نام پژوهشگر: صمد علی پور

ژئوشیمی عناصر جزئی و نادر خاکی نهشته های بوکسیت- لاتریت بلبلوئیه، استان کرمان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ارومیه - دانشکده علوم پایه 1390
  پوریا محمودی خورندی   صمد علی پور

نهشته های بوکسیتی- لاتریتی بلبلوئیه، در 20 کیلومتری جنوب کرمان (جنوب شرق ایران) واقع می باشند. این نهشته ها با گسترشی بالغ بر 4 کیلومتر به صورت چینه سان در مرز بین سازندهای شتری (تریاس زیرین- میانی) و نایبند (تریاس بالایی) توسعه یافته اند. از نظر پتروگرافیکی، کانسنگ های این نهشته ها بافت های پلیتومورفیک، میکروگرانولار، اوئیدی، و جریانی-کلومورفیکی را نشان می دهند. این سیماهای بافتی پیشنهاد می کنند که این کانسنگ ها متحمل دگرشکلی های ساختاری شده و از یک ژنز برجازا برخوردارند. از نظر کانی شناسی، این کانسنگ ها کانی های نظیر دیاسپور، کائولینیت، ایلیت، هماتیت، روتیل، آناتاز، کلریت، و کوارتز را شامل می شوند. مطالعات کانی شناسی نشان می دهد که آب های سطحی با ماهیت اکسیدی- اسیدی و آب های زیرزمینی با ماهیت بازی- احیاء نقش بارزی در توسعه و تکامل این کانسنگ ها ایفا نموده اند. نتایج محاسبات فاکتور غنی شدگی عناصر در سه پروفیل مورد مطالعه نشان می دهد که فرایندهایی مانند جذب سطحی، روبش و تمرکز، حضور در فازهای کانیایی مقاوم، بافرینگ محلول های هوازده کننده توسط سنگ بستر کربناتی، کنترل مینرالوژیکی، نوسانات سطح سفره آب های زیرزمینی و تثبیت در فازهای نئومورف از جمله عواملی بوده اند که نقش بارزی در توزیع عناصر جزئی و نادر خاکی ایفا نموده اند. بررسی الگوی تغییرات rees نورمالیزه شده به کندریت غنی شدگی lrees نسبت به hrees در طی فرایندهای بوکسیتی شدن را نشان می دهد. ملاحظات ژئوشیمیایی نشان می دهند که تمرکزات rees توسط فسفات های ثانویه، و کانی های رسی نظیر کائولینیت و ایلیت رخ داده است. با توجه به بررسی های ژئوشیمیایی، سنگ های آذرین مافیک تا حد واسط محتمل ترین سنگ منشاء برای این نهشته ها می باشند.

پراکنش و منشاآنومالی فلوردر نمونه های سنگی و مقایسه آن با آبهای سطحی و زیرزمینی شمال آذربایجان غربی, ایران
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ارومیه - دانشکده علوم پایه 1391
  ربابه معصومی عیبلو   صمد علی پور

طی سالهای گذشته، تأثیر فلوراید بر سلامت انسان شناخته شده است.در شمال استان آذربایجان غربی، آبهای زیرزمینی مهمترین منابع آب آشامیدنی و زراعی جمعیت شهری و به خصوص روستایی بوده که به علت مقدار غیر مجاز فلوراید درآنها بیماری های دندانی(فلوروسیس دندان)، در منطقه قابل توجه است. این مطالعه با هدف اصلی تعیین توزیع غلظت یون فلوراید در منابع آبی مختلف (چاه، چشمه، قنات، آب سطحی) در محدوده ای حدود km² 6000 و با توجه به تأثیر لیتولوژی سطحی به مقدار یون فلوراید آب به اجرا در آمده است.جهت بررسی مقدار فلوراید در بدنه های آبی مختلف، 414 نمونه از منابع آبی (284 دهنه چشمه، 57 رشته قنات، 21 حلقه چاه و 52 نمونه ی آب سطحی شامل استخر، رودخانه، نهر) ، از منطقه برداشت و در آزمایشگاه آب و فاضلاب تبریز مورد آزمایش قرار گرفت.از نقطه نظر فراوانی نسبی مقدار فلوراید منابع آبی به ترتیب در آب سطحی، چاه، چشمه و قنات به ترتیب کاهش می یابد. بنابراین احتمال تأثیر بیشتر منابع سطحی برمنابع زیرزمینی در جهت افزایش آلودگی فلوراید در منطقه وجود دارد. بررسی نقشه های زون بندی فلوراید مرتبط با سازندهای زمین شناسی نشان می دهد که مقادیر متفاوت فلوراید منابع آبی در واحدهای سنگی متنوعی در منطقه توزیع شده است.به منظور بررسی میزان تأثیر سنگ و خاک منطقه ی مورد مطالعه بر میزان فلوراید منابع آبی، 21 نمونه ی هم ایستگاه با برخی منابع آبی از سازندهای سنگی و خاک منطقه مورد آنالیز قرار گرفت.مقدار فلوئور نمونه های بازالتی بین ppm 217-867 بوده و دامنه ی فلوراید منابع آبی هم ایستگاه با این نمونه ها بین mg/l 0/1-6/8 است. مقدار فلوئور در رسوبات سخت نشده ی عهد حاضر و خاک منطقه بین ppm 355-932 است. مقدار میانگین فلوئور تنها در نمونه های خاک منطقه ppm 754 و حدود دو برابر مقدار بهینه ی فلوئور در خاک است. مقدار فلوراید آب هم ایستگاه با نمونه های خاک و رسوبات عهد حاضر بیش از mg/l 1/5 است. مقدار فلوئور در سنگ های رسوبی (آهک قم و تراورتن) و فلیش (ماسه سنگ) بین ppm116-322 است، که عموما مقدار فلوراید منابع آبی همراه با این سازندها به mg/l1/5 نمی رسد.

کانی شناسی و ژئوشیمی ذخیره بنتونیت ورزقان ترکمان چای (شمال غرب میانه، استان آذربایجان شرقی)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ارومیه - دانشکده علوم پایه 1393
  علی سلیمانی متین   صمد علی پور

ذخیره بنتونیت ورزقانِ ترکمن چای در فاصله تقریبی 37کیلومتری شمال غرب شهرستان میانه استان آذربایجان¬شرقی، شمال غرب ایران واقع شده است. بارز ترین واحدهای سنگی که در داخل این منطقه برونزد دارند به ترتیب از قدیم به جدیدشامل ؛ایگنمبریتهای ائوسن تحتانی، بازالتهای غنی از پیروکسن ائوسن میانی، آندزیت ها ، تراکی آندزیتها وبازالت های ائوسن فوقانی، تناوب توف، توفهای ماسه ای و بازالت های آندزیتی ائوسن فوقانی، سینیت های الیگوسن، شیل های رنگین و سیلتستو نهای میوسن، کنگلومراها وگلسنگ های پلیوسن، رسوبات جدید کواترنری وتراس های عهد حاضر می باشند. از نظر مورفولوژی بنتونیتهای این منطقه عمدتاً به فرم لایه ای، عدسی شکل و توده ای بوده که در ارتباط تنگاتنگی با توفها و واحدهای پیروکلاستیکی می باشند. مشاهدات صحرائی ومطالعات میکروسکوپی نشان می-دهندکه این ذخیره محصول دگرسانی و هوازدگی واحدهای توفی اِئوسن فوقانی میباشد. باتوجه به مطالعات کانی¬شناسی کانیهای سنگ- ساز این ذخیره شامل؛ آلبیت، آپاتیت، بیوتیت، کلسیت، کریستوبالیت، کلسدونی، کلریت، موسکویت، اولیوین، پلاژیوکلاز، پیروکسن، کوارتز، سانیدین وزیرکن می¬باشند. همچنین مطالعات کانی شناسی با روش پراش پرتو ایکس (x.r.d) موجب شناسائی کانی هائی نظیر؛ مونت موریلونیت، کائولینیت، کوارتز، کریستوبالیت، کلسیت، دولومیت، آلبیت، سانیدین و نانترونیت در نمونه ها می گردد.. بررسی های ژئوشیمی عناصر کم تحرکی نظیر nb، ti، zrوy، همچنین نمودار وینچستر (nb/y-zr/tio2*0.0001)نشان می دهند که بنتونیت ها از سنگهائی به شدت آلتره شده با ترکیب آندزیتی تا بازالتی مشتق شده اند. مطالعات تغییرات جرم و الگوی نرمالیزه شده عناصر نسبت به ترکیب توف نشان می دهد که عواملی نظیر تلفیق ساختاری، تبادلات یونی، مکانیسم جذب سطحی توسط کانی های رسی یا تمرکزات فیزیکی بازماندی در فازهای باقی مانده نامحلول و تغییرات phاز دلایل اصلی غنی شدگی و تهی شدگی عناصر در این بنتونیت ها می باشند. الگوی توزیع ree-های نرمالیزه شده به ترکیب کندریت دلالت برتفریق وغنی¬شدگیlreeها نسبت بهhreeهاو نیز رخدادآنومالی منفی ضعیفeu و مثبت ضعیفceدرخلال بنتونیت¬زائی دارند. این درحالی است که الگوی توزیعreeهای نرمالیزه شده نسبت به ترکیب توف، توزیع ناموزون reeهارا درطی توسعه این ذخیره نمایش می¬دهند. محاسبات تغییرات جرم عناصر نادر خاکی با فرض hf به عنوان عنصر شاخص بی تحرک حاکی از تحرک و غنی شدگی lreeها وتحرک خیلی ضعیف hree هادر طی بنتونیتی شدن دارند. تلفیق نتایج حاصل ازمشاهدات صحرائی، مطالعات کانی¬شناسی وبررسیهای ژئوشیمیائی صورت گرفته پیشنهاد می¬کنندکه تغییرات درشیمی محلول¬های مسئول دگرسانی نظیر؛ ph وeh، جذب سطحی ، شدت دگرسانی، تثبیت درفازهای نئومورف وتأثیرات تترادنقش حیاتی درتوزیع وتحرک عناصرنادرخاکی درذخیره بنتونیت ورزقانِ ترکمان¬چای داشته-اند. محاسبات ضرایب همبستگی بین عناصرآشکار می نمایند که زیرکِن، اکسیدهای آهن ومنگنز، فازهای تیتانیوم-داروفسفات های ثانویه از میزبانان اصلی عناصرنادرخاکی در این ذخیره می¬باشند.