اخلاق از موضوعات مهمی است که فلاسفه، متکلمین و به خصوص عرفا آثار گرانقدری از خود برای سعادت انسانها در این زمینه به یادگار گذاشته اند که در این میان آثار عطار از ارزش والایی برخوردار است . او قالب داستان را برای طرح مسایل اخلاقی انتخاب کرده، و با زبان ساده و سمبلیک ، فضایل و رذایل اخلاقی را که سعادت و شقاوت انسان در گرو عمل به آنهاست بیان کرده است . حکایت های کوتاه و آموزنده اخلاقی که چاشنی بخش اشعار اوست خواننده را سخت تحت تاثیر قرار می دهد و او را از سرزمین تاریکی ها به سوی روشنایی ها هدایت می کند. عطار اعتقاد دارد که با دو بال شرع و عشق می توان به قله سعادت و کمال دست یافت . سالک با عشق ورزی به جمال حق، که روزگاری خلوت نشین حرم خاص او بوده است می تواند به پاک ساختن وجود خود از سیاهی بدیها و روشن ساختن آن به نور نیکی ها نایل آید. چند صباحی که انسانی از وطن اصلی خود دور شده و گرفتار قفس تنگ دنیا گشته است باید حقیقت وجود خود را که لطیفه ربانی است ، از آلوده شدن به صفات بد دور نگه دارد تا دوباره صدرنشین حرم کبریا گردد. او از هر فرصتی برای نکوهش صفات بد و تشویق انسانها برای آراسته شدن به صفات نیک استفاده می کند و با بیان حکایت های مختلف که شخصیتهای آن سمبلیک و بیشتر از افراد نامدار است ، نیکوکاران و بدکاران را در معرض قضاوت خوانندگان قرار می دهد تا از سرنوشت آنها عبرت گیرند و راهی که منجر به سعادت می شود انتخاب نمایند.