سفر از جمله موضوعاتی است که همواره مورد تأکید صوفیه بوده و از دو جنبه مورد توجه قرار گرفته است: 1- سفر آفاقی 2- سفر انفسی. سفر آفاقی، سیر و سفر در شهرها و سرزمین های مختلف است که صوفیان به آن توجّهی خاص داشته و در اکثر متون متصوّفه، فصلی به آن اختصاص یافته است. آنها در این سفر، قصد رسیدن به اهداف خاصّی را داشته، رعایت آداب و رسوم معینی را برخود واجب می شمردند. سفر انفسی، سفر دل و سیر و سلوک عرفانی است و سالک راه حق باید با ارشاد شیخی کامل، مراحل آن را که مقامات نامیده می شود، با مجاهده و ریاضت طی نماید، تا به نهایت این راه که رسیدن به حق و بقا بالله است، برسد. هدف عمده این رساله، پرداختن به آداب و رسوم سفر صوفیه در متون عرفانی از اواسط قرن چهارم تا اواسط قرن هشتم هجری است که در یک مقدمه (کلیات) و دو فصل سفر آفاقی و سفر انفسی تنظیم شده است، نتایج حاصل از این پژوهش در پایان هر فصل آمده است.

چکیده اهمیت ساعدی در عرصه ادبیات داستانی ایران، ایجاب می کند که آثار او از جنبه های مختلف بررسی شود. توجه خاص او به مسائل شهری و روستایی سبب شد تا موضوع شهر و روستا و سنت و مدرنیسم در آثار داستانی او شایسته مطالعه و تحقیق به نظر برسد. در پایان نامه حاضر این موضوع در داستان های بلند و کوتاه ساعدی مورد بررسی قرار گرفته است تا میزان توجه او به مسائل شهر و روستا و نحوه انعکاس سنت و مدرنیسم در آثار داستانی او نشان داده شود. این پژوهش در یک مقدمه و سه فصل تنظیم شده است. در فصل اول پس از پرداختن به زندگی ساعدی، درباره سبک نویسندگی و سهم مطالعات روانشناسی و عناصر روستایی در سبک او بحث شده است. در فصل دوم به شهر و روستا در ایران در فاصله زمانی 1357 ـ 1332، دوره اصلی خلق آثار ساعدی و مقوله سنت و مدرنیسم پرداخته شده است. در فصل سوم آثار داستانی ساعدی مطالعه و بررسی شده است. نتایج حاصل از این پژوهش در پایان رساله آمده است. واژهای کلیدی: ساعدی، رئالیسم جادوئی، روستا، شهر، سنت، مدرنیسم

موضوع این پژوهش بررسی علم ازدیدگاه صوفیه است وهدف،پاسخ دادن به این پرسش که باتمام ارزش واهمیتی که اسلام وادیان آسمانی دیگربرای علم ودانایی قائل شدهاند،صوفیه که خودرامتصل به اهل بیت رسول(ص)وصحابه میدانند،چراعلم راحجاب اکبرنامیده ا ند؟ پاسخ به این پرسش هادرگرومطالعه ی آثارصوفیه نظیر:اللمع فی التصوف،رساله قشیریه،کشف المحجوب و...است. آنجه ازمطالعه متون مهم صوفیه برمی آیدآن است که نسبت علم گریزی درموردصوفیه صددرصدصادق نیست چراکه بزرگان این قوم مراحل مختلف تحصیل راپشت سرگذاشته وازعلوم متداول زمان خودنیزبهره مندبودند.اغلب آنان گام اول درطریق تصوف راعلم دانسته اندومریدان خودرابه کسب علوم ظاهری موظف نموده اند. بااین حال اگرعلمی سبب غرورسالک گردد،درراه رسیدن به حقیقت حجاب راه سالک خواهدشد.اینجاست که بایدبه این علوم رسمی پشت پازدوتمام همت راصرف زددن قلب وپالودن سینه اززنگارهاوکدورتهای دنیایی نمودتاقلب چنان صفایی بیابدکه پرتوعلم الهی،بی واسطه ازعالم غیب درآن تابیدن گیردوسالک رابه معرفتی رهنمون شودکه به مراتب یقینی تر ازعلوم اهل استدلال است.

داستان کوتاه فارسی از آغاز پیدایش، به عنوان یک نوع ادبی، همواره بستری برای برخی نویسندگان بوده است تا با استفاده از آن وضعیت جامعه ی عصر خود را به تصویر بکشند و انواع کاستی ها و مشکلات آن را از مسائل اقتصادی و معیشتی گرفته تا مسائل فرهنگی و سیاسی، بازگو کنند. از این رو می توان گفت که داستان کوتاه در طول حیات خود، همواره آیینه ای تمام عیار، برای بازتاب تصویر جامعه بوده است. با توجه با توضیحات فوق، رساله ی حاضر سعی دارد تا با بررسی بخشی از آثار پدید آمده در محدوده ی سال های 1332 تا 1342 به بررسی بازتاب حوادث و رخدادهای اجتماعی در این آثار بپردازد. مجموعه داستان هایی که برای بررسی در این رساله انتخاب شده اند عبارتند از: خانه ای برای شب و آرش در قلمرو تردید از نادر ابراهیمی، اسیر خاک از فریدون تنکابنی و شهری چون بهشت از سیمین دانشور. برای رسیدن به هدف مذکور، پایان نامه ی حاضر در سه فصل تدوین شده است. در فصل اول کلّیاتی درباره ی داستان کوتاه، تاریخچه وعناصر آن ارائه می شود. در فصل دوم که به معرفی و طبقه-بندی آثار نویسندگان مذکور اختصاص دارد، ابتدا مقدمه ای برای نویسنده ومجموعه داستان مورد نظر، ارائه می شود و سپس داستان های هر مجموعه پس از ارائه ی چکیده ای از هر داستان، به صورت جداگانه و با توجه به ابعاد زیر مورد بررسی قرار می گیرند. 1- زاویه ی دید 2- شخصیت های داستان 3- زمان 4- مکان 5- طبقات اجتماعی 6- پیام داستان و در فصل سوم، کل داستان های مورد نظر، به لحاظ محتوایی و آماری مورد بررسی قرار می گیرند. در این بخش نتایج به دست آمده از هر مجموعه به تفکیک و به همراه دو نمودار ارائه می شوند. لازم به توضیح است که برای هر مجموعه داستان، دو نمودار جداگانه در نظر گرفته شده است که به ترتیب عبارتند از : 1- طبقه بندی شخصیت های هر مجموعه 2- طبقه بندی محتوایی هر مجموعه در پایان نیز پس از ارائه ی جمع بندی کلی از شخصیت های تمام مجموعه ها، نموداری کلی تحت عنوان جدول آماری شخصیت های داستانی نویسندگان این دوره ارائه شده است.

داستان کوتاه به سبک امروز در ادبیات جهان سابقه ای طولانی ندارد. این نوع ادبی نخستین بار در اواسط قرن نوزدهم به ابتکار ادگار آلن پو (19) نوشته شد. در فاصله ی اندکی پس از او، گوگول (1852-1809) نیز داستان کوتاه نوشت؛ از این رو ادگار آلن پو و گوگول را پدران داستان کوتاه به مفهوم امروزی آن می دانند. پس از آلن پو و گوگول که در کنار موپاسان و تورگینف «پیشکسوتان داستان کوتاه» نام دارند، کسانی چون تورگینف، فلوبر، تولستوی، موآم، همینگوی و فاکنر از معتبرترین نویسندگان داستان کوتاه اند. داستان کوتاه روایتی است به مراتب کوتاه تر از رمان که در آن برشی یا رخدادادی از زندگی یک شخصیت اصلی به نثر بیان می شود و به لحاظ کیفی و کمی با رمان تفاوت هایی دارد. داستان کوتاه دارای مشخصاتی است از قبیل: یک شخصیت اصلی و یک واقعه ی مرکزی دارد که رخدادادها و شخصیت های دیگر در حکم فرع آن محسوب می شوند و در مجموع تأثیر واحدی بر خواننده می نهند و این تأثیر واحد یا وحدت تأثیر ناگهانی حاصل نمی شود، بلکه به تدریج در ضمن مطالعه ی داستان از آغاز تا انجام به خواننده دست می دهد. در فرانسه داستان کوتاه در سال های (1831- 1829) با انتشار کنت های متعددی از مریمه، بالزاک و گوتیه در مجلات کاملاً تثبیت شد، هرچند تحولات اساسی خیلی بعد از این سال ها رخ داد، تحولاتی چون تر و تازگی آثار دوده و عینیت سرد و موشکافانه ی فلوبر و ناتورالیسم گزنده تر آثار موپاسان در دهه ی 1880. گرایش دیگر این نویسندگان تمایل به موضوعات روستایی و مردم ساده و معمولی بود؛ داستان کوتاه از قرار بیش از همه برای ترسیم زندگی محل یا افرادی بود که هرچند در شهر مکان داشتند، در آن جا چون بیگانگان زندگی می کردند. در روسیه هم چیزی مشابه پدیدار شد؛ پس از آن که پوشکین خلق اثر تخیلی را به صورت اثر داستانی کوتاه منثور آغاز کرد، گوگول و تورگینف به آن سمت و سویی خاص دادند. از نویسندگان انگلیسی زبان قرن نوزدهم نه اهالی بریتانیا - که مشغول تدوین رمان های مفصل بودند - بلکه آمریکاییان به داستان کوتاه روی آوردند.» (رید؛ 1379: 35 - 34) اما داستان کوتاه فارسی پدیده ی هنری بدیعی بود که با فاصله ی اندکی از انقلاب مشروطیت در عرصه ی ادبیات به بار نشست. این نوع ادبی خصوصیات منحصر به فردی داشت که آن را از قصه ی عامیانه فارسی و رمان جدا می ساخت. این تمایز هم از لحاظ ساختار و هم از نظر معنایی تشخص داشت. از نظر ساختاری بیشترین تمایز در کمیت و حجم داستان و ایجاز آن بود و به لحاظ محتوایی نیز داستان کوتاه به وقایع روزمره و امور عینی و محسوس و خصوصیت روان شناسی و انسان گرایی روی آورد و گروه ها و طبقات مختلف را در خود جای داد. رئالیسم و روان شناسی عناصری بود که داستان کوتاه فارسی را از قصه های عامیانه متمایز می کرد. در این نوع ادبی نویسنده وظیفه داشت خصوصیات فردی، اجتماع و مردم جامعه را از هر طیف و قشری که باشند، مورد بازشناسی قرار دهد و بدین نحو داستان کوتاه در انحصار طبقه و قشر خاصی قرار نمی گرفت. پرداختن به این مهم توسط نویسندگان نسل اول بود که موجبات اقبال مردم نسبت به این نوع جدید ادبی را فراهم آورد. البته داستان کوتاه به عنوان گونه ای از ادبیات که محصول غرب بود، در ایران باید با تغییراتی مواجه می شد؛ خصوصاً از لحاظ محتوایی و لزوم انجام این تغییرات تجربیات اولین نویسندگانی بود که در این عرصه قلم زدند. در این عصر با وجود اوضاع سیاسی- اجتماعی موجود و لزوم مردمی شدن ادبیات، ادبیات داستانی چون با اوضاع و احوال جدید جامعه ی ایران هماهنگی و همخوانی داشت و تلاش و درگیری انسان امروز را تصویر می کرد و در ضمن حامی مردمان ستمدیده و محروم و زیردست بود، پذیرشی روزافزون و مقبولیتی عام یافت و به عنوان هنری زنده و موثر مقام خود را در ادبیات فارسی تثبیت کرد. در این هنگام رمان و به خصوص داستان کوتاه وسیله ای شد برای پرداختن به ناهنجاری های اجتماعی و افشاگری های سیاسی و جای خود را بین عامه ی مردم و روشنفکران باز کرد. تحولات ادبیات داستانی ایران همسو با تحولات سیاسی و اجتماعی ایران به وجود آمد و نظام جدیدی جایگزین نظامی کهن شد که مهم ترین خصیصه ی آن مردم گرایی بود. دوره ی آغازین و تکوینی داستان کوتاه از سال 1300 با مجموعه ی داستان های کوتاه «یکی بود، یکی نبود» محمدعلی جمالزاده آغاز می شود و تا کودتای 28 مرداد 1332 ادامه می یابد. داستان نویسانی چون محمدعلی جمالزاده، صادق هدایت، بزرگ علوی، صادق چوبک و جلال آل احمد در این دوره ظهور می کنند و مقام پیشکسوتی داستان نویسان فارسی به نام ایشان رقم می خورد. رساله ی حاضر با موضوع «طبقه بندی و تحلیل محتوایی داستان کوتاه از 1300 تا 1332» در 3 فصل تدوین گردیده است که عبارتند از: - فصل اول: کلیات - فصل دوم: داستان های کوتاه سال های 1300 تا 1332 - فصل سوم: نتیجه گیری. فصل اول رساله به دو بخش تقسیم می شود که در بخش اول کلیاتی درباره ی داستان کوتاه، پیشینه ی پیدایش آن، داستان کوتاه ایرانی و عناصر داستان عنوان شده و در بخش دوم دورنمایی از اوضاع سیاسی- اجتماعی دوره ی موردنظر ترسیم شده است. در فصل دوم با انتخاب 6 تن از برجسته ترین نویسندگان نسل اول داستان نویسان (محمدعلی جمالزاده، صادق هدایت، بزرگ علوی، صادق چوبک، محمد حجازی، جلال آل احمد)، از میان آثار داستانی ایشان، آن دسته از داستان های کوتاه آنان که در بازه ی زمانی سال های 1332-1300 انتشار یافته اند، مورد بررسی، طبقه بندی وتحلیل محتوایی قرار گرفته است. در این بخش آثار به تفکیک نویسندگان آن ها در بخش هایی جداگانه بررسی شده است. در خصوص هر نویسنده ابتدا مختصری از زندگی نامه ی او ارائه شده و در ادامه برای هر مجموعه داستان مدخلی در نظر گرفته شده که به معرفی کتاب موردنظر و داستان های موجود در آن می پردازد. به منظور طبقه بندی این آثار داستان های منتخب مورد بازخوانی دقیق قرار گرفته و در خصوص هریک از آن ها چکیده ی داستان، درون مایه، شخصیت ها (شامل شخصیت های اصلی و فرعی)، زاویه دید، زمان و مکان داستان استخراج شده و در فصل مربوطه ارائه می شود. پس از انجام این امر در بخش پایانی که به بررسی آماری عناصر محتوایی داستان کوتاه می پردازد، برای رسیدن به رویکرد صحیح محتوایی ابتدا مطالبی در خصوص شخصیت های داستانی به تفکیک دوره ی زمانی و نیز بر اساس هر نویسنده عنوان می شود که شامل بحث درباره ی جنسیت شخصیت ها و نوع نگاه نویسنده به آن ها، سطح سواد آن ها، طبقه ی اجتماعی شخصیت های موردنظر و ... می شود. سپس برای بررسی آماری جداولی مختص هر کتاب ارائه شده و در آن خصایص سبکی و محتوایی آثار مورد توجه قرار گرفته و آماری از شخصیت های حاضر در داستان ها با تفکیک جنسیت، سطح سواد و طبقه ی اجتماعی ارائه می گردد.

جایگاه رفیع سیمین دانشور در ساحت ادبیات داستانی ایران و پیشگامی اودر میان نویسندگان زن به آثار او اهمیت و اعتبار در خور مطالعه و پژوهش است ،از همین رو رساله حاضر بررسی و تحلیل آثار داستانی اورا به عهده گرفته است و در خلال فصول مختلف آن ، کوشیده است تا کلیه داستانهای کوتاه و بلند اورا از حیث صورت و محتوا مورد مطالعه و بررسی و تحلیل قرار گیرد

مهم ترین اثر ترکی شهریار، منظومه «حیدربابا یه سلام ـ سلام بر حیدربابا» است. شهریار در این منظومه، با نبوغ ویژه خود توانسته با زبانی ساده و همه فهم، آداب و رسوم و جلوه های مختلف زندگی را به تصویر بکشد. شهرت جهانی این منظومه، مترجمان زبانهای مختلف را به ترجمه این اثر برانگیخته است. در زبان فارسی نیز شاهد ترجمه هایی منظوم و منثور از این اثر، هستیم. با توجه به ترجمه ناپذیری شعر و علی الخصوص ترجمه شعر به صورت منظوم، در ترجمه های فارسی این منظومه، کاستی ها و لغزش هایی راه یافته است که بررسی آن ها لازم به نظر می رسد؛ در رساله حاضر به مطالعه و ارزیابی سه ترجمه منظوم از این اثر پرداخته شده است که شامل ترجمه های زیر است: ترجمه کریم مشروطه چی، حسین منزوی و بهمن فرسی. این ترجمه ها از نظر مسائل زبان شناختی، ساختار لفظی و معنایی، میزان وفاداری شان به متن اصلی بررسی شده و نقاط ضعف و قوت هر یک از آن ها نشان داده شده است.

به دنبال استقرار نظام مشروطه در ایران و بازشدن فضای سیاسی و فکری، بسیاری از آزادی خواهان و روشنفکران و نیز پیروان گروه ها و افکار مختلف سیاسی و اجتماعی به منظور تأثیر گذاری در مسائل کشور و تنویر افکار جامعه دست به انتشار روزنامه های گوناگون زدند. صوراسرافیل از مهمترین و تأثیرگذارترین روزنامه های این دوره بود که توسط سه تن از آزادی خواهان ایران به نام میرزا جهانگیر-خان شیرازی، میرزاقاسم خان تبریزی و علی اکبرخان دهخدا طبع و منتشر می شد. از مهم ترین بخش های این نشریه مقالاتی بود به نام چرندپرند که دهخدا با قلم توانای خود می نوشت و در صفحه ی آخر هر شماره این روزنامه به چاپ می رساند. و در واقع بخش اصلی و پرطرفدار صوراسرافیل نیز همین بخش بود. چرندپرند دهخدا به دلیل طرح مهم ترین مسائل زمان و انتخاب آگاهانه تیپ های اجتماعی، بیان طنزآمیز، نثر دقیق و مناسب اثری ماندگار در حوزه طنز به شمار می آید. دهخدا این مقالات را با لحنی که بسیار قاطع و گزنده است، به مسائل و مشکلات کشور از قبیل مفاسد سیاسی و اجتماعی، خیانت رجال حکومت، نمایندگان مجلس و اولیای دولت می پردازد. اما اکنون پس از گذشت یک قرن بسیاری از این مسائل جنبه تاریخی پیدا کرده و غالب اشارات دهخدا به حوادث و اعمال و رفتار اشخاص به دلیل گذشت زمان با ابهام آمیخته است. در نتیجه امروزه فهم دقیق چرندپرند در گرو حل این ابهامات و مطالب پنهان شده در پشت پرده کنایات طنزآمیز است به همین جهت برای قابل فهم کردن این مجموعه در پایان نامه حاضر سعی شده است با مراجعه به منابع تاریخی، زندگی نامه ها روزنامه ها و نشریات عصر مشروطه ابهامات و کنایات توضیح و تشریح و تبیین شود.

نحوه ی زندگی زنان و موقعیت آنان در خانواده و جامعه از جمله موضوعاتی است که در ادبیات داستانی معاصر بازتاب گسترده ای یافته است، با این حال نوع نگرش زنان و مردان نویسنده به این موضوع از جهات مختلف متمایز به نظر می رسد. در پایان نامه ی حاضر آثار جلال آل احمد و سیمین دانشور مورد مطالعه قرار گرفته است تا از طریق آن ضمن بررسی مشابهت و تفاوت نگرش آنان به موضوع زنان، تأثیر خاستگاه طبقاتی و پیشینه ی متفاوت تربیتی آنان در نوع رویکرد به مسئله ی زنان نیز نشان داده شود. این رساله در سه فصل تدوین شده است؛ در فصل اول و دوم داستان های دو نویسنده به طور جداگانه معرفی و بررسی شده است و در فصل پایانی با مقایسه ی نحوه ی تلقی و رویکرد آنان به موضوع به نتیجه گیری پرداخته ایم.

چکیده: قصه ها بخشی از فولکلور ملت ها و از قدیمی ترین نمونه های بازمانده مربوط به آداب و رسوم و اعتقادات و فرهنگ آن هاست که مانند آینه ای سیمای ارزشی و فرهنگی اقوام و ملت ها را نشان می دهد، افسانه ها در حکم حلقه هایی هستند که زنجیره اسناد و مدارک مورد نیاز پژوهش های تاریخی و مردم شناسی را تکمیل می کنند، از آن جا که قصه ، خود نمودار قسمت مهمی از میراث فرهنگی هر قوم و ملتی است و ارزش های سنتی و زمینه های فرهنگی و روان شناختی و سوانح اجتماعی آن ها را بازتاب می دهد مطالعه و بررسی آن ها از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین هدف از انجام این تحقیق مقایسه قصه های مربوط به نقاط مختلف کشور می باشد تا با مطالعه در قصه های مناطق مختلف ایران اختلافات و وجوه مشترک فرهنگی و اجتماعی و اعتقادی و اخلاقی موجود در بین آن ها بررسی کنیم. اهمیت فرهنگی، اجتماعی و مردم شناختی قصه های باز مانده از دوره های گذشته، مطالعه و بررسی آن ها را ضروری می نماید از این رو در پایان نامه حاضر کوشیده ایم تا با بررسی و مقایسه قصه های سه منطقه آذربایجان، مازندران، لرستان از منظر های مختلف پاره ای از ابهامات مربوط به نحوه ارتباط و پیوستگی قصه های مناطق یاد شده را مرتفع سازیم. پیش فرض پژوهش حاضر آن است که با وجود تفاوت های اقلیمی، اجتماعی و فرهنگی، قصه های هر سه منطقه از سرچشمه های فرهنگی و اعتقادی واحد و همسانی نشأت می گیرد و مشترکات آن ها به مراتب افزون تر از وجود متفاوت آن هاست. این پایان نامه در پنج فصل تدوین شده است.

در دهه های نخست قرن بیستم، تحول در حوزه شعر فارسی شتاب فزاینده ای گرفت و به پیدایش جریان های مختلف شعری انجامید. شعر رمانتیک فارسی، یکی از جریان های شعری معاصر بود که از دهه دوم قرن بیستم به تدریج رواج یافت و در دهه های سی و چهل به یکی از جریان های مهم شعر روزگار بدل شد. فریدون توللی، شاعر معاصر شیرازی، پیشوایی شاخه ای از شعر رمانتیک را در طول چند دهه به عهده داشت. مهدی حمیدی شیرازی، نیز در تعداد قابل توجهی از سروده های خود، متأثر از رمانتیسم است. پایان نامه حاضر عهده دار بررسی ساختار و محتوای شعر فریدون توللی و مهدی حمیدی شیرازی و تأثیر پذیری آنها از موازین و ویژگی های مکتب رمانتیسم است. این پایان نامه در یک مقدمه و چهار فصل تنظیم یافته است. ابتدا درباره پیدایش مکتب رمانتیسم در اروپا بحث کرده ایم. سپس چگونگی حضور رمانتیسم را در شعر فارسی بررسی کرده، در فصول بعد ساختار و محتوای شعر توللی و حمیدی شیرازی با توجه به اصول و موازین مکتب رمانتیسم مورد بحث قرار گرفته است.

در این پایان نامه به بررسی زندگی و شعر سیاوش کسرایی (1305-1374) می پردازد. موضوعی که تاکنون تحقیقات کمتری در مورد آن صورت گرفته است. بررسی این موضوع باعث شناخته شدن هر چه بیشتر این شاعر در میان علاقه مندان به شعر و ادب، مخصوصا شیفتگان ادبیات معاصر ایران خواهد بود. این تحقیق به روش کتابخانه ای انجام می گیرد که هدف آن، ملاحظه زوایای مختلف زندگی شاعر در طول دوران کودکی، جوانی و سالخوردگی در داخل و خارج ایران بوده و تاثیر اوضاع حاکم بر زمان زندگی این شاعر بر آثار او را مورد مطالعه قرار می دهد. و نیز سعی دارد با کاوش در ویژگیها و نوع آثار او، جایگاه او را در ادبیات ایران روشن نموده و ضمن بررسی تاثیر او بر ادبیات معاصر از لحاظ زبانی و محتوایی، نقاط قوت و ضعف او را مشخص نماید. با تحقیق در موضوع پایان نامه مشخص می شود سیاوش کسرایی شعر گفتن را از جوانی آغاز کرد و همزمان با آن از دلسپردگاه حزب توده ایران شد و بعد از آنکه بهترین سالهای عمر خود را در راه رسالت حزبی خود صرف نمود، 12 سال پایانی عمر خود را دور از ایران در تبعید در کشورهای افغانستان، شوروی و اتریش سپری کرد. کسرایی از شاگردان نیما یوشیج بود. هر چند در آثار او ذوق آزمایی هایی در قالبهای کهن فارسی به چشم می خورد، اما اکثر اشعار او در قالب نیمایی بوده و او را شاعری نوپرداز می دانیم. او از شاخص ترین نمایندگان شعر نو آرمانگرا، سیاسی و انقلابی، طی دهه های سی، چهل، و پنجاه به شمار می آید. کسرایی به دلیل تعهد حزبی و فضای سیاسی آثارش، از لحاظ زبانی و زیبایی شناختی شعر به توفیقات چندانی دست نیافت. ولی در حیطه محتوی، تعبیرات و تصویرهای بسیار تازه و ابداع آمیز در توصیف انسان و طبیعت، از امتیازات اساسی شعر اوست. از کسرایی شانزده عنوان دفتر شعر بر جای است که از میان آنها آرش کمانگیر را شاهکار او می دانیم. آرش کمانگیر نخستین منظومه حماسی-اجتماعی است که به سبک نود سروده شده است.

گلستان و بوستان، به عنوان دو اثر برجسته ی بازمانده از قرن هفتم هجری، علاوه بر ارزش ها و برجستگی های هنری و ادبی، از جهت اجتماعی و جامعه شناسی عصر خویش نیز دارای ارزش و اهمیت خاصی است، این دو اثر مانند آیینه ای، سیمای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی روزگار سعدی را با شفافیت کامل منعکس می سازد، سعدی در این دو اثر درباره همه ی جنبه های زندگی فردی و اجتماعی مردم آن روزگار سخن گفته است، از طریق این دو اثر هم می توان به اوضاع عمومی آن عصر پی برد و هم اقشار و طبقات اجتماعی گوناگون و مناسبات موجود میان آن ها را شناخت و به وضعیت فرهنگی و اخلاقی روزگار اطلاع یافت. در پایان نامه ی حاضر، گلستان و بوستان از این منظر بررسی گردیده و سعی شده است از خلال حکایت های این دو اثر سیمای قرن هفتم از جهت سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی ترسیم شود، این اثر در شش فصل با عنوان های: 1- کلیات 2- آیین مدیریت و کشورداری 3- طبقات اجتماعی 4- فرهنگ عمومی 5- خانواده 6- تربیت، تنظیم و در هریک از آن ها گوشه ها و جلوه هایی از سیمای قرن هفتم نشان داده شده است.

پژوهش در مورد اصطلاحات عامیانه یکی از موضوعاتی است که در دهه های اخیر مورد توجه محققان حیط? زبان و ادب فارسی قرار گرفته است. تحقیق و پژوهش دربار? دولت آبادی و آثارش از دهه های پیش تا کنون به طور جدی و علمی آغاز گردیده ؛ ولی بیشترین توجه و تمرکز پژوهشگران در مورد شاهکار دولت آبادی یعنی «کلیدر» بوده و دیگر آثارش چندان مورد توجه و بررسی محققان قرار نگرفته است.و دیگر اینکه در مورد واژه های بکار گرفته شده در آثار دولت آبادی و زبان او تحقیقی جامع صورت نپذیرفته است. در این پژوهش ابتدا آثار متعلق به دولت آبادی مورد مطالعه قرار گرفته و سپس واژه گان و ضرب المثلها و ترکیبات و لغات محلی استخراج گردیده و برای دریافت معانی آنها به فرهنگهای مختلف مراجعه شده است. فرهنگ حاضر شامل لغات و ترکیبات و امثال متداول در آثار دولت آبادی وهمچنین شامل تعداد فراوانی از واژه های محلی سبزوار و مناطق اطراف آن می باشد.جستجو و تحقیق پیرامون لغات و اصطلاحات عامیانه در آثار دولت آبادی می تواند مشکل کسانی را که به آثار دولت آبادی علاقه مند هستند بر طرف سازد.

مسئلهء ولایت مهمّ ترین مسئلهء تصوّف و عرفان اسلامی است. به همین جهت در اکثر کتب نثر عرفانی، فصل یا فصولی جداگانه به بررسی ولایت و مباحث مربوط به اولیاء الله اختصاص یافته و در آثار منظوم نیز به این موضوع، عنایتی خاصّ بوده است. از منظر این کتب، معنای مفعولی ولیّ بر معنای فاعلی آن غلبه دارد. لذا اصطلاح اولیاء الله - در معنای اخصّ- به مجذوبان حقّ اطلاق می شود. محسنین ، جامع ترین مصداق اولیاء الله و اصحاب کهف - از دیدگاه برخی متون عرفانی- صورت نمادین ایشان در قرآن است. در اعتقاد بعضی، نبوّت بر ولایت ، و نبیّ بر ولیّ افضل است. در نظر عدّه ای دیگر، با وجود برتری ولایت بر نبوّت در شخص نبیّ ، ولیّ بر نبیّ فضیلت ندارد. گروهی از این نیز فراتر رفته و خواصّ اولیای مسلمان را - به لحاظ تقرّب معنوی- برتر از انبیای پیشین دانسته اند. بحث ختم ولایت در تصوّف با حکیم ترمذی شروع و با ابن عربی به کمال خود می رسد؛ و لیکن دربارهء مصادیق خاتم ولایت مطلقه و مقیّده ، میان مکتب فکری ابن عربی و پیروان او، و مذهب و عرفان شیعه، اختلاف اساسی وجود دارد. موضوع آگاه بودن یا نبودن ولیّ به ولایت خود، از موضوعاتی است که محلّ اختلاف بوده و در بعضی متون عرفانی پرداخت هایی کلّی به آن شده است. اولیاء گاهی با نیروی همّت و زمانی با اعمال و رفتار خاصّ خود، مردم را هدایت می کنند. در هدایت خاصّ ، مجذوبان سالک بیشتر از سایر اولیاء ، شایستهء مقام پیری هستند؛ هرچند اولیای مستور نیز- در مواردی اندک- از هدایت و ارشاد خواصّ عرفا مضایقه نمی کنند. در مورد انکار و اثبات کرامت نیز دیدگاه ها مختلف است. در برخی از کتب عرفانی برای اثبات کرامات اولیاء الله ، دلایل عقلی و مستندات نقلی ارائه شده است. از دیدگاه عرفا، اگر چه نقض و خرق عادت ، قدر مشترکِ کرامت، معجزه و استدراج است؛ میان کرامت و معجزه و- به ویژه-کرامت و استدراج، تفاوت های اساسی وجود دارد.

درمطالعات تاریخی کسب آگاهی نسبت به موضوعات و مسایل مختلف چه در عرصه اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی و چه اقتصادی دارای اهمییت بسیاری می باشد.راههای کسب آگاهی در تاریخ بررسی متون مختلف در علوم دیگر نیز می باشد.یکی از عرصه های مشترک در زمینه تاریخ ،ادبیات فارسی است که منابع ادبی جایگاهی مهم در میان منابع تاریخی دارند. در موضوع مورد بحث نیز یافتن آگاهی های تاریخی مردم ایران بخصوص اهل ادب و از میان آنها شاعران از زمان صفوی تا زندیه بر اساس متون ادبی یعنی دیوان اشعار افراد مورد نظر می باشد . تحقیقات صورت گرفته در عرصه فرهنگی در زمان مورد نظر ما محدود و اندک می باشند .درک این آگاهی های اجتماعی، جغرافیای وفرهنگی ما رادر بررسی جنبه های گوناگون جوامع کمک می نمایند.برای کلمه آگاهی معانی متعددی از جمله شناخت و دانش به کار رفته است . در میان دیوان اشعار و ابیات شاعرانی که در هند حضور یافته اندمی توان آگاهی های را از جامعه هند مشاهده نمود .این پژوهش درصدد یافتن آگاهی های تاریخی اهل ادب ایران بخصوص شاعران از جامعه هندوستان در دوره صفویه افشار و زندیه می باشد .در این دوره زمانی شاعران بسیاری از ایران و از دربار صفویان در دربار گورکانیان هندوستان حضور داشته اند . اطلاعاتی که این گروه از اهل ادب نسبت به جامعه هندوستان در اثر زندگی درآن جا انعکاس می دهند دارای اهمییت می باشد.شاعران در عرصه های مختلف اجتماعی موضوعاتی را در اشعار خودبیان می کنند که یافتن آنها در متون تاریخ سیاسی به راحتی امکان پذیر نمی باشد. میزان آگاهی شاعران و عرصه های شناخت آنها مهم می باشد. دیدگاه منفی و مثبت شاعران مورد توجه این پژوهش است و طرق انتقال این اطلاعات ما را در بررسی عرصه های مختلف روابط کشور ایران و هند یاری می دهد.درمیان این اشعار ما به اطلاعاتی در مورد جغرافیای هندوستان که در زمینه جغرافیای طبیعی و جغرافیای انسانی می باشد دست پیدا می کنیم .آگاهی های که شاعران در مورد زندگی اجتماعی و فرهنگی هندیان مثل آداب و رسوم اجتماعی ، کالاهای تجاری واعتقادات مذهبی به ما می دهند در عرصه آگاهی های احتماعی دارای ارزش فراوان می باشدز جمله مصادیق این آگاهی های می توان به نام شهرها و آب و هوای آن ها مانند کشمیر ،لاهور و غیره اشاره کرد .در موضوع اعتقادات هندیان نیز اشعاری دیده می شوند که به اهمییت بت و بت خانه در میان هندوها اشاره دارد .در مورد رسومی چون حنا بستن ،ازدواج کردن و امری مانند ساتی در متون اطلاعات باارزشی یافت می شود .در این گونه بررسی ها که بر اسا س متون ادبی می باشند باید این نکته را در نظر داشت که آگاهی ها ی تاریخی گاه با اغراق و شاخ و برگ یافتن ادبی همراه است که با دقت نظر در ریشه یابی آنها می توان به اطلاعاتی ارزشمند دست پیدا نمود.با توجه به اینکه مطالعه تاریخ از دیدگاه متون ادبی و با دید جامعه شناختی دارای جایگاه مهمی می باشد روابط ایران و هند در این عرصه نیز روشن تر می گردد. براین اساس می توان دریافت در جامعه ایران در بازه زمانی قرن دهم تا دوازدهم هجری بیشتر چه جنبه های از جامعه هند در بین مردم بخصوص شاعران شناخته شده بوده است. با توجه به مطالب ذکر شده این رساله در پنج فصل تنظیم شده است که در فصل اول به کلیات پرداخته شده . فصل دوم مختصری از روابط سیاسی دو کشور ایران و هند طی قرن دهم تا دوازدهم هجری بیان می شود . در فصل سوم با توجه به اهمییتی که جغرافیا و بحث مکان در شناخت پدیده های جغرافیای دارد به بازتاب آگاهی های جغرافیا از هندوستان در دو قسمت جغرافیای طبیعی و انسانی هندوستان پرداخته شده است .فصل چهارم شامل آگاهی های اجتماعی و فرهنگی بازتاب یافته در اشعار شاعران و توضیحاتی پیرامون آنهامی باشد. فصل آخر و پنجم نیز نتیجه گیری و جمع بندی موضوع است. روش کار نیز در این پژوهش به صورت کتابخانه ای و از طریق مطالعه دیوان اشعار این شاعران می باشد.

بسیاری از رباعیات منسوب به خیام(ف 513-515ق) در برخی از متون نظم و نثر فارسی به نام شاعران دیگر نیز ضبط شدهاست. این امر علاوه بر ایجاد تردید در مورد صحت انتساب این رباعیات به خیام، انتساب چنین رباعیاتی را به شاعران دیگر نیز دشوار میسازد. اختلاف در انتساب رباعیات تا حدی است که گاه برای یک رباعی، نام هفت شاعر در منابع مختلف درج شده است. بیش از یک سده است که پژوهشگران ایرانی و خارجی دربارهی صحت انتساب این قبیل رباعیات تحقیق کردهاند اما ضرورت پژوهشهای بیشتر در این زمینه همچنان به قوت خود باقی است. برای تحقیق در این زمینه 1274 رباعی منسوب به خیام از منابع مختلف جمع آوری شد و به همراه نام نسخ حاوی رباعی در برگه هایی جداگانه ثبت گشت. رساله ی حاضر با انتخاب پنج شاعر عطار، باباافضل، مولوی، مجدهمگر و حافظ که تعداد قابل توجهی رباعی مشترک با خیام دارند، به بررسی صحت انتساب این رباعیات مشترک می پردازد و با مطالعه ی تاریخ نسخ و تحلیل سبکی و محتوایی، سراینده ی هر رباعی را معین می کند. اگر رباعی متعلق به شاعری دیگر باشد، با دلیل، انتساب آن را به خیام و شاعران نامبرده رد کرده، سراینده ی رباعی را معرفی می کند. از سویی با انجام پایان نامه ی حاضر، سراینده ی سیصدوسی وچهار رباعی که به چند شاعر منسوب شده بود، مشخص می شود و از سوی دیگر رباعیات اصیل خیام و رباعیاتی که انتسابشان به خیام اقوی است، شناخته می گردد و باعث می شود دامن خیام از برخی رباعیات سست و رکیک که به ناحق به نام وی رایج شده است، پاک شود. پژوهش حاضر در پنج بخش تدوین شده است. هر بخش شامل رباعیات مشترک یک شاعر با خیام است که در مجموع، رباعیات مشترک خیام با پنج شاعر(عطار، باباافضل، مولوی، مجدهمگر، حافظ) بررسی می شود. هر بخش بر اساس موضوع رباعی ها به چند فصل تقسیم شده که در کنار بررسی نسخه ای، سبکی و محتوایی تک تک رباعیات، روند انتساب موضوعی آن ها را هم میسر می سازد.

در ادبیات فارسی، «شعر»، بیان ویژه فرهنگی، شناخته شده است و می تواند جایگزین همه اشکال ادبی و هنری دیگر باشد و به خوبی وظایف آنها را به عهده بگیرد. بی تردید «شعر» بستر بیشتر «نمایش»ها و یا به تعبیری بهتر «نمایش»گونه ها در ادبیات فارسی بوده است. این که اولین نقّالی ها و تعزیه ها به زبان شعر بوده اند گواه این ادعاست که پژوهش در قابلیت های نمایشی متون ادب فارسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در حقیقت، تلفیق شعر و نمایش به دریافت های نوینی در زمینه زیبایی شناسی و معناشناسی در آثار ادبی منجر می شود و با این نگرش می توان، فنون بلاغت و ابزارهای بیانی را با اسلوب و کاربردی نوین در آثار ادبی جستجو کرد. بخش اول پژوهش حاضر با نگرشی «نمایشی» به این مهم پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که درک قابلیت های نمایشی در اینگونه آثار می تواند فرصت مغتنمی برای رویکرد دوباره و اثرگذار به این شاهکارهای ادبی-هنری باشد. در دوره مشروطه، با نگاشته شدن نخستین «نمایشنامه»های منظوم و منثور، زمینه ای قابل توجه برای تلفیق شعر و درام فراهم شد که «شعر نمایشی جدید» حاصل این پیوند است. علاوه بر این، بسیاری از آثار معاصر ادبیات فارسی در زمینه شعر(قالب های سنّتی و نو)، ساختاری کاملاً نمایشی دارند که بررسی این آثار نیز اهمیت ویژه ای در شناخت ویژگی های شعر معاصر دارد. استفاده از عناصر نمایشی همچون؛ داستان، صحنه پردازی نمایشی، دیالوگ، شخصیت پردازی و ... از ویژگی های شعر معاصر است. بخش دوم پژوهش حاضر، با در نظر گرفتن عواملی همچون میزان تأثیرگذاری و موفقیت شاعران در ارائه شعر نمایشی و همچنین بهره گیری آنها از عناصر نمایش، به بررسی اشعار میرزاده عشقی، نیمایوشیج، محمدحسین شهریار، منوچهر شیبانی، مهدی اخوان ثالث، سیاوش کسرایی و محمدرضا شفیعی کدکنی پرداخته است.

نگارنده در این رساله قصد دارد از زاویه ی داستانی به این دو اثر نگاه کند و به بررسی و مقایسه ی «عناصر داستان» در گلستان سعدی با بهارستان جامی بپردازد. بررسی هر کدام از عناصر داستان و نحوه ی کاربرد این عناصر در این دو کتاب و تعیین کیفیت و کمیت کاربرد آن ها از دیگر مسائلی است که در این رساله به آن پرداخته خواهد شد. همچنین تعیین وجوه اشتراک و تفاوت عناصر داستان در این دو اثر و مورد قیاس قرار دادن آنها از جنبه ی داستانی و کاربرد عناصر داستان بخش دیگری از کاری است که در این رساله صورت خواهد گرفت.

اساساً انسان ها بیشتر با عواطف خود به زنـدگی جـان و زیـبایی می بخـشند و با خردورزی، عاطـفه ی شـدید یا احساساتشان را تعدیل می کنند. گلستان سعدی نوشته ی ارزشمندی است که شاعر مضامین انسان سازی را در آن مطرح کرده که عمل به آن ها فرد را به سعادت می رساند. با بررسی متن و حکایات «گلستان» مشاهده می شود که سعدی چگونه در تک تک اشعار خود عواطف و احساسات انسانی را ذکر کرده است. این پژوهش در پی آن است تا با ارائه ی تعریف عواطف و احساسات، جلوه های آن را در گلستان سعدی نشان داده، ضمن دسـته بـندی آنها به تجـزیه و تـحلیل عـواطف و احساسـات شـاعـر بـپردازد. نگارنده پی برده است که سعدی شناخت تام و کاملی از انسان و نیازهای او داشته است. وی عواطف و احساسات ظریف آدمی را به صورت حکایات و داستان های لطیف بیان داشته است. او از هر فرصتی برای به اوج رساندن کلام خود و تسخیر بیشتر مخاطب بهره جسته است. نتیجه نشان می دهد که سعدی عواطف و احساسات بی شماری را چون: خشم، ترس، نفرت، عشق، بخشش، همدلی و ... را در گلستان ارائه می دهد و خط سیر فکری واحدی را در این زمینه دنبال می کند که بازگویی آن می تواند برای نسل جدید کارساز باشد

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

کودتای 28 مرداد 1332 و سرنگونی حکومت قانونی دکتر مصدق، نقطه عطفی در تاریخ کشور ما به شمار می آید. این واقعه تلخ تاریخی علاوه بر حوزه سیاست، در زمینه های مختلف اجتماعی از جمله فرهنگ و ادبیات نیز تأثیر گذار بوده است. هدف ما در این پژوهش نشان دادن بازتاب تأثیر کودتا در ادبیات داستانی است. بدین منظور آثار دو نویسنده (بزرگ علوی و جلال آل احمد) را مورد بررسی قرار دادیم. نتایجی که به دست آمده، نشانگر این مطلب است که کودتای 28 مرداد، تأثیر چشمگیری بر درونمایه و ساختار ادبیات این دوره گذاشته است که تأثیر محتوایی آن را در شکست و سرخوردگی قهرمانان داستانها و ترس و تردید و واقع گریزی آنان، و همچنین در فضاسازی داستان ها می توان دید. تأثیر کودتا بر ساختار آثار داستانی از جمله در بهره گیری نویسندگان از تک گویی درونی و گرایش به رمان های تمثیلی تاریخ گرا و مستندنگاری نمود می یابد که در این رساله به آنها پرداخته شده است.

بی شک شعر نو اجتماعی هدفمند است و این هدف شاعر را به سرودن شعر سوق می دهد، ازاینرو علاوه بر عنصر خیال، باید عنصر فکر و اندیشه را نیز در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، اخلاقی، اقتصادی و ... بر عناصر شعری شعر نو اجتماعی اضافه کرد و با تکیه بر این عناصر به اهداف این اشعار دست یافت. در این رساله ، افکار نهفته دراشعار چهار شاعر برجسته معاصر(نیما، اخوان، شاملو و سپهری)، تحت سه عنوان کلی : مردم در تلقی شاعر، جامعه در تلقی شاعر، شاعر وتحولات اجتماعی و سیاسی، مورد بررسی و مداقه قرار گرفته است.

چکیده ندارد.