نام پژوهشگر: چنگیز مولایی

بررسی متن پهلوی مهر، ماه و خورشید نیایش
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  شقایق کاتبی   چنگیز مولایی

نیایش در لغت به معنی دعا، نماز و ستایش است و در اصطلاح نام پنج دعا به نام خورشید، مهر، ماه، آب و آتش است که هرکدام از آنها در موقعی از روز یا ماه خوانده می¬شوند. نخستین نیایش به ستایش خورشید اختصاص دارد و به همین لحاظ خورشید نیایش خوانده می¬شود. خورشید نیایش هر روز سه بار در صبح و ظهر و عصر خوانده می¬شود. دومین نیایش به ستایش مهر تخصیص یافته و مهر نیایش خوانده شده است. مهر نیایش هم مانند خورشید نیایش هر روز سه بار در صبح و ظهر و عصر پس از خورشید نیایش خوانده می¬شود. سومین نیایش به ستایش ماه اختصاص دارد و ماه نیایش خوانده می¬شود. ماه نیایش در هر ماه سه بار خوانده می¬شود. نخست در وقتی که هلال ماه دیده می¬شود، دوم وقتی که ماه کامل است، سوم وقتی که دوباره روی به کاهش گذاشته است. در یشتها نیز، سه یشت مخصوص این ایزدان است که بخشی از یشت هر ایزد در نیایش مربوط گنجانده شده است. مثلاً تمام خورشید یشت در نیایش اول (بند10تا17) و ماه یشت در نیایش سوم (بند2تا9) نقل شده است. متن نیایشها به زبان اوستایی است و به زبان فارسی¬میانه و سنسکریت ترجمه و تفسیر شده است. نیایشها تاکنون به زبانهای انگلیسی، آلمانی و فرانسه ترجمه و تفسیر شده است. از میان نیایش¬های یادشده، بررسی و ترجمه متن پهلوی خورشید و مهر و ماه نیایش موضوع رساله حاضر است. در بخش اول متن پهلوی سه نیایش عیناً از کتاب زند خرده¬اوستا، ویراسته دابار ارائه شده است. در بخش دوم متون یاد شده پس از بررسی دقیق، بر اساس روش مکنزی حرف¬نویسی و آوانویسی و به فارسی ترجمه شد. بخش سوم مشتمل بریادداشتهایی است که در خصوص دلایل تصحیح متن پهلوی، اختلاف ترجمه حاضر با ترجمه محققان متقدم و نکاتی که از لحاظ دین¬شناسی و زبان¬شناسی حائز اهمیت هستند، فراهم شده¬اند. در بخش چهارم واژه نام? بسامدی سه نیایش مذکور تدوین شده است.

شرح لغات و ترکیبات و اعلام "درواسپ یشت"
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1393
  لیلا خلیلی   چنگیز مولایی

یشت نهم اوستا، معروف به درواسپ یشت، یکی از سرودهای کهن اوستایی است که شعرای دینی مزدیسنان آن را در ستایش و نیایش درواسپ، ایزد بانوی موکل بر نگهداری و مراقبت چار پایان، سروده اند. این یشت مشتمل بر 7 کرده و 33 بند است. موضوع گزارش حاضر بررسی لغات و ترکیبات و اعلام این یشت است که در دو بخش تنظیم شده است. در بخش نخست گزارش پس از استخراج تمامی لغات درواسپ یشت و ذکر صورت های صرفی و حالات دستوری، ستاک واژه ها به همراه معانی و اشتقاق آن ها شرح داده خواهد شد. همچنین بازمانده الفاظ در زبان های ایرانی میانه و زبان فارسی دری ذکر خواهد گردید و بسامد لغات در متون همراه با شواهد اوستایی بیان خواهد گردید. بخش دوم رساله، به شرح اعلام ذکر شده در متن یشت نهم اختصاص دارد. در شرح اعلام از گزارش های متون اوستایی، متن های دوره میانه و منابع اسلامی به ویژه شاهنام? فردوسی، تاریخ بلعمی، مجمل التواریخ و القصص استفاده خواهد شد.

بررسی فرهنگ اوستایی-پهلوی اویم ایوک
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1383
  سیده زهرا میرطالبی   چنگیز مولایی

فرهنگ اوستایی- پهلوی «اویم ایوک» یکی از کهن ترین فرهنگ هایی است که در ایران دربار? شرح و توضیح لغات اوستایی به پهلوی تاًلیف شده امّا از زمان تاًلیف و گرد آورند? آن اطلاعی در دست نیست، با این همه به احتمال زیاد همانند دیگر متون پهلوی، تدوین آن در سدهً سوم و چهارم هجری صورت گرفته است. در این فرهنگ،کلمات و در مواردی جملات اوستایی با ترجم? آنها به پهلوی ذکر شده‎ است. در حال حاضر از این فرهنگ چهار دستنویس در دست است که از این میان دو نسخه اهمیت بیشتری دارند: m51b و k20. این فرهنگ توسط پژوهشگرانی مورد بررسی قرار گرفته و به زبان های فرانسه و انگلیسی ترجمه شده است. آخرین تصحیح فرهنگ اویم متعلق به رهام اشه است. او در سال 2009 میلادی متن ویراسته و آوانویسی شده فرهنگ را به همراه ترجمه انگلیسی آن در موسسهً خاور شناسی ک.ر. کاما در بمبئی منتشر کرد. فرهنگ اویم ایوک به لحاظ در برداشتن واژه ها و جملات اوستایی که در متون اوستایی دور? ساسانی موجود بوده، لیکن امروزه از بین رفته اند و نیز به لحاظ احتوای بر تعدادی از اصطلاحات زبان شناسی در خور توجه است. از این لحاظ ارائه متنی تصحیح شده و ترجم? آن به فارسی برای استفاد? دانشجویان و پژوهشگران زبان های ایرانی ضرورت تام دارد، رسال? حاضر برای نیل به این هدف انجام شده است. در گزارش حاضر ابتدا متن اوستایی-پهلوی فرهنگ از روی متن ویراسته شد? اشه نقل، سپس متن بر اساس فصول مختلفی که بدان تقسیم شده، مورد بررسی قرار گرفت. به این ترتیب که در هر فصلی نخست آوانوشت واژه های اوستایی و در برابر آن حرف نویسی و آوانویسی برابرنهادهای آنها به پهلوی و هم چنین ترجم? فارسی آنها آمده است. در پایان کار دو واژه نام? اوستایی و پهلوی و به دنبال آن صورت خطی واژههای اوستایی و پهلوی ناخوانده و صورت پازند برخی واژه ها آمده است.

بررسی ادبیات شقاهی گویش لری باوی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1393
  یاسمن رضایی   محمد حسن جلالیان چالشتری

ادب شفاهی مجموعه ای از سرودها، داستانها، شعرها، مثل ها، لطیفه ها و ... است. این عناصر در عین داشتن ریش? مشترک انسانی و ملی در هر منطقه، نشانی خاص از آن منطقه را با خود دارند. از این رو ثبت و ضبط این آثاردر قالب منطقه ای که به آن تعلق دارند دارای اهمیتی بی اندازه است. چنان چه این آثار به طور کامل از بین بروند، جنبه های بررسی نشد? فراوانی از ویژگی های مختلف سرزمین ایران را با خود نابود می کنند. لذا مکتوب کردن این موارد شفاهی به روش علمی و قابل استفاده در تمام رشته های مرتبط بی نهایت پراهمیت می نماید. چنانچه اگر عالمان سده های پیشین آثاری همچون داستانهای کلیله و دمنه و یا روایت های خداینامه ها نپرداخته بودند، امروز چیزی از آنها باقی نمی ماند. متون شفاهی دربردارند? اطلاعاتی هستند که در علوم مختلفی از جمله انسان شناسی، جامعه شناسی، دین پژوهی، پژوهش های ادبی و... نقش کلیدی دارند. به علاوه این متون به دلیل قدیمی بودن، کلمات و حالت های دستوری محجور زبانی را که به آن بیان می شوند در خود دارند. این رساله به ثبت و بررسی متون شفاهی با تکیه بر جنب? گویشی در گویش لری باوی می پردازد. گویش لری باوی گویشی است که در سرزمین باوی بدان تکلم می شود. این گویش زیرشاخ? گویش های ایرانی نو جنوب غربی است. گویش باوی در دست? لری جنوبی شاخ? کهگیلویه ای جای دارد. در حال حاضر گویش لری باوی به سرعت در حال فراموشی است. مهاجرت روزافزون مردم به شهرستانهای اطراف، جایگزینی روزافزون واژگان گویشی با واژگان فارسی معیار از جمله عوامل این نابودیست. همچنین قرار گرفتن در کنار صنعت عظیم نفت و گاز گچساران که باعث ورود افراد از جاهای مختلف کشور و حتی خارج از کشور به منطقه شده است از دیگر عوامل بسیار تاثیرگذار است. زیرا مردم منطقه را وادار به استفاده از گویشی نزدیک به فارسی معیار می کند. بعلاوه باویان در صورت حضور شخصی از جامع? زبانی دیگر از گویش خود تا جای امکان از گویش خود استفاده نمی کنند در نتیجه این گویش روز به روز در حال فراموشی است.

بررسی فرهنگ اوستایی-پهلوی اویم ایوک
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1393
  زهرا میرطالبی   چنگیز مولایی

فرهنگ اوستایی- پهلوی «اویم ایوک» یکی از کهن¬ترین فرهنگ¬هایی است که در ایران دربارۀ شرح و توضیح لغات اوستایی به پهلوی تاًلیف شده امّا از زمان تاًلیف و گرد آورندۀ آن اطلاعی در دست نیست، با این همه به احتمال زیاد همانند دیگر متون پهلوی، تدوین آن در سدهً سوم و چهارم هجری صورت گرفته¬است. در این فرهنگ،کلمات و در مواردی جملات اوستایی با ترجمۀ آنها به پهلوی ذکر شده‎¬است. در حال حاضر از این فرهنگ چهار دستنویس در دست است که از این میان دو نسخه اهمیت بیشتری دارند: m51b و k20. این فرهنگ توسط پژوهشگرانی مورد بررسی قرار گرفته و به زبان های فرانسه و انگلیسی ترجمه شده است. آخرین تصحیح فرهنگ اویم متعلق به رهام اشه است. او در سال 2009 میلادی متن ویراسته و آوانویسی شدة فرهنگ را به همراه ترجمة انگلیسی آن در مؤسسهً خاور شناسی ک.ر. کاما در بمبئی منتشر کرد. فرهنگ اویم ایوک به لحاظ در برداشتن واژه¬ها و جملات اوستایی که در متون اوستایی دورۀ ساسانی موجود بوده، لیکن امروزه از بین رفته اند و نیز به لحاظ احتوای بر تعدادی از اصطلاحات زبان شناسی در خور توجه است. از این لحاظ ارائه متنی تصحیح شده و ترجمۀ آن به فارسی برای استفادۀ دانشجویان و پژوهشگران زبان های ایرانی ضرورت تام دارد، رسالۀ حاضر برای نیل به این هدف انجام شده است. در گزارش حاضر ابتدا متن اوستایی-پهلوی فرهنگ از روی متن ویراسته شدۀ اشه نقل، سپس متن بر اساس فصول مختلفی که بدان تقسیم شده، مورد بررسی قرار گرفت. به این ترتیب که در هر فصلی نخست آوانوشت واژه¬های اوستایی و در برابر آن حرف نویسی و آوانویسی برابرنهادهای آنها به پهلوی و هم چنین ترجمۀ فارسی آنها آمده است. در پایان کار دو واژه¬نامۀ اوستایی و پهلوی و به دنبال آن صورت خطی واژه¬های اوستایی و پهلوی ناخوانده و صورت پازند برخی واژه¬ها آمده است.

پایداری حافظه بازاندیشی تعزیه(تراژدی) در متن-واقعه های یادگار زریران و داستان سیاوش بر اساس خوانشی سیال از روایت شناسی ساختارگرا
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1393
  شراره باقری   چنگیز مولایی

رولان بارت در تحلیل خود از فرهنگ عامه به خصوص در حوزه ی صنعت پوشاک و مد سوالی این چنین طرح می کند: آیا اغواگرترین نقاط بدن آن نقاطی نیستند که لباس آن ها را نپوشانده است؟ این فضاهای خالی سوژه را همواره به سمت خود کشیده است، سمت و سویی که اغلب بازگشتی از آن نبوده، سمت و سویی که در آن تن میل به ویرانی؛ تباهی و نیستی دارد. آن چه به نام تاریخ عرضه می شود در اصل روایتی تکراری و نااصیل نشأت گرفته از تخیل سوژه های انسانی است. تاریخ مدعیِ دراختیار داشتن تمامی پاسخ ها، خود تبدیل به علامت سوال بزرگی می شود. این تناقض ساختاری وسیع در تاریخ شکاف های زیادی از خود برجای گذاشته، شکاف هایی که اغلب مورخان آن را نادیده گرفته و ادبا در قالب تخیل دفن کرده اند. این شکاف ها هر از چند گاهی به پوسته ی نمادین تاریخ رسمی فشار می آورند و با به چالش کشیدن آن سطح نو و تازه ای از آگاهی را ممکن می سازند. این آگاهی را می توان به زعم نویسنده ی این سطور «تجربه ی مدرنیته» خواند. تجربه ای که در آن زمین پایدار تاریخ ناگهان فروریخته و سوژه با رخدادی تروماتیک روبه رو می شود، رخدادی که دانسته های او را به تعلیق خواهد کشاند، لحظه ای که انسان مدرن را ممکن می سازد، لحظه ای که در آن میل به یافتن پاسخ جای خود را به پرسش دوباره می دهد، آگاهی به مثابه پرسش و پرسش های دیگر.

بررسی فرگرد ?? و ?? وندیداد
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1394
  مریم رحمانی   چنگیز مولایی

اوستا کتاب مقدس زرتشتیان است که از ? بخش به نام های: یسن ها، یشت ها، ویسپرد، وندیداد و خرده-اوستا تشکیل شده است. وندیداد، نسک ?? از اوستای ساسانی و تنها نسکی است که به طور کامل به ما رسیده است. واژ? وندیداد صورت تحریف شد? «وی دو داتَه» به معنیِ «قانون انکار دیو» است. وندیداد از ?? فرگرد یا بخش تشکیل شده است که پژوهش حاضر به بررسی فرگرد ?? و ?? اختصاص دارد.

بررسی ساخت افعال در زبان اوستایی و مقایسه آن با سانسکریت
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز 1381
  مریم انصاری   بهمن سرکاراتی

رساله حاضر شامل دو بخش می باشد : در بخش نخست ، سخن از دستگاه فعل در زبان اوستا ، وجوه افعال و معرفی و دسته بندی آنها از منظر اوستاشناسان بزرگ ، بارتولومه و ویتنی می باشد که در آن بارتولومه ریشه های فعلی را در سی و دو دسته و ویتنی در ده دسته آورده است . اساس کار، در این بررسی براساس دسته بندی ویتنی است . در بخش دوم ، فهرست ریشه های فعلی براساس فرهنگ ایران باستان بارتولومه استخراج شده و براساس دسته بندی ویتنی مرتب گردیده و معادل سانسکریت و همچنین فارسی باستان آن در صورت وجود ذکر شده و برگردان فارسی با در نظرداشتن صورت اوستای ریشه آورده شده در بخش پایانی فهرستی از ریشه های افعال اوستایی آورده شده تا دسترسی به موارد مورد نیاز آسان تر شود.