چکیده آتش سوزی سطحی یکی از مهمترین آشفتگی های محیط زیستی است. در این تحقیق، تغییرات جامعه پرندگان جنگلی و متغیرهای محیط زیستی در دو عرصه جنگلی سوخته و نسوخته در جنگل فاضل آباد گرگان مورد بررسی قرار گرفت. پرندگان و متغیرهای محیط زیستی با روش نمونه برداری مسافتی مورد بررسی قرار گرفتند. در هر یک از 80 نقطه نمونه برداری (40 نقطه نمونه برداری در عرصه جنگلی سوخته و 40 نقطه نمونه برداری در عرصه جنگلی نسوخته) پرندگان در فاصله شعاعی 25 متری و متغیرهای زیستگاهی در فاصله شعاعی 5 متری از هریک از نقاط نمونه برداری شدند. در فصل تولیدمثلی که مقارن با اولین بهار پس از وقوع آتش سوزی بود، تنوع و تراکم کل پرندگان در عرصه جنگلی سوخته بیشتر از عرصه جنگلی نسوخته بود. به علاوه، در فصل غیر تولیدمثلی، تنوع و تراکم کل پرندگان در عرصه جنگلی نسوخته بیشتر از عرصه جنگلی سوخته بود. در فصل تولیدمثلی، گونه های چرخ ریسک بزرگ، چرخ ریسک پس سر سفید، سهره جنگلی و توکای سیاه که در گروه پرندگان دانه خوار درخت زی قرار دارند، دارای تراکم بیشتر در عرصه جنگلی سوخته بودند در حالی که گونه های کمرکلی جنگلی، دارکوب خال دار بزرگ و مگس گیر سینه-سرخ که متعلق به گروه پرندگان آشیان حفره ای هستند، دارای تراکم بیشتر در عرصه جنگلی نسوخته بودند. در فصل غیر تولیدمثلی، گونه های چرخ ریسک بزرگ، چرخ ریسک پس سر سفید، سهره جنگلی، توکای سیاه، کمرکلی جنگلی و دارکوب سوری همگی داری تراکم بیشتر در عرصه جنگلی نسوخته بودند. نوع رفتار تغذیه ای و آشیانه سازی پرندگان بر واکنش آن ها در برابر آتش سوزی موثر است. برای مثال، پرندگان آشیان-حفره ای در برابر آشفتگی و تغییر زیستگاه آسیب پذیرتر بودند. همچنین نتایج نشان دهنده اهمیت زمان سپری شده از وقوع آتش سوزی بود.

پرندگان به عنوان نشان گرهای زیستی جزء مهمی از مجموعه نشان گرها را برای تنوع زیستی و زیستگاه فراهم می کنند. در این تحقیق، تراکم و شاخص های تنوع پرندگان و همبستگی گونه های پرندگان با متغیرهای محیط زیستی در عرصه های جنگلی طبیعی و دست کاشت سرو و کاج مطالعه شد. پرندگان و متغیرهای محیط زیستی از طریق روش نمونه برداری مسافتی به فواصل شعاعی 25 و 5 متر از هر یک از 90 نقطه نمونه برداری (30 نقطه در هر عرصه) در طی چهار فصل بررسی شدند. بیشترین تراکم و تنوع پرندگان در فصل تابستان، در جنگل دست کاشت کاج مشاهده شد در حالی که در فصل پاییز جنگل دست کاشت سرو بیشترین میزان تنوع و تراکم را به خود اختصاص داد. به-علاوه، تراکم و تنوع پرندگان در جنگل طبیعی در فصول زمستان و بهار بیشترین مقادیر را نشان داد. چرخ ریسک بزرگ و سینه سرخ در هر چهار فصل و گونه سهره جنگلی در زمستان و بهار جزء گونه-های فراوان در منطقه مورد مطالعه بودند. دارکوب خال دار بزرگ و کمرکلی جنگلی گونه های اختصاصی جنگل طبیعی بودند که به عنوان شاخص جنگل طبیعی محسوب می شوند. آسیب پذیری پرندگان آشیان حفره ای در برابر تغییر زیستگاه بیشتر بود. متغیرهای محیط زیستی رابطه ای قوی با جامعه پرندگان داشتند. مهم ترین متغیرهای تأثیرگذار روی جامعه پرندگان در جنگل طبیعی، عمق لاش برگ و درصد تاج پوشش و در جنگل های دست کاشت درصد پوشش علفی بود. جنگل های دست کاشت دارای سامانه کشت تک- گونه ای توان حفظ تنوع پرندگان را به میزان جنگل طبیعی ندارند. بنابراین، می توان در صورت اجرای جنگل کاری از گونه های درختی متنوع به جای سامانه کشت تک- گونه ای استفاده کرد.

فشار فعالیت های انسانی منجر به افزایش جدا افتادگی جمعیت های طبیعی، از دست رفتن تنوع ژنتیکی و بالارفتن خطر انقراض گونه ها می شود. به موازات کوچک شدن اندازه جمعیت، درون آمیزی در نتیجه رانش ژنتیکی در این جمعیت های کوچک می تواند برازش جمعیت را کاهش و خطر انقراض را افزایش دهد. مطالعات پژوهشی در طبیعت نشان داده است که مهاجرت به داخل جمعیت می تواند جمعیت های کوچک، درون گشن (خویشاوند) و در خطر انقراض را از طریق کاهش میزان درون آمیزی و بالابردن برازش نجات ژنتیکی دهد. تحت این سناریو، مهاجران باید زاده هایی تولید کنند که بالغ می شوند و برازش این زادگان بیشتر از افراد جمعیت خواهد بود و متعاقب آن، میانگین کل برازش جمعیت محلی را بالا می برد. به طور ایده آل، نجات ژنتیکی از طریق افزایشی که در نرخ رشد جمعیت چند نژاده صورت می گیرد، اندازه گیری شده است. در این تحقیق نظری ما به مرور منابعی پرداخته ایم که روش نجات ژنتیکی را برای احیای مجدد جمعیت های در خطر انقراض را به کار برده اند و عوامل موثر بر موفقیت این رویکرد را شناسایی کرده اند. نتایج حاصله حاکی از این است که این روش با در نظر گرفتن فاکتورهای ژنتیکی و غیر ژنتیکی و اعمال مدیریت و پایش مستمر جمعیت های بازیابی شده موفق ارزیابی شده است. در پایان پیشنهاد می شود سازمان حفاظت محیط زیست با کمک محققان خارجی و بهره گرفتن از تجارب عملی و موفق آنان برنامه نجات ژنتیکی برای جمعیت های در خطر انقراض گونه های حیات وحش کشور را تدوین کند و پیش ببرد.

نابودی زیستگاه یکی از اصلی ترین عوامل تهدید کننده گونه ها محسوب می گردد به طوری که تا سال 1980 میلادی در حدود 30 درصد انقراض گونه ها به تخریب و انهدام زیستگاه حیات وحش نسبت داده شده است. قطعه قطعه شدن زیستگاه یک مشکل نگران کننده در زیست شناسی حفاظت است که گاهی این پدیده سبب نابودی زیستگاه می شود. در این تحقیق اثرات قطعه قطعه شدن زیستگاه بر جامعه پرندگان در جنگل های گرگان بررسی شد. پرندگان در قطعات با 4 اندازه متفاوت یعنی لکه ها با مساحت بیش از 300 هکتار، 10 تا 25 هکتار، 1تا 10 هکتار و لکه ها با مساحت زیر 1 هکتار بررسی شدند. متغیرهای محیط زیستی شامل تیپ پوشش جنگلی، ویژگی های ساختار و پیچیدگی پوشش گیاهی و ویژگی های سیمای سرزمین به همراه تعداد پرندگان در هر یک از 74 پلات نمونه برداری به شعاع 25 متر ثبت گردیدند. نتایج نشان داد که پارامترهای زیستگاهی شامل تیپ پوشش گیاهی، تعداد خشکه دار، تعداد درختان مرده افتاده، تعداد درختان با قطر برابر سینه بین 0 تا 20، 20 تا 50، 50 تا 100 و 100 تا 300 سانتی متر و مساحت پایه ای درختان پارامترهای موثر بر حضور گونه پرندگان در منطقه مورد مطالعه است. همچنین بین اندازه و شکل لکه ها با تنوع و فراوانی پرندگان ارتباط مستقیمی وجود داشت. این تحقیق اهمیت لکه های جنگلی در حفاظت پرندگان و نیز حفاظت از بوم سازگان های جنگلی را نشان داد.

امروزه روش های مولکولی، مانند توالی یابی ژنوم میتوکندریایی یکی از کاربردی ترین روش ها برای تعیین رابطه فیلوژنتیکی بین جمعیت ها و گونه های نزدیک به هم محسوب می شود. این گونه اطلاعات می تواند در زمینه تعیین گونه ها و اولویت بندی آن ها و همچنین تعیین مناطق حفاطتی بسیار سودمند باشد. آهو از پیچیده ترین گروه پستانداران از نظر تاکسونومی می باشد حقیقتی که تلاش های حفاظتی را برای این آنتیلوپ زیبا و کوچک مختل کرده است. در ایران سه گونه از آهو وجود دارد که تاکسونومی آن ها یک موضوع پیچیده بین کارشناسان است. در هر حال وضعیت تاکسونومی بیش تر گونه های آهو خصوصا پایین تر از سطح گونه به طور واضح مشخص نیست. آهوی گواتردار در بسیاری از مناطق کشور به جز شمال و ناحیه محدودی از جنوب پراکنش دارد. در این مطالعه ناحیه سیتوکروم b دی ان ای میتوکندریایی آهوی گواتردار در پارک ملی گلستان و پناهگاه حیات وحش شیراحمد، منطقه حفاظت شده رئیسی، منطقه حفاظت شده هنگام، منطقه تکثیر در اسارت واقع در شهرستان خواف، پناهگاه حیات وحش میاندشت و منطقه حفاظت شده جنگل خواجه، بررسی شد. از نمونه های بدست آمده، پس از استخراج دی ان ای، کل ژن سیتوکروم b طی واکنش های زنجیره ای پلیمراز تکثیر و توالی یابی شد. نتایج بدست آمده با توالی های موجود در ژن بانک مقایسه شده و درخت فیلوژنتیک آن ها ترسیم گردید. نتایج نشان داد که جمعیت های مورد مطالعه با وجود اینکه متعلق به آهوی گواتردار می باشند ولی بصورت جمعیت های جداگانه قابل شناسایی و تفکیک از یکدیگر هستند. شبکه هاپلوتیپی ترسیم شده نیز نشان داد که جمعیت های منطقه حفاظت شده هنگام و پناهگاه حیات وحش شیراحمد و منطقه حفاظت شده جنگل خواجه و پناهگاه حیات وحش میاندشت به منشأ نزدیکتر بوده و قدمت آن ها بیشتر است و بقیه جمعیت های استان خراسان رضوی از آن ها منشأ گرفته اند و جمعیت پارک ملی گلستان نیز منشأ جداگانه ای دارد.

روند کاهش و نابودی گونه ها همچنان ادامه دارد و بسیاری از گونه ها با نرخ فزاینده ای در حال انقراض هستند. حدود 30 درصد انقراض گونه ها تا سال 1980 میلادی به تخریب و انهدام زیستگاه های حیات وحش نسبت داده شده است. در این میان زیستگاه های باز مانند نواحی نیمه بیابانی و علف زارها تا حد زیادی در سراسر جهان تغییر یافته اند و حیات وحش آن ها نیز در معرض نابودی هستند. کوکر شکم سیاه (pterocles orientalis) پرنده ای که در پناهگاه حیات وحش شیراحمد و برخی دشت های جنوبی سبزوار زیست می کند با وجود این که به شدت تحت شکار و تخریب زیستگاه است، از جمله پرندگانی است که تا کنون مورد بررسی قرار نگرفته است. هدف از انجام این پژوهش یافتن زیستگاه های مطلوب و ترجیحی کوکر شکم سیاه است. در این مطالعه مکان های حضور و عدم حضور پرنده جهت ثبت پارامترهای زیستگاهی شناسایی و میزان معنی داری هر یک از پارامترها با حضور پرنده با استفاده از روش رگرسیون منطقی دوگانی مورد آزمون قرار گرفت. طبق شواهد به دست آمده از این مطالعه پارامترهای ارتفاع پوشش گیاهی، ارتفاع بلندترین بوته، تنوع گونه ای، تاج پوشش، وجود درخت یا درختچه، وجود لانه مورچه، درصد سنگریزه، پوشش سنگی، تعداد قلوه سنگ، فاصله تا منابع آب، جاده و روستا، ارتفاع و شیب در حضور و عدم حضور کوکر شکم سیاه در سطح زیستگاه موثرند. این پرنده از زیستگاه های جنگلی و درخت زارها دوری می کند و زمین های کشاورزی دیم و شخم خورده، تازه برداشت شده و آیش را ترجیح می دهد. همچنین انتخاب زیستگاه پرنده در فصل های مختلف سال مدل سازی شد.

طبیعت و اطلاعات حاصل از آن مملو از انواع عدم قطعیت هاست. عدم مدیریت یا سوءمدیریت عدم قطعیت داده ها می تواند منجر به ایجاد ابهام در نتایج شود و از آنجایی که بیشتر داده های در دسترس برای ارزیابی طبقه تهدید گونه ها ناقص یا غیرقطعی هستند، مدیریت صحیح عدم قطعیت ها در روند ارزیابی فهرست سرخ بسیار ضروری است. قواعد iucn یک رویکرد پیش گیرانه به عدم قطعیت را پیشنهاد می کنند. در این پژوهش برای طبقه بندی تهدید گوزن مرال تحت شرایط عدم قطعیت از مدل سازی تغییرات مطلوبیت زیستگاه بالقوه مرال و منطق فازی استفاده شده است. بدین منظور، مطلوبیت زیستگاه بالقوه مرال برای سال های 2000 و 2010 با استفاده از نقشه های نه معیار تاثیرگذار بر زیستگاه مرال شامل ارتفاع، شیب، جهت، تراکم پوشش گیاهی، جوامع درختی، فاصله از منابع آب، فاصله از مناطق توسعه یافته، فاصله از شبکه جاده ها و اقلیم ارزیابی شد. دو نقشه تراکم پوشش گیاهی و فاصله از شبکه جاده ها به دلیل تغییر در اثر فعالیت های انسانی به عنوان محرک تغییرات زیستگاه مرال در نظر گرفته شدند. لکه های مطلوب زیستگاهی از نقشه های مطلوبیت زیستگاه استخراج شدند و برای طبقه بندی تهدید مرال استفاده شدند. بیش از 75% زیستگاه مطلوب مرال طی 10 سال کاهش یافته است. نتایج طبقه بندی فازی تهدید مرال نشان می دهد وسعت پراکنش 18% و سطح اشغال 78% کاهش یافته است. محدوده طبقات تهدید گوزن مرال در خطر انقراض تا در خطر انقراض شدید با تاکید بر طبقه در خطر انقراض شدید است. اولویت مشارکت معیارهای پنج گانه فهرست سرخ از نظر اهمیت در طبقه بندی تهدید مرال به ترتیب معیارهای a، c، e، b و d است. معیار a (کاهش اندازه جمعیت) با اهمیت ترین و معیار d (جمعیت و گستره پراکنش بسیار کوچک) کم اهمیت ترین است. تغییر آستانه های گزینه های طرز برخورد با عدم قطعیت، طبقه فازی تهدید مرال را بین دو طبقه احتمالی در خطر انقراض شدید و در خطر انقراض تغییر می دهد. با افزایش دامنه تحمل اختلاف نظر و بار اثبات، طبقه تهدید به سوی طبقه ضعیف تر (en) گرایش می یابد. به کمک روش یاد شده، ارزیابی اثرات بر گونه ها و تهدیدهای متوجه آنها به شکل منعطف و مشارکتی قابل انجام است و ضمن به رسمیت شناختن عدم قطعیت ها، مبنایی علمی تر برای ارزیابی و حصول نتیجه نهایی فراهم می آید.

با توجه به شرایط خشک آب و هوایی و شوری خاک ها در اعظم مناطق کشور، برای اصلاح و احیای بعضی از این مناطق اقدام به کشت گونه های غیر بومی آتریپلکس شده است. کاشت گیاهان غیر بومی، تغییراتی را در اکوسیستم به دنبال دارد. افزایش جمعیت جوندگان از مواردی است که در آتریپلکس کاری ها گزارش شده است. این تحقیق در مراتع آتریپلکس کاری شده منطقه چپر قویمه انجام شد. اثر کشت آتریپلکس و تغییر در سن، سطح تاج پوشش و تراکم این گیاه در واحد سطح بر تغییرات احتمال حضور، تراکم و غنای گونه ای جوندگان منطقه بررسی گردید. در هر یک از توده های دست کاشت آتریپلکس با سن متفاوت و منطقه شاهد تعداد 10 پلات (m15×m15) به صورت تصادفی، مستقر گشت. داخل هر پلات 9 تله در دهانه لانه فعال جوندگان کار گذاشته شد. در هر پلات متغیّرهای بیوفیزیکی گیاه آتریپلکس شامل سن، درصد تاج پوشش و تراکم در واحد سطح، همچنین حضور یا عدم حضور، تراکم و غنای گونه ای جوندگان اندازه گیری و ثبت گردید. داده های گرد آوری شده با استفاده از آنالیز واریانس، آزمون توکی، رگرسیون و روش فاکتور بیز تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد کشت آتریپلکس بر تراکم و غنای گونه ای جوندگان اثر دارد و باعث افزایش تراکم و غنای گونه ای جوندگان می شود. با افزایش سن توده های آتریپلکس، احتمال حضور، تراکم و غنای گونه ای جوندگان کاهش می یابد. با افزایش سطح تاج پوشش و تراکم بوته های آتریپلکس در واحد سطح، احتمال حضور، تراکم و غنای گونه ای جوندگان افزایش می یابد.

افزایش تعداد وسایل نقلیه در جاده ها منجر به افزایش تراز سروصدا می گردد. از اینرو، ترافیک منبع عمده تولید صدا محسوب می شود. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر ویژگی های ترافیکی و سایر عوامل محیط زیستی در آلودگی صوتی جاده پارک ملی گلستان به صورت ارائه یک مدل پیش-بینی انجام شده است. برای ارزیابی صدا و سایر متغیرهای مستقل، ایستگاه های نمونه برداری به شکل سیستماتیک- تصادفی در 76 نقطه در فواصل مختلف عمود بر جاده و به سمت داخل جنگل انتخاب شدند. در هرکدام از نقاط نمونه-برداری بطور همزمان متغیرهای مربوط به جریان ترافیک (تعداد، سرعت و تعداد بوق زدن خودروها)، هندسه سطح جاده (شیب، عرض موثر و ارتفاع موانع صوت شکن حاشیه جاده) و شرایط محیط (فاصله از جاده، شیب، ارتفاع چهارگوش نمونه برداری از سطح دریا، میانگین تراکم پوشش گیاهی، دما، رطوبت نسبی، ضریب زبری زمین) به مدت 15 دقیقه از 8 صبح تا 8 غروب اندازه گیری شدند. پس از اطمینان از عدم همبستگی متغیرهای مستقل، با استفاده از رگرسیون انتخاب پیشرو، مدل سازی میان 20 متغیرمستقل و یک متغیر وابسته انجام شد و بهترین رگرسیون چند متغیره براساس ضریب همبستگی (r) و ضریب تعیین (r2) ارائه شد. نتایج مدل سازی نشان داد که مهمترین عوامل موثر بر انتشار صدا به ترتیب فاصله از جاده، ضریب زبری زمین، سرعت خودروهای نیمه سنگین، رطوبت، ارتفاع از سطح دریا و تعداد خودروهای سبک است که تنها با فاصله از جاده همبستگی منفی دارد. با توجه به ضریب تعیین73 درصد و ضریب تعیین تبدیل شده 68 درصد، مدل نهایی انتخاب گردید. برای اعتبارسنجی مدل داده های 26 ایستگاه به صورت کاملا تصادفی انتخاب شدند. بر اساس نتایج، صحت مدل ارائه شده در حدود 5± دسی بل است و این مدل می-تواند برای پیش بینی صدای ناشی از ترافیک در جاده پارک ملی گلستان استفاده شود.

دیدگاه های جدیدی برای تکامل گوسفند وحشی توسط تکامل نژادی مولکولی با استفاده از روش های حداکثر پارسیمونی، بیزین، تشابه حداکثر و اتصال مجاور فراهم شده است. قوچ و میش از خانواده گاوها (bovidae) و جنس قوچ (ovis) است، که عمدتاً در بیشتر مناطق ایران زیست می-کند. به لحاظ تعیین طبقه بندی گونه همواره چالش های زیادی در بین محققان متوجه این حیوان بوده است. هدف از این مطالعه، بررسی ژنتیکی و فیلوژنتیکی توالی نوکلئوتیدی ناحیه سیتوکروم b از dna میتوکندری قوچ و میش های استان یزد است. در این تحقیق تعداد 137 نمونه سرگین و بافت از قوچ و میش های استان یزد جمع آوری شد. پس از استخراج dna تکثیر قطعات 1140، 741 و 765 جفت بازی از ناحیه سیتوکروم b میتوکندری با استفاده از واکنش زنجیره ای پلیمراز و پرایمرهای cytb f- cytb r و cytb f - cytbin r، cytb r - cytbin f بر اساس روش استاندارد انجام گردید. توالی یابی ناحیه تکثیر شده با استفاده از دستگاه خودکار abi 3130 به روش اتوماتیک سانگر صورت گرفت و به منظور فاصله ژنتیکی با توالی های حاصل از مطالعات دیگر، مورد مقایسه قرار گرفتند. تعداد 9 هاپلوتایپ از 27 توالی قوچ و میش به دست آمد. نتایج آزمون فیلوژنتیکی با استفاده از روش neighbor-joining نشان داد که قوچ و میش های پناهگاه حیات وحش بوروئیه در کلاد قوچ و میش ارمنی (ovis orientalis ) قرار می گیرد و از لحاظ هاپلوتایپی با جمعیت های قوچ و میش ارمنی در دیگر مناطق ایران متفاوت است. همچنین قوچ و میش های مناطق دیگر استان یزد در کلاد قوچ و میش های اوریال (ovis vignei) قرار گرفتند. شبکه هاپلوتایپی نشان داد، هاپلوتایپ های پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس در مرکز شبکه قرار می گیرند و یکی از مهم ترین منشأهای پراکنش قوچ و میش اوریال در استان یزد و ایران هستند. منطقه حفاظت شده سیاهکوه، منطقه حفاظت شده کالمند-بهادران و منطقه شکار ممنوع شیرکوه دارای یک هاپلوتایپ مشترک بودند که نشان دهنده پراکنش وسیع این هاپلوتایپ نسبت به بقیه هاپلوتایپ ها در استان یزد است.

در این پژوهش، با استفاده از مدل simfor به بررسی اثرات سناریوی مدیریتی سری 1 جنگل شصت کلاته بر تناسب زیستگاه دارکوب سیاه (dryocopus martius) به عنوان یک گونه کلیدی در این منطقه پرداخته شد. هدف کلی از انجام این پژوهش مطالعه کارایی مدل simfor در شبیه-سازی زیستگاه دارکوب سیاه متاثر از مدیریت جاری در این منطقه در یک دوره 200 ساله بود. داده-های ورودی مدل شامل داده های نقشه ای و داده های زیستگاهی به همراه یک فایل برنامه ریزی برداشت بودند که پس از آماده سازی وارد نرم افزار simfor شدند. داده های نقشه ای شامل 5 نقشه پایه از قبیل نقشه سن توده، نوع توده، نوع برداشت، بلوک های برداشت و نقشه بولین منطقه به همراه نقشه های متغیرهای زیستگاهی ثابت نظیر نقشه ارتفاع و شیب منطقه می شوند. رابطه زیستگاهی دارکوب سیاه به عنوان داده زیستگاهی به مدل معرفی شد. به منظور شبیه سازی متغیرهای زیستگاهی دارکوب سیاه در یک دوره 200 ساله از منحنی های موجودی متغیر و پاسخ گونه به تغییر متغیرهای زیستگاهی استفاده شد. فایل برنامه ریزی برداشت که انواع مختلف روش های برداشت را بر اساس سناریوی مدیریتی جاری در منطقه به پلیگون های قابل برداشت اختصاص می دهد در نرم افزار textpad تولید شد. نتایج حاصل از اجرای الگوریتم نرم افزار نشان داد که تحت سناریوی جاری در منطقه که به شیوه جنگل داری به طبیعت نزدیک است زیستگاه دارکوب سیاه از تناسب خوبی برخوردار است. نقشه های تناسب زیستگاه دارکوب سیاه نشان دادند که لکه های زیستگاهی با کیفیت بالا در سال های نخست شبیه سازی افزایش پیدا کرده، سپس پیرامون یک مقدار خاص نوسان می-کنند. نتیجه کلی این که با استفاده از مدل simfor می توان به ارزیابی اثرات سناریوهای مدیریتی جنگل بر تناسب زیستگاه گونه های حیات وحش و پیش بینی تغییرات زیستگاه در درازمدت پرداخت.

چکیده اهمیت پژوهش در خصوص مناطق رودکناری به عنوان زیستگاه، پناه و منبع تغذیه برای جانوران و به ویژه پرندگان به شکل روزافزون در حال افزایش است. هدف از این تحقیق نشان دادن اثر پوشش گیاهی رودکناری بر جامعه پرندگان جنگلی است. بدین منظور، جامعه پرندگان و متغیرهای زیستگاهی موثر بر آن ها در سه مسیر 25، 250 و 500 متری از سه رودخانه در پارک ملی گلستان مورد مطالعه قرار گرفتند. پرندگان با روش نمونه برداری نقطه ای و متغیرهای زیستگاهی با روش پلات های دایره ای نمونه برداری شدند. سپس تراکم و ساختار جامعه پرندگان و نیز رابطه بین فراوانی نسبی گونه های پرندگان با متغیرهای محیط زیستی در ارتباط با فاصله از رودخانه بدست آمد. طبق نتایج، بیشترین تراکم و تنوع پرندگان در 500 متری رودخانه خداقلی مشاهده شد که احتمالاً به دلیل امنیت بیشتر و پوشش گیاهی مناسب تر می باشد. به نظر می رسد تنها عامل موثر بر جذب پرندگان نزدیکی به آب نیست و عوامل دیگری مانند امنیت منطقه نیز اهمیت دارند. بنابراین، یکی از راهکارهای مدیریتی در حفاظت از منطقه رودکناری برای افزایش پرندگان می تواند بهبود امنیت حاشیه رودخانه باشد.

امروزه نیاز به انواع سیستم های مدیریتی جنگل برای حفظ تنوع زیستی در مناطق جنگلی به طور فزاینده ای در حال رشد است. در این تحقیق، تغییرات جامعه پرندگان جنگلی و متغیر های محیط-زیستی در 3 نوع متفاوت برداشت و یک قطعه شاهد در جنگل آموزشی پژوهشی شصت کلاته واقع در استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت. مشاهده مستقیم پرندگان و متغیر های زیستگاهی در 104 نقطه نمونه برداری به شعاع 25 متری از مرکز هر نقطه انجام شد. بر اساس همباشی پرنده-زیستگاه، سه گروه پرنده متمایز شدند. گروه اول شامل انواع توکا ها، چرخ ریسک دم دراز و جی-جاق که وابسته به فضاهای باز با پوشش بوته ای انبوه بودند و فراوانی بیشتری در تیمار نواری داشتند. گروه دوم پرندگان حفره پسند مانند انواع چرخ ریسک ها و مگس گیر ها که بیشتر در تیمار حفره ای مشاهده شدند و گروه سوم پرندگان آشیان حفره ای اولیه مانند انواع دارکوب ها و کمر-کولی ها که وابسته به درختان خشکه دار بودند و فراوانی بیشتری در مناطق شاهد و سپس در تیمار تک گزینی داشتند. با توجه به تغییرات زیادی که برداشت نواری نسبت به برداشت های دیگر در بوم سازگان جنگل ایجاد می کند، پیشنهاد می شود که در برنامه های مدیریتی برداشت، حتی الامکان از برداشت های گزینشی به خصوص برداشت تک گزینی برای کاهش اثرات سوء برداشت بر جامعه پرندگان استفاده گردد.

حفاظت از طبیعت و منابع زنده در گستره و مفهومی که امروزه از آن متصور می¬شود زاده عصر حاضر است و عمر آن از چندین دهه تجاوز نمی¬کند. پارک¬ها و مناطق تحت حفاظت اگرچه بر پایه معیارهای متفاوت و گاه متضادی انتخاب می¬شوند ولی تنها مأمن مطمئن گونه¬ها هستند. برای حفظ و حراست از تنوع زیستگاه-ها و جمعیت¬های حیات وحش در شرایط کنونی چاره¬ای جز انتخاب مناسب از مناطق نمونه و معرف از کل طبیعت و اعمال کنترل و نظارت پیوسته از آن¬ها وجود ندارد. به دلیل پیچیدگی تنوع¬زیستی، جانشین¬هایی مانند گونه¬ها و زیستگاه¬ها به عنوان سنجشی از تنوع زیستی به کار می¬روند. کارایی مناطق تحت حفاظت در خصوص حفظ تنوع زیستی، وابسته به نماینده بودن آن ها است. بنابراین لازم است منطقه تحت حفاظت، نماینده یا نمونه¬ای از کل تنوع زیستی منطقه باشد. برای رسیدن به این اهداف، روش¬های سیستماتیک طرح-ریزی مناطق تحت حفاظت اصول مورد نیاز را فراهم می¬نمایند. هدف از این پژوهش، انتخاب و شناسایی مکان¬های مناسب به منظور حفاظت بر اساس تنوع زیستی موجود در منطقه است. نماینده تنوع زیستی در منطقه، گونه¬های در معرض تهدید هستند. این پژوهش به منظور گسترش مناطق تحت حفاظت استان گلستان از طریق: (1) تجزیه و تحلیل تناسب سرزمین به منظور حفاظت با ارزیابی توان اکولوژیکی با استفاده از روش ارزیابی چند¬معیاره (2) انتخاب پهنه مناسب حفاظت به روش تعیین مساحت مطلوب حفاظت از طریق محاسبه آستانه مطلوبیت (3) تجزیه و تحلیل پارامترهای سیمای سرزمین با نرم¬افزار fragstats و تعیین نقشه مناطق مناسب به منظور حفاظت با توجه به تناسب معیارهای سیمای سرزمین (4) اولویت¬بندی لکه¬ها به منظور حفاظت با نرم¬افزار resnet بر اساس ارزش تنوع زیستی لکه¬ها و اعمال استراتژی¬های مدیریت حفاظت از تنوع زیستی، صورت پذیرفت. در محدوده مورد مطالعه ما استان گلستان، مناطق تحت حمایت و همچنین تنوع بالایی از حیات وحش و پوشش گیاهی حضور دارد، این موضوع اهمیت معرفی مناطق مستعد به منظور حفاظت در استان را دو¬ چندان می¬کند. در نتیجه این پژوهش نقشه رضایت¬مندی سرزمین برای کل استان برای اهداف حفاظتی حاصل شد. در این پژوهش یکپارچه نگری، امکان بررسی سریعتر و کم هزینه تر مناطق وسیع برای انتخاب لکه های حفاظتی در استان گلستان فراهم گردید.

مدیریت حیات وحش اغلب بر حفاظت، تکثیر و پرورش جمعیت های حیات وحش و نیز فراهم کردن زیستگاه مناسب مورد نیاز برای زندگی حیات وحش استوار می باشد. بر اساس سوابق 10 ساله خسارت وارده از ناحیه حیات حش، گراز در 20 استان کشور به عنوان اولین اولویت آسیب رسان معرفی شد که به دلیل گستره وسیع پراکنش، ویژگی های رفتاری، انقراض دشمنان طبیعی، حرام گوشت بودن و سازش پذیری بالای این گونه می باشد. بی شک اولین گام در پیشگیری از خسارت، شناسایی وضعیت گونه می باشد. از دیگرسو، اعضای تیره خوک-شکلان یکی از موفق ترین پستانداران بوده اند، اما به لحاظ نیاشناسی و آرایه شناسی مورد بررسی قرار نگرفته اند. این دلایل لزوم مطالعه بر روی این گونه آسیب رسان را مضاعف می کند. از خانواده خوک ها تاکنون یک گونه در ایران شناسایی شده است. در این مطالعه، dna میتوکندری 33 گراز وحشی شمال شرق با روش نمکی استخراج و سپس توالی 647 نوکلئوتید ناحیه کنترل به منظور بررسی تنوع ژنتیکی بر اساس این ناحیه از ژن با روش واکنش زنجیره ای پلیمراز تکثیر گردید. داده های مولکولی به روش های محتمل ترین درخت (maximum likelihood)، میان بر ترین درخت (maximum parsimony)، درخت بیزین (baysian)، اتصال همسایگی (neighbour joining) و شبکه های هاپلوتایپی که با کمک نرم افزارهای paup 4 beta، mega 5، mrbayes 3.1، tcs و network 4 ترسیم گردیدند، مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاکی از وجود جریان ژنی موثر میان جمعیت های این گونه در استان های مازندران، گلستان و سمنان با جمعیت های امتداد دامنه های شمالی البرز در خراسان رضوی می باشد اگرچه این ارتباط موثر به طور جداگانه ای میان جمعیت های گراز وحشی در امتداد دامنه های جنوبی رشته کوه البرز در خراسان رضوی را نشان می دهد. این نتایج لزوم مدیریت وسیع مبنی بر اصول بوم شناختی، اقتصادی و جامعه شناختی جهت کنترل جمعیت های گراز وحشی را تایید می کند.

رشد روز افزون جمعیت، فشار بر عرصه های طبیعی را افزایش و با بهره برداری غیر اصولی و تغییر کاربری ها سبب تخریب اکوسیستم ها شده است. پوشش اراضی و تغییرات آن، متغیرهای مهمی هستند که اثرات قابل توجهی بر محیط زیست و فرآیندهای آن می گذارند. برآورد سطح پوشش گیاهی و تغییرات آن و نرخ تخریب و تبدیل اراضی طبیعی نظیر مراتع و جنگل ها و همچنین تغییر کاربری اراضی از عوامل مهم تاثیرگذار بر تنوع زیستی است. زیرا از یک سو زیستگاه های حیات وحش را محدود می سازد و از طرف دیگر با ایجاد سازه های انسانی و اغتشاش در منطقه، آسایش آن ها را سلب نموده و فعالیت های فیزیولوژیکی طبیعی آن ها را متاثر می سازد. لذا با آگاهی از روند تغییرات کاربری اراضی می توان در راستای مدیریت بهتر جوامع زیستی نیز گام برداشت. در این بین، مرال نیز که از بزرگترین انواع گوزن و بزرگترین گوزن بومی ایران است، با این که در گذشته از جمعیت مطلوبی برخوردار بوده است، اما امروزه تنها در برخی از ارتفاعات دور از دسترس البرز مرکزی و شرقی زیست می شود. یکی از مهمترین عوامل موثر در کاهش جمعیت این گونه، تخریب و نابودی زیستگا ه های آن معرفی شده است که به شدت تحت تاثیر فعالیت های انسانی قرار دارد. لذا شناخت عوامل موثر بر مطلوبیت زیستگاه مرال به عنوان یک ابزار موثر در مدیریت و حفاظت از زیستگاه های باقی مانده، می تواند مدیران حفاظت را در مدیریت موثر این گونه یاری رساند. در این مطالعه از مدل ca-markov برای مدل سازی تغییرات کاربری اراضی منطقه گرگان و کردکوی در دوره زمانی 1987-2030 استفاده شد. همچنین از مدل رگرسیون لجستیک جهت تهیه نقشه مطلوبیت تغییر کاربری توسعه شهری و کاهش اراضی جنگلی به عنوان ورودی مدل ca-markov استفاده گردید. سپس مدل ارزیابی چند معیاره (mce) جهت تهیه نقشه مطلوبیت زیستگاه مرال در دوره های زمانی در منطقه مورد مطالعه به کار گرفته شد. برای این منظور تصاویر ماهواره ای سال های 1987، 2000 و 2010 جهت تهیه نقشه کاربری اراضی مورد استفاده قرار گرفتند. صحت نقشه های حاصل با روش ماتریس خطا ارزیابی شد و سپس این نقشه ها جهت آشکارسازی تغییرات کاربری زمین در دو دوره زمانی 1987-2000 و 2000-2010 استفاده گردیدند. نتایج بیانگر کاهش «اراضی جنگلی» و افزایش «کاربری شهری» و توسعه «جاده ها» و افزایش «اراضی بایر» در دوره زمانی مورد نظر بود. در مرحله بعد با شناسایی متغیرهای مستقل، به مدل سازی تغییرات کاربری اراضی و پیش بینی شرایط آینده اراضی در سال 2030 پرداخته شد. نتایج مدل، توانایی بالای مدل را در منطقه نشان داد. نتایج آشکار ساخت که اراضی منطقه در آینده با رشد «کاربری شهری» کاهش «اراضی جنگلی» و توسعه «جاده ها» همراه خواهد بود. جهت ارزیابی اثرات تغییرات کاربری اراضی روی زیستگاه مرال از روش ارزیابی چند معیاره برای دوره زمانی 1987-2030 استفاده شد. نتایج حاصل از اجرای این روش بیانگر کاهش مطلوبیت زیستگاه مرال در این دوره است. نتایج این پژوهش، نیاز به اجرای برنامه های مدیریتی صحیح را برای حفاظت از زیستگاه و گونه مرال نشان می دهد.

دارکوب سیاه یکی از گونه¬های مهم پرندگان و به¬عنوان گونه چتر در پارک¬ملی گلستان محسوب می¬شود. در این پژوهش مطلوبیت زیستگاه دارکوب سیاه (dryocopus martius) در دو دوره زمانی متفاوت (فصول تولیدمثلی و غیر تولیدمثلی) و نیز برای کل دوره سالانه در پارک ملی گلستان مورد بررسی قرار گرفت. مشخصه¬های زیستگاهی تیپ پوشش جنگلی و ویژگی¬های ساختاری پوشش گیاهی به¬همراه داده-های حضور و عدم حضور پرنده در هریک از 112 پلات نمونه¬برداری به شعاع 25 متر ثبت گردید. مدل درخت طبقه¬بندی برای شناسایی رابطه میان حضور این دارکوب و متغیرهای زیستگاهی در هر دو فصل غیر تولیدمثلی و تولیدمثلی استفاده شد. نتایج نشان دادند که در طول دوره تولیدمثلی توانایی دسترسی به درختان بالغ زنده و درختان مرده افتاده،، قلمروی تولیدمثلی را مشخص می¬کند. در خارج از فصل تولیدمثلی انتخاب مکان بر اساس حضور درختان زنده با قطر برابر سینه بین 50-100 سانتی¬متر و ارتفاع درختان مرده سرپا بود. در مجموع، طی دوره سالانه، مکان¬هایی با تاج¬پوشش انبوه حضور این دارکوب را تحت تاثیر قرار داد (پوشش درختی> 64 %) و در مکان¬های بازتر (< 64 %)، عمق لاشبرگ> 5/4 سانتی¬متر، دومین و مهم¬ترین پیش¬بینی کننده حضور پرنده بود. بر اساس نتایج به¬دست آمده، در پارک¬ ملی گلستان این پرنده زیستگاه¬های جنگلی با پوشش¬گیاهی کهن¬سال همراه با درختان قطور و مرتفع که عمدتا دربرگیرنده گونه بلوط است را ترجیح می¬دهد اما در سایر مطالعات صورت گرفته در مناطق مختلف ایران و جهان تمایل این گونه به درختان راش نیز اثبات شده است. بنابراین، با توجه به وابستگی گونه¬هایی نظیر دارکوب سیاه به زیستگاه¬های جنگلی دست¬نخورده و کهن¬سال، پیشنهاد می¬گردد تا اگر الویت در توسعه محدوده پراکنش دارکوب است، حذف درختان خشکه¬دار و یا قطع درختان بزرگ به حداقل ممکن کاهش یابد.

چکیده درختان مرده سرپا و درختان مرده افتاده منبع بسیار مهمی برای پرندگان جنگلی هستند. این پژوهش برای تعیین اثر خشکه¬دارهای سرپا و افتاده برجامعه پرندگان در پارک ملی گلستان بعنوان اولین پارک ملی ثبت¬شده ایران، صورت گرفته است. شاخص¬های تنوع گونه¬ای، تراکم و همباشی پرندگان با متغیرهای محیط¬زیستی با استفاده از روش نمونه¬برداری مسافتی و روش رج¬بندی مورد مطالعه قرار گرفت. پرندگان و متغیرهای محیط¬زیستی مربوط به خشکه¬دارها به فاصله شعاعی 25 متری از هریک از 100 نقطه نمونه¬برداری بررسی شد. در فصل غیرتولیدمثلی سینه¬سرخ، چرخ¬ریسک پس سرسفید و سهره جنگلی و در فصل تولیدمثلی سهره جنگلی، سینه سرخ و قرقاول بیشترین تراکم در هکتار را داشتند. براساس روش رج¬بندی در فصل غیرتولیدمثلی گونه¬هایی مانند سینه¬سرخ، دارکوب سیاه، بلبل، چرخ¬ریسک سرآبی، الیکایی و سهره جنگلی دارای همبستگی مثبتی با متغیرهای محیط زیستی حضور موریانه در خشکه¬دارهای افتاده وسرپا، نیم¬قطر برابرسینه خشکه¬دارهای افتاده، محور اول خشکه¬دارهای افتاده، ارتفاع خشکه¬دارهای سرپا، موقعیت تاج پوشش در خشکه¬دارهای سرپا، درجه پوسیدگی خشکه¬دارهای سرپا، ارتفاع غذایابی در خشکه¬دارهای سرپا و محور دوم خشکه¬دارهای سرپا بودند. درفصل تولیدمثلی نیز سهره جنگلی، سسک رودخانه، چرخ¬ربسک دم-دراز، قرقاول با متغیرهای محیط¬زیستی مربوط به خشکه¬دارهایی مانند محور سوم و چهارم خشکه-دارهای افتاده، محور چهارم خشکه¬دارهای سرپا بیشترین ارتباط را داشتند و دم¬جنبانک زرد، کمرکلی بزرگ، دارکوب سیاه، چرخ¬ریسک سرآبی، چرخ¬ریسک بزرگ، کمرکلی جنگلی، کلاغ ابلق، دارکوب خال¬دار بزرگ، جی¬جاق، توکا سیاه و بلبل بیشترین همبستگی را با متغیرهای حضور مورچه در خشکه¬دارهای سرپا، قطر برابرسینه در خشکه¬دارهای سرپا، حضور موریانه در خشکه¬دارهای سرپا، محور دوم خشکه دارهای افتاده، وضع بخش سطحی چوب در خشکه¬دارهای سرپا، نیم¬قطر برابرسینه در خشکه دارهای افتاده، آثار آشیانه در خشکه¬دارهای سرپا، موقعیت تاج پوشش در خشکه¬دارهای سرپا و درجه پوسیدگی خشکه¬دارهای سرپا داشتند. کلمات کلیدی: خشکه¬دارهای سرپا و افتاده، جامعه پرندگان، متغیرهای محیط¬زیستی، پارک ملی گلستان، تراکم

یک شاخص وابستگی¬ که برای درک ساختار جامعه کاربرد دارد، اندازه¬گیری درجه هم پوشانی منابع مورد استفاده در میان گونه¬های مختلف آن جامعه است. یکی از رایج¬ترین منابع مورد اندازه-گیری جهت محاسبه¬ی هم پوشانی، غذا است. بررسی رژیم¬غذایی در مطالعات بوم¬شناختی یکی از اساسی¬ترین الزامات برای درک زیست¬شناسی گونه¬ها، تعیین ارتباطات تغذیه¬ ای و عملکرد اکوسیستمی می¬باشد که در آن حضور دارند. بررسی ریمه¬ها، یکی از بهترین روش¬های غیرهجومی برای تعیین محتویات¬ غذایی خورده شده توسط پرندگان شکاری محسوب می¬شود. در این مطالعه به بررسی رژیم‏غذایی و هم¬پوشانی مأوای‏غذایی جغد کوچک و دلیجه در پناهگاه حیات‏وحش شیراحمد سبزوار در طول فصول مختلف سال پرداخته شد. بعد از انجام عملیات صحرائی، ریمه¬های جمع-آوری شده به آزمایشگاه منتقل و کدگذاری شدند. سپس ریمه¬ها با خیساندن از هم باز شده و بقایای جانوری موجود در آن¬ها تفکیک و شناسایی شد و درصد حضور هر ماده غذایی در میان کل ریمه¬ها مورد محاسبه قرار گرفت. بعلاوه اندازه¬گیری وزن، طول، قطر (میانگین انحراف معیار) و شاخص¬های درصد زیست¬توده طعمه¬های مورد استفاده، پهنای مأوای‏غذایی، تنوع گونه¬ای، یکنواختی و معیارهای اندازه¬گیری هم¬پوشانی مأوای‏غذایی در هر فصل سنجیده شد. به¬طور کلی بررسی مجموع 548 ریمه جغد کوچک نشان داد که رژیم‏غذایی این پرنده شکاری در طول سال شامل 13.78% قاب¬بالان (سوسک¬ها)، 15.20% راست بالان (ملخ¬ها)، 5.02% پرندگان، 18.13% پستانداران کوچک، 18.55% جوندگان، 6.42% حشره¬خورها، 0.7% خزندگان و 2.79% مورچه¬ها است. میانگین وزن ریمه¬های جغد کوچک در سال 0.92 1.37 گرم، طول 0.81 3.1 و قطر 0.73 1.4 سانتی¬متر بود. هم‏چنین تجزیه و تحلیل 206 ریمه جمع¬آوری شده دلیجه در طول سال نشان داد، قاب¬بالان (سوسک¬ها) 24.92%، راست بالان (ملخ¬ها) 25.55%، پرندگان 6.54%، پستانداران کوچک 15.89%، جوندگان 13.71%، حشره¬خورها 3.12%، خزندگان 4.98% و مورچه¬ها 5.30% رژیم‏غذایی این پرنده را تشکیل می¬دهند. وزن ریمه¬های دلیجه در سال 0.45 0.91 گرم، طول 0.59 2.55 و قطر 0.44 1.37 سانتی¬متر برآورد شد. در این بررسی هم¬پوشانی مأوای‏غذایی جغد کوچک و دلیجه براساس معیار درصد هم‏پوشانی88.51%، معیار پیانکا 0.98، معیار ساده شده موریزیتا 0.98 و معیار هورن 0.96 بدست آمد. نتایج این مطالعه نشان داد اگرچه هم¬پوشانی مأوای غذایی بین جغد کوچک و دلیجه سطح بالایی بود اما کامل نبود. تجزیه و تحلیل¬های آماری حاصل از آزمون معنی¬داری نشان داد از نظر استفاده از طعمه¬های مختلف در گونه جغد کوچک و دلیجه در بین فصول مختلف سال اختلاف معنی¬داری وجود دارد (05/0sig.<) و به¬همین ترتیب، به¬طور کلی از نظر استفاده از صیدهای مختلف در طول سال بین جغد کوچک و دلیجه اختلاف معنی¬داری بدست آمد. یک شاخص وابستگی که برای درک ساختار جامعه کاربرد دارد، اندازه گیری درجه هم پوشانی منابع مورد استفاده در میان گونه های مختلف آن جامعه است. یکی از رایج ترین منابع مورد اندازه-گیری جهت محاسبه ی هم پوشانی، غذا است. بررسی رژیم غذایی در مطالعات بوم شناختی یکی از اساسی ترین الزامات برای درک زیست شناسی گونه ها، تعیین ارتباطات تغذیه ای و عملکرد اکوسیستمی می باشد که در آن حضور دارند. بررسی ریمه ها، یکی از بهترین روش های غیرهجومی برای تعیین محتویات غذایی خورده شده توسط پرندگان شکاری محسوب می شود. در این مطالعه به بررسی رژیم‏غذایی و هم پوشانی مأوای‏غذایی جغد کوچک و دلیجه در پناهگاه حیات‏وحش شیراحمد سبزوار در طول فصول مختلف سال پرداخته شد. بعد از انجام عملیات صحرائی، ریمه های جمع-آوری شده به آزمایشگاه منتقل و کدگذاری شدند. سپس ریمه ها با خیساندن از هم باز شده و بقایای جانوری موجود در آن ها تفکیک و شناسایی شد و درصد حضور هر ماده غذایی در میان کل ریمه ها مورد محاسبه قرار گرفت. بعلاوه اندازه گیری وزن، طول، قطر (میانگین انحراف معیار) و شاخص های درصد زیست توده طعمه های مورد استفاده، پهنای مأوای‏غذایی، تنوع گونه ای، یکنواختی و معیارهای اندازه گیری هم پوشانی مأوای‏غذایی در هر فصل سنجیده شد.

تاثیر فعالیت¬های متفاوت انسانی بر محیط زیست واقعیتی آشکار است. امروزه استفاده¬ی تفرجی از جنگل¬ها یکی از جنبه¬های اصلی بهره¬برداری از آن¬هاست. در این تحقیق، تاثیر فعالیت¬های متفاوت بر جامعه¬ی پرندگان در جنگل فندق¬لو بررسی شد. سه نوع فعالیت، شامل: تفرج متمرکز، تفرج گسترده ( پیاده¬روی) و حفاظت شده در منطقه¬ی مورد مطالعه انتخاب شد. برای افزایش کیفیت نتایج، همه¬ی مطالعات میدانی در طول دو فصل تولید مثلی و غیر تولید مثلی انجام گرفت. متغیر¬های زیستی، شامل نوع تیپ پوشش گیاهی و خصوصیات ساختاری گیاهان و نیر تعداد مشاهدات پرندگان در هر یک از 90 قطعه نمونه در یک شعاع 25 متر ثبت شد. بعد از جمع¬آوری داده¬ها، آنالیز آن¬ها با استفاده از نرم افزار¬های کامپیوتری و آمار زیستی انجام گرفت. نتایج تراکم، غنا و تنوع گونه-های پرندگان و همبستگی بین متغیر¬های محیط¬زیستی ، گونه¬های پرندگان و تیمار¬های مطالعاتی را نشان می¬دهد. به علاوه، تشابه بین تیمار¬ها و درصد مشارکت هر یک از گونه¬های پرنده در جامعه بدست آمد. در کل، تغییرات جامعه¬ی پرندگان وابسته به نوع کاربری سرزمین و فصل است. در نهایت، نتایج نشان دادند که فعالیت¬های تفرجی تاثیر مثبتی بر پرندگان در فصول تولید¬مثلی و غیر تولید¬مثلی دارند. واژه ها ی کلیدی: پرندگان، اکوتوریسم، تنوع، تراکم، جنگل فندق لو.

حفظ و بازگرداندن ارتباط بخش های مختلف سیمای سرزمین نیازمند مدل های ارتباطی و شاخص-هایی است که قابل اعتماد و کارآمد باشند. از جمله این مدل ها، مدل ارتباطی است که بر مبنای تئوری مدار الکتریکی بوده و برای پیشبینی الگوی حرکت در سیمای سرزمین، شناسایی لکه های زیستگاهی مهم و کریدورها با هدف برنامه ریزی برای حفاظت مورد استفاده قرار گرفته است. مدارالکتریکی شبکه ای از گره هاست که به وسیله ی مقاومت ها (بخش های الکتریکی هادی جریان) به یکدیگر متصل شده و میزان جریان عبوری از بین گره ها به وسیله اختلاف پتانسیل و مقاومت ها تعیین می شود. تئوری مدار، سیمای سرزمین را به عنوان سطحی رسانا درنظر می گیرد که هر پیکسل موجود در آن را به یک گره تبدیل نموده و با اتصال آن به گره های مجاور مداری الکتریکی تشکیل می دهد. نتایج حاصل از این تئوری، نقشه های جریان و ولتاژ است که به فرآیندهای بوم شناختی مانند حرکت افراد ارتباط داده می شود. در این مطالعه ابتدا مطلوبیت زیستگاه پلنگ در دو زیستگاه پناهگاه حبات وحش خوش ییلاق و پارک ملی گلستان مورد با روش تحلیل عاملی آشیان بوم شناختی و نرم افزار بایومپر بررسی قرار گرفت. لایه های اطلاعاتی به کار برده شده به عنوان متغیرهای موثر بر حضور گونه شامل ارتفاع، شیب، شاخص پوشش گیاهی (ndvi)، فاصله از جاده ها، فاصله از روستاها، چشمه ها و رودخانه ها بوده است. همچنین در ادامه ی این پژوهش از تئوری مدارهای الکتریکی برای بررسی ارتباطات زیستگاهی پلنگ ایرانی بین دو زیستگاه مذکور استفاده شد و براساس نقشه های جریان، الگوی حرکت و ارتباطات عملکردی برای گونه ی هدف و همچنین نواحی مهم ارتباطی در منطقه مطالعه شناسایی گردید.

توسعه شهری یکی از سریع¬ترین و مخرب¬ترین عوامل نابودی تنوع¬زیستی در چند دهه اخیر شناخته شده است. گنجشک¬سانان شاخص¬های مناسبی جهت بررسی سلامت اکوسیستم¬ها به شمار می¬روند بنابراین در بسیاری از مطالعات به عنوان گونه¬های هدف مطرح هستند. هدف از این تحقیق بررسی جامعه پرندگان رودکناری در تغییرات کاربری¬های مختلف در طول رودخانه زیارت گرگان است. به-این منظور جامعه پرندگان و متغیرهای زیستگاهی موثر بر آن¬ها در شش تیمار مناطق طبیعی، روستایی، تفرج گسترده، تفرج متمرکز، منطقه شهری با فاصله 25 متری از رودخانه و منطقه شهری با فاصله 500 متری از رودخانه در تمام فصول سال بررسی شد. پرندگان به روش نمونه¬برداری نقطه¬ای و متغیرهای زیستگاهی با روش پلات¬های دایره¬ای نمونه¬برداری شد. سپس تراکم و ساختار جامعه پرندگان و نیز رابطه بین فراوانی نسبی گونه¬های پرندگان با متغیرهای زیستی در کاربری¬های مختلف به¬دست آمد. طبق نتایج بیشترین تراکم و تنوع پرندگان در فصل پاییز و بهار و در کاربری روستایی و تفرج گسترده مشاهده شد که این مناطق به¬دلیل ساختار و پوشش¬گیاهی مناسب¬تر و متنوع¬تر و هم¬چنین حضور انسان و توسعه در سطح متوسط، شرایط خوبی برای بسیاری از گونه¬های پرنده فراهم کرده است. همچنین کمترین غنا و تنوع نیز در منطقه شهری با فاصله 500 متری از رودخانه است که شامل تعداد معدودی گونه عمومی است. ω

در مطالعه حاضر، میزان حذف یون های sdbs از محلول های آبی توسط کیتوزان مورد بررسی قرار گرفت. کیتوسان در چهار مرحله ی جداسازی کیتین، حذف مواد معدنی، پروتئین زدایی و داستیله شدن تولید گردید. آزمایش های جذب در یک سیستم ناپیوسته برای بررسی پارامترهای ph، غلظت اولیه محلول sdbs، مقدار جاذب و مدت زمان تماس روی فرایند جذب انجام شد. به منظور دستیابی به پارامترهای بهینه جذب، ph اولیه محلول از 2 تا 6، غلظت اولیه محلول sdbs از 5 تا 50 میلی گرم بر لیتر، مقدار جاذب از 1/0 تا 5/1 گرم و مدت زمان تماس از 10 تا 120 دقیقه بررسی گردید. نتایج نشان داد، تحت شرایط بهینه، حداکثر حذف موثر در ph برابر 4، غلظت اولیه 25 میلی گرم در لیتر محلول sdbs، میزان 3/0 گرم کیتوسان، زمان 60 دقیقه و دمای 25 درجه سانتی گراد برابر 3/97 درصد بوده است.

پرندگان به خصوص دارکوب ها، شاخص و نماینده ای از تنوع زیستی می باشند. پیش نیاز حفاظت از این گونه ها، مطالعه ویژگی های بوم شناختی و کنش های بین گونه ای از جمله اندازه گیری هم پوشانی منابع مورد استفاده است. در پژوهش حاضر افتراق مأوای بوم شناختی بین دو گونه دارکوب خال دار بزرگ و باغی در جنگل شصت کلاته مورد بررسی قرار گرفته است. عمده ترین اهداف انجام این پژوهش، بررسی عوامل مهم ایجاد افتراق مأوا بین دو گونه دارکوب خال دار بزرگ و باغی در دو فصل غیرتولیدمثلی و تولیدمثلی است. نتایج نشان داد که دو گونه دارکوب خال دار بزرگ و باغی برای تغذیه و لانه گزینی، درختان ممرز و بلوط قطور با ارتفاع بیش تر از 20 متر را ترجیح دادند. دارکوب خال دار بزرگ و باغی در استفاده از متغیر های ارتفاع تغذیه، آشیانه، درخت زنده و خشکه دار با هم تفاوت معنی داری داشتند. پهنای مأوا در دو گونه دارکوب خال دار بزرگ و باغی در دو فصل غیرتولیدمثلی و تولیدمثلی و متفاوت بود، به طوری که مقدار معیار لی واینز برای دارکوب خال دار بزرگ کم تر از دارکوب باغی بود. نتایج هم پوشانی بر اساس معیار پیانکا، بین دو گونه دارکوب خال دار بزرگ و باغی در دو فصل غیرتولیدمثلی و تولیدمثلی نشان داد که هم پوشانی این دو پرنده دارای سطح بالا است. بیش ترین مقدار هم پوشانی مربوط به قطر برابر سینه درخت زنده و خشکه دار و کم ترین مقدار هم پوشانی مربوط به متغیر ارتفاع خشکه دار بود. بنابراین، یکی از مهم ترین عوامل موثر در جدایی مأوا بین دو گونه دارکوب خال دار بزرگ و باغی ارتفاع خشکه دار است.

امروزه بحران زیست محیطی و تخریب منابع طبیعی یکی از مشکلات اصلی بشر است. در این پژوهش با استفاده از الگوریتم مذاب سازی شبیه سازی شده به اولویت بندی زیستگاه های دارکوب سیاه همراه جنگلداری در جنگل آموزشی-پژوهشی شصت کلاته پرداخته شد. هدف از این روش دستیابی به تخصیص بهینه کاربری ها و به حداکثر رساندن میزان تناسب بین آنهاست. از این رو، به کارگیری دانش بهینه سازی می تواند کمک موثری در این راستا باشد. یکی از روش های بهینه سازی الگوریتم مذاب سازی شبیه سازی شده (تبرید تدریجی) است. این روش به دلیل توانایی بررسی هم زمان اهداف چندگانه، ارائه راه حل بهینه، سرعت بالا در دستیابی به راه حل بهینه در مسائل پیچیده و انعطاف پذیری در کشف راه حل های جایگزین کارایی مناسبی برای حل مسائل بهینه سازی دارد.