کاشی معرق مشبک یکی از انواع کاشی های معرق است؛ که در معماری سنتی مساجد به خصوص مساجد بزرگ اصفهان بسیار مورد استفاده قرار گرفته است.این نوع تزیین امروزه مورد بی مهری معماران معاصر واقع شده وشیوه کار آن به صورت یکی از اسرار کاشی کاران سنتی قدیمی اصفهانی در آمده است. دراین پژوهش نگارنده سعی بر این داشته است که با بیان پیشینه،ویژگی های فنی و مسایل زیبا شناسانه کاشی معرق،شباهت ها و تفاوت های موجود میان این نوع معرق(معرق مشبک) با انواع دیگر را معرفی کند و همچنین با بازدید از بناهایی که بستر این تزیین بوده اند؛ به پیگیری روند آغاز ،ادامه و انجام این هنر بپردازد.در این راستا از اولین مورد استفاده از این نوع تزیینات ،یعنی مسجد جامع یزد تا آخرین مورد که مسجد الرسول گلپایگان) در حال نصب است( از منظر طرح و نقش و کاربری معماری مورد بررسی قرار داده است. مهمترین بخش این پژوهش نمایش انواع معرق مشبک در بهترین نمونه موجود یعنی مسجد شیخ لطف ا.. و مسجد جامع عباسی در اصفهان است که می تواند الگویی برای طراحی به منظور آشنایی با نکات کلیدی و اصول زیبایی شناسانه در طراحی این نوع معرق باشد. ودر آخر نگارنده در راستای کاربردی کردن و به کارگیری این نوع تزیین در معماری معاصر ایران به آزمایش ملات های جدید(کامپوزیت ها) به منظور جایگزین کردن آن با ملات های سنتی( که معایبی دارند) پرداخته و ملات برتر را در یک نمونه ،که از طرح مشبک های مسجد شیخ لطف ا.. الگوبرداری شده و به شیوه سنتی ساخته شده است به نمایش می گذارد.

حمام علی قلی آقا یکی از بناهای تاریخی اصفهان می باشد که در عصر صفوی احداث شده است. آرایه ها و به عبارتی تخصصی تر، دیوارنگاره های آن از شاخصه های موثر تجسمی و جزئی جدا ناپذیر از هویت آن محسوب می شود. این آثار که از نظر شکل و محتوا، گوناگونی دارد به عنوان متن تصویری دلالت بر اسناد تاریخی، فرهنگی، ملی و مذهبی ادوار مختلفی می کند که از سابقه ی تصویری ایران محسوب می شود. لذا هدف از مطالعه و بررسی وجوه تجسمی، دیوارنگاری های پیکره نما، چگونگی تعامل آن با فضای معماری در جهت کمال بخشی به بنا و بارز شدن آن به عنوان اثر تاریخی، با توجه به خلاء نسبی- تحقیقاتی در رابطه با دیوارنگاره های موجود در بناهای تاریخی کشورمان، به خصوص در بحث نقاشی دیواری می باشد. نتایج بدست آمده در این پژوهش بر اساس تجزیه و تحلیل کیفی و مقایسه ای آثار و مصاحبه با اساتید و تحقیقات کتابخانه ای و میدانی انجام گرفته است و به ارزیابی شکل و محتوای دیوارنگاره ها با ترکیب انسانی پرداخته است. لذا یافته های تحقیق نشان می دهد اکثر دیوارنگاره های موجود علاوه بر پوشش دهی و فعال سازی فضای معماری جنبه رسانه ای دارد و باعث تعامل ادبیات و مسائل فرهنگی و اجتماعی است. از طرف دیگر نقوش هندسی و اسلیمی دیوارنگاره ها با نزدیک شدن زندگی به صنعت و مدرنیته، تبدیل به نقوشی می شود که نیاز به دقت در قرینگی و تکرار در آن نیست و همین امر باعث تفاوت هایی در شکل و محتوا می شود.

مقبره ی شاه عباس دوم صفوی در جوار حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها، بقعه ای 12 ضلعی است که در سال 1077 ساخته و تزئین شده است و از ویژگی های منحصر به فرد دوران طلایی هنر صفوی بهره برده است. ازاره ی سنگی این بنا با گُل های زیبایی به همراه تزئینات اسلامی و طلاکاری، آراسته شده است. درحالیکه این آثار، پس از حدود 350 سال از وضعیت مناسبی برخوردار بود، در دهه های اخیر آسیب های زیادی دیده است. در این پژوهش، پس از تبیین مسئله و اهداف پژوهش، اسناد تاریخی مربوط به بنا بررسی و سپس شرحی از وضعیت موجود ارائه و مستندنگاری انجام گردید. برای شناسایی رنگ دانه ها، بست ها و بررسی تطبیقی اثر با آثار شاخص صفوی، مطالعات آزمایشگاهی و پس از آن آسیب شناسی ازاره سنگی انجام شد. با وجود انواع آسیب ها، مانند تغییرات رنگدانه ها در اثر گذشت زمان، ترک های تکیه گاه و...، مهمترین عوامل آسیب به تزئینات بقعه در سال-های اخیر، تعدّد زوّار و تماس فیزیکی، به علاوه ی نگهداری نا مناسب می باشد. با توجه به فعّال بودن عوامل آسیب و شدّت آن، حفاظت کوتاه مدت برای حفظ وضعیت موجود ضروری است. این بنا علاوه بر ویژگی های تاریخی- فرهنگی، دارای کارکرد مذهبی ویژه ای است که حفاظت از آثار را با چـالش هایی روبرو کرده است. پرسش های متعددی در مورد تفاوت حفاظت در یک بنای مذهبی با هزاران زائر و سایر اماکن تاریخی- فرهنگی مطرح است که نیاز به پژوهش و نظریه پردازی توسط اهل فن دارد. در ادامه راه های مختلف حفاظت از اثر بررسی شد. مناسب ترین راه پیشنهادی، استفاده از صفحه های شفافی است که اثر را از دسترس زوّار دور نگاه دارد. در پایان جمع بندی از پژوهش صورت پذیرفت.