سلسله زیاری یکی از سلسله هایی بود که در قرون اولیه اسلامی با شعار دینی و قومی اقدام به گسترش سرزمین خود کردند. پایه گذار این سلسله، از دو سو (پدر و مادر) به قدرتهای نسبتا خوشنام تاریخ متصل بود. نسب نامه آنها به پادشاهان قبل از اسلام می رسید و همچنین از نظر مذهبی دنباله رو علویان بودند. از این سلسله در طی حدود 154 سال (475-319) لااقل شش امیر به حکومت رسیدند. در این پایان نامه به بررسی زمینه های پیدایش، آغار حکومت، اوج و پایان حکومت همراه با مبانی و ماهیت این سلسله پرداخته ایم. این پایان نامه از شش فصل تشکیل شده است. فصل نخست درباره اوضاع جغرافیایی و پیشینه تاریخی منطقه گرگان و طبرستان بعنوان مرکز اصلی حکومت این خاندان است. فصل دوم به زمینه های مذهبی و سیاسی حکومت زیاریان اختصاص داده شده، یکی از این زمینه های در حکومت علویان طبرستان و گیلان است. فصل سوم بررسی سیر تاریخی آغاز، اوج و انحطاط حکومت زیاریان است. دراین فصل به گونه ای توصیفی-تحلیلی به بررسی سیر حوادث، رویدادها وجنگها پرداخته شده است. فصل چهارم درباره ماهیت حکومتی افراد این سلسله و مبانی مشروعیت آنها از نظر حکومتی می باشد. ماهیت حکومت آنها به دو بخش ماهیت فکری و ماهیت اقتصادی ومبانی مشروعیت به مشروعیت دینی، اجتماعی، سیاسی و مشروعیت اخلاقی-فردی تقسیم شده است. فصل پنجم در مورد ساختار اقتدار آل زیار می باشد ک در آن چارچوب حکومتی و اجزای تشکیل دهنده قدرت سیاسی و نظامی آنها از بالاترین فرد تا مراتب پایین بررسی شده است. فصل ششم به روابط این خاندان با دستگاه خلافت و حکومتهای همسایه اختصاص یافته، دوستی ها، کدورتها، مکاتبات و ارسال هدایا، در این قسمت بررسی شده است. در پایان به نتیجه گیری از این مباحث اختصاص داده شده است. امیران این سلسله گرچه در آغاز داعیه استقلال داشتند، اما در شرایط زمانه آنها را وادار کرد تا با خلفای عباسی از در مصالحه درآیند. از نظر دینی اگرچه در آغاز مخالف عباسیان بودند، اما امیران بعدی مذهب عباسیان را پذیرفتند و حتی به حمایت از آن برخاستند. بعضی از امیران این سلسله به دلیل تربیت خاصی که در کودکی دیده بودند و شرایطی که در جامعه آن زمان فراهم شده بود. مردانی فاضل وعلم دوست بودند و با جلب و حمایت از دانشمندان و اهل علم توانستند خدمتی بزرگ به علم و فرهنگ و هنر ایران بکنند.