مقدمه وجود آدمی با فطرت الهی سرشته شده است و همین سرشت الهی باعث شده که آدمی همواره در جستجوی حقیقت و اعتلای خویش گام بر دارد . با توجه به آموزه های اسلامی ، یکی از راههای شناخت پروردگار ، عرفان است که در آن سالک از طریق مراحل سیر و سلوک به تهذیب نفس خویش می پردازد . عرفا برای رسیدن به حقیقت به منازل و مقاماتی قائلند که عملاً باید طی شوند و بدون عبور از آن منازل وصول به حقیقت را غیر ممکن می دانند زیرا عارف کمال را در رسیدن می داند نه در فهمیدن . برای رسیدن به لقاءالله باید مراحلی را طی نمود که این مراحل با توجه به پیشینه تاریخی عرفان ، در نزد عرفا متعدد و متنوع است . در چند قرن اوّل اسلامی ، عرفا حقایقی را که از طریق کشف و شهود بدانها رسیده بودند برای شاگردان خویش بازگو می کردند که همین امر باعث شد مسائل عرفانی طرح شود و تا اینکه در قرن هفتم هجری عرفان توسط محیی الدین عربی به صورت رسمی تدوین گشت و عرفان بعد از این زمان در حوزه ها و مدارس در کنار سایر علوم تدریس می شد و با حمله مغول و از بین رفتن خلافت عباسی ، زمینه روی کار آمدن صفویان و قوّت گرفتن شیعیان مهیا شد و به تبع آن عرفان شیعی در حوزه های دینی مورد توجه قرار گرفت در بررسی مقامات از نظر سیر تاریخی ، کتب عرفانی متعددی که در این زمینه نوشته شده اند از جمله منازل القاصدین الی الله از حکیم ترمذی ، اللّمع فی التصوف از ابونصر سراج ، منازل السائرین از خواجه عبدالله انصاری و مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه از عزالدین محمودکاشانی و ... که در هر کدام از این آثار در مورد مقامات و چگونگی آن سخنانی گفته شده است که با توجه به نوع سلوک آنها ، تنوع و تعدد مقامات در این آثار مشهود است . امام خمینی نیز به عنوان یکی از عرفای سر شناس معاصر به مراحل سیر و سلوک در آثار منثور و منظوم خویش پرداخته است . در این پژوهش مقامات را در ده مرحله در دیوان اشعار بررسی شد ، و مراحلی را به عنوان مقدمات مقامات پیش از این مراحل ده گانه قرار داده ایم زیرا امام خمینی در آثار منثور خویش برای مرحله اول ، سه مرحله در نظر گرفته است که عبارتند از : تفکر ، یقظه و عزم که ما آنها را تحت عنوان « مقدمات مقامات » بررسی نموده ایم . بررسی مراحل سیر و سلوک بدین صورت انجام پذیرفته است که ابتدا از نظر لغوی و اصطلاحی بررسی شده است ، آنگاه آنها را از نظر قرآنی و روایی بررسی کرده ایم و سپس اشعار عرفانی را با توجه به آثار منثور امام و عرفا بررسی و تحلیل نموده ایم . این پژوهش بر مبنای دیوان امام خمینی (ره) با تعلیقات علی اکبر رشاد انجام پذیرفته است و تمامی ارجاعات ابیات تحقیق در آن بدین صورت است : دیوان / شماره صفحه / شماره بیت .

چکیده: کمال خجندی شاعر عارف نامدار و از غزل سرایان برجست? قرن هشتم است. بخش اعظم دیوان هشت هزار بیتی وی در قالب غزل سروده شده است. یکی از جنبه های مهّم و مغفول ماند? شعر این شاعر تحقیق در لغات و ترکیبات دیوان اوست که موضوع تحقیق حاضر است. این تحقیق در سه فصل انجام گرفته. در فصل اوّل کلیات و مبانی تحقیق بیان شده است. فصل دوّم مشتمل است بر اشاره ای به تاریخ عصر شاعر، اوضاع سیاسی و اجتماعی آن عصر، بررسی زمینه های فکری شاعر و ارتباط این زمینه با زبان شعری وی، بحث در باب زبان شاعر و جبنه های مختلف آن از قبیل واژگان، ترکیب ها، امثال و... . فصل سوّم که در حقیقت اصل تحقیق است شامل فهرست لغات و ترکیبات دیوان شاعر همراه معنی و شاهد مثال است. در این بخش کوشش شده لغات و به ویژه ترکیبات مهّم و کلیدی شاعر ذکر شود و معنی دقیق هر کدام با توجّه به کاربرد آن در شعر وی ارائه شود. در موارد بسیار برای عرض? معنی دقیق به منابع متعدد از جمله فرهنگ های معتبر و تعلیقات متون نظم و نثر برجسته و سایر منابع رجوع شده است. در پایان این بخش فهرستی ازمثل ها، نام ها و مکان ها ارائه شده است. در پایان و قبل از فهرست منابع و مآخذ نتیج? این پژوهش عرضه شده است. واژه های کلیدی: کمال خجندی، غزل های کمال، زبان شعر، لغات و ترکیبات.

چکیده صور خیال در کنار موسیقی، عاطفه و زبان از عناصر بنیادین شعر محسوب می شود. چنان که در غالب تعاریف قدیم و جدید شعر جایگاه ویژه ای دارد و ناقدان از دیرباز در باب اهمیت آن سخن گفته اند. حوز? صور خیال در مطالعات قدیم تر شامل تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز است امّا امروزه عناصر دیگری چون نماد به این مجموعه افزوده شده است. در شعر معاصر با وجود این که محتوا و فرم کلی شعر اهمیّت بیشتری پیدا کرده است امّا صور خیال هنوز جایگاه ویژه ای دارد و به عنوان عنصری مهم در شکل گیری شعر معاصر قابل مطالعه و بررسی است. موضوع پژوهش حاضر بررسی صور خیال در شعر فریدون مشیری از شاعران نام آور معاصر است. مشیری با دیدی نوین به طبیعت و انسان نگریسته است و شعر وی حاصل تأملات وی در ابعاد مختلف جهان و انسان و بیانگر عواطف اوست. صور خیال سهم عمده ای در بیان ذهنیّت و شکل گیری هنر او دارد. این رساله در شش فصل تنظیم شده است. فصل اول شامل تبیین کلیات تحقیق است. فصل دوم مشتمل است بر نگاهی به ادبیات معاصر و زندگی و شعر فریدون مشیری. فصل های سوم تا ششم با عناوین تشبیه، استعاره، کنایه و نماد اصل تحقیق را تشکیل می دهند. در این چهار فصل علاوه بر پرداختن به گونه های خیال و بحث در اقسام و اشکال آن ها در شعر مشیری، در باب مباحث دیگری چون عناصر تصویرساز، زمینه های فکری شاعر و ارتباط آن با تصاویر وی، بسامد انواع و اقسام تصویر و دلایل آن کنکاش شده است. این پژوهش به خوبی بیانگر جایگاه ویژ? صور خیال در شعر مشیری است. بیشترین بسامد گونه های خیال در شعر او به ترتیب تشبیه، استعاره، کنایه و نماد است و مهم ترین عناصر شعر او نیز برگرفته از طبیعت است. واژه های کلیدی: فریدون مشیری، صور خیال، تشبیه، استعاره، کنایه، نماد، عناصر تصویرساز