در اکوسیستم های جنگلی، تجزیه لاشبرگ مهمترین راه ورود عناصرغذایی به خاک می باشد و قابلیت در دسترس بودن عناصرغذایی خاک به میزان زیادی ناشی از پویایی عناصرغذایی و تجزیه لاشبرگ در جنگل می باشد. این تحقیق با هدف ارزیابی پویایی عناصرغذایی و تجزیه لاشبرگ در حالت های انفرادی و ترکیبی در جنگل طبیعی راش و توده های خالص و آمیخته توسکای ییلاقی و نوئل با استفاده از روش litterbag به مدت 400 روز در منطقه لاجیم انجام گرفت. در این مطالعه کیسه لاشبرگ ها (با ابعاد 20×30 سانتی متر و روزنه دو میلی متر) با چهار تکرار و در فواصل زمانی 60، 120، 180، 270 و 400 روز جمع آوری شده و اندازه گیری نرخ تجزیه و ترکیبات شیمیایی لاشبرگ ها نظیر نیتروژن، کربن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، منگنز و لیگنین انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که مقادیر عناصرغذایی در لاشبرگ های مختلف فرق می کند. فواید افزودن لاشبرگ پهن برگان با کارکردهای مختلف به سوزن های نوئل، بر نرخ تجزیه سوزن ها تاثیر مثبت گذاشته بود. در مقابل، اثر سوزن های نوئل بر نرخ تجزیه لاشبرگ پهن برگان، فقط در مورد لاشبرگ راش مثبت بود. همچنین ترکیب لاشبرگ های راش و نوئل در رویشگاه نوئل خالص، تاثیر مثبت معنی داری در حد نهایی تجزیه هر دو نوع لاشبرگ گذاشته بود. از نقطه نظر پویایی عناصرغذایی، ترکیب لاشبرگ ها در رویشگاه نوئل خالص، تاثیر مثبتی بر پویایی عناصرغذایی سوزن های نوئل گذاشته بود. به طوری که این اثرات در مورد غلظت های نیتروژن، فسفر، پتاسیم و منیزیم مثبت، در مورد غلظت های لیگنین و منگنز بی اثر و در مورد غلظت کلسیم منفی بود. به علاوه ترکیب لاشبرگ ها منجر به بروز آثار مثبت در آزادسازی نیتروژن و لیگنین سوزن های نوئل شده بود که این امر می-تواند در تجزیه سریع تر سوزن های نوئل موثر باشد. در پایان سال اول تجزیه، در رویشگاه نوئل خالص غلظت های فسفر، کلسیم و منیزیم همبستگی مثبتی با نرخ تجزیه داشتند درحالی که در رویشگاه نوئل آمیخته، نیتروژن، کلسیم و منیزیم این همبستگی را نشان دادند. در هر دو رویشگاه، لیگنین و نسبت های c:n و lignin:n همبستگی منفی معنی داری با نرخ تجزیه داشتند. غلظت های عناصرغذایی لاشبرگ ها در رویشگاه آمیخته نسبت به خالص بیشتر بود. میزان غلظت های عناصرغذایی در لاشبرگ های نوئل، افراپلت و راش به صورت ca>n>p>mg>k>mn و در توسکا به صورت n>ca>p>mg>k>mn بود. شاخص hfa در خصوص گونه های راش و نوئل و همچنین توسکا و نوئل در رویشگاه های خودشان مثبت بود. ارزیابی خصوصیات شیمیایی خاک نشان داد که پارامترهای ph و کاتیون های قابل جذب کلسیم، پتاسیم و همچنین غلظت نیتروژن در رویشگاه نوئل آمیخته بیشتر از نوئل خالص بود.

افزایش گازهای گلخانه ای منجر به تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی شده و آثار زیان باری بر حیات انسان بر روی کره زمین گذاشته است. دی اکسید کربن عمده ترین گاز گلخانه ای است که تراکم آن در اتمسفر در اثر فعالیت های انسانی، روند گرم شدن کره زمین را افزایش داده است. ترسیب کربن در پوشش درختی، گیاهی و خاک های تحت آن ساده ترین و به لحاظ اقتصادی عملی ترین راهکار ممکن جهت کاهش کربن اتمسفری محسوب می گردد. لذا این پژوهش به منظور بررسی توانایی و ظرفیت ترسیب کربن پوشش درختی، پوشش علفی و خاک در بزرگراه خرم آباد- اندیمشک (پل زال) انجام گردید. جهت دست یابی به اهداف مورد نظر، دو ترانسکت به فاصله 90 متری از همدیگر به صورت عمود بر بزرگراه پیاده شد که در هر کدام از ترانسکت ها 8 پلات مربعی شکل به فواصل 1، 30، 50 و 70 متری از همدیگر پیاده شد. همچنین در مجاورت این ترانسکت ها زمین عاری از پوشش درختی و گیاهی انتخاب شد. در داخل هر پلات کربن ترسیب شده در پوشش درختی، پوشش علفی و خاک (عمق 0 تا 30 سانتی متری) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد مقدار کربن ترسیب شده به ترتیب افزایش فاصله از بزرگراه در درختان به ترتیب 104.30، 41.15، 33.76 و 29.01 تن در هکتار، در پوشش علفی به ترتیب 49.03، 155.36، 82.43 و 113.03 تن در هکتار، در خاک به ترتیب 32.17، 39.82، 47.37 و 47.80 تن در هکتار و در خاک خالی از پوشش گیاهی 6.19 تن در هکتار بود. بنابراین براساس نتایج بدست آمده می توان اذعان داشت که درختان بیشترین ترسیب کربن متصاعد شده از اگزوز وسایل نقلیه گذری از بزرگراه داشته اند. همچنین نتایج ترسیب کربن کل نشان داد که پوشش علفی، بیشترین ترسیب کربن را داشته اند.

با توجه به اهمیت فوق العاده جنگل های شمال (هیرکانی) کشور چه از نظر اکولوژیک و چه از نظر مسائل اقتصادی-اجتماعی و همچنین تأثیرات فراوان جاده های جنگلی بر این میراث گران بها، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی میزان تطابق جاده های موجود در بخش گرازبن جنگل خیرود با توان اکولوژیک منطقه با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) انجام گرفت. در این راستا پس از بررسی های متعدد و طبق اطلاعات موجود، چهار معیار و 11 زیرمعیار تعیین و در قالب پرسش نامه بین متخصصین توزیع شدند تا برای اولویت بندی بین معیار های مختلف به آن ها وزن داده شود تا درجه اهمیت هر معیار در تعیین توان منطقه محاسبه شود. وزن دهی به روش مقایسه زوجی انجام شد. برای محاسبه وزن نهایی این عوامل از نرم افزار expert choice و برای تهیه و تلفیق نقشه های مورد نیاز از نرم افزار arc gis 10 استفاده شد. نتایج نشان داد که معیارها به لحاظ اهمیت و وزن نهایی، به ترتیب عبارت اند از فیزیوگرافی (409/0)، پوشش گیاهی (210/0)، خاک (195/0) و زمین شناسی (187/0). با تلفیق این عوامل نقشه توان تهیه، و مشخص شد که 166 هکتار از سطح این بخش دارای توان اکولوژیک خوب، 452 هکتار دارای توان متوسط و 383 هکتار هم جز طبقه فاقد توان قرار دارد. در بخش گرازبن دو جاده اصلی ساخته شده وجود دارد و یک مسیر جاده نیز طراحی شده است. جاده r1 که از قسمت پایین دست (جنوبی) گرازبن می گذرد دارای دو انشعاب است که مسیر اول در مرز پارسل های حمایتی قرار دارد. این جاده اغلب از مناطق فاقد توان عبور می کند. در حالی که جاده r2 که مانند کمربندی در وسط بخش گرازبن قرار دارد، تطابق بیش تری با توان اکولوژیک منطقه دارد. جاده طراحی شده (r3) علی رغم تطابق بیش تر با مناطق با توان خوب در انتهای مسیر خود از لکه ای فاقد توان می گذرد که لازم است در صورت امکان تغییراتی در مسیر آن اعمال شود.

این مطالعه با هدف بررسی اثرات اکولوژیکی احداث جاده¬های جنگلی در ذخیره¬گاه جنگلی بادام کوهی (amygdalus scoparia) زرین¬آباد دهلران انجام گرفته است. بعد از انتخاب مکان مناسب برای نمونه¬برداری سه ترانسکت در جهت عمود بر محور جاده و در دو طرف آن پیاده شد. در هر ترانسکت چهار قطعه¬نمونه مربعی شکل (10×10 متر) که به فواصل یک، بیست، هشتاد و دویست متر از جاده قرارگرفته بودند، انتخاب شدند. همچنین فاصله بین ترانسکت¬ها 90 متر بود. جهت دستیابی به هدف مطالعه، در داخل هر قطعه¬نمونه مشخصه¬های رویشی درختان نظیر ارتفاع، قطر برابر سینه، تعداد در هکتار و تجدید حیات درختان ثبت شدند. برای بررسی خاک، در داخل هر قطعه¬نمونه تعداد پنج نمونه خاک از عمق0-30 سانتی¬متری برداشت و با هم مخلوط کرده تا یک نمونه ترکیبی بدست آید. اندازه¬گیری پارامترهای خاکی ( نظیر هدایت الکتریکی، اسیدیته، وزن مخصوص ظاهری، بافت، کربن آلی، ازت و c/n خاک) در آزمایشگاه انجام گرفت. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم¬افزار spss و pcord انجام شد. نتایج حاکی از آن بود که جاده¬سازی روی متغیر قطر درختان در فواصل یک و بیست متری از جاده اثر معنی¬داری منفی در سطح اطمینان 95 درصد داشته است. همچنین در مورد اثر جاده¬سازی روی متغیر تاج پوشش فقط در فاصله یک متری اثر معنی¬دار منفی (05/0p <) مشاهده گردید. یافته¬های تحقیق درخصوص متغیر ارتفاع درختان نشان داد که در فواصل یک و هشتاد متری از جاده اختلاف معنی¬داری در سطح اطمینان 95 درصد وجود داشته است. همچنین در فاصله یک متری از جاده اثرات منفی روی مشخصه¬های تراکم و تجدید حیات درختان مشاهده گردید (05/0p <). همچنین متغیرهای کربن آلی، ازت و c/n خاک در فاصله یک متری با فواصل بیست، هشتاد و دویست متری از جاده اختلاف معنی¬داری را در سطح اطمینان 95 درصد نشان دادند. هر چند که بیشترین مقدار این متغیرها در فاصله بیست متری از جاده مشاهده گردید (به ترتیب 68/1%، 21/0% و 28/8 ). با افزایش فاصله از جاده میزان هدایت الکتریکی کاهش (86/0 دسی زیمنس بر متر) و اسیدیته خاک افزایش (72/6) یافته بود که البته این تغییرات معنی¬دار نبودند. همچنین تاثیر جاده¬سازی روی متغیرهای ذرات تشکیل¬دهنده خاک و وزن مخصوص ظاهری خاک بی¬تاثیر بود. همچنین نتایج حاصل از آنالیز چند متغیره pca نشان داد که فاصله از جاده روی پارامترهایی مانند ارتفاع، تاج پوشش، قطربرابرسینه، کربن آلی و ازت بیشترین تأثیر را گذاشته است. در کل وجود جاده¬های جنگلی از ملزومات مدیریت عرصه¬های جنگلی بوده و لازم است که در اجرا و پیاده¬سازی پروژه¬های جاده¬سازی جنبه¬های محیط زیستی با استفاده از ابزارها و متدهای موجود مورد ارزیابی قرار گیرند.

امروزه اهمیت ذخایر جنگلی در حفظ تنوع بیولوژیکی (تنوع گیاهی و جانوری) از یکسو و از سوی دیگر انقراض تعداد زیادی از گونه های مهم گیاهی و جانوری مورد توجه زیادی قرار گرفته است. برای ذخیره گاه جنگلی فندقلو نیز با توجه به ارزش زیستی بالا و وجود تخریب و تجاوز، بررسی راهکارهای مناسب به منظور جلوگیری از این تخریبها کمک شایانی به حفظ و احیا این ذخیره گاه جنگلی نموده و انجام این تحقیق را ضروری می نماید.