نام پژوهشگر: احمد رهبری

فن شناسی، آسیب شناسی و طرح مرمت تزیینات گچ بری بقعه امامزاده خدیجه خاتون قم
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1390
  مرتضی فتوحی لاسیبی   احمد رهبری

با توجه به خصوصیات منحصر به فرد تزیینات وابسته به معماری دوره ایلخانی و اهمیت این مجموعه در تاریخ هنر ایران اهمیت تحقیق درباره باقیمانده این گچبری ها مشخص می شود. در فصل اول این پروژه، به مطالعه و بررسی های تاریخی و معرفی جامع بنا پرداخته شده است. در فصل دوم معرفی، فن شناسی و بررسی تکنیک های خلق تزیینات گچبری این بنا مورد مطالعه قرار گرفته است. در فصل سوم مطالعات آزمایشگاهی با کمک آزمایش های شیمی تر و دستگاهی از جملهftir, sem, xrd مواد مورد استفاده در تزیینات مورد شناسایی قرار گرفت. در بحث آسیب شناسی عوامل آسیب رسان به این تزیینات از جمله عوامل محیطی و عوامل طبیعی مورد مطالعه قرار گرفت. در ادامه، با توجه به مطالعات فن شناسی و آسیب شناسی، جهت کنترل فرآیند تخریب پیشنهادهای حفاظتی مناسب ارائه گردید.

بررسی فنی و آسیب شناسی تزئینات چوبی الحاقی کاخ صاحبقرانیه و ارائه طرح حفاظت (مورد مطالعه، تزئینات نقاشی روی چوب درسقف اتاق سوخت)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1391
  پریا ابراهیمی   مهین سهرابی نصیرآبادی

تزئینات نقاشی الحاقی سقف « اتاق سوخت کاخ صاحبقرانیه » به عنوان نمونه ای تحسین برانگیز از تزئینات وابسته به معماری در دوران قاجار محسوب می شود که در دوره پهلوی، از شیراز به این کاخ منتقل شده است. حفظ و نگهداری از این دسته تزئینات انتقالی، بدون شناخت عمیق و صحیح ارزش های مادی و معنوی نهفته در آن، مقدور نمی باشد. بررسی فنی تزئینات، نحوه انتقال و الحاق اثر در مکان جدید و تاثیراتی که این روند بر اصالت و ارزش های نامبرده در اثر _ در ارتباط با بنای قبلی و فعلی - داشته است، معرفی و دسته بندی عوامل آسیب رسان به اثر، قبل و بعد از انتقال، ما را به سمت ارائه راهکارهای موثر جهت حفاظت پایدار از ارزش ها و اصول یاد شده، سوق می دهد. مطالعات تطبیقی اثر به روش های توصیفی و تشریحی و از طریق جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است. علاوه بر این در راستای شناخت ماهیت اثر روش های مختلف آزمایشگاهی و دستگاهی به کار گرفته شد. مستند نگاری اثر به منظور آسیب شناسی و بررسی مرمت های قبلی علاوه بر روش های مشاهده ای با استفاده از «عکاسی با فیلتر مادون قرمز» انجام شد. این بررسی ها حاکی از آن است که تکیه گاه این تزئینات به صورت یکپارچه نبوده و از «لته های چوبی» تشکیل شده که روند انتقال اثر را با مشکل روبرو کرده و یکی از عوامل آسیب رسان به این تزئینات محسوب می شود. حاصل تجزیه و تحلیل یافته های فوق منجر به ارائه طرح حفاظت پیشگیرانه و مداخله گرانه درخصوص تزئینات نقاشی روی چوب و نیز روش های برخورد با این آثار انتقالی شده است.

روش های حفاظتی آثار صخره ای با مطالعه موردی بروی کتیبه ناتمام ارغونشاه در کلات نادری
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1391
  کمال بهبودی   احمد رهبری

چکیده ارزش نقش کتیبه ی نادری به قدمت، نحوه ی اجرای اثر و موقعیت جغرافیایی محل قرارگیری آن است. این اثر از جمله ی معدود آثار برجای مانده از دوران افشاری در ایران محسوب می شود و تنها کتیبه ی صخره ای از این دوره است. بستر به کارگرفته شده در ساخت این اثر بدنه های صخره ای دره ی دربند ارغون شاه در حاشیه-ی راه ارتباطی به شهر کلات نادری است که از جنس سنگ های آهکی دولومیتی تشکیل شده اند. بر طبق نتایج آزمون های شیمی تر و آنالیز xrd، وجود مقادیر بالای آهک و دولومیت این گفته را تأیید می کند. بررسی نمونه ها با میکروسکپ نوری پلاریزه نیز نشان دهنده ی حضور کانی های آهک و دولومیت در مغز نمونه های سنگ این نقش برجسته است. آنالیز xrd و آزمون های شیمی تر وجود مقادیر قابل توجهی از کوارتز به همراه ترکیبات حاوی آهک و دولومیت را در رسوبات سطحی این اثر نشان می دهد و بنابر مشاهدات نگارنده، حضور کوارتز به فروشست ذرات خاک های بالادستی و هم چنین نشست ذرات غبار انتقال یافته توسط جریان های جوی برسطح اثر نسبت داده شده است. به احتمال جهت قرارگیری اثر نسبت به مسیر وزش باد و بارش نزولات جوی از جمله موثرترین دلایل فرسایش سطحی آن محسوب می شوند. به علاوه می توان منشاء نمک های کلریدی و نیتراتی را که در نمونه های سطحی اثر شناسایی شده اند به انتقال ذرات نمک توسط جریان های هوا از محیط های پیرامون و زمین های کشاورزی نسبت داد. وجود نمک های ذکر شده بی تردید در رخ داد هوازدگی فیزیکی و شیمیایی در سطح این اثر سهیم هستند. نقش عوارض زمین شناختی در میزان سلامت کتیبه ی نادری بسیار پررنگ نمود داشته است. ترک های تکتونیکی به وضوح بر سطح اثر و صخره های پیرامون آن قابل تشخیص است و خود به گونه ای با ایجاد امکان رشد برای گونه های گیاهی موجبات تخریب بیش تر را برای اثر فراهم ساخته اند. در فصل پایانی این نوشتار برای هریک از آسیب های رخ داده بر کتیبه ی نادری، راه درمان و حفاظت پیش گیرانه مطرح شده است که از آن جمله استفاده مواد آفت کش برای حذف و ممانعت از رویش گل سنگ-ها، استحکام بخشی سطوح و نواحی سست را می توان نام برد.