به منظور بررسی روابط بین صفات و گروهبندی 70 ژنوتیپ مختلف توتون برگزیده، شامل توتون های شرقی، نیمه شرقی و غربی با مبدأ جغرافیایی متفاوت، در مزرعه موسسه تحقیقات توتون گیلان (رشت) کشت گردید. در مجموع 16 صفت ارزیابی شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، بین ارقام مورد نظر از نظر کلیه صفات به جز شاخص شکل برگ اختلاف معنی دار در سطح یک درصد وجود داشت. نتایج آمار توصیفی نشان داد ضریب سطح برگ بالاترین ضریب تغییرات فنوتیپی (25/33 درصد) را دارا بود، بعد از آن صفات درصد نیکوتین (34/31 درصد) درصد قند (17/28 درصد) و درصد فسفر (28/27 درصد) از بیشترین ضریب تغییرات فنوتیپی برخوردار بودند .در مقابل کمترین ضریب تغییرات فنوتیپی مربوط به صفات عملکرد برگ سبز (90/5 درصد) و شاخص شکل برگ(18/6 درصد) بود. با انجام تجزیه خوشه ای به روش حداقل واریانس ?وارد? ، ارقام مورد مطالعه در هشت گروه مجزا قرار گرفتند که خویشاوندی اکثر گروه ها مربوط به مرکز تنوع آن هاست. همچنین تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم های توتون، بی تأثیر از سیر تکاملی ارقام نبود. علاوه بر آن گروه بندی حاصل تقریباً باطبقه بندی ارقام بر اساس روش عمل آوری مطابقت داشت. گروه اول شامل ارقامی بود که از لحاظ اکثر صفات مهم اقتصادی ارزش بالایی داشتند. گروه دوم که بعد از گروه هفتم بیشترین ارقام را در خود جای داد، از لحاظ صفات مهم اقتصادی وضعیت مشابهی با گروه یک داشت اما از لحاظ برخی صفات دیگر مانند درصد نیکوتین و قند ارزش پایینی داشت. گروه سوم با دربر گرفتن 11 رقم، از لحاظ 15 صفت در حد بالاتری از میانگین کل بود و از این حیث می توان به عنوان یکی از گروه های مطلوب معرفی کرد گروه چهارم تنها شامل یک رقم بود و می توان نامطلوبترین گروه معرفی کرد زیرا از لحاظ صفات مهم و اقتصادی در حد پایینتی از میانگین کل قرار داشت. بعد از آن گروه پنجم و ششم به ترتیب با داشتن 7 و 5 رقم هر دو از لحاظ صفات مهم و اقتصادی در وضعیت خوبی نبودند و تنها از لحاظ صفات شیمیایی از میانگین کل بهتر بودند. گروه هفتم که با 17 رقم بیشترین ارقام را در خود جای داده بود تنها از لحاظ صفت عملکرد و صفات شیمیایی در وضعیت بهتری نسبت به میانگین کل قرار داشت و از لحاظ دیگر صفات وضعیت مطلوبی نداشت. در نهایت گروه هشتم با 12رقم از لحاظ صفاتی مانند درصد نیکوتین وازت کل در وضعیت بهتری نسبت به میانگین کل قرار داشت و از لحاظ سایر صفات وضعیت مطلوبی نداشت. کلید واژه ها: تنوع ژنتیکی، صفات مورفولوژیک، تجزیه خوشه ای، تجزیه علیت، توتون.

در این مطالعه به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی 45 ژنوتیپ از ژرم پلاسم تیپ های مختلف توتون شامل هواخشک (بارلی)، گرمخانه ای (ویرجینیا) و آفتاب خشک (شرقی) از 12 آغازگر issr و 20 ترکیب آغازگری irap و remap استفاده شد که از بین این آغازگرها، همه ی آغازگرهای issr، 5 آغازگر irap و 9 آغازگر remap قادر به تولید الگوی نواری، با وضوح و چندشکلی بالا بودند. در نشانگر issr از تعداد 170 نواری که تولید شدند، 128 نوار چندشکل بودند. محتوای اطلاعات چندشکل آغازگرها در کل ژنوتیپ های مورد مطالعه، بین 16/0 تا 33/0 و شاخص نشانگر بین 21/1 تا 55/3 در هر آغازگر در نوسان بودند. آغازگرهای ubc813، ubc816، ubc817، ubc873، rtr-2، rtr-8 و rtr-10 دارای مقادیر بالای محتوای اطلاعات چندشکل و شاخص شانون بودند، که نشان دهنده ی کارایی بهتر این آغازگرها در بررسی تنوع ژنتیکی توتون است. همچنین روابط ژنتیکی بین نمونه ها با استفاده از ضریب تطابق ساده محاسبه شد و دندروگرام حاصل با استفاده از روشw-average ، 45 ژنوتیپ مورد مطالعه را در 6 گروه قرار داد که به ترتیب گروه های 1 و 3 ژنوتیپ های هواخشک (بارلی)، گروه 2 ژنوتیپ های گرمخانه ای (ویرجینیا) و گروه های 4، 5 و 6 ژنوتیپ های آفتاب خشک (شرقی) را شامل شدند. همچنین نشانگرهایirap و remap در مجموع 188 مکان را تکثیر کردند که از این تعداد 153 مکان، چندشکل بودند. آغازگر rtr-10 با 22 نوار و rtr-1 با 16 نوار، بیشترین و آغازگر ubc817+rtr1 با 4 نوار، کمترین تعداد مکان های چندشکل را تکثیر کردند. میزان اطلاعات چندشکل نشانگرها بین 16/0 تا 33/0 و شاخص نشانگر از 34/0 تا 25/6 در کل ژنوتیپ های مورد مطالعه متغیر بود. تجزیه خوشه ای به روشupgma ، ژنوتیپ های مورد مطالعه را در پنج گروه قرار داد که گروه اول تیپ هواخشک (بارلی)، گروه دوم تیپ گرمخانه ای (ویرجینیا) و گروه های 3، 4 و 5 ژنوتیپ های آفتاب خشک (شرقی) را شامل شدند. صحت گروه بندی حاصل از تجزیه خوشه ای توسط تابع تشخیص کانونی به روش خطی فیشر 3/73 درصد بود. نتایج تجزیه واریانس مولکولی نشان دادکه تنوع بین تیپ ها برابر 39/32% و درون تیپ ها 61/67% بود. بیشترین تنوع درون تیپ آفتاب خشک (شرقی) مشاهده شد و تیپ های هواخشک (بارلی) و آفتاب خشک (شرقی) با میزان فاصله ی 25/0 حداکثر تفاوت را در بین تیپ-های مورد مطالعه از آن خود کردند. همچنین بالا بودن شاخص fst به دست آمده در این مطالعه حاکی از آن است که تیپ های مورد بررسی به طور کامل از هم جدا بوده و تکامل جداگانه دارند.

اطلاعات مربوط به مقدار تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم و ارتباطات ژنتیکی بین ژنوتیپ ها برای بررسی و طراحی برنامه های به نژادی مهم می باشد و می تواند برای کمک به شناسایی و توسعه ژرم پلاسم به کار رود و موجودیت ارقام را تعریف کند. بنابراین جهت مدیریت و کاربرد موثر منابع ژرم پلاسم، درک کامل دامنه و ساختار تنوع ژنتیکی جمعیت موردنظر ضروری است. با توجه به اهمیت شناسایی و گروه بندی ژرم پلاسم ها، در این تحقیق، تنوع ژنتیکی 48 ژنوتیپ از توتون تیپ های گرمخانه ای، بارلی و شرقی از طریق 12 نشانگر مولکولی issr، 10 نشانگر ssr و 5 نشانگر irap بررسی شد. آغازگرهای ubc825، rtr-10 و آغازگر ترکیبی ubc817+ ubc826 با تعداد 17 باند و بعد از آن، آغازگر ubc817 با تعداد 16 باند و rtr-8 با 15 باند، بیشترین تعداد باند و آغازگر ubc824 با 10 و ubc823 با تعداد 11 باند، کمترین تعداد باند را در بین آغازگرهای issr و irap داشتند. همچنین آغازگرهای pt30044 و pt30046 در بین آغازگرهای ssr، با 2 باند، کمترین تعداد باند را داشتند. درصد چندشکلی بدست آمده در ارقام از 92/76 درصد برای rtr-1 و rtr-7 تا 11/94 درصد برای rtr-10 در آغازگرهای issr و irap متغییر بود و درصد چندشکلی در آغازگرهای ssr، 100 درصد بدست آمد. میانگین درصد چندشکلی به دست آمده در این تحقیق 7/90 درصد، تنوع ژنتیکی ژنوتیپ ها را توجیه می کند. محتوای اطلاعات چندشکل (pic) در این تحقیق بین 31/0 تا 5/0 و میانگین آن 42/0 بود. میانگین تنوع ژنی نی و شاخص شانون نیز به ترتیب 39/0 و 58/0 بدست آمد. تجزیه خوشه ای به روش upgma و با استفاده از معیار تشابه تطابق ساده، 48 ژنوتیپ مورد بررسی را در پنج گروه قرار داد. صحت گروهبندی حاصل از تجزیه خوشه ای توسط تجزیه تابع تشخیص کانونی به روش خطی فیشر با 5/87 درصد تأیید شد. تجزیه به بردارهای اصلی نیز نشان داد که بردارهای اصلی اول و دوم با 1/6 و 94/4 درصد و 14 بردار اول در مجموع 49/51 درصد از تنوع کل را توجیه کردند.

چکیده ندارد.