چکیده پژوهش حاضر به بررسی ساخت واژه در گویش سمنانی می پردازد. بررسی و شناخت واژه های هر زبان و گویش نشان دهنده ی فرهنگ و تمدن و دیگر خصایص اجتماعی است، و از طرف دیگر آن چه ممکن است جوامع را از انحطاط و نابودی در مقابل برخی تهاجمات فرهنگی حفظ کند، زبان آن جامعه است که مهم ترین بخش آن واژه ها هستند. هدف این پژوهش توصیف و ثبت جنبه هایی از یک نظام زبانی زنده می باشد. دیدگاه مورد نظر در این پژوهش ساختگرایی و زایشی و روش بررسی، توصیفی-همزمانی است. گردآوری داده های پژوهش حاضر به روش میدانی و کتابخانه ای انجام شده است. بیشتر داده ها راجع به ساختمان واژگان این گونه ی زبانی براساس شم زبانی و مصاحبه با افراد مطلع و بومی می باشد. با توجه به بررسی های انجام شده، مشخص گردید که اگرچه فرآیندهای اشتقاق و ترکیب از معمول ترین فرآیندهای واژه سازی در این گویش می باشند، فرآیند دیگری – فرآیند تکرار – نیز در ساخت واژه های سمنانی فراوان به چشم می خورد. پس از بررسی های انجام شده مشخص گردید که عمده ترین تک واژهای تصریفی در افعال سمنانی، شناسه های فعلی متنوع برای نشان دادن زمان های مختلف در این گویش، مطابقه در شخص و شمار و در بعضی موارد جنس می باشند. هم چنین مشخص گردید که نمود نیز در این گویش توسط تک واژگونه های تصریفی نشانه گذاری می شوند. عمده ترین تک واژهای تصریفی در اسم ها در گونه ی زبانی سمنانی تک واژ جمع و هم چنین تک واژ نشان دهنده ی معرفگی است. عمده ترین تک واژهای تصریفی در صفات پس وند نشان دهنده ی برتری و پس وند نشان دهنده ی عالی بودن می باشند.

این پایان نامه به بررسیِ نظامِ آواییِ ترکیِ آذری (گونه گوگانی) با استفاده از رویکردهایِ غیرِخطی در دستورِ زایشی (اساساً واج شناسیِ جزءمستقل) می پردازد. هدف از اثر حاضر، بررسی توان تبیینی واج شناسی جزءمستقل در توصیف گونه گوگانی از ترکی آذری است که گونه ایست در معرض خطر نابودی. هماهنگیِ واکه ای، درج و حذف به عنوانِ سه فرآیند عمده در نظامِ آواییِ ترکیِ آذری مورد بررسی قرار گرفته اند. یکی از قواعد واک رفتگیِ پایانی فقط در کلماتِ چندهجایی روی می دهد بنابراین هجا در فرآیندهای واجی ایفایِ نقش می کند. راجع به تعداد همخوان های ترکیِ آذری اختلافِ نظر وجود دارد که از 20 تا 24 عدد متغیر است. آواهای مسئله ساز عبارتند از: [?]، [?]، [?] و [?]. نگارنده معتقد است که ترکی آذری 21 همخوان دارد که در این میان [?] و [?] واج گونه های واجِ زیرساختیِ /?/ هستند؛ [?] واج گونه ای از واجِ انسایشیِ /???/ می باشد؛ و /?/ واجی مجزاست. ساختارِ کلیِ هجا در ترکیِ آذری (c)v(c(c)) است که در بازنماییِ آوایی از طریقِ حذف و درج به (c)v(c) تقلیل می یابد.

گویش شناسی به عنوان یکی از شاخه های مهم علم زبان شناسی، امروزه توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. گویش سمنانی یکی از زبان های ایرانی است که بررسی آن می تواند نتایج نظری و عملی بسیاری در برداشته باشد. گویش سمنانی به علت قدمت و حضور نسبتاً بیشتر در متون علمی و تخصصی و زبان شناسی و ساختمان ویژه ی دستوری همواره توجه محققان را به خود معطوف کرده است. بررسی ساختار فعل در هر زبان و گویش می تواند کلید و راهنمایی برای شناخت بهتر و دقیق تر دستور زبان باشد، زیرا دیگر عناصر جمله برگرد فعل می گردند. در این تحقیق توصیفی، سعی بر آن شده است که با دیدگاه علمی، ساخت فعل به لحاظ صوری و تصریفی بررسی شود. ساخت فعل، حتی در ساخت واژه ی اشتقاقی، نیز در مواردی با نحو آمیخته است و به همین دلیل بررسی آن با دیدگاه واژ نحوی ضروری به نظرمی رسد. تعریف فعل، نیز بخش قابل توجهی از ساخت فعل را به خود اختصاص می دهد و ارتباط آن را با نحو نمی توان انکار کرد. در تعریف فعل، نحو نقش بسیار تأثیرگذار و مهمی دارد و بخش چهارم این تحقیق تا حد امکان به بررسی آن پرداخته شده است. ساخت صوری فعل، که در واقع جنبه اشتقاقی فعل را بیش از همه در نظر دارد، به ساخت های مختلف فعل ازجمله ساده و مرکب، عبارت فعلی، پیشوندی پسوندی، لازمه یک شناسه، افعال کمکی، ساخت های مجهول و مواردی از این قبیل پرداخته است. در بخش تصریف فعل، شناسه های شخص، شمار، نظام زمان، وجه، نمود، حالت و جهت بیش از همه مورد توجه قرارگرفته اند. مطابقه فاعل با فعل از جمله موارد اصلی است که در بخش شناسه، شخص، شمار و حالت مورد توجه قرارگرفته است.

چکیده: در این پژوهش ضمن بررسی کلی ساختار جملات اسنادی1، تحلیل جامعی از کارکردهای این ساختارها بر مبنای نظریات مطرح در رویکرد زبانشناسی نقش گرا2 مخصوصا ساختار اطلاع3 جملات ارائه می دهیم. در این تحقیق سعی شده است تا به بررسی پیکره داده ها که از میان گفتمان شفاهی گویشوران بومی گویش مطرح شده در این تحقیق و بر پایه شم زبانی این گویشوران انتخاب شده است، ساختار اطلاع و نظام مبتدا و خبر این پیکره را مورد بررسی قرار دهیم. داده های این تحقیق شامل 200 مورد جمله اسنادی و 100 مورد جمله شبه اسنادی است. بر اساس این تحقیق مشخص می شود که این جملات در گویش مذکور دارای کارکردهای گفتمانی بوده و بر ساختار اطلاع و نظام مبتدا و خبر4 جملات تاثیر می گذارند و چینش مبتدا- خبر را به هم ریخته و همچنین بر ساختار اطلاع کهنه و نو و یا همان پیش انگاره و ابراز لمبرکت موثرند . کلمات کلیدی: جملات اسنادی ، رویکرد نقش گرایی ، ساختار اطلاع ، مبتدا و خبر، پیش انگاره و ابراز.

پایان نامه ی حاضر پژوهشی است در باب فرایندهای واژ-واجیِ سمنانی در چارچوب واج شناسی زایشی خطی. در این راستا ابتدا پژوهش های پیشین سمنانی و پژوهش های همسو با آن که در زمینه ی صرف و واج شناسی زایشی انجام شده اند، معرفی گردیده است. سپس مبانی نظری واج شناسی زایشی، جایگاه آن در زبان شناسی و توصیف قواعد واژ-واجی مطرح شده اند. دست یابی به ماده ی خام پیکره ی زبانی از طریق تهیه ی پرسش نامه های هدایت شده انجام شده است و کلیه ی داده ها از گویشوران سمنانیِ ساکن شهرستان سمنان به دست آمده اند. هدف اصلی این پژوهش، معرفی، توصیف و تبیینِ فرایندهای واژ-واجی گونه ی سمنانی در چارچوب واج شناسی زایشی است. نتایج حاصل از این تحقیق این است که بسیاری از فرایندهای صرفی در گونه ی سمنانی از طریق تغییرات آوایی اعمال می گردد؛ مانند فرایندهای صرفیِ تغییر زمان در فعل و حالت در اسم. رایج ترین فرایندهای واژ-واجیِ سمنانی درج، حذف و تغییر آوایی است. در پایان به این نتیجه می رسیم که در جمع آوری دستاوردهای تحقیق در چارچوب واج شناسی زایشی معیار، انگاره ی spe قادر به تبیین تغییرات تلفظی ساختارهای تصریفی در سمنانی می باشد.

در پژوهش حاضر به بررسی بسامد وقوع انواع هجا و محدودیت های توزیعی و ترکیبی آن ها در کلمات بسیط فارسی پرداخته شده است. داده های مورد نیاز برای انجام پژوهش، از فرهنگ فارسی یک جلدی معین(1387)، استخراج شده است، علاوه بر این داده ها، پیوست خوشه های میانی دوهمخوانی و سه همخوانی پایان نامه ی علم الهدی(2000)، نیز در این پژوهش مورد استفاده و تحلیل قرار گرفته اند.نتایج این پژوهش بدین شرح می باشد: ? توزیع انواع هجا، دارای محدودیت(گرایش)، خاصی نمی باشد. ? ترکیب انواع هجا، در ترکیبات فاقد خوشه، هیچ محدودیتی ندارد. ? ترکیب انواع هجا در ترکیبات دارای خوشه ی میانی دوهمخوانی، تنها تابع گرایش هایی در ترکیبات است. ? ترکیب انواع هجا در ترکیبات دارای خوشه ی میانی سه همخوانی، دارای محدودیت های قابل اعتنایی می-باشد.

این پژوهش به بررسی فرآیندهای واژی نحوی زبان لری گونه ی خرّم آبادی پرداخته است.در این پژوهش ابزارهای ساخت واژی بازنمودی مقوله های دستوری (تحوی) مختلف مثل زمان،نمود، وجه،تطابق، شمار، جنس و قیاس در اسم، فعل و صفت در زبان لری گونه ی خرّم آبادی مورد بررسی قرار گرفته است.

رمزگردانی دو زبانه های کردی کرمانشاهی مورد بررسی قرار گرفته است. بجز جنسیت سایر عوامل در رمزگردانی تاثیر ندارد. رمزگردانی در کلام هدفدار می باشد.