چکیده: انسان موجودی دو بعدی است که علاوه بر بعد جسمانی، دارای بعد روحانی نیز می باشد و همانطور که سلامت جسم برای ادامه ی حیات ضروری است توجه به بعد روانی سلامت نیز به همان میزان یا بیشتر حائز اهمیت می باشد. حفظ و تقویت سلامت روان نیازمند شناخت روح و روان است؛ اما لایه های ناشناخته ی روح و روان بیشتر از لایه های شناخته شده ی آن است. در دیدگاه دینی، شناخت کامل روح در اختیار خالق یکتاست و از طرفی روح و روان انسان به خدا تعلق دارد؛ پس انسان هرچه تعلق خود را از اصل و مبدأ خود(خدا) کم کند، ناآرامی و اضطراب بیشتری در خود احساس می کند و فقط در سایه ی ارتباط با این منبع غیب و اجرای برنامه هایی که خالق انسان در نظر گرفته است، آرامش و اطمینان برایش حاصل می شود؛ زیرا تعالیم دینی از سوی آفریننده ی انسان که عالم بر تمام صلاح و مصلحت اوست برای سعادت انسان ها آمده اند. برای اینکه انسان بهتر بتواند از این آموزه ها بهره گیرد، لازم است روابط خود را در ارتباط با خدا، خود، طبیعت و اجتماع به گونه ای تنظیم نماید که به ارتقای سلامت روان وی کمک نموده و او را از آسیب ها حفظ نماید.در متن تعالیم اسلامی، روش هایی برای حفظ و تقویت سلامت روان وجود دارد که عبارت از روش های شناختی، عاطفی و رفتاری می باشد. نوشتار حاضر در پی ارائه ی راهکارهای تقویت سلامت روان در این سه حیطه می باشد. کلید واژه ها: راهکارهای قرآنی، راهکارهای روایی، سلامت روان.

اززمانی که آدم آفریده شد، ابلیس بنای دشمنی با او و فرزندانش را گذاشت و قسم یاد کرد که آن ها را گمراه خواهد نمود ، جنگ نرم آغاز گردید . فریب آدم و حوّا با سخنان زیبا و وعده ی حیات ابدی به واسطه ی خوردن از شجره ی ممنوعه ، اوّلین جلوه ی جنگ نرم شیاطین بوده است . شیاطین جنّ و انس همواره برای نابودی حقّ کوشیده اند . شکنجه های جسمی و زندان و قتل ، جزء برنامه ی ثابت و همیشگی دشمن بوده است . در عین حال از تأثیر گذاری بر افکار و اندیشه ی طرفداران حقّ غافل نبودند. به مرور زمان دشمنان دریافتند که می توان با تلاش و سرمایه گذاری روی افکار و احساسات طرفداران حقّ به نتیجه مطلوب تری رسید ، ضمن این که هزینه های جنگ سخت را هم ندارد . علاوه بر آن ، در این روش ، دشمن اغلب در قالب دوست و خیرخواه ظاهر می شود و این موضوع به پیشرفت کار اوکمک فراوانی می کند . برخی از این روش ها به قدری ظریف و زیرکانه است که انسان هرگز فکر نمی کند که پشت این کار ، دست دشمن در کار است . استهزا در قالب شوخی و خنده ، تفرقه افکنی با نام استقلال طلبی و آز ادی خواهی ، پخش شایعات ، تضعیف رهبری یا ایجاد شبهه های دینی با نام روشنفکری ، ترویج بی بندوباری به اسم آزادی و حقوق زن و ... شگردهایی هستند که دشمن به وسیله ی آن ها در افکار و احساسات جامعه ی اسلامی نفوذ می کند . امّا واقعیّت امر این است که دشمنان دین ، نه برای شادی مومنین ، دل می سوزانند و نه خواستار آزادی و سرافرازی آن-ها هستند . دلیل روشن این امر، آن است که همین افراد ، نهایت تلاش خود را در میدان های جنگ سخت برای کشتن جوانان مومن ، و اسیر و زندانی نمودن آن ها بکار برده اند ؛ امّا چون نتیجه نگرفتند به این روش ها متوسل شدند . در واقع هدف ، از بین بردن دین و اعتقادات و احساسات مذهبی مومنین است و تفاوت تنها در شیوه ی نبرد است . همان-هایی که امروز ، با انواع برنامه های ماهواره ای ادّعای روشنگری ، آزادی بخشی و شادکردن دل جوانان را دارند ، همان-هایی هستند که سال ها پیش، پدران و برادران همین جوانان را در جبهه های جنگ کشتند . دشمن ، همان است و هدف ، همان و تنها شیوه ی مبارزه تغییر کرده است . این پژوهش ، نگاهی گذرا دارد به شیوه های جنگ نرم که در قرآن و حدیث آمده است. هیچ تر و خشکی نیست مگر اینکه در قرآن کریم آمده است . هیچ دردی نیست مگر اینکه درمان آن را قرآن بیان فرموده است . در این موضوع نیز خداوند متعال ، آنچه باید بیان می شد ، به تفصیل ، فرموده است . اکنون وظیفه ی ماست تا با تدبّر در آیات الهی ، شیوه های مبارزاتی دشمنان را شناسایی و تکلیف خود را از قرآن جویا شویم و چراغ راه زندگی فردی و اجتماعی خود قرار دهیم . کلید واژه ها : قرآن ، سنّت ، حقّ ، باطل ، رهبری ، بصیرت ، جنگ نرم

دررمزورازجاودانگی هر اثری آراءونظرات مختلفی ابراز می شود وهرکسی از ظنّ خود علتی را بیان می کند؛ ولی وقتی به صورت کلی به نوع زندگی وآثارشاعران و نویسندگان بزرگ نگاه شود، آنهایی که آثار جاودان خلق کرده اند، ارتباط واعتقادشان به خدا محرز است وگویی به نوعی شهود دست یافته اند که آنها را درخلق آثارشان رهنمون است؛ لذا هرکسی که خودرادرمعرض فیض الهی قراردهدونورخدایی دردلش بتابدبراساس مراتبی که دراین عرصه حائز می شود،به اندازه ی قرب و منزلتی که می یابد، به همان میزان درتمام شئون زندگی وی اثرلطف الهی ظاهر می شودرفتاروآثارش رنگ خدایی به خود می گیردو بالطبع ماندگار می شود.درمورد علت زیبایی وجذّابیت وماندگاری اشعار استادشهریارنیزپرسش های زیادی مطرح شده است وجوابهای متعددی هم بیان شده است که هریک درنوع خودقابل تأمّل وتدبّراست؛ ولی آنچه به ضرس قاطع می توان در جواب سوال مذکور بیان کرد، این است که همانطوری که درآفرینش آثارماندگاری چون جنگ وصلح وبینوایان ودیوان حافظ نقش دینداری واعتقاد به خداآشکار است، درعلت اقبال عمومی مردم وزیبایی و ماندگاری اشعار استاد نیز نقش این عامل مهّم هویداست ودلیل بارز آن نیزنوع زندگی استادو استفاده هایی پرشمار از آیات واحادیث در اشعاراست واز همه مهمتر،تأثیرکلام خدا درذهن وزبان شهریار است که اشعار او را تا حدّ سهل وممتنع پیش برده است تا جایی که بعضی از اشعار اورا درردیف شاهکارهای شعرفارسی قرارمی دهد؛البته این تأثیر،فرازوفرودهایی داردکه درشعراستادکاملاًمشهوداست ؛ولی آنچه دردیوان چهارجلدی وی محسوس است این مجموعه درکلّ ازیک«آنی»برخوردار است که انسان را به یاد حضرت دوست وکلام همیشه جاویداورهنمون می شود. در این نوشتارپس از بحث های مقدماتی،دردوفصل جداگانه؛ استفاده های استاد شهریارازآیات قرآنی و احادیث معصومین(ع)که به صورت اقتباس وتلمیح و... انجام یافته است، به صورت الفبایی ذکرشده است.

یکی از مسائلی که جزو اختلافات اعتقادی در بین شیعه و اهل تسنّن است، مسأله ی جواز و عدم جواز سهوالنبی است. روایاتی در این زمینه از طریق شیعه و اهل تسنن وارد شده است که همه ی علماء اهل تسنن و برخی از علماء شیعه، این دسته از روایات را صحیح دانسته و عصمت مطلقه ی نبی اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) را زیر سوال برده اند. در این پایان نامه،این روایات در سه حیطه ی سهو پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم)در نماز، خواب ماندن ایشان از نماز صبح، راهنمایی خطا در تأبیرالنخل و بررسی اشکالات سندی و محتوایی آن ها، مطرح شده و در پایان، انگیزه ی جعل این گونه روایات،بیان گردیده است.و اثبات می شود که جاعلان این گونه احادیث، هدفی جز پایین آوردن شخصیت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) و هم سطح قرار دادن ایشان با خلفا، نداشته اند؛ با پایین آوردن شأن پیامبر(ص)و هم سطح کردن ایشان با خلفاء، خطاهای خلفا، عادی تلقی خواهد شد؛ چراکه جایی که پیامبر(ص) خطا کند و سهو نماید، اشتباهات خلفاء توجیه خواهد شد؛ اما ساحت مقدس نبی اعظم (صلی الله علیه و آله وسلّم) برتر و بالاتر از آن است که گرد سهو یا إسهاء بر آن بنشیند. کلیدواژه ها: سهوالنبی، اسهاء،روایت إنامه، روایت تأبیرالنخل.

یکی از شیوه‏های بیانی قرآن‏ کریم، برای تبیین حقایق و معارفش، استفاده از اسلوب قصه است. قصص قرآن، به عنوان یکی از مولفه‏های کتاب وحی، از نظر محتوا و هدف، شامل هم? حکمتهای نزول وتوأم با هدفمندی و همسو با غرضی است که آن را دنبال می کند و حاوی پیامهای مهم اعتقادی، تربیتی و سنتهای تاریخی و اجتماعی و...است و داستان حضرت موسی(ع) نیز به دلیل تکرارهای مکرر، مملو از این نکات است. عده‏ای معتقدند، قصه‏های قرآنی سمبلیک و پرداخته شده است و پایبند بودن به واقعیت، در آنها مد نظر نیست و از این رو سعی دارند، حجیت بخش اعظمی از آیات الهی را زیر سوال ببرند؛ بنابراین، پس از بیان معانی قصه و ویژگیهای منحصر به فرد قصص قرآنی، به تفصیل در مورد حقیقی یا سمبلیک بودن داستانهای قرآن، سخن رانده شده ونتیجه‏ای که بدست آمده، گویای این مطلب است که سمبولیک کردن داستان، به معنی غیر واقعی بودن آن نیست؛ بلکه سمبلیک بودن با واقعی بودن قصه قابل جمع است. در پایان‏نامه‏ی حاضر، مواردی از مسائل اعتقادی، مورد تحلیل قرار گرفته است؛ از جمله: عصمت حضرت موسی(ع) و آیات منافی عصمت آن حضرت، مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به مراتب هدایت، که منجر به عصمت می شود، مصونیت حضرت موسی(ع) از گناه، به اثبات رسیده، وعلاوه برآن، در آیات مربوط به دوران بعثت آن حضرت، ثابت شده که همه چیز مشمول تقدیر الهی است؛ اما نه به مفهومی که اختیار را از انسان سلب کند. فریب و شعبده بودن سحر و عدم نقش آفرینی آن به معنای تأثیرگذاری درامور جاری طبیعت، موضوع دیگری است که به آن پرداخته شده است. و نیز، غوامض موجود در برخی از آیات اعتقادی این داستان، مورد واکاوی قرار گرفته و نتیجه‏ی مطلوب به دست آمده است. همچنین، پس از روشن شدن عدم امکان رویت خداوند با چشم مادی، به موضوع شفاعت خواهی حضرت موسی(ع) در حق نمایندگان بنی اسرائیل اشاره شده و این امر، مویدی برای عقیده اصیل اسلامی شفاعت شناخته شده است. و نیز، قرار گرفتن کوه، بالای سر بنی اسرائیل، یکی دیگر از موضوعات مهمی است، که با بهره گیری از منابع معتبر حدیثی و تفسیری، معجزه بودن آن به اثبات رسیده است. علاوه بر این موارد، مسائل دیگری نیز، مورد بررسی قرار گرفته، که گاه با به دست آوردن کلید حقیقت، شبهه‏ی مورد بحث، رفع گردیده است.

در این پژوهش روش سید عبدالحجه بلاغی در تفسیر حجه التفاسیر مورد بررسی قرار گرفته و مطالب آن در قالب سه فصل تنظیم شده است. فصل اول که شامل سه بخش می باشد، عبارت است از: کلیات روش شناسی، زندگی نامه و حیات علمی مرحوم بلاغی و منابع تفسیر حجه التفاسیر که در این بخش منابع مورد استفاده مفسر و شیوه بهره گیری او از این منابع بررسی شده و سپس توصیف مختصری از تفسیر حجه التفاسیر ارائه گردیده است. فصل دوم که اصلی ترین و محوری ترین فصل این پژوهش است، در قالب سه بخش تنظیم شده است. در بخش اول پیرامون محوریت قرآن به عنوان تنها مبنای تفسیری حجه التفاسیر بحث شده است. در بخش دوم به بررسی روش تفسیری حجه التفاسیر پرداخته شده به طوری که علاوه بر استنادات مورد استفاده مفسر به قرآن و سنت، روش مرحوم بلاغی در بهره مندی از عنصر تاریخ و بهره گیری از کتب مقدس در حجه التفاسیر مورد بررسی قرار گرفته است که این دو ویژگی باعت تمایز این تفسیر بر تفاسیر دیگر شده است. در بخش سوم که به گرایش های تفسیری حجه التفاسیر اختصاص داشته مهمترین گرایش های تفسیری چون گرایش علمی، کلامی، ادبی، لغوی، فقهی و اجتماعی به پژوهش نهاده شده است. نهایتا در فصل سوم مباحث علوم قرآنی به کار رفته در حجه التفاسیر، چون محکم و متشابه، اسباب النزول، تحریف ناپذیری قرآن و نسخ مورد بررسی قرار گرفته است.

جامعه ی دانشگاهی درآموزش رعایت اصول اخلاقی نقش پررنگی در تربیت مدیران آینده کشور دارد. بدون تردید ، علم به خیر و شر و تشخیص خوب و بد در اصلاح اخلاق و توسعه اخلاقی در جامعه نقش بسیار موثر دارد. و قسمتی از خلقیات مذموم و نکوهیده مردم ناشی از جهل و نادانی است ولی می دانیم که علم ، زمانی اخلاق جامعه را اصلاح می کند و با گسترش و توسعه فضایل در جامعه خوشبختی و سعادت به بار می-آورد که افراد عالم و کسانی که در هر گونه سیاست گذاری نقش دارند بر طبق علم و اخلاق حسنه گام بردارند و دانسته های خویش را عملاً بکار بندند؛ و گرنه هیچ وقت از علم نتیجه اخلاقی نمایان نخواهد شد. لذا ضروری است جامعه دانشگاهی به عنوان عقبه ی فکری و مهم-ترین قشر تأثیرگذار بر جامعه متخلق به اخلاق سالم اجتماعی باشند. یکی از راه های تعیین شاخص ها یافتن یک الگوی کامل از راهی است که در حال طی کردن آن هستیم و پیدا کردن تفاوت ها و ویژگی های بارز آن الگو به سایر مسیرها است، از آن جا که مهم‏ترین شیوه‏های اخلاقی و عناصر دست یابی به آن ها در آموزه‏های اسلامی بالأخص کتاب قرآن کریم ارائه شده است، و توجه کردن به این شیوه ها و دستورات و نهادینه کردن آن ها در محیط دانشگاه می تواند تمدن ارزنده اسلامی را و راهکارهای استفاده از این فرامین را عرضه دارد، لذا در تبیین شاخص های اخلاقی جامعه دانشگاهی بهترین الگو آن است که از آموزه های اسلام بالأخص آیات قرآن استخراج شود. دانشگاه در جامعه وظایف سترگی بر عهده دارد از جمله رسالت های مهم آن می توان به کادر سازی، تحول انسان غربی به انسان اسلامی، ساختن انسان های هم فکر، تربیت مغزهای اسلامی، استقلال فردی و ملّی و قطع وابستگی کشور، حفظ انقلاب اسلامی و مقابله با تهاجم فرهنگی نام برد. افرادی که به عنوان جامعه دانشگاهی شناخته می شوند به سبب موثر بودن بر جامعه از شاخص های اخلاقی دینی برخوردار باشند، برخی از مهم ترین شاخص های اخلاقی فردی مانند: بعد معرفتی، فکری و عملی از جمله: ارتباط با خدا، ایمان صادقانه، صبر و استقامت، اخلاص و پاک سازی نیت، توکل بر خدا و... و در بعد اجتماعی رعایت اصول اخلاقی در حوزه های عمومی، از جمله: خوش رویی، ایثار، امانتداری، امر به معروف و نهی از منکر، عطوفت و مهربانی متقابل ، عفو وگذشت، تواضع و فروتنی و... و از جمله اخلاق در محیط دانشگاه: مقابله با منافقین و انحرافات، ظاهر اسلامی و التزام به احکام اسلام، جهاد در نوآوری عمل گرا بودن و... و در برابر دولت و نظام اسلامی: عدالت طلبی، جنبش نرم افزاری و بومی کردن علوم، استقلال کشور، تدوین ایدئولوژی اسلام در همه عرصه ها، اخلاق جامعه دانشگاهی نسبت به دشمن و مقابله با آن از جمله: شناسایی تاکتیک های دشمن، هوشیاری در برابر توطئه دشمن، تسلیم دشمن نشدن، آگاهی و بصیرت و ... می باشد.

زندگی انسان ها، بازتاب افکار آن هاست. فکر، عنصری زنده و خلاق بوده و انسان ها همواره با نوع تفکر خود و نگرشی که به جهان دارند، از یکدیگر متمایز می شوند. در رابطه با اندیشه ی انسان، دو جنبه ی تفکر منفی و مثبت مطرح است. انسان هایی که در طول زندگی همواره افکار منفی را در ذهن خود می پرورانند، بسیار زودتر و بیشتر از حد معمول دچار اضطراب و ناراحتی، و در نتیجه بیماری های جسمی و روحی می شوند؛ اما اشخاصی که افکار مثبت دارند، در مقایسه با دیگران از روح و جسم سالم تر و شادابتری برخوردارند، از زندگی خود لذت بیشتری برده و بیماری-های روحی نیز به ندرت گریبان گیر آن ها می شود. در منابع اسلامی از جمله مهم ترین فضائلی که در رشد و تکامل انسان ها و نیز در وحدت و تکامل مادی و معنوی جامعه نقش به سزایی دارد؛ مثبت اندیشی و خوش بینی است. آیات قرآن کریم وسخنان اهل بیت (ع) نیز این نوع نگرش را تأیید کرده، راه کارهایی را در جهت رسیدن به آن ارائه می دهد؛ ترتیب اثر ندادن به سوءظن و بدبینی، پرهیز از پیش داوری و قضاوت عجولانه، نیک انگاری، محبت و همبستگی، صله ی رحم، توکل و توجه به حضورخداوند، امید به خدا و آینده از جمله ی این راه کارها به شمار می رود. توجه به جنبه-های مثبت زندگی، تفسیر عقلانی و منطقی رویدادها و انتظار مثبت از آینده، شکل دهنده ی مفهوم خوش بینی بوده و به عنوان راه-کارهایی در جهت زدودن افکار منفی و رسیدن به نتیجه ی مطلوب أعم از آرامش، تعامل خوب، موفقیت و شادکامی و غیره مطرح است. در پژوهش حاضر ضمن تبیین مثبت اندیشی و زمینه های بروز و هم-چنین موانع و شیوه های تقویت آن، نقش مثبت اندیشی و خوش بینی در موفقیت انسان، با الهام از آموزه های قرآن کریم واهل بیت (ع) بررسی می شود.

از ویژگی های دنیای ما افزایش روزافزون نیازهای انسان است. نیازبه ارتباط در سطحی گسترده، نیاز به کشف علل پدیده ها، نیاز به فتح دریچه های پنهان علم، نیاز به رشته های گوناگون علمی، نیاز به تشکیلات و سازمان های منظم و... درمیان همه ی این نیازها و نیازمندی ها، وبرای بیشتر استفاده کردن از امکانات و استعداد، و بهتر رسیدن به مطلوب، نیاز به شناخت شیوه های مدیریت از اولویت خاصی برخوردار است. زیرا با نقشی که مدیریت در بازدهی امکانات، سرعت عمل، هرز رفتن استعدادها و... دارد، این ضرورت هر چه بیشتر قابل درک است. از آن جایی که مسأله ی مدیریت یکی از مسائل پر اهمیت عصر حاضر می باشد، دانستن این نکته که مدیر موفق چه کسی است و باید چه ویژگی هایی داشته باشد، اهمیتی دو چندان پیدا کرده است و رعایت اهلیت در انتخاب افراد و واگذاری کارها، از مهم ترین مسائل مدیریت است، یعنی فردی که قرار است، مدیریت گروهی را بر عهده بگیرد، باید شایستگی های لازم را جهت احراز آن مسئولیت دارا بوده و به اصطلاح، اهلیت داشته باشد. مطالعه ی آیات قرآن کریم و تأمل در سیره و شیوه ی رهبری و هدایت انبیاء الهی از آدم(ع) تا خاتم پیامبران حضرت محمد(ص) ما را به این نتیجه می رساند که سنت الهی چنین است که خداوند هیچ کس را جز براساس شایستگی ها و اهلیت های لازم، مسئولیتی نمی دهد و ما با الگو گیری از عوامل موفقیت در مدیریت که قرآن کریم برای رهبر، و مدیر از جمله عوامل اعتقادی مانند: ایمان، تقوا و تعهد، اخلاص و... و از عوامل عملی مانند: تخصص، توانایی و امانت،گذشته نگری ،آینده نگری، پیش گامی در کارها، انتقادپذیری، ابهام زدایی و...برشمرده است، می توانیم مدیرانی موفق برای جامعه ای موفق انتخاب کنیم و به این ترتیب مسیر رشد و پیشرفت آن را هموار نماییم. از آفات مدیریت، از جمله آفات فردی مانند: اجبار و تحکم، خود پسندی، موقعیت ناشناسی ، عدم دقت درکارها و... و از آفات اجتماعی مانند: سازمان گرایی، جدایی از مردم ، تقدم رابطه بر ضابطه و... دوری کنیم، تا در عرصه ی مکتب های مدیریتی جدید،سرگردان نشویم. واژگان کلیدی: مدیریت موفق، تقوا، تخصص، گذشته نگری، آینده نگری.

تفسیر روز، از جدیدترین تفاسیری است که با گرایش عقلی – کاربردی به رشته تحریر درآمده است. نویسنده تفسیر مذکور سیّد یحیی یثربی است، وی استاد فلسفه و عرفان بوده و سالیان متمادی پیش اساتید این رشته همچون علامه طباطبایی تلمذ کرده و سالیانی است که به تحقیق و تدریس اشتغال دارد. وی در تفسیر روز کوشیده تا در زمینه تفسیر قرآن کریم، راه جدیدی در پیش گرفته و برتری های تعالیم قرآن را با توجه به حل مسائل و مشکلات امروز بشر نشان دهد. سیدّ یحیی یثربی در تفسیر روز از منابعی همچون قرآن، تاریخ، روایات، و اسباب نزول و... بهره برده است. از جمله نقاط قوّت این تفسیر، 1. پرداختن به مسائل عقلی مانند: یونانی زدایی، استقلال فکری، بحث های کلامی و فلسفی و...، 2. توجه به مسائل و مشکلات جامعه اسلامی مانند: مسائل سیاسی، مسائل اجتماعی، مسائل فرهنگی و... می باشد. و از نقاط ضعف این تفسیر می توان به تکرار بیش از حد یک عبارت، غلط های املایی، تفسیر نشدن بعضی از آیات، جمله بندی نادرست، نداشتن فهرست منابع، ارجاعات ناقص و... اشاره کرد.

قرآن کریم، کتابی است همیشه جاودان و جامع که در طول تمام ادوار تاریخی می توان با رعایت اصول درست، از آن استفاده کرد؛ در این نوشتار با تکیه بر همین ویژگی قرآن کریم و در کنار آن، با استفاده از رهنمود های اهل بیت (ع) به بررسی مبانی، پایه ها، راهکارهای موفقیت و در نهایت، دستاوردهای جنبش بیداری اسلامی پرداخته شده است. جنبش بیداری اسلامی، به حرکت هایی گفته می شود که غالبا توسط مردم مسلمان منطقه ی خاورمیانه و شمال آفریقا صورت گرفته است. جرقه ی این جنبش که در تونس زده شد، امروزه در اکثر کشور های عربی که مردم آن دل خوشی از حاکمان خود ندارند، در حال پی گیری است. حاکمیت توحید در برابر طاغوت، مقابله با ظلم و اینکه قرآن و سنت به شدت بر عدم ظلم پذیری از سوی طاغوت تکیه کرده اند، ضرورت وجود عدالت در هر جامعه ای به خصوص جامعه ی مسلمان، ضرورت ایجاد اصلاح در جامعه مسلمان، اصل بسیار مهم امر به معروف و نهی از منکر، و در نهایت جهاد را می توان از مبانی جنبش بیداری اسلامی از منظر قرآن و حدیث ذکر کرد. خداگرایی، نه انسان محوری، وحدت و همبستگی، ولایت محوری که نوعی بازگشت به قرآن کریم با دید صحیح است و تلاش برای رسیدن به آرمان های بلند، به عنوان راهکارهایی برای موفقیت جنبش بیداری اسلامی مطرح می شود. آزادی بیان، امنیت و ایمنی و آسودگیدر جامعه، عدالت محوری در اداره ی امور جامعه و چگونگی پیاده کردن عدالت، استقلال سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نیز از جمله دستاورد های بسیار این حرکت به شمار می آید.

یکی از مسائل مطرح بین فریقین مسأله اهل بیت(ع) وجهت گیریهایشان نسبت به حضرات(ع) در زمینه مقامات علمی،ولایی، معنوی و عصمت اهل بیت(ع) است. این مقامات از لحاظ نقلی و عقلی برای اهل بیت(ع) ثابت است، ولی اهل سنت در خصوص اهل بیت(ع) تفریطهایی داشته اند، از جمله اینکه مقام ولایتی اهل بیت(ع) را نپذیرفته اند و قائل به خلافت خلفایی شده اند که ادله قابل قبولی ندارند، ودر حیطه علمی نیز با پذیرش علوم غیر معتبر خلفا و صحابه و فقها از پذیرش علوم ویژه اهل بیت(ع) کناره گیری کردند.گروهی نیز با جنگها و دشمنی علیه ائمه(ع) در خصوص مقام عصمت نیز تفریط روا داشتند. در قبال این تفریطها ائمه(ع) مواضعی داشته اند وهمواره از حق خود دفاع و مقام ولایتشان را همواره غصب شده می دانستند و از مسلمینی که از علومشان کناره گیری کرده اند به علم ویژه خود دعوت و از رجوع به علوم غیر معتبر دیگران نهی فرموده اند وبه احتجاج در قبال نادیده گرفتن عصمتشان پرداخته اند. فرقه دیگر، جهت گیری متفاوتی در برابر ائمه(ع) داشته اند وبا نامحدود دانستن علم ائمه(ع) دچار غلو در خصوص مقام علمی اهل بیت شده اند،که ائمه(ع) با آنها نیز موضع گیری هایی داشته و علم خود را محدود به حدودی معرفی فرموده اند و این فرقه درحیطه معنوی نیز افراط کرده و ائمه(ع) را تا حد خدایی بالا برده اند؛ که معصومین(ع) در قبال این غالیان نیز مواضعی داشته ودر بعضی موارد آنها را مهدورالدم دانسته اند.

ساختار جمله، نقش محوری در زیبایی سخن و سخن زیبا دارد، اگر سخنور، با جمله بندی منسجم و هماهنگ و روان و رسا سخن بگوید؛ سخن او ارزش و اعتبار دارد؛ زیرا چگونگی جمله است که مقصود سخنگو را زیبا و روان و یا زشت و ناقص می سازد؛ و یکی از جنبه های زیبایی قرآن به جمله بندی و ساختار جمله مربوط می شود که هم یک امر معنوی و غیر فیزیکی است و هم تمام زیبایی های ظاهر و محتوا در آن جمع شده است(احمدی، 1381ش، 66-61). با توجه به علم، حکمت و هدف داری فعل خداوند، متن قرآن دارای همگرایی موضوعی و محتوایی در جهت هدف هدایتی و تربیتی است و عناصر محتوایی قرآن، همانند اجزای یک ساختمان، به هم پیوسته و ناظر به یکدیگرند؛ بنابراین، گوناگونی مباحث مطرح شده در یک آیه، هرگز نباید ما را برآن دارد که بپنداریم قرآن کریم، مجموعه مطالبی است گسسته و نامربوط، که تصادفاً کنار هم جمع شده اند؛ بلکه باید دانست که هرگاه مطالب، این گونه گوناگون و متفاوت هستند، حتما پای ارتباطی در میان بوده و مناسبتی باعث شده است که چنین حالتی پدید آید؛ و با بررسی، به خوبی می توان یافت که نه تنها هیچ گونه آشفتگی و در هم ریختگی موضوعات و مطالب در سطح سوره ها موجود نیست؛ بلکه نظمی شگرف سرتاسر قرآن را فرا پوشانده است، و همین جاست که کلام امام محمد باقر(ع) شایان توجه است که فرمودند: «وَ لَیْسَ شَیْ‏ءٌ أَبْعَدَ مِنْ‏ عُقُولِ‏ الرِّجَالِ‏ مِنْ‏ تَفْسیرِ الْقُرْآنِ‏- إِنَّ الْآیَهَ یَکُونُ أَوَّلُهَا فِی شَیْ‏ءٍ وَ آخِرُهَا فِی شَیْ‏ءٍ وَ هُوَ کَلَامٌ مُتَّصِلٌ مُتَصَرِّف‏؛ چیزی چون تفسیر از عقلهای مردمان دور نیست؛ زیرا ابتدای آیه ای درباره ی چیزی و وسط آن، درباره ی چیزی دیگر و آخرش درباره ی چیز سومی است، حال آن که کلامی متصل و مربوط است و به وجوه متعدد باز می گردد»(مجلسی،1403ق، 89/95؛ حر عاملی، 1409ق، 27/192)؛ بنابراین با بررسی جملات یک آیه معلوم می شود که این جملات با هم بی ارتباط نیستند. بحث تناسب آیات، محدود به ارتباط بین آیه های گوناگون با هم نمی شود؛ بلکه ارتباط های درون آیه یعنی، رابطه ی فرازها و حتّی کلمات متعدد یک آیه هم به صورت حکیمانه ای کنار هم قرار گرفته اند؛ و یا ذیل هر آیه با حقایق بحث شده در خود آیه مرتبط می باشد و در این زمینه نیز، انواعی از ارتباط بین ذیل آیه و محتوای آیات بیان شده است؛ گاهی ذیل آیه، تعلیل حکم برای صدر آیه و یا جملات قبل خود می باشد و یا ضمانت اجرایی حکم، فایده حکم، تفصیل بعد از اجمال و پاسخی به سوال در تقدیر می باشد؛ که ذیل آیه را به صدر و محتوای درونی آیه مرتبط می سازد. بنابراین، در این نگارش اکثر تفاسیر شیعه و سنی و تعدادی از کتب علوم قرآنی، که به نحوی به این موضوع مرتبط می باشند؛ بررسی شده است. در بعضی از موارد، که هیچ گونه منبعی در این زمینه یافت نمی شد، با مراجعه مستقیم، آیات قرآن را بررسی نمودیم وآن ها را با عناوینی مانند: «به نظر می رسد» یا «می تواند» بیان کردیم.

یکی از مسائل حائز اهمیت در فرهنگ اسلامی، موضوع اسرائیلیات است. اسرائیلیات به قصص و خرافاتی گفته می¬شود که از مصدر یهودی و نصرانی وارد تفسیر و منابع روایی اسلامی شده است. از مهم ترین علل نفوذ اسرائیلیات می توان به شباهت و ایجاز داستان های قرآن و در مقابل، تفصیل کتب اهل کتاب و علاقه ی مسلمانان به جزئیات داستان¬های قرآنی اشاره نمود، که توسط افراد تازه مسلمانِ اهل کتاب ازجمله: تمیم داری، کعب الاحبار، وهب بن منبه وارد منابع اسلامی شده¬اند. تفاسیر اسلامی در مواجهه با اسرائیلیات مواضع مختلفی را اتخاذ کرده اند. برخی تنها آنها را نقل کرده و از نقد و بررسی خودداری کرده اند، برخی سند این روایات را آورده¬اند ولی به جز موارد اندک، به نقد آنها نپرداخته اند و برخی نیز پس از نقل آنها به نقدشان پرداخته¬اند. طبری در تفسیر خود انبوهی از روایات اسرائیلی را از طریق افرادی چون وهب بن منبه، ابن جریج و سدی نقل نموده که بیشتر در زمینه قصص و تاریخ انبیاء می باشد، در این نوشتار روایات موجود در تفسیر طبری و به طور مشخص در سوره اعراف، باتوجه به معیارهای نقد محتوایی احادیث، مورد بررسی قرار گرفته است.

چکیده: قرآن کریم ، برترین و آخرین پیام خداوند و ارزشمندترین گوهر گرانبهایی است که با بلیغ ترین آداب سخن ، مفاهیم و معارف الهی را در اختیار ما قرار می دهد. موضوع تناسب، یکی از موضوعات مهم علوم و معارف قرآنی است که در تفسیر قرآن، مفید و موثر است و شناخت تناسب و هماهنگی آیات را امری ضروری می کند. باید پذیرفت که در بین یک مجموعه ی آیات که در موضوع واحدی وارد شده اند، نوعی ارتباط و قدر مشترکی باشد، به اعتبار این که دارای هدف واحد و قدر جامع و مشترک واحد بوده و جمعاً یک کلام محسوب می شوند که برای ایفای غرض و هدف واحدی نازل گشته اند. از جاهایی که رعایت تناسب در آن مورد تأکید است، مقطع ها و پایان بخش سخن است که به ناچار، باید تناسب کاملی با معنی داشته باشد؛ وگرنه، کلام از هم گسیخته خواهد شد.این تناسب، به دو بخش تقسیم شده است: تناسب معنایی میان پایان آیه با آغاز آن، تناسب لفظی میان آخر آیه و ابتدای آن. با این وصف، بین صدر و ذیل آیات قرآن، تناسب محتوایی وجود دارد که در این تحقیق چهار مورد عمده ی تناسب در سوره ی آل عمران، بدین صورت بررسی می شود؛ گاهی ذیل آیه با اسماء الهی بیانگر هدف خاصی در صدر آیه می باشد؛ مثل «أللهُ ُلا إلهَ إلّا هُوَالحَیُّ القَیّوم» و گاهی ذیل آیه علت حکم صدر آیه را بیان می کند؛ مثل « رَبَّنَا لَا تُزغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَ هَبْ لَنَا مِن لَّدُنکَ رَحْمَهً إِنَّکَ أَنتَ الْوَهَّابُ(8)» و گاهی ذیل آیه حکم صدر آیه را ضمانت می کند؛ مثل « إِنَّ الَّذینَ کَفَرُواْ لَن تُغْنیِ‏َ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَ لَا أَوْلَادُهُم مِّنَ اللَّهِ شَیْئاً وَ أُوْلَئکَ هُمْ وَقُودُ النَّارِ(10)» و یا فایده ی حکم آن را می رساند؛ مثل « لَن تَنَالُواْ الْبرَِّحَتیَ‏ تُنفِقُواْ مِمَّا تحُِبُّونَ وَ مَا تُنفِقُواْ مِن شیَ‏ْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بهِ عَلِیمٌ(92)» کلید واژه ها: تناسب ، علت، ضمانت، فایده ی حکم، اسماء حسنی

علم تناسب آیات یکی از زمینه های بررسی قرآن کریم است که نقش به سزایی در فهم آن دارد. هر گوینده یا نویسنده ای، شایسته است که در گفتن یا نوشتن مطالب خود، میان اجزای سخن (مقدمه، انتقال از مقدمه به اصل موضوع و پایان)، چنان چینش و ترکیب بندی نماید که بر نیکویی و زیبایی سخنش بیافزاید؛ به گونه ای که کلام، نغز و دلپذیر شود. هم چنین با شیوایی الفاظ، نیکوترین سبک و بهترین معنی، کلام را هم سو و متناسب با مقصود بیاورد. قرآن کریم که چشمه سار شیوایی و بلاغت است و از نزد حکیمِ دانا به پیدا و نهان ظرافت های سخن آمده است، در این زمینه در حد کمال قرار دارد. تناسب در لغت، به پیوند و نزدیکی میان دو یا چند چیز اطلاق می شود و در اصطلاح قرآنی، به معنای هم شکلی و هم بستگی میان اجزای آیه، ارتباط آیات با همدیگر و نیز پیوستگی سوره ها با همدیگر می باشد؛ که در این میان ارتباط میان اجزای آیه (جمله با جمله)، به ویژه ارتباط صدر و ذیل آیات، از ضروریات است. در این پایان نامه، با استفاده از کتب تفسیری شیعه و سنی و با روش کتابخانه ای، به بررسی تناسب درون آیات سوره ی نساء، با تأکید بر بخش پایانی آیات و ارتباط آن با محتوا، به خصوص صدر آیات، پرداخته شد؛ و با بررسی دقیق آیات و تدبر در متن آن ها، به دست آمد که ذیل آیات، در کمال جذابیت و پختگی و در ارتباط تنگاتنگ با محتوای آیه هستند؛ و معمولاً به عنوان تعلیل، ضمانت اجرا و فایده ی محتوای آیه، کارایی دارند؛ بر این اساس، آیات این سوره، به چهار دسته ی «ذیل آیه، تعلیل محتوای آیه»؛ «ذیل آیه، ضمانت اجرای محتوای آیه»؛ «ذیل آیه، تعلیل توأم با ضمانت اجرای محتوای آیه»؛ و «ذیل آیه، فایده ی محتوای آیه» تقسیم بندی شد و به طور مبسوط، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

اولین و بنیادی ترین لازمه ی مشارکت اجتماعی زنان در اقتصاد شکل گیری نظام اقتصادی است که در نتیجه ی شکل گیری حکومت اسلامی سامان می یابد. نظام اقتصادی به معنای انگیزه های مسلط بر فعالیت اقتصادی، نظام مالکیت ها، مقررات کار، نقش دولت که محدوده ی فعالیت اقتصادی و روابط میان اشخاص اقتصادی را تعیین می کند و همچنین روش های فنی و علمی در وصول به هدف است. نظام اقتصادی اسلام، مجموعه ای از الگوهای رفتاری و روابط اقتصادی در سه حوزه ی تولید، توزیع و مصرف است که از کتاب و سنت پیامبر(ص) و ائمه ی معصومین(علیهم السلام) و عقل، استنباط می شود. اولین و بنیادی ترین لازمه ی مشارکت اجتماعی زنان در اقتصاد شکل گیری نظام اقتصادی است که در نتیجه ی شکل گیری حکومت اسلامی سامان می یابد. نظام اقتصادی به معنای انگیزه های مسلط بر فعالیت اقتصادی، نظام مالکیت ها، مقررات کار، نقش دولت که محدوده ی فعالیت اقتصادی و روابط میان اشخاص اقتصادی را تعیین می کند و همچنین روش های فنی و علمی در وصول به هدف است. نظام اقتصادی اسلام، مجموعه ای از الگوهای رفتاری و روابط اقتصادی در سه حوزه ی تولید، توزیع و مصرف است که از کتاب و سنت پیامبر(ص) و ائمه ی معصومین(علیهم السلام) و عقل، استنباط می شود. اولین، کوچک ترین و در عین حال اثرگذارترین جمعی که زن اعلام حضور می کند خانواده است؛ تعریف الگوی مصرف، نظارت بر مصرف اهل خانه، کاهش هزینه های اضافی، افزایش بهره وری در اقتصاد خانواده و تطبیق درآمد با هزینه، از جمله مهارت های اقتصادی لازم برای زنان در جمع خانواده است. انگیزه های شخصی و محدودیت های اقتصادی در سوق دادن زنان به فعالیت های اقتصادی تنها بخشی از مسئله است؛ رسالت اجتماعی زنان در مشارکت های اقتصادی که از سوی اسلام تعریف گشته مبتنی بر استعدادها و اولویت ها شناسایی می شود. بهره مندی زنان از ظرافت قلبی در کنار عقل که امتیاز منحصر به فرد زنان در مقابل مردان است، رسالت تربیت سرمایه ی انسانی برای اقتصاد را در اولویت فعالیت زنان قرار می دهد؛ سرمایه ای که در نوع خود قابل تعمیم به سرمایه های فرهنگی و اجتماعی نیز می باشد؛ تربیت فرزند مولد برای اقتصاد اولی تر و نافذ تر از حضور مستقیم همراه با محدودیت در اقتصاد خواهد بود. رهبری و مدیریت اقتصاد به مراتب شأن و قداست زن را بیشتر حفظ می کند تا حضور فیزیکی و مستقیم در چرخه ی اقتصادی.