بیان و شیوه های بیانی در آثار نظامی خاصه در آثار بزمی او چنان گیرایی و شیوایی از خود دارد که خواننده را شگفت زده می کند. و او را با دنیای ناشناختهء زیبائیهایی که در ذهن یک شاعر خلاق می تواند بگنجد آشنا می کند. نظامی را با این وصف می توان شاعر ایده آل دانست که توانسته است نقاشی ها و تصویرسازی های بدیع و به یادماندنی در شعر خود به یادگار بگذارد. در این کار سعی شده است شیوه بیانی شاعر با توجه به تقسیمات اربعه بیان مورد نقد و بررسی قرار گیرد به این نحو که برای هر نمونه از انواع "تشبیه و استعاره و مجاز و کنایه مثالهائی از هفت پیکر ارائه شده و در بعضی جاها بعلت کثرت مثالها، نمونه هائی ذکر شده و بقیه با ارائه شماره صفحه و بیت ارجاع داده شده است و چند نمونه از آن شرح شده است و در جاهایی که نیاز به آوردن اختلاف و نظرها و یا نظرات بدیع و تازه وجود داشته، از بحث درباره آنها در حد مقدور دریغ نشده است . کار به ترتیب تشبیه، استعاره مجاز و کنایه دنبال شده است و سعی گردیده است همه موارد مورد نظر آورده شود با این گفته نگارنده ادعا ندارد که همه موارد را ذکر کرده است و نقایصی در کار وجود خواهد داشت که خوانندگان گرامی با دیده اغماض بدانها خواهند نگریست .