تلخه repens l.) (acroptilon علف هرزی چندساله از خانواده کاسنی است که از طریق بذر و ریزوم تکثیر یافته و به عنوان یکی از علف های هرز خطرناک و سمج محسوب می شود. در سال 1389، مگس بذر خواری از درون قوزه گیاه تلخه، در شهرستان بیرجند جمع آوری و توسط موسسه گیاهپزشکی کشور، به-نامeurophora xanthippe (munro) شناسایی شد. زیست شناسی این مگس در طبیعت مورد بررسی قرار گرفت و فعالیت حشره در طی فصول بهار، تابستان، پاییز و زمستان مشخص شد. بررسی فراوانی فصلی مگس بذر خوار در خرداد ماه نشان داد که پیک پرواز مصادف با ظهور نسل دوم می باشد. لاروهای این مگس، توسط دو گونه زنبور به نام های microdontomerus annulatus (spinola) و eurytoma sp. پارازیته شدند. به منظور بررسی کارایی مگس بذر خوار u. xanthippe در کنترل بیولوژیک علف هرز تلخه آزمایشات جداگانه ای، در شرایط آزمایشگاهی، گلخانه ای و صحرایی در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند طی سال های 90 - 91 انجام گرفت. نتایج نشان داد که مگس بذر خوار باعث تخریب 64 درصدی بذور در قوزه های خسارت دیده نسبت به شاهد شده است. بین بذور شاهد و بذور خسارت دیده توسط حشره از لحاظ درصد جوانه زنی در شرایط آزمایشگاهی اختلاف معنی داری وجود داشت. نتایج نشان داد که فعالیت مگس بذر خوار موجب کاهش معنی دار (10/00 >p) بذور تلخه، میزان جوانه زنی، وزن تر و وزن خشک بذور در مقایسه شاهد شده است. نتایج آزمون دامنه میزبانی با 5 گیاه از خانواده کاسنی شامل: تلخه، گلرنگ، گل مریم، گل همیشه بهار و گلرنگ وحشی نشان داد که مگس بذر خوار به صورت تخصصی عمل کرده و به نظر می رسد دارای رژیم غذایی تک خوار بوده و در گیاهان مورد مطالعه تنها از بذور تلخه تغذیه کرده است. بنابراین با توجه به تک میزبانه بودن و توان بالا در تخریب بذور به نظر می رسد بتوان از این عامل در کنترل بیولوژیک علف هرز تلخه استفاده کرد. کلمات کلیدی: علف هرز، کنترل بیولوژیک، تلخه

پیچک صحرایی با نام علمی convulvulus arvensis یکی از ده گیاه هرز مهم و مساله ساز دنیا می باشد و از گیاهان هرز خسارت زای باغات و مزارع به شمار می آید. پیچک صحرایی گیاهی چند ساله و رونده یا پیچنده است که توسط بذر و ریزوم تکثیر می یابد. این گونه یکی از علف های هرز مهم مزارع و باغات در ایران می باشد که روشهای رایج موفقیت چندانی در کنترل آن نداشته است و در سالهای اخیر به شدت در حال توسعه می-باشد. به منظور دست یابی به یک روش غیر شیمیایی مبتنی بر اصول اکولوژیک و برای کنترل گیاه هرز پیچک صحرایی و شناسایی فون حشرات مرتبط با این علف هرز و معرفی عوامل احتمالی کنترل بیولوژیک آن درمنطقه، مطالعاتی در سال 1391 در منطقه مشهد و حومه در سه مکان مورد بررسی به فاصله حدود 60 کیلومتر از هم انجام شد. جمع آوری حشرات در تمام مراحل رشد رویشی، زایشی گیاه و در شرایط آب و هوایی مختلف صورت گرفت. از مجموعه حشرات جمع آوری شده در نهایت 5 گونه بر روی پیچک صحرایی نسبتا موثر بودند که توسط متخصصین بخش رده بندی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی تهران شناسایی شدند. نمونه های یافت شده سه گونه از سخت بالپوشان، یک گونه پروانه و یک گونه کنه بودند. سرخرطومی alcides haemopterus، کک longitarsus pellucidus، سوسک sericeus spermophagus ، پروانه به نام bedellia somnulentella و کنه به نام malherba aceria، رسما شناسایی و تایید شدند. گونه کک longitarsus pellucidus و پروانه bedellia somnulentella برای اولین بار از ایران توسط اینجانب گزارش شد، از بین عوامل بیوکنترل فوق، برای تعیین کارایی سوسک بذر خوار (spermophagus sericeus) آزمایشات جداگانه ای دردو بخش آزمایشگاهی و مزرعه ای در آزمایشگاه های تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد و بیرجند و مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. نتایج آزمون دامنه میزبانی نشان داد که حشره spermophagus sericeus احتمالا گونه ای تک میزبانه است و فقط از بذور پیچک صحرایی تغذیه میکند و در آزمون انتخابی و غیر انتخابی از بذور گیاهان زراعی گندم، جو، ذرت، عدس، ماش، نخود و لوبیا تغذیه نکرد. همچنین میانگین درصد جوانه زنی بذور تغذیه شده توسط حشره 93 درصد کمتر از بذور شاهد بود. میانگین وزن هزاردانه بذور شاهد 32/11و میانگین وزن هزار دانه بذور تغذیه شده با حشره در طبیعت 6 گرم بود. میانگین درصد بذور سالم در کپسولهای مورد حمله توسط حشره در مزرعه33/66 درصد کمتر از میانگین بذور سالم در کپسولهای شاهد بود. لاروهای این سوسک توسط 3 گونه از زنبور های پارازیتوئید به نامهای های: torymus sp eurytomus sp و eupelmus sp پارازیته می شوند، که این زنبور ها می توانند باعث کاهش جمعیت این عامل کنترل بیولوژیک بوده و عدم کنترل موثر بیولوژیک این گیاه هرز در اکوسیستم کشاورزی به دلیل وجود این پارازیتوئید ها می باشد. کلمات کلیدی: پیچک صحرایی، کنترل بیولوژیک، گیاهخواری، دشمن طبیعی