نام پژوهشگر: معصومه قره داغی

سقیفه در متون تاریخی فارسی قرون هشتم تا دهم هجری قمری
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام - دانشکده علوم اجتماعی 1388
  معصومه قره داغی   محسن الویری

رساله پیش روی که عنوان آن «سقیفه در متون تاریخی فارسی قرون هشتم تا دهم هجری قمری» است، سوال اصلی خویش را این گونه مطرح کرده است که ماجرای سقیفه در نگرش مورخان قرن هشتم تا دهم چه بازتابی داشته است. در راستای سوال اصلی این رساله، فرضیه رساله بر این اصل استوار است که مورخان قرن هشتم تا دهم با اینکه در ظاهر نگاه های متفاوتی به سقیفه داشته اند ولی در مجموع نگرش آنان با تساهل و تسامح مذهبی همراه بوده است. برای اثبات این فرضیه، ضمن استفاده از روش سند پژوهی، رساله حاضر به یک مقدمه و چهار فصل تقسیم شده است. فصل نخست با عنوان «چیستی سقیفه و زمینه های پیدایش آن» به حوادثی که در اواخر حیات پیامبر رخ داده است می پردازد و سپس به ماجرای خود سقیفه و اجتماعی که منجر به انتخاب شدن ابوبکر و به فراموشی سپردن واقعه غدیر شد، اشاره دارد. در فصل دوم به اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی قرن هشتم تا دهم هجری پرداخته می شود و فصل سوم به معرفی مورخان قرن هشتم تا دهم که راجع به سقیفه مطالبی آورده اند، اختصاص یافته و در نهایت در فصل چهارم گزارش های مورخان قرن هشتم تا دهم هجری راجع به سقیفه منعکس می شود که در واقع بازگو کننده سوال اصلی پژوهش است. آنچه که از رساله پیش رو و بررسی ها و پژوهش هایی که در آن انجام شده به دست می آید این است که اکثر مورخان قرن هشتم تا دهم هجری به مسئله سقیفه با رویکرد اهل تسنن نگاه می کردند و مسئله جانشینی امیرالمومنین علی(ع)در غدیرخم و بازتاب آن در گزارش های آن مورخان از سقیفه یا نادیده گرفته شد یا به نوعی به عنوان عقاید شیعه مطرح گردید. همچنین مسئله ی غدیر و ولایت امیرالمومنین علی(ع)دربرخی گزارش ها به عنوان محبت تفسیر شده است نه به عنوان ولایت سیاسی و حقوقی.