نام پژوهشگر: احمد فضلی نژاد

مدارس دارالعلم شیراز از آغاز اتابکان تا پایان صفویه
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1389
  کیوان مددی   محمد علی رنجبر

از زمان سقوط دیلمیان فارس(448هـ.ق) تا ورود اتابک قراچه ساقی به فارس(502هـ.ق) یک دوره 50 ساله آشوب وغارت و نا امنی برشیراز حاکم بود، از این تاریخ به بعد امنیت نسبی بر شیراز بر قرار شد و تجارت و کشاورزی رونق یافت. نهضت مدرسه سازی آغاز و شیراز وارد یک روند توسعه تدریجی به مدت دو قرن تا پایان حکومت اتابکان سلغری گردید. دراین دوره شیراز دارای گروهی متنفذ و قدرتمند از خاندان اهل علم ،اشراف و دبیران دوره دیلمیان بود که هم چنان قدرت و اعتبار و نفوذ اجتماعی خود را دراین اعصار حفظ کردند. تعداد زیادی از عالمان و اندیشمندان به شیراز مهاجرت کردند و در ایجاد فضای علمی و فرهنگی شیراز در سده های ، ششم ، هفتم و هشتم تاثیر فراوانی گذاشتند،که نتیجه آن در عرصه علم و عرفان و ادب بسیار با اهمیت بود. با تشکیل حکومت آل اینجو و آل مظفر، شیراز به عنوان پایتخت این دو سلسله به اوج توسعه علمی و ادبی خود رسید. شیراز از سده ششم به بعد به یکی از شهرهای بزرگ تجاری تبدیل شد . گروه های مختلف اصناف بوجود آمدند که در تحولات اجتماعی و سیاسی شیراز تاثیر گذار بودند . گسترش طبقات اجتماعی با رشد طبقات صوفیه ونفوذ آنها همراه بود. این نفوذ با یک چرخش بزرگ در نگرش آنها از عرفان زاهدانه شیخ عبداله خفیف به عرفان عاشقانه و مداراگرایانه شیخ روزبهان همزمان بود. ایجاد این فضا، با تشکیل حکومت ایلخانیان، سقوط عباسیان و حوزه نفوذ دینی آنها، موجب شکوفایی فرهنگی قرن هفتم و هشتم و دارالعلمی شیراز گردید. با تصرف فارس توسط تیموریان، شیراز به یک شهر تابعه تبدیل شد.دست به دست شدن مکرر شیراز توسط شاهزادگان تیموری وسپس قراقویونلوها و آق قویونلوها، شرایط بی ثبات سیاسی و اقتصادی بر شیراز حاکم وموجب رکود علمی گردید که تا پایان عصر صفویه بجز در مقاطع کوتاهی در پایان سده نهم و آغاز سده دهم ودوره حکومت امامقلی خان ادامه داشت. در این دوره شیراز جاذبه خود را برای طالبان علم از دست داد ، موجی از مهاجرت دانشمندان بومی نیز آغاز و موجب افول جایگاه علمی آن شد.

بررسی تحولات تاریخی دوره ی اسلامی شهرستان کُهگیلویه براساس متون، اسناد و کتیبه ها
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  صدرالله حجازی   علی رضا عسکری چاوردی

مطالعات تاریخی و باستانشناختی نشان می دهد، منطقه کُهگیلویه محل استقرارهای بشری پیش از تاریخ بوده است و سرآغاز دوره تاریخی این سرزمین را همزمان با حکومت ایلامیان می دانند، البته آثار به دست آمده از ابنیه ها و مکان های تاریخی نقاط مختلف این منطقه حاکی از این است که این منطقه قبل از ورود آریایی ها دارای سکنه و تمدن بوده است. اختلاف میان قبایل ایلامی، باعث به وجود آمدن چرخه های سیاسی شد و هخامنشیان موقعیت را در منطقه به دست گرفتند، در این دوره، منطقه کُهگیلویه با نام «پارسوماش» به عنوان جایگاه هخامنشیان، نقش ویژه ای داشت. به دستور اردشیر بابکان و به یاد فرزندش «شاپور»، این خاک «سرزمین شاپور» (بلاد شاپور) نام گرفت. دوران پس از ساسانی پُر است از حوادث میان اعراب و ایرانیان و خلفا و صفاریان و آل بویه، تن خسته ی این منطقه، شاهد اختلافات و کشمکش های زیادی بوده است، در دوره حکومت های صفاریان و آل بویه نواحی کُهگیلویه از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. منطقه کُهگیلویه به عنوان یکی از ایالات پارس در دوره های باستان در حدفاصل دو منطقه فارس و خوزستان واقع بوده است. این منطقه به استناد متون جغرافیایی، اسناد و بررسیهای میدانی انجام شده، نشان می دهد که در هریک از دوره های تاریخی به ویژه عصر اسلامی تغییرات و تحولاتی داشته و رویدادهای دو منطقه همجوار یعنی فارس و خوزستان بر آن تأثیر گذاشته است. در عصر اسلامی یکی از مُهمترین تحولات ساختاری در جغرافیای تاریخی این منطقه، این است که با استقلال موقعیت مکانی این حوزه تحت عنوان کُهگیلویه، رویدادها در چارچوب ساختارهای محلی، یعنی ایلات و قبایل قابل تبیین است. در این دوره، درگیریهای صفاریان و آل بویه، اختلافات میان سلجوقیان و نبردهای آنها با اسماعیلیان، تمرکز آل مظفر در کُهگیلویه و دوران حاکمیت تیموریان و آق قویونلونها بر این منطقه باعث ایجاد کشمکش هایی در حاکمیت شد. همچنین، نقش ایالتی منطقه کُهگیلویه در ارتباط بین مرکز و بنادر جنوب در دوره صفویه و شکل گیری شهر دهدشت، انتخاب بهبهان به عنوان مرکز این ایالت در دوره های افشاریه و زندیه و سرانجام تغییرات ساختارهای سیاسی و انتقال مرکز قدرت به دهدشت و یاسوج در دوره قاجاریه و پهلوی از جمله مواردی است که الگوهای منتج از تحلیل مواد این تحقیق حاصل شده است.

بحران های جانشینی عصر صفوی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  جواد حبیبی اصل   محمدعلی رنجبر

حکومت صفوی(1135-907) یکی ازحکومتهای ایرانی است ،که تاثیرماندگاری را ازخودبرجای گذاشت.این حکومت دارای ساختار سلطانی بودکه باتکیه برقبایل قزلباش شکل گرفت،یکی ازمسائلی که دولت صفوی درتاریخ دویست بیست هشت ساله خود با آن مواجه بوده است. مسئله بحران جانشینی پادشاهان صفوی است، بحران جانشینی به مجموعه حوادثی که پس ازمرگ پادشاه برسرتصاحب تاج وتخت اتفاق می افتادگفته میشود.از آنجا که درجامعه ایرانی پادشاه پیوند دهنده همه ساختار سیاسی قدرت بود ایجاد خلاء درجایگاه حاکمیت سبب بروز بحران جانشینی می شد .دردوره اول حکومت صفوی که نظامی سلطانی ملوک الطوایفی متحد بود.تنش میان قبایل قزلباش وتنش میان قزلباشان وتاجیکان علل اصلی بروز بحران جانشینی بود.با اصلاحات عباس اول(1038 -996) وافول قدرت قزلباشان حرم قدرت زیادی یافت ونقش اصلی را در بروز بحرانهای جانشینی دوره دوم به عهده گرفت . این پژوهش برآن است تا به بررسی بحرانهای جانشینی دوره صفوی علل وپیامدهای آن از آغاز سلطنت صفویان ( 907 )تا سقوط این سلسله (1135) بپردازد.

مالیات در عصر صفوی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  زهرا بحرینی   محمدعلی رنجبر

در این پژوهش که با هدف شناخت کامل و همه جانبه از مالیات ها به عنوان بخش مهم و موثر درآمد دولت صفوی صورت گرفته است، پس از بیان پیشینه ی تاریخی مالیات و اهمیت آن در برهه های تاریخی به مبحث اصلی و موردنظر، یعنی مالیات در عصر صفوی و انواع مختلف آن پرداخته شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مالیات های متعددی در عصر صفوی وجود داشت که برای سازماندهی آن ها تشکیلات و نظام مالیاتی برقرار بود. به طور کلی این مالیات ها به دو دسته ی مالیات های ارضی و غیر ارضی تقسیم می شدند.

نقش وزارت جنگ در حوادث میان کودتای 1299 تا 1304 هجری شمسی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  عیسی کشاورزی   احمد فضلی نژاد

نقش وزارت جنگ در رویدادهای بین سال های کودتای 1299 تا 1304 هجری شمسی از اهمیت زیادی برخوردار است. ازجمله ی این رویدادها می توان به: کودتای 1299 هجری شمسی، سرکوبی نیروهای گریز از مرکز مانند میرزا کوچک خان جنگلی، کلنل پسیان، شیخ خزعل و غیره، دخالت در مجلس شورای ملی چهارم و جدال با کابینه های آن، مداخله در انتخابات مجلس شورای ملی پنجم و در نهایت تلاش برای خلع قاجارها از سلطنت اشاره کرد

رابطه ی ایلخانان مغول با سادات
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1394
  فریده نیک بخت   احمد فضلی نژاد

سرزمین ایران از دیرباز محل زندگی اقوام و گروه های مختلف با ادیان و عقاید مختلف بوده است که در دوره های متفاوت تاریخ این سرزمین، مناسبات متفاوتی با یکدیگر داشته اند. از جمله ی این گروه ها سادات بودند که به دلایل متفاوت از قرون اولیه ی اسلامی وارد ایران شدند. این گروه به دلیل وابستگی خانوادگی به پیامبراسلام(ص) مورد احترام مردم ایران قرار داشتند. اما هجوم قوم مغول در قرن هفتم هجری به ایران، بسیاری از روابط را تغییر داد و زندگی سادات نیز مانند سایر مردم ایران، وارد مرحله ی جدیدی شد. این پژوهش می کوشد تا فراز و نشیب ارتباط میان سادات و ایلخانان در دوره های مختلف حکومت ایلخانان را با تکیه بر روش کتابخانه ای و استفاده از منابع دست اول و پژوهش های جدید بررسی کند.

«شخصیت و اسطوره ی کی خسرو در متون تاریخی ایران دوره ی اسلامی تا عصر حاکمیت مغول»
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - پژوهشکده ادبیات 1394
  فاطمه شهبازی   احمد فضلی نژاد

کی خسرو فرزند سیاوش هشتمین پادشاه کیانی و یکی از محبوب ترین پادشاهان اساطیری ایران است. در اوستا از او به عنوان یکی از پهلوانان و شاهان بزرگ یاد شده و بسیار مورد تکریم است. در متون پهلوی او یکی از یاوران سوشیانت ـ موعود زرتشتی ـ است. داستان کی خسرو یکی از طولانی ترین و پرفراز و نشیب ترین داستان های شاهنامه است. او یکی از محبوب ترین شخصیت های شاهنامه و فردوسی است چرا که عادل، فرزانه، خردمند و پیروز است به این ترتیب فردوسی او را در حد یک پیامبر، پادشاه و پهلوان، بزرگ داشته است. کی خسرو به یاری پهلوانان بزرگ ایران زمین بر تورانیان غلبه می کند و بزرگترین دشمن ایران، افراسیاب را به انتقام مرگ پدرش از میان می برد. در پایان نیز کی خسرو از مقام خود کناره می گیرد و ناپدید می شود و این اوج فرزانگی اوست. در متون تاریخی دوره ی اسلامی نیز کی خسرو پادشاهی است که چهره ای پیامبر گونه دارد. تقریبا تمام متون این دوره شرح یکسانی از پادشاهی او دارند و بر نبردش با افراسیاب به خون خواهی پدرش سیاوش تاکید دارند، او را بانی آبادانی سرزمین ایران در شصت سال فرمانروایش دانسته اند. در متون تاریخی دوره ی مغول بر خون خواهی کی خسرو از تورانیان و کناره گیری اش از پادشاهی تأکید شده است؛ همچنین هجوم مغولان از سرزمین های شرقی به قلمرو ایران، یادآور هجوم تورانیان است. از این متون چنین برمی آید که مغولان خود را در جایگاه تورانیان می دیده اند. جنگاوری مغولان علاقه ی آن ها را به متون و شخصیت های اسطوره ای و حماسی و بر این اساس ترویج آن ها را توجیه می کند؛ چنانکه غازان فرمانروای ایلخانی با کی خسرو مقایسه شده است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی و مقایسه ی شخصیت کی خسرو در متون تاریخی دوره ی اسلامی و نقش او در تاریخ حماسی و اسطوره ای ایران می پردازد.

نهضت اصلاح گرایی دینی دراروپا و نقش آن در تشکیل دولتهای ملی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز 1381
  احمد فضلی نژاد   عبدالرسول خیراندیش

این رساله ، تحقیقی پیرامون سیر تحولات اصلاح طلبانه دینی دراروپا با تکیه بر نهضت پروتستان و نقش آن در ایجاد دولتهای ملی و قدرتمند می باشد. هدف این رساله نیز بررسی میزان تاثیر پذیری رویدادها و دگرگونی های سیاسی و اجتماعی از گرایشهای مذهبی است.