شهادت شهود به عنوان یکی از ادله اثبات دعوی از حیث حیات موثر خود دراثبات دعاوی دو دوره یا فرایند را طی می نماید تا مثبت ادعایی باشد. دوره اول مرحله تشکیل و تحصیل موجودیت در پناه مقررات قانونی است و البته نه بدین معنی که در همین زمان واجد اثر اثباتی است بلکه از آن جهت که صرفا تحقق می یابد . دراین دوره چنانچه این دلیل از آثار و قلمرو اثباتی غیرقابل انکار سایر ادله نظیر اسناد معتبر مصون بماند، تحقق فعلی در مراحل بعد و اثنا دادرسی مفید به فایده خواهد بود. این مقطع بعنوان فرآیند ایجادی دلیل شهادت و تحت عنوان قلمرو ثبوتی قابل گفتگو است ، نوع نگاه تاریخی جامعه به این دلیل ، عدم قابلیت معارضه با اسناد معتبر و اقرار ، و اینکه در تحقق آن از حیث احراز اعتبار شاهد ، ده شرط و از حیث اعتبار شهادت، چهار خصوصیت مهم قانونی را لازم دارد تا بعنوان دلیل مثبت دعوی بتواند قابل استناد باشد، محورهای اساسی مباحث این بخش است . دومین دوره حیات دلیل شهادت مرحله کاربردی آن در دادرسی و نحوه جریان آن در این مقطع است . در این مقطع که به قلمرو اثباتی در بخش دوم تعبیر شده ، جریان ورود و بررسی قضایی این دلیل در حوزه اثبات دعوی و فرآیند اثرگذاری آن مورد بحث قرار گرفته است . شهادت در این مرحله نیز در میان انبوهی از الزامات قانونی قرار دارد. گذار از این الزامات محدودکننده باز هم به معنی تحقق اثر اثباتی مورد نظر نیست . پس از گذشتن از مراحل سخت احراز صلاحیت شهود و ادای گواهی توسط آنان ، همه چشمها به تشخیص دادگاه دوخته شده است . دادگاه در تشخیص ارزش آنچه بعنوان شهادت نزد او ادا شده مختار و مبسوط الید است و بنا به شیوه و سیاق خود و نیز معیارهایی که مورد اشاره قرار گرفته به ارزیابی ان می پردازد و چنانچه آن را واجد شرایط قانونی و غیرمعارض با ادله مافوق آن یعنی اقرار و اسناد یافت بنابر مودای آن حکم لازم را صادر می نماید.