شده بازگو نماید. حمله مغول با وجود وحشی گری ها و خرابی های بسیار ببار آورده، پیامدهای مثبتی هم بدنبال داشت که نمونه آن اوج آزادی مذهبی پس از اسلام بدلیل تسامح مذهبی مغولان در حوزه حکومتی آن ها از آسیای میانه تا سوریه و آناتولی در این دوره بود. علاوه بر مذهب تسنن، آموزه هایی از مذاهب شمنی و بودایی که سوغات مغولان بود همراه با آزادی مسیحیان و یهودیان جامعه را دارای تنوع دینی بسیاری کرده بود. در چنین شرایطی مذهب تشیع نیز فرصت خودنمایی و تاثیر گذاری بر طبقه حاکم مغولان یافت تا حدی که توانست سلطان محمد اولجایتو را نیز پیرو خود سازد. شعایر مذهبی شیعی در سکه های اسلامی مربوط به پیروان شیعه اسماعیلی، زیدی، دوازده امامی و حتی افرادی که یا مدعی دروغین امامت آخرالزمان بوده (یا خود را به آن منسوب می کرده اند) می باشد و مواردی از آن ها در دوره مورد بررسی توسط حکومت های محلی حاشیه دریای خزر (مازندران)، حاکمان یمن ،ایلخانان، حاکمان محلی در آناتولی، سربداران، قراقویونلوها، مشعشعیان و... ضرب شده اند.بررسی سکه ها فصل تازه ای در مطالعات سیاسی و مذهبی هرکدام از این سلسله باز کرده و منابع جدیدی را در اختیار پژوهشگران قرار داد. برای اولین بار در این پژوهش سکه ها نشان دادند که تشیع اولجایتو برخلاف گفته اکثر منابع تا زمان مرگش پایدار بوده و علاوه بر آن در این رساله برای اولین بار سکه های خاندان آل صفی معرفی شده-است.زمانی که بالاخره صفویه قدرت یافته و شیعه درکشور ایران رسمی شد فصلی نو در تاریخ مذاهب اسلامی جهان اسلام گشوده شد و مخصوصاً تاثیر بسزایی برآینده کشورهای حوزه ایران تاریخی و فرهنگی و مناطق همجوار گذاشت.

ایران به دلیل موقعیت استراتژیک و نقش واسطه ای که بین شرق و غرب ایفا میکرده است از گذشته تا کنون مورد توجه دولت شهرهای ایتالیا بوده است.از دوره ایلخانان به بعد تجار ایتالیایی به خاطر منافع اقتصادی و نفعی که در تجارت داشتند روابط تجاری خود را با ایران اغاز کردندانان از طریق دشت قبچاق دریای سیاه و اناتولی ابریشم و ادویه و سایر تولیدات شرقی را به اروپا انتقال دادند و در عین حال به تجارت برده از دشت قبچاق به مصر از طریق اناتولی پرداختند.این روند تجاری در دوره تیموری هم ادامه داشت و در دوره ترکمانان به اوج خود رسید.به طوریکه از زمان اوزون حسن تجار ایتالیایی انحصار تجاری تجارت ابریشم را در دست گرفتند.

جنگ های صلیبی به مجموعه جنگ های فرسایشی و حملات پی در پی سپاهیان مسیحی غرب اروپا در طی دو سده از 490 ه..ق تا 691ه.ق 1096 م تا 1291 م به شرق اسلامی، گفته می شود. هر چند در خصوص علل و زمینه ها و نتایج و مراحل تاریخی جنگ های صلیبی آثار و کتاب های تحقیقی زیادی نوشته شده است، اما در پژوهش حاضر هدف ما نه پرداختن به جنگ های صلیبی، بلکه بررسی دیدگاه و نوع مواضع مورخان معاصر عراق و شام طی قرون، 5 تا 7 ه.ق در مورد جنگ های صلیبی است که بخشی از تاریخ نگاری خود را به این رویداد تاریخی اختصاص داده اند. مسأله پژوهش حاضر این است که مورخان مسلمان معاصر با جنگ های صلیبی در عراق و شام در مورد این رویداد تاریخی دارای چه شناخت و معرفتی بوده اند و دیدگاه های آنها متأثر از چه عوامل و زمینه هایی بوده و چه بخش هایی از این رخداد تاریخی را در آثار تاریخ نگاری خود منعکس ساخته اند. . در آستانه ی جنگ های صلیبی و هم زمان با قرن پنجم هجری، سرزمین های شام و عراق کانون اختلافات فرقه ای و مذهبی بود و فضای آکنده از بغض و کینه میان فرق مختلف، از جمله شیعه و سنی، شکاف بزرگی در سرزمین های اسلامی به وجود آورد. با توجه به آشفتگی اوضاع جهان اسلام، مورخان مسلمان هم عصر با این رویداد، به این جنگ ها به عنوان یک حادثه ی درجه دوم و فرعی نگاه می کردند، چرا که مهمترین مسئله در اندیشه ی آنها پرداختن به همان نزاع های فرقه ای بوده است. مورخان مسلمان هم عصر این رویداد مهم، در آثار خود به طور پراکنده و به شکلی توصیفی، به شرح یک سری اقدامات نظامی و لشکرکشی های دو طرف در این جنگ ها پرداخته اند و مهمترین انگیزه ی آنان نیز، از آوردن اخباری پیرامون این نبردها، منعکس کردن پیروزی های ممدوحان خود در آن برهه از زمان بوده است.

اسماعیلیان به عنوان یک جماعت مسلمان شیعی پس از شیعیان دوازده امامی بودند ،که برانتظار ظهور قریب الوقوع مهدی که با آمدن خود حکومت عدل را در جهان گسترش خواهد داد تمرکز یافته بود. بر اساس این عقیده در نیمه ی قرن سوم/نهم اسماعیلیان جنبش انقلابی بر ضد خلافت عباسی، به راه انداختند و داعیان این جنبش اسماعیلی از مغرب در شمال آفریقا تا ما وراءالنهر در آسیای مرکزی به فعالیت مشغول بودند.دراین زمان تحولات مهمی در مرکز قدرت خلافت عباسی در عراق و نیز سرزمینهای تحت سلطه ی آنها رخ داد،از جمله ی آنها سلطه ی غلامان ترک در دستگاه خلافت و افزایش قدرت نظامی آنها که منجر به ضعف خلافت و روی کار آمدن حکومتهای نیمه مستقل در ایالتهای مشرق خلافت عباسیان بود. اما فعالیت داعیان اسماعیلی در سرزمینهای شرقی به خصوص ایران قبل از شکل گیری خلافت فاطمیان در مصر آغاز گردید و با روی کار آمدن سامانیان فعالیتهای داعیان آنها در منطقه ماوراءا لنهر و خراسان بزرگ گسترش یافت . به طوری که داعیان فاطمی از نیمه قرن چهارم هجری تدریجا به واسطه فعالیت های مستمری که داشتند توانستند در بین دیوانیان سامانی نفوذ کرده و حتی برخی از امرای سامانی را هم به خود متمایل سازند. اما دیری نپایید که این روند به واسطه اقدامات علمای سنت و اتحاد آنها با امرای نظامی حکومت سامانی و در نهایت گرایش به سمت سیاست های مذهبی خلافت، شرایط سختی برای فعالیت ها و دعوت فاطمیان ایجاد شد که در نهایت به تعقیب و پیگرد آنها از طرف حکومت سامانی منجر گردید. به جهت تداوم چنین شرایط و حتی سخت تر از آن در دوره غزنوی که میراث دار بخش هایی از قلمرو سامانیان در ماوراءالنهر وخراسان شدند، وضعیت برای تداوم فعالیت های داعیان اسماعیلی وفاطمی تنگ تر شد. که نتیجه آن زیر زمینی و پنهانی شدن روزافزون فعالیتهای داعیان در قلمرو غزنوی و گسترش آن در ناحیه های شمالی ماوراءالنهر گردید

ایالت های اران، شیروان و گرجستان در شمال رود ارس واقع اند و پس از اردوکشی های تیمور در اواخر قرن هشتم به گرجستان و استقرار ترک ها در آنجا، اسلام در این نقاط غلبه یافت. وجود مسیحیانی که در زمینه تجارت سرآمد بودند در کنار مسلمانان زمینه تناقض و کشمکش را بین دولت ها به وجود آورد. در واقع نزدیکی قفقاز جنوبی به مناطق مسیحی نشین بهانه لازم برای لشکرکشی های دولت های مسلمان تیموری، ترکمانان و صفویه را به این بخش فراهم نمود و زمینه جنگ ها و کشمکش ها بین دولت های مرکزی ایران با شروانشاهان را سبب شد. از سوی دیگر قفقاز به دلیل موقعیت سوق الجیشی و همچنین قرار گرفتن در مسیر تجاری شرق و غرب و قرار گرفتن در کنار بنادر دریایی مورد توجه تیمور و دولت های ترکمان و صفویه قرار گرفت. در واقع بیشترین علت توجه این دولت ها به این مناطق علاوه بر موقعیت سوق الجیشی، کشت کالای گران قیمتی چون ابریشم و تولید محصولات کشاورزی بود که صدور آنها به اروپا سود سرشاری را نصیب خزانه دولت ها می کرد. این روند تجاری در دوره تیموری ادامه داشت و در دوره ترکمانان به اوج خود رسید؛ طوری که از زمان اوزون حسن تجار اروپایی و در دوره صفوی تجار ارمنی که بیشتر مسیحی بودند تجارت ابریشم را به دست گرفتند. رونق اقتصادی منطقه، زمینه رشد فرهنگی آن را نیز فراهم نمود و به ظهور علما و شعرای قفقازی کمک کرد چنانچه در دربارهای ایرانی و عثمانی حضور علمای شیروانی و گرجی مایه رونق محافل علمی و فرهنگی این کشورها شد. در این پژوهش برآنیم اولا اهمیت اقتصادی منطقه قفقاز جنوبی را روشن ساخته و عوامل زمینه سازی که توجه دولت های وقت را به خود جلب کرد و نتایج حاصل از آن را مورد بررسی قرار داده از طرف دیگر مناسبات سیاسی و اجتماعی مسیحیان و مسلمانان و تأثیر قفقاز به خصوص مناطق اران و شیروان و گرجستان را در اقتصاد، سیاست و فرهنگ ایران این دوره بسنجیم.

آغاز شکل گیری مناسبات حکومتهای مسیحی قفقاز با مغولان به زمان هجوم اول مغولان ، قبل از حمله هولاکو به ایران برمی گردد. این روابط بعد از حمله هولاکو به ایران و تشگیل حکومت ایلخانان شکل جدی تری به خود گرفت. به دلیل روابط خصمانه بین حکومتهای مسیحی ارامنه و گرجیان با دولتهای اسلامی خوارزمشاهیان و ممالیک مصر ، این حکومتهای محلی به دنبال متحد قدرتمندی در برابر دشمنانشان بودند. لذا به سوی ایجاد روابط با مغولان متمایل شدند. ایلخانان نیز برای پیشبرد مقاصد خود و مقابله با امرای دشت قبچاق خواهان برقراری ارتباط با حکومتهای محلی ارامنه و گرجیان بودند. این اقتضائات سیاسی باعث نزدیکتر شدن هر چه بیشتر ایلخانان با حکومتهای ارامنه و گرجیان و گسترش مناسبات سیاسی و اقتصادی بین دو طرف شد. مسئله اصلی در این پژوهش بررسی زمینه ها وچگونگی مناسبات سیاسی و اقتصادی ایلخانان با ارامنه و گرجیان و تبیین ابعاد و نتایج این مناسبات است. شکل گیری مناسبات ایلخانان با ارامنه و گرجیان ، متاثر از تحولات سیاسی ، اقتصادی و مذهبی منطقه بود. مغولان دارای تسامح مذهبی بودند و با مذاهبی که ادعای سیاسی نداشته رفتار مسالمت آمیزی در پیش می گرفتند. از سوی دیگر ، حکومت مغولان از ابتدای شکل گیری ، وجهه بازرگانی و تجاری داشت . منطقه قفقاز نیز به علت موقعیت سوق الجیشی و پل ارتباطی سیاسی و اقتصادی شرق و غرب و نیز تولید انواع اقلام بازرگانی مانند ابریشم برای ایلخانان اهمیت فراوانی داشت. مجموعه این عوامل باعث نزدیکی و شکل گیری هرچه بیشتر مناسبات سیاسی و اقتصادی ایلخانان با حکومتهای مسیحی منطقه گردید که این مناسبات باعث شد پیوندهای فرهنگی بین مردم ایران و آنها تقویت گردد و ایلخانان در جنگ با التین اردو از شانس بیشتری برخوردار باشند و در تجارت نیز موفقیت هایی را به دست بیاورند .

از مهمترین ویژگی های دوره ماقبل سلجوقی ونماد حکومت در جهان اهل سنت و موقعیت و جایگاهی در شهرهای مکه و مدینه و تلاش برای مدیریت کاروان های حج و مسافت و محدودیت های قدرت مالی و نظامی انجام اقدامات رفاهی و عمرانی در مسیرهای حرکت کاروان های حج بازسازی مسیر مکه، اهدای پول و خلعت به خاندان های با نفوذ مکه و مجاوران خانه خدا، حفر چاههای آب در مسیر مکه و بالاخره فرستادن جامه کعبه به صورت سالیانه در دوره سلجوقی.

چکیده ندارد.

هر چند انقلاب مشروطه ایران از ابعاد مختلف مورد پژوهش محققین داخلی و خارجی قرار گرفته است اما موضوع ائتلاف گروه های موثر درانقلاب ، بررسی علل و ریشه های ائتلاف آنان، بحثی است که تاکنون به طور عمیق مورد بررسی قرار نگرفته است، هر چند به طور پراکنده در برخی از منابع به منافع اقتصادی و ایده های مشترک دو گروه تجددخواهان و روحانیون مشروطه خواه در ایجاد ائتلاف اشاره مختصر گردیده ، اما جا دارد که این موضوع به تفصیل شرح داده شود.