به منظور بررسی و مقایسه تاثیر منبع کنترل و جنسیت بر سازگاری کلی، فردی و اجتماعی دانش آموزان، نمونه ای مشتمل بر 296 دانش آموز (133 پس و 163 دختر) سال دوم متوسطه، به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای ساده انتخاب شدند و داده های مورد نیاز از طریق اجرای مقیاس منبع کنترل درونی-بیرونی راتر و پرسشنامه شخصیتی کالیفرنیا ‏‎(ctp)‎‏ بدست آمد. بر این اساس سه سوال تحقیقاتی مورد بررسی قرار گرفت که عبارتند از: 1- آیا منبع کنترل و جنسیت موجب تفاوت معنی دار در سازگاری کلی دانش آموزان می گردد؟ 2- آیا منبع کنترل و جنسیت موجب تفاوت معنی دار در سازگاری فردی دانش آموزان می گردد؟ 3- آیا منبع کنترل و جنسیت موجب تفاوت معنی دار در سازگاری اجتماعی دانش آموزان می گردد؟ جهت بررسی سوالات فوق از روش تحلیل واریانس دو طرفه استفاده شد. آزمون تحلیل واریانس دو طرفه در ارتباط با سوال اول نشان داد که منبع کنترل در سازگاری کلی دانش آموزان به طور معنی داری تاثیر دارد و تفاوتها در سطح ‏‎(p<0/0001)‎‏ معنی دار است. به طوریکه دانش آموزان دارای منبع کنترل درونی سازگاری بهتری از خود نشان دادند. همچنین نتایج تحلیل نشان داد که تفاوتهای جنسی در سازگاری کلی در سطح ‏‎(p=0/005)‎‏ معنی دار است و دختران نسبت به پسران سازگاری بالاتری از خود نشان دادند. آزمون تحلیل واریانس دو طرفه در ارتباط با سوال دوم نشان داد که تفاوت بین میانگینهای نمره سازگاری فردی با توجه به منبع کنترل در سطح ‏‎(p<0/0001)‎‏ معنی دار است. بدین معنی که دانش آموزانی که دارای منبع کنترل درونی بودند سازگاری فردی بالاتری از خود نشان دادند. همچنین نتایج نشان دهنده تفاوتهای جنسیتی در سازگاری فردی بود. بطوریکه در سطح ‏‎(p=0/045)‎‏ تفاوتها معنی داری نشان داد. بدین معنی که دختران سازگاری فردی بالاتری نسبت به پسران از خود نشان دادند. نتایج حاصل از انجام تحلیل واریانس حاکی از آن بود که جنسیت و کنبع کنترل تاثیر تعاملی بر سازگاری فردی نداشت. تحلیل واریانس دو طرفه در ارتباط با سوال سوم نشان داد که متغیر منبع کنترل به طور معنی داری در سازگاری اجتماعی دانش آموزان تاثیر می گذارد ‏‎(p<0/0001)‎‏. بدن معنی که دانش آموزان با منبع کنترل درونی سازگاری اجتماعی بالاتری از خود نشان دادند. نتایج نشان دهنده تفاوتهای جنسیتی در سازگاری اجتماعی بود که تفاوتها در سطح ‏‎(p=0/004)‎‏ معنی دار بود. به طوریکه دختران سازگاری اجتماعی بالاتری از خود نشان دادند. تاثیر تعاملی جنسیت و منبع کنترل بر روی نمرات سازگاری اجتماعی مورد ملاحظه قرار گرفت و تعامل معنی دار بدست نیامد. به طور کلی از یافته های تحقیق می توان نتیجه گیری کرد که هر یک از متغیرهای منبع کنترل و جنسیت در سازگاری کلی، فردی و اجتماعی دانش آموزان تاثیر معنا دار می گذارد و تاثیر تعاملی جنسیت و منبع کنترل در نمره های سازگاری کلی، فردی و اجتماعی معنادار نیست.