چکیده: سیستم ایمنی اولین خط دفاعی علیه پاتوژن های مهاجم می باشد. گیرنده های شبه toll (tlrs) یکی از گیرنده های سیستم ایمنی ذاتی هستند که پاتوژن های مختلف را شناسایی کرده و به عنوان پل ارتباطی بین سیستم ایمنی ذاتی و اکتسابی عمل می کنند. برای مثال tlr2 به صورت همودایمر، لیپوتیکوئیک اسید باکتری های گرم مثبت را شناسایی می کند اما در شکل هترودایمر با tlr1 و tlr6 به ترتیب در شناسایی لیپو پروتئین ها ی تری آسیله و لیپو پروتئین ها ی دی آسیله نقش دارد. وجود tlrها در دستگاه تولید مثل زنان و عملکرد آن ها در حفظ سلامت این دستگاه بویژه در طول بارداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. یکی از مشکلاتی که سلامت دستگاه تولید مثل را متأثر می سازد بارداری خارج رحمی (ep) می باشد که در آن تخم لقاح یافته خارج از حفره ی رحم لانه گزینی می کند. از آنجا که این لانه گزینی نابجا اغلب در لوله فالوپ (ft) اتفاق می افتد هدف از این مطالعه بررسی میزان بیان ژن tlr2 در لوله های فالوپ و تغییر بیان آن در زنان حامل بارداری لوله ای (ep) بود. نمونه های مورد بررسی در این مطالعه قسمت های مختلف لوله ی فالوپ (ایسم، آمپول و اینفندیبولوم) بود که از زنانی که تحت عمل سالپنژکتومی برای ep و هیسترکتومی قرار گرفتند بدست آمد. به مدت 12 روز پیش از عمل هیسترکتومی هورمون کوریونیک گنادوتروپین انسانی (hcg) به این زنان تزریق شد تا از نظر هورمونی شرایطی مشابه بارداری طبیعی ایجاد گردد که این حالت را اصطلاحا بارداری کاذب می نامند. بدین ترتیب گروه کنترل را زنان با بارداری کاذب و گروه case را زنان با بارداری نابجای لوله ای تشکیل دادند. در این مطالعه ازrt-pcr (revers transcriptase) برای بررسی بیان ژن tlr2 و(real time-pcr) q-pcr جهت مقایسه ی کمی بیان ژن tlr2 در نمونه های مورد بررسی از قسمت های مختلف لوله ی فالوپ (ایسم، آمپول و اینفندیبولوم) در دو گروه case وکنترل و نیز مقایسه ی بیان این ژن در دو گروه استفاده شد. یافته های rt-pcr نشان داد که ژن tlr2 در نواحی ایسم، آمپول و اینفندیبولوم در دو گروه کنترل و case بیان می شود. real time-pcr مشخص کرد که میزان بیان ژن tlr2 در دو گروه کنترل و case، در ناحیه ی آمپول بیشتر از ایسم و اینفندیبولوم و همچنین میزان بیان این ژن در قسمت های مختلف لوله ی فالوپ گروه case نسبت به گروه کنترل کمتر بود. تفاوت زیاد در میزان بیان ژن tlr2 در دو گروه case و کنترل می تواند اشاره به نقش مهم این گیرنده در ایجاد بارداری طبیعی داشته باشد. این امکان مطرح می شود که کاهش بیان ژن tlr2 در لوله فالوپ زمینه را برای ایجاد بارداری لوله ای فراهم می کند.

در یک بارداری نابه جا (ep) جنین نمی تواند خود را به محیط رحم برساند و در جایی خارج از رحم لانه گزینی می کند. در بیشتر بارداری های خارج رحمی این اتفاق در لوله فالوپ می افتد. علت اصلی این نوع بارداری به صورت ناشناخته باقی مانده، اما اغلب در پی آسیب لوله ها رخ می دهد، که ممکن است با عواملی نظیر جراحی های قبلی یا عفونت در این ناحیه، لوله ها کاملا مسدود یا باریک شوند و زمینه را برای وقوع چنین بارداری فراهم کنند. یک سیستم ایمنی فعال، ملزم به نشان دادن واکنش های مناسب علیه انواع عوامل پاتوژن در هر منطقه از بدن می باشد. خانواده ی گیرنده های شبه-toll (tlrs)، خانواده-ای از گیرنده های سیستم ایمنی ذاتی هستند که تا به حال 13 عضو از آنها در پستانداران شناسایی شده است. حضور اعضای این خانواده برای شناسایی عوامل بیماری زا ضروری است. انواع مختلف tlrs، لیگاندهای متفاوتی را شناسایی می کنند. به-عنوان مثال tlr4 عمدتاً لیپوپلی ساکارید باکتری های گرم منفی را شناسایی کرده و باعث فعال سازی مسیرهای پیام رسانی درون سلولی و به دنبال آن پاسخ های التهابی و ایمونولوژیک به عامل بیماری زا خواهد شد. بیان این گیرنده در لوله فالوپ و اندومتر در مقایسه با سرویکس و دیگر مناطق دستگاه تناسلی زنان بیشتر است. هدف از این مطالعه، روشن ساختن این مساله است که آیا سطح بیان ژن tlr4 در وقوع ep دخیل است یا خیر؟ در این مطالعه 2 گروه نمونه بررسی شدند (10 نمونه از هر گروه): گروه مورد مطالعه (case) و گروه کنترل(شاهد). گروه اول زنانی بودند که تحت عمل سالپینژکتومی (برداشتن لوله فالوپ) به دلیل بارداری نابه جای داخل لوله ای (tep) قرار گرفته اند، و گروه دوم از بین زنانی انتخاب شد که لوله های فالوپ سالم داشتند و تحت عمل هیسترکتومی(برداشتن رحم) قرار گرفتند. برای ایجاد شرایط بارداری کاذب در گروه کنترل، از 14روز قبل از هیسترکتومی، به زنان گنادوتروپین جفتی انسان (hcg)، تزریق شد. در این مطالعه بیان ژن tlr4 در قسمت-های مختلف لوله فالوپ، شامل اینفندیبولوم، آمپولا و ایسم با تکنیک rt-pcr بررسی و تکنیک real time-pcr برای بررسی کمی بیان این ژن، در هر دو گروه به کار برده شد. استفاده از rt-pcr نشان داد که ژن tlr4 در هر 3 قسمت لوله فالوپ گروه کنترل بیان می شود اما در گروه tep، بیان این ژن در اینفندیبولوم و آمپولا رخ نداد، اما بیان بسیار جزئی در ناحیه ایسم دیده شد. این یافته ها توسط real time-pcr برای ژن tlr4 تایید گردید. با این تفاوت که بیان آن در نواحی اینفندیبولوم، آمپولا و ایسم گروه tep با تفاوتی بسیار معنادار (p<0.05) با گروه کنترل به ثبت رسید. بر اساس نتایج بدست آمده بیان بسیار ناچیز ژن tlr4 در لوله های فالوپ حامل epمی تواند مطرح کننده نقش اساسی این گیرنده ایمنی، در جلوگیری از وقوع بارداری خارج رحمی باشد.

اندومتریوز به وجود بافت اندومتر (غدد و استروما) به صورت نابجا (خارج از رحم) گفته می شود که نوعی بیماری خوش خیم محسوب می شود و با درد لگنی و ناباروری همراه است .شاید بتوان حلقه گمشده اتیولوژی اندومتریوز را در ایمنی پایه اندومتریوز جستجو کرد که نقش مهمی در ایجاد و رشد این بیماری بر عهده دارد. با وجود اینکه سلولهای اکتوپیک اندومتر توسط سلولهای سیستم ایمنی حفره صفاقی مورد شناسایی قرار می گیرند ولی معمولا تخریب نشده و از سیستم ایمنی فرار می کنند. بنابراین به نظر میرسد که تضعیف و یا تعدیل سیستم ایمنی موضعی در حفره صفاقی از عوامل اصلی رشد قطعات اندومتر در حفره صفاقی بیماران مبتلا به اندومتریوز باشد. ایمنی ذاتی نخستین خط دفاعی بدن در مقابل میکروبها را تشکیل می دهد که مانع از بروز عفونت در میزبان شده و یا آن را کنترل و حذف می نماید. الگوهای مولکولی مرتبط با عامل بیماریزا (pamps) ، مواد میکروبی هستند که ایمنی ذاتی را تحریک می کنند. گیرنده هایی که به این ساختارهای حفظ شده متصل می شوند، گیرنده های شناسایی الگو(prrs) نام دارند و مسئول دریافت حضور میکروارگانیسمها می باشند. tlrها، خانواده ای از گیرنده های شناسایی کننده ی الگو هستند که توسط سلول های درگیر در اولین خط دفاعی میزبان شامل نوتروفیل ها، ماکروفاژها، سلول های دندریتیک، سلول های اپیتلیوم پوستی و موکوسی بیان شده اند و مسئول احساس تهاجم پاتوژنهای خارج سلولی و اندوزومهای داخل سلولی و لیزوزومها هستند. در انسان 10 عضو عملکردی از خانواده ی tlrها شناسایی شده است. امروزه گزارشاتی حاکی از وجود mrna-tlrs در نواحی مختلف دستگاه تناسلی زنانه از جمله اندومتر شده است . اخیراً نیز شواهدی مبنی بر افزایش بیان این گیرنده ها در بافتهای نابجای اندومتر در مقایسه با بافت یوتوپیک مطرح می باشد. با توجه به مطالعات کم انجام شده در این زمینه این مطالعه با هدف تعیین بیان ژن tlr2,tlr3,tlr4 در زنان مبتلا به اندومتریوز انجام شد. در این مطالعه بافت اندومتر زنان مبتلا به اندومتریوز به عنوان گروه eutopic، و بافت ‍cyst اندومتریوز موجود در حفره شکمی به عنوان گروه ectopic ، جزء گروه case بودند. بافت اندومتر زنانی که ابتلا به اندومتریوز نداشته و جهت انجام اعمال الکتیو به بیمارستان مراجعه کرده بودند، به عنوان گروه کنترل (شاهد) استفاده گردید. تعداد نمونه -ها از هر گروه 10 مورد بررسی گردید. در همه نمونه های فوق پس از استخراج rna و ساخت cdna ، نهایتا تمام cdna های ساخته شده با استفاده از پرایمرهای tlr2,3,4 در دماهای خاص خود pcr شده و در دستگاه الکتروفورز روی ژل برده شد و پس ازrun ژل با کمک دستگاه ژل داک از ژلها عکس گرفته شد. در مرحله بعدی تمام نمونه های فوق در سه گروه: کنترل، اندومتر اکتوپیک و اندومتر یوتوپیک توسط پرایمرهای tlr2,3,4به وسیله real time pcr بررسی شدند تا میزان تفاوت کمی در بیان ژنهای فوق در بین سه گروه مشخص شود . نتایج حاصل نشان از اختلاف معنی دار در بیان این ژنها بین گروه اکتوپیک با دو گروه یوتوپیک و گروه کنترل داشت. این نتیجه میتواند دلیل محکمی بر نقش سیستم ایمنی ذاتی در ایجاد بیماری اندومتریوز باشد.

اندومتریوز یکی از بیماری های زنان است که به وسیله رشد بافت شبه اندومتر رحم در جایی خارج از حفره رحمی تعریف می شود. فاکتور رشد اندوتلیال عروق (vegf) یکی از مهمترین فاکتورهای مرتبط با اندومتریوز است که بوسیله اینترکشن با رسپتورهایش،flt-1 و flk-1/kdr، عمل می کند. هدف این مطالعه بررسی بیان vegf و رسپتورهای آن و ارتباط آن ها با تکوین و بقای ضایعات اندومتریوزی در سراسر چرخه قاعدگی است. نمونه ها در فازهای مختلف چرخه قاعدگی از سه گروه شامل: گروه اکتوپیک (اندومتریومای تخمدان) بوسیله عمل جراحی لاپاروسکوپی، گروه یوتوپیک و گروه کنترل (زنان غیرمبتلا به اندومتریوز) به وسیله پایپل جمع آوری شدند. هر گروه شامل ده نفر بود. بیان ژن ها بوسیله rt-pcr مشخص شد و سطح کیفی بیان ژن vegfو رسپتورهایش بوسیله real time pcr تست گردید. گرچه vegf و رسپتورهایش در همه گروه ها بیان شدند، اما الگوی بیان در گروه ها و فازهای مختلف چرخه قاعدگی متفاوت بود. در اندومتر یوتوپیک زنان بدون اندومتریوز بیان vegf، vegfr1 و vegfr2 طی فاز قاعدگی بطور معنی داری بالاتر از فازهای تکثیری و ترشحی بود. در اندومتر یوتوپیک بیماران مبتلا به اندومتریوز بیان این ژن ها در مقایسه با گروه های کنترل و یوتوپیک، بطور معنی داری بالاتر بود. در فاز تکثیری در مقایسه با فاز ترشحی، هیچ تفاوت معنی داری در بیان vegf در اندومتر یوتوپیک وجود نداشت. در اندومتر زنان مبتلا به اندومتریوز، افزایش معنی داری در سطح vegfr1 در فاز ترشحی همچنین در سطح vegfr2 در فاز تکثیری دیده شد. مطالعه حاضر این فرضیه را که احتمالاً vegf بوسیله اینترکشن با رسپتورهایش، بطور مثبتی عملکرد سلول های اندوتلیال را در شرایط پاتولوژیک را تنظیم می کند، تقویت می-کند. پیشنهاد می شود که اندومتریومای تخمدان در مقایسه با ضایعات اندومتریوزی لگن، ضایعاتی با فعالیت آنژیوژنیک پایین و توانایی کم برای تغییر شکل در بافت های اطراف است. به نظر می رسد که تنظیم vegf و رسپتورهایش در شرایط پاتولوژیک وابسته به جایگاه اندومتریوز است.

مقدمه: اندومتریوز یک بیماری وابسته به استروژن است که در آن بافت شبیه اندومتریوم خارج از حفره رحمی رشد می کند. اندومتریوز ویژگیهای مشترک بسیاری مثل تکثیر سلولی و تمایل به متاستاز را با نئوپلازیا نشان می دهد. h2a.z یک واریته هیستونی است که در تکثیر سلولی نقش دارد. فاکتورهای رونویسی موقعیت این واریته هیستونی را در کروماتین تعیین میکنند و در تنظیم داینامیک کروماتین و بیان ژن نقش دارند. قرارگیری h2a.z بخشی از یک فرایند تنظیمی اپی ژنتیکی است که با تغییرات پس ترجمه ای ویژه هیستونی از طریق برهمکنش با دیگر پروتئین ها بیان ژن را میانجی گری می کند. h2a.z یک تنظیم کننده مهم بیان ژن است و از دست رفتن تنظیم آن منجر به افزایش تکثیر سلولی در پستانداران می شود. هدف از این مطالعه ارزیابی بیان ژن h2a.z در بافت اندومتر اکتوپیک و یوتوپیک در زنان مبتلا به بیماری اندومتریوز در مقایسه با گروه کنترل بود. مواد و روش ها: برای هر دو گروه بیمار و کنترل فرم رضایت نامه همکاری در طرح از افراد گرفته شد. سن بیماران 20-45 سال بود و بدلیل ناباروری و درد ناحیه شکم مراجعه کرده بودند. همچنین مبتلا به هایپرپلازیا یا نئوپلازیا نبودند. بافت اکتوپیک بوسیله جراحی لاپاراسکوپی بدست آمد و بافت اندومتر در گروه کنترل و بافت یوتوپیک بوسیله پایپل نمونه برداری شد. پس از سنتز cdna با روش qpcr بیان کمی ژن مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین میزان حضور واریته هیستونی h2a.z در کروماتین بافت های اکتوپیک و یوتوپیک و گروه کنترل بررسی شد. برای هر یک از گروه های یوتوپیک، اکتوپیک و گروه کنترل حداقل 10 نمونه مورد آزمایش قرار گرفت. آنالیز داده ها با روش one way anova انجام شد. نتایج: مطالعات ما نشان داد که در افراد نرمال بیان ژن h2a.z در فاز تکثیری افزایش معنی داری نسبت به دو فاز قاعدگی و ترشحی دارد. همچنین، میزان بیان این واریته هیستونی در بافت اکتوپیک بیماران مبتلا به اندومتریوز افزایش معنی داری نسبت به بافت یوتوپیک و گروه کنترل نشان داد. نتیجه گیری: یافته های ما برای اولین بار نشان داد که واریته هیستونی h2a.z می تواند بعنوان یک فاکتور اپی ژنتیکی داینامیک در بیماری اندومتریوز و ناباروری مورد ملاحظه قرار گیرد.

اندومتریوز به بیماری خوش خیمی اطلاق می شود که مشخصه آن حضور سلول های اندومتر رحم در خارج از رحم و حفره شکمی است. این ضایعات در لگن بیشتر روی تخمدان ها و سطح صفاق دیده می شود. اندومتریوز علاوه بر اینکه یک بیماری هورمونی وابسته به استروژن است به عنوان یک بیماری خودایمنی و ژنتیکی محسوب می شود که آلودگی های محیطی در ایجاد آن نقش به سزایی دارند. در سال های اخیر نیز از اندومتریوز به عنوان یک بیماری اپی ژنتیکی یاد می شود. اپی ژنتیک به وراثت پایدار فنوتیپ سلول ها و ارگانیسم ها بدون تغییر در سکانس و محتوی dna اطلاق می شود که شامل فرآیند های هسته ای از قبیل متیلاسیون dna، مدیفیکاسیون هیستون ها و تغییر در فاکتورهای رونویسی است. از جمله ژن هایی که به واسطه متیلاسیون ناحیه پروموتر دچار تغییر بیان در اندومتر بیماران مبتلا به اندومتریوز می شود، ژن homeoboxa10(hoxa10) است. ژن hoxa10 جزو خانواده ژنی homeobox و بخشی از کلاستر a می باشد که فاکتور رونویسی متصل شونده به dna را کد می کند. ژن hoxa10 به طور اختصاصی در شکل گیری اپی تلیوم، استروما و ماهیچه رحم به هنگام تکامل جنینی نقش دارد و در اندومتر در پاسخ به هورمون های استروئیدی بیان می شود، همچنین این ژن در تنظیم سیکل جنسی زنان و ایجاد بستر مناسب برای لانه گزینی جنین دخالت دارد. به طور کلی ژن hoxa10 در تکامل، تمایز و اعمال سیکل جنسی زنان نقش به سزایی دارد. از آن جایی که هایپر متیله شدن hoxa10 در کاهش بیان این ژن در اندومتر بیماران مبتلا به اندومتریوز در فاز ترشحی سیکل جنسی گزارش شده است، به نظر می رسد که عوامل اپی ژنتیکی در تنظیم بیان این ژن موثر باشد. لذا هدف از این مطالعه بررسی تغییرات اپی ژنتیکی ناحیه تنظیمی ژن hoxa10 در اندومتر ( بافت یوتوپیک) و ضایعات اندومتریوتیک خارج رحم (بافت اکتوپیک)، با تکیه برکد های هیستونی، در بیماران مبتلا به اندومتریوز می باشد. این مطالعه به طور کلی به دو فاز اصلی تقسیم بندی شد. فاز اول شامل بررسی بیان ژن hoxa10 توسط تکنیک real-time pcr بود و در فاز دوم بررسی تغییرات اپی ژنتیکی ناحیه تنظیمی ژن hoxa10 توسط تکنیک chip یا chromatin immunoprecipitation انجام پذیرفت. با توجه به تغییرات بیان ژن hoxa10 در طول فاز سیکل جنسی در اندومتر و ضایعات اندومتریوتیک تخمدانی تصور میشود که در کاهش بیان این ژن در طول فاز ترشحی در اندومتر زنان مبتلا به اندومتریوز، پروتئین mecp2 و مارک هیستونی h3k9me2 با افزایش میزان اتصال و مارک هیستونی h3k9ac با کاهش میزان اتصال نسبت به گروه کنترل، نقش داشته باشند. همچنین این طور به نظر میرسد که کاهش اتصال پروتئین mecp2 و افزایش اتصال مارک هیستونی h3k9ac و همچنین عملکرد هماهنگ دو مارک h3k27me3 و h3k4me3 در افزایش بیان ژن hoxa10 در ضایعات اندومتریوز تخمدانی در طول فاز ترشحی مؤثر است. در مورد افزایش بیان این ژن در ضایعات اندومتریوز تخمدانی در فاز تکثیری فرض بر اثر افزایش اتصال مارک h3k4me3 و کاهش میزان اتصال پروتئین mecp2 می باشد