امروزه مواد بیولوژیک از جمله متابولیت های گیاهی جهت کنترل بیماری ها و آفات گیاهی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند. در این تحقیق به بررسی میزان بازدارندگی از رشد عصاره هفت گونه گیاهی بر روی دو بیمارگر گیاهی مهم، rhizoctonia solani و fusarium solani جدا شده از لوبیا های آلوده در مزارع استان زنجان پرداخته شد. عصاره گیری به منظور تعیین بهترین حلال جهت استخراج مواد موثر گیاهی با چهار حلال ان-هگزان، دی اتیل اتر، کلرفرم و اتانول به ترتیب قطبیت ازغیر قطبی به قطبی به روش پرکولاسیون انجام گرفت. برای بررسی میزان بازدارندگی از رشد میسلیومی، کشت هر قارچ بر روی محیط کشت pda مختلط شده با عصاره ی حل شده در dmso (دی متیل سولفوکسید) در چهار غلظتppm 100،ppm 250،ppm 500 وppm 1000 در سه تکرار انجام شد و برای شاهد فقط از dmso استفاده گردید. همچنین میزان بازدارندگی متابولیت های فرار موثرترین عصاره ها نیز بررسی گردید و تاثیر این عصاره های موثر در شرایط گلخانه ای علیه بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه لوبیا مورد ارزیابی قرار گرفته شد. با توجه به نتایج به دست آمده، در شرایط آزمایشگاه تعدادی از عصاره های استخراجی روی رشد میسلیومی جدایه های قارچی اثر بازدارندگی نشان دادند. اما عصاره هگزانی آویشن1000 پی پی ام اثر بازدارندگی مناسب تری نسبت به سایر عصاره ها از خود نشان داد و پس از آن عصاه هگزانی پونه 1000 پی پی ام تاثیر خوبی را نشان داد. در مورد تاثیر متابولیت های فرار، عصاره هگزانی آویشن تاثیر بهتری نسبت هگزانی پونه داشت و در این مورد قارچ f.solani حساسیت بیشتری به مواد فرار نشان داد. همچنین مشاهدات میکروسکوپی نشان داد که ترکیبات گیاهی در فاز هگزانی آویشن و پونه باعث لایز شدن هیف، گرانوله شدن سیتوپلاسم و نشت مواد درون سلولی هیف هر دو قارچ شدند. فاز دی اتیل اتری پونه و بومادران و اسپند نیز موجب لایز شدن ریسه های f.solani و نشت مواد درون سلولی گردید. در شرایط گلخانه ای نیز عصاره هگزانی آویشن و پونه توانستند تاثیر موثری بر پارامترهای رشدی گیاه داشته باشند و همچنین علائم خسارت ریشه را بطور معنی داری کاهش دهند.

استفاده از کودهای آلی بدلیل بهبود حاصلخیزی خاک و کمیت و کیفیت گیاهان به عنوان یک شیوه مدیریت مناسب در سیستم های کشاورزی در نظر گرفته شده است. به منظور بررسی تاثیر کودهای آلی بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس رازیانه (foeniculum vulgare mill.) آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال 1391 با پایه طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. در این آزمایش تاثیر سه سطح کود دامی (کود گاوی) (10، 20 و30 تن در هکتار)، سه سطح ورمی کمپوست (10، 20 و 30 تن در هکتار) و سه سطح محلول پاشی با اسید هیومیک (یک، دو و سه در هزار) به همراه شاهد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اکثر صفات مانند ارتفاع، تعداد چتر در بوته، وزن هزار دانه، تعداد دانه در چترک، تعداد دانه در چتر، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، محتوی اسانس، عملکرد اسانس و درصد خاکستر دانه (p?0.01) غلظت نیتروژن و فسفر، محتوی پروتئین (p?0.05) بطور معنی داری تحت تاثیر تیمارهای کودی قرار گرفتند. بیشترین عملکرد دانه (3285 کیلوگرم در هکتار) از 30 تن ورمی کمپوست در هکتار و کمترین آن (8/1959 کیلوگرم در هکتار) از تیمار شاهد بدست آمد. بیشترین محتوی اسانس از محلول پاشی با اسید هیومیک دو در هزار (84/2 درصد) و بالاترین عملکرد اسانس (20/81 کیلوگرم در هکتار) و بیشترین محتوی عناصر غذایی از 30 تن ورمی کمپوست در هکتار بدست آمد. با توجه به هزینه بسیار بالای ورمی کمپوست در مقایسه با کود گاوی به نظر می رسد کود دهی با کود دامی انتخاب اقتصادی تر و بهتری برای زارع باشد.استفاده از کودهای آلی بدلیل بهبود حاصلخیزی خاک و کمیت و کیفیت گیاهان به عنوان یک شیوه مدیریت مناسب در سیستم های کشاورزی در نظر گرفته شده است. به منظور بررسی تاثیر کودهای آلی بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس رازیانه (foeniculum vulgare mill.) آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال 1391 با پایه طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. در این آزمایش تاثیر سه سطح کود دامی (کود گاوی) (10، 20 و30 تن در هکتار)، سه سطح ورمی کمپوست (10، 20 و 30 تن در هکتار) و سه سطح محلول پاشی با اسید هیومیک (یک، دو و سه در هزار) به همراه شاهد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اکثر صفات مانند ارتفاع، تعداد چتر در بوته، وزن هزار دانه، تعداد دانه در چترک، تعداد دانه در چتر، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، محتوی اسانس، عملکرد اسانس و درصد خاکستر دانه (p?0.01) غلظت نیتروژن و فسفر، محتوی پروتئین (p?0.05) بطور معنی داری تحت تاثیر تیمارهای کودی قرار گرفتند. بیشترین عملکرد دانه (3285 کیلوگرم در هکتار) از 30 تن ورمی کمپوست در هکتار و کمترین آن (8/1959 کیلوگرم در هکتار) از تیمار شاهد بدست آمد. بیشترین محتوی اسانس از محلول پاشی با اسید هیومیک دو در هزار (84/2 درصد) و بالاترین عملکرد اسانس (20/81 کیلوگرم در هکتار) و بیشترین محتوی عناصر غذایی از 30 تن ورمی کمپوست در هکتار بدست آمد. با توجه به هزینه بسیار بالای ورمی کمپوست در مقایسه با کود گاوی به نظر می رسد کود دهی با کود دامی انتخاب اقتصادی تر و بهتری برای زارع باشد.

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس برخی از توده های بومی رازیانه (foeniculum vulgare mill.)، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش تنش خشکی در دو سطح شامل شاهد (آبیاری کامل) و تنش خشکی در مرحله زایشی در کرت های اصلی و پنج توده بومی رازیانه شامل توده های زنجان، لرستان، اصفهان، همدان و کاشان در کرت های فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اکثر صفات مورد بررسی از جمله عملکرد و اجزای عملکرد، درصد و عملکرد اسانس، محتوای کلروفیل، درصد نشت الکترولیت ها، محتوای نسبی آب، شاخص سطح برگ، تعداد ساقه اصلی و فرعی، به طور معنی داری (05/0p?) تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفتند. با اعمال تنش خشکی اکثر صفات مورد بررسی به طور معنی داری کاهش یافتند و لیکن درصد اسانس دانه افزایش یافت. بین توده های مورد بررسی نیز از لحاظ اکثر صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری (01/0p?) مشاهده شد. بیش ترین عملکرد دانه (77/3284 کیلوگرم در هکتار) تحت شرایط شاهد از توده زنجان و کم ترین آن (67/1306 کیلوگرم در هکتار) از توده اصفهان به دست آمد. هم چنین بیش ترین عملکرد اسانس از توده کاشان (80/49 کیلوگرم در هکتار) و کم ترین آن از توده اصفهان (81/33 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. شاخص های مقاومت به خشکی نیز نشان داد که توده زنجان با برخورداری از عملکرد دانه مطلوب در هر دو شرایط شاهد و تنش خشکی، می تواند توده مناسبی جهت کاشت در زنجان باشد. اسانس به دست آمده به وسیله دستگاه های gc و gc/ms تجزیه شد. در مجموع 22 ترکیب در اسانس شناسایی گردید، که به طور میانگین 99 درصد ترکیبات اسانس در توده های مختلف را شامل می شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی و توده، ترکیبات اسانس توده های مورد بررسی را متاثر نمودند. ترکیب فنیل پروپانوئیدی ترانس آنتول (2/65-3/78 درصد) عمده ترین ترکیب اسانس بود. فنکون (9-7/16 درصد)، لیمونن (8/3-5/6 درصد) و استراگول (2/4-8/5 درصد) سایر ترکیبات عمده اسانس بودند. دیگر ترکیبات شامل آلفا-پینن، بتا-میرسن، گاما-ترپینن، سیس-اوسیمن، کامفور و ... بود. توده کاشان در شرایط شاهد (4/39 کیلوگرم در هکتار) و توده زنجان در شرایط تنش خشکی (0/35 کیلوگرم در هکتار) بیش ترین عملکرد ترانس آنتول را داشتند. تحت شرایط تنش خشکی مقدار ترانس آنتول اسانس توده ها افزایش و از مقدار استراگول آن ها کاسته شد. به بیانی دیگر تنش خشکی موجب افزایش کمیت و کیفیت اسانس دانه توده های مورد بررسی شد. ب

چکیده در بخش اول کار حاضر ترکیبات شیمیایی اسانس ریشه گیاه .prangos ferulacea(l.) lindl (جاشیر) جمع-آوری شده از منطقه سرداب زنجان مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین گونه که بعد از جمع آوری و خشک کردن و اسانس گیری از آن با روش تقطیر با بخار آب، ترکیبات شیمیایی اسانس حاصله با دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی شناسایی شدند. از 17 ترکیب شناسایی شده اسانس، آلفا-پینن(354/68%)، سابینن(188/6%)، بتا-پینن(237/6%)، بتا-توژن(293/5%) ترکیبات اصلی این گونه هستند که در مجموع(072/86%) از ترکیبات اسانس ریشه گیاه مورد مطالعه را تشکیل می دهند. بخش دوم کار حاضر مربوط به سنتز نانو ذرات نقره از طریق روش سریع، تک مرحله ای و کاملا سبز فیتوسنتزی با استفاده از ترکیبات عصاره آبی ریشه گیاه جاشیر است. ذرات کاملا به روش شیمی سبز و به طور مستقیم از محلول نیترات نقره و عصاره بدون هیچ افزودنی دیگری سنتز و همچنین تاثیر نسبت های مختلف عصاره به محلول نیترات نقره، زمان واکنش و دمای عصاره گیری انجام شده در سایز ذرات سنتزی مطالعه شده است. در این روش مواد موجود در عصاره نقش احیاکننده و کنترلی اندازه ذرات را به عهده دارند. شناسایی این ذرات با دستگاه uv-vis پیک جذبی را در nm450 نشان داده و دستگاه های afm و sem فیتوسنتز نانو ذرات نقره با ابعاد کمتر از nm100 را تایید می کند. همچنین بررسی های اولیه روی سایز و پتانسیل ذرات سنتزی با دستگاه زتاسایزر صورت گرفته است که پایداری اندازه گیری شده با این دستگاه پایداری بسیار خوبی را بدون افزودن هیچگونه پایدارکننده ای نشان می دهد.