نام پژوهشگر: محمدباقر بهادری
عقیله آراسته محمدرضا عابدی
ابلیس که در قرآن با همین نام خوانده می شود? پیش از نزول آدم(ع) به این جهان? عزازیل(عزیز خدا) که واژه ای عبرانی است? خوانده می شد و در چهره ی موجود گمراه کننده و پلید و وسوسه گر نام شیطان بر او نهاده شده است. در ادبیات فارسی بخصوص ادبیات عرفانی به تبع اندیشه دینی? هرچند با تفاوت در شدت و ضعف? ابلیس همواره مورد لعن و طرد بوده است؛ چنانکه مولانا به عنوان یکی از بزرگترین شاعران عارف در باب تلبیس ابلیس و مکر و خدعه ی او حکایات و اشعار ارزنده ای ارائه داده و احیانا زبان به لعن او گشوده است . در مقابل? در اندیشه ی صوفیانی چون حلاج و شیخ احمد غزالی چهره ی ملعون و سنتی ابلیس دگرگون گردیده و این غبار لعنت از نام ابلیس زدوده شده است و بالاتر از آن موضوع دفاع از ابلیس به میان می آید و عین القضات همدانی این نظریه را بسط داده و تفسیر کرده و نمای تازه ای از ابلیس را ارائه نموده است .