محدوده اص لی زمانی رساله حاضر سال ها ی 1353 تا 1357 یعنی آخر ین سال ها ی پادشاه ی و سلطنت در ا یران است. عوامل و زم ینه ها و شر ایطی که بر حوادث آن سالها تأث یر گذاشته اند : متغیره ای وزارت (نخست وزیری) مدیر ک لی حزب، چهره ها ی هم یشه آشنا در ه یأت دولت، جابجا یی دولت ها ی پس از هو یدا، بر بستر عام لی ثابت قرار گرفته بودند . سلطنت و پادشاه ی جزء لا ینفک جامعه ا یران قلمداد م ی گرد ید، اما همان جزء ثابت، سا یر عوامل را تحت تأ ثیر قرار داد و با گزینش نظام تک حزبی که قرار بود همه آرزوهای اتوپیایی شاه را جامه عمل بپوشاند، تبد یل به ابزار ی بر ای از میان بردن وحدت ن یم بند س یاسی شد. رویکرد نظام تک حزب ی تحت عنوان رستاخیز ملت ا یران در کنار سا یر مولفه ها، مشروع یت س یاسی خود را از دست داد . تشکیل حزب بر پا ی ه نقض قانون اساس ی بود و مبدل به حربه ا ی شد که تضادها ی درون ه یأت حاکمه را ب یشتر کرد و هر کدام برا ی حذف دیگری به کارشکن ی در برابر یکدیگر پرداختند . این حرکت با موج نارضا یتی مردم و شروع اعتراضات عموم ی و ایجاد تزلزل در ارکان نهادها ی س یاسی و تشتت در افکار همراه شد ، رابطه دربار با وزارت و دولت به جا ی استحکام به سرد ی و جدا یی انجام ید و فقط الفاظ ظاهر ی و احترام ساختگ ی ما بین آنان بود نه همدل ی و اهداف واحد مشترک . حزب رستاخ یز مبتن ی بر ه یچکدام از اند یشه ه ای غرب و تجربه حزب گرا یی در ای ران نبود . این حزب مولود فکر و آرمان گرا یی شخص شاه بود و نتوانست ه یچکدام از معضلات س یاسی، اجتماع ی و اقتصاد ی و فرهنگی را در جامعه از م یان برد ارد، بودجه تشک یلات حزب بر بودجه ه ای پیشین دولت ی افزوده گرد ی د و سبب نابسامانی اقتصادی نیز بوده است. شاه نیز در نهایت به خطا بودن تأسیس آن اعتراف کرد.

یکی از نوادگان سلغر به نام سنقر بن مودود در سال 543 هـ .ق (1148م) بر فارس دست پیدا کرد و موفق یه تشکیل سلسله ای شد که این سلسله تا یک قرن و نیم دوام داشت و به اتابکان فارس معروف شدند. آنها به دلیل تولید محصول کشاورزی و تولید انواع پارچه و توسعه دامپروری با دولت های همجوار خود روابط اقتصادی برقرار می کردند و این سلسله از سکه های مربوط به حکمرانان آن زمان استفاده می کردند. و مسئله قابل توجه دیگر قحطی و خشکسالی که فارس را فرا گرفته بود بر اقتصاد آن دوران تأثیر سو داشت و باعث می شد که تجار و بازرگانان متحمل خسارت زیادی بشوند. در زمان ایلخانان یکسری تصمیماتی اتخاذ شد که در رونق اقتصادی اتابکان فارس تأثیر مثبتی داشت: سازماندهی بخش کشاورزی و واگذاری زمین به کشاورزان، کاهش مالیات، حمایت از تجار برای رونق بازرگانی. اتابکان فارس با دولت های همجوار روابط سیاسی برقرار می کردند همین برقراری روابط سیاسی هم باعث می شد بر اقتصاد آن دوران تأثیر بگذارد و اتابکان فارس سعی می کردند با پرداخت خراج و یا ازدواج با آنها در آرامش نسبی به سر ببرند. مثلاً اتابکان فارس با پرداخت 30هزار دینار و رکنی و مقداری هم مروارید به مغولان باعث می شد که نه تنها از حمله مغول مصون بمانند بلکه مورد توجه اندیشمندان و شاعران آن زمان قرار بگیرند. در پایان حکومت اتابکان بعد از آبش خاتون، شوهرش منگوتیمور به قدرت رسید و فارس ضمیمه قلمرو ایلخانان شد.

به قدرت رسیدن صفویان ومتعاقب آن تشکیل دولت صفوی در ایران ، تحولات شگرفی در زمینه های مختلف سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی ، وفرهنگی بوجود آورد. حکومتی که صفویان در اوایل قرن دهم هجری برپا کردند یک حکومت مذهبی و بر پایه تشیع بود، این دوره نزدیک به دو قرن و اندی طول کشید. با تأسیس این حکومت مقطع جدیدی در تاریخ ایران گشوده شد 0 زمانه ای که ایرانیان برای کسب هویت خود به تکاپو پرداختند، و لذا این دوران از اهمیت خاصی برخوردار شد . با توجه به تأثیر طولانی مدت دستاورهای صفویان تا عصر حاضر، می توان گفت که آنها در حل و فصل مشکلات برخاسته از امور نظامی، اقتصادی، مذهبی و اجتماعی تا حدود قابل ملاحظه ای موفق بودند . در این دوره ، نعمت و فراوانی حاصل شد، امنیت بر راهها سایر گسترده، تجارت و بازرگانی به شکوفایی رسید؛ اقلیتها محل تساهل و تسامح مذهبی قرار گرفتند؛ دشمنان خارجی عقب زده شدند؛ هنرها و صنایع در حد و حجم قابل اعتنایی شکوفان گردیدند و دانشمندان بزرگی در عرصه فلسفه پدیدار شدند. به این ترتیب، لازم است که اوضا ع سیاسی ایران در دوره صفویه بررسی شود. حوزه بررسی این موضوع به چندین منابع دست اول و دست دوم ومنابع محققین داخی وخارجی ومعاصر وچندین مقاله محدود می شود. بدین معنا که این کتابها را از نظر کمیت و کیفیت پرداختن به موضوعات مربوط به روابط سیاسی ایران وانگلستان در این دوره مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد. این پژوهش می کوشد به سوال اصلی زیر پاسخ دهد ؟ اهداف اصلی این پژوهش دارای جنبه علمی می باشد.که شامل :-زوایا ی پنهان روابط سیاسی واقتصادی ایران وانگلیس در عصر صفوی است - تبیین عوامل موثر بر روابط دو کشور در عصر صفوی- اینکه برنامه ریزان سیاست خارجی ومسائل اقتصادی کشور بتوانند در مسائل کاربردی از این پژوهش استفاده کنند پرسش اصلی : چه عواملی موجب توجه اروپا به ایران عصر صفوی شد؟چه عواملی موجب گسترش روابط ایران وانگلیس در عصر صفوی شد؟آیا رقابت های تجاری واستعماری انگلیس ، پرتغال ، اسپانیا موجب گشت آنها درصدصد کمک به ایران برای آزا د سازی بنادر خلیج فارس برآیند؟تجارت ابریشم چه نقشی در روابط تجاری ایران با دول اروپایی داشته است؟نبردهای ایران وعثمانی در نیمه اول عصر صفوی چه تاثیری برروابط ایران با دول اروپایی از جمله انگلیس داشته است ؟به نظر می رسد که عواملی چون تجارت ابریشم، امتیاز ات اقتصادی وتبلیغات آئین مسیح در ایران، رقابت استعماری و...از مهمترین عوامل تعیین کننده روابط دوکشور در عصر صفوی بوده است . به نظر می رسد که وسوسه رسیدن به ثروتهای مشرق زمین، خطر عثمانی برای اروپا، ابریشم و... عوامل موثری در روابط خارجی ایران با اروپا بوده است و...سلسله هایی که پس از صفویان بر سر کار آمدند در پیدا کردن راه حل برای مشکلات موجود جامعه به اندازه صفویان موفق نبودند. نظام صفویان به رغم فشارهای داخلی و خارجی به مدت دویست و بیست و پنج سال در ایران ثبات و استواری پدید آورد. نتیجه این پژوهش بررسی روابط ایران وانگلستان بین سالهای 996تا 1135 می باشد.. همچنین به نقاط مثبت ومنفی این روابط با حکومت مزبور نیز دست خواهیم یافت.

از بررسی کارنامه عملکرد روسای مجالس شورای ملی در فاصله زمانی مجالس سیزدهم تا بیست و چهارم نکات شاخصی به چشم می خورد . نخست فضای باز سیاسی در فاصله زمانی شهریور 1320 تا 28 مرداد 1332 باعث بروز و ایجاد احزاب ، گروه ها ، فراکسیون های متعدد در مجلس و بیرون از آن گردید . در مرحله دوم و سوم حیات سیاسی مجلس ( 1332 تا 1342 / 1342 تا 1357 ) این فضای باز سیاسی جای خود را به نظام سلطه و دیکتاتوری داد و روسای مجالس هم به طبع در عملکرد و راهبردی کردن امور به دربار وابسته و متمایل شدند . روش تحقیق در این پژوهش به صورت کتابخانه ای بوده که ملاحظه اسناد و مدارک مربوطه هم لحاظ گردیده است . در یک جمع بندی نهایی مجلس شورای ملی و هیات رئیسه آن متاثر از وضعیت سیاسی حاکم عملکرد متفاوت داشته تا بدانجا که پس از صدور فرمان انقلاب سفید اوج وابستگی به دربار را در دوره های پایانی مجلس شورای ملی و ریاست عبدالله ریاضی شاهدیم . کلید واژه به زبان فارسی: مجلس شورای ملی ، روسای مجلس ، دوره پهلوی دوم ، تحولات سیاسی واداری ، محمد رضا شاه

چکیده هر حکومتی برای پیشبرد اهداف و آرمانهای خود در جوامع انسانی نیازمند یک دستگاه اداری منظم و قدرتمندی است که بتواند در سایه ی آن به اهداف مورد نظرش دست یابد، ایران نیز ازین قاعده مستثنی نیست. در این پژوهش به بررسی نقش دیوانسالاران نوگرا در شکل گیری مشروطه و برخی اصطلاحات در دوران قاجار می پردازد. اندیشه بشر همواره در طول تاریخ دچار تحول و دگردیسی بوده است. دیوانسالاری نیز از این قاعده مستثنی نشده و در اثر سیر حوادث تاریخی دچار تحول گشته و پیوسته از شکل سنتی خود تحول یافته و به اقتضای زمان و پیشرفت های آن نیز تغییر یافته است. دیوان سالاری ایرانی در عصر قاجار بواسطه ی تماس با غرب و افکار جدید و خواسته های تازه ارزشهای نو و بنابراین روشنفکران جدید بوجود آورد. این دیوانسالاران نوگرا قشر متمایزی را تشکیل می دادند که هدفشان ایجاد تغییراتی در جهت پیشرفت ایران بود. واژگان کلیدی: دیوانسالاری، مشروطه، قاجار، اصلاح طلبی، روشنفکران.

این پژوهش تحت عنوان مقایسه شیوه فئودالیسم در غرب و مناسبات ارضی در ایران سده های میانه قصد آن دارد تا زوایای مختلف فئودالیسم را در ابعاد اجتماعی و اقتصادی بر پایه شیوه تولیدرا در مقایسه با مناسبات ارضی ایران در سده ی میانه مورد نقد و پژوهش قرار دهد. در اروپای دوران فئودالیسم ساختار طبقاتی ای رایج بود که براساس آن شیوه زندگی و برخوردهای اجتماعی و ساختار سیاسی اقتصادی جامعه ایجاد شده بود . شیوه ای که فئودال ها در راس قرار داشتند و رعیت ها یا همان سرف ها در سلسله مراتب بعد. این شیوه تولید در غرب باعث پدید آمدن دوره ی خاصی از تاریخ در غرب شد که بازخوردهای خاص خود را دارد. در ایران در پی شکل گیری سلاجقه نیز شیوه ای رایج شد که کمابیش نزدیک به شیوه فئودالیسم غرب بود، و این شیوه در حکومت های بعدی دوران میانه( مغولان و ایلخانان و حتی در سلسله های بعد) نیز ادامه داشت، که این پژوهش در نظر دارد با مقایسه این شیوه و نوع معیشت به فهم شباهت یا تفاوتهای میان این دو دست یابد که آیا این دو نوع شیوه با هم تفاوت دارند یا اینکه مشابه هستند؟ نگارنده اینکار را در شش فصل مورد بررسی قرار داده است. فصل اول شامل کلیات تحقیق می باشد. فصل دوم به بررسی نظر نظریه پردازان پیرامون شیوه تولید فئودالی و زمین داری در ایران قرون میانه می پردازد، فصل سوم در رابطه با سازمان فئودالیسم و سلسله مراتب آن می باشد. فصل چهارم در رابطه با ویژگی های جامعه فئودالی، شیوه تولید فئودالی میباشد، فصل پنجم به زمین داری در ایران سده های میانه می پردازد و فصل ششم به تفاوت شیوه فئودالی در غرب با زمین داری در ایران سده های میانه می پردازد. جامعه ایران از ویژگی هایی برخوردار بوده است، که در مجموع آن را به الگوی شرقی ویا آسیایی نزدیک تر می کند. در نهایت می توان چنین نظر داد که فئودالیسم غرب با مناسبات ارضی ایران سده ی میانه متفاوت می باشد . هر کدام از این دو جوامع، رویکرد خاص خود به شیوه تولید و مسائل مربوط به مالکیت و زمینداری دارند، که برخاسته از جوامع و ساختار خودشان می باشد.

با شکل‏گیری تحولاتی در مناسبات جهانی و روابط منطقه‏ای و حتی داخلی ایران، روابط ایران و اروپا دوران نوینی را شکل داد. از این رو، سیاحان متعددی از کشورهای مختلف اروپایی با اهداف متفاوت به ایران سفر کرده و هر کدام گزارش‏ها، یادداشت‏ها و سفرنامه‏هایی از خود به‏جا گذاشتنددر این پژوهش، ادبیات سفرنامه‏ای، به‏ویژه انگیزه سیاحان خارجی بررسی شده است. هم‏چنین بررسی عوامل رونق سیاحت در نیمه دوم سده پانزدهم و اوایل سده شانزدهم میلادی که موجب شکل‏گیری آثار سفرنامه‏ای شد، از دیگر مباحث این نوشته است. اکتشافات جغرافیایی، با دو زایش مهم سیاسی در قالب پیدایش استعمار، و اقتصادی در قالب شکل‏گیری سرمایه‏داری در جهان، مولفه‏های مهم در حرکت غرب به سوی شرق بوده است. در این شرایط، اهمیت سوق‏الجیشی ایران و مازندران و علاقه‏مندی ایرانیان به اخذ دانش و علوم مختلف غرب، و نیز عوامل اجتماعی ـ مذهبی دیگری ، موجب توجه به مازندران در اوج و اقتدار دولت صفوی گردید. بنابراین از قرن هفدهم سیاحان خارجی به قصد ماجراجویی، تجارت، تبلیغ دین مسحیت یا دیپلماسی، کاروان‏های اروپاییان سیل‏گونه روانه ایران می‏شدند. که در این میان، تنها برخی از آنها اقدام به نوشتن سفرنامه و شرح‏حال کردند که بخشی از منابع تاریخ مازندران در دوره صفویه را تشکیل می‏دهند. سفرنامه‏های دوره صفوی بیشتر در سفر به مازندران عمدتا به فرهنگ و ویژگی‏های اجتماعی پرداخته‏اند تا سیاسی..به گونه ای که سیاحان خارجی ضمن توصیف از طبیعت دلنواز مازندران، و احساس شگفتی از مناظر آن، به بررسی پاره ای از آداب و رسوم و خانه ها و معماری و وضعیت کشاورزی و تغذیه مردم مازندران می پرداختند و سپس در یک قضاوت کلی، در مورد مردم و فرهنگ مازندران سخن می گفتند .

چکیده : پژوهش حاضر به بررسی جغرافیا ی تاریخی یکی از قدیمیترین مناطق ایران یعنی سمنان (قومس) پرداخته است.که به دلیل موقعیت طبیعی وپیشینه تمدنی خود همواره در مناسبات مربوط به شرق وغرب ایران به نوعی هم تأ ثیر پذیر وهم تأثیر گذار بوده است. بررسی ایالت قومس به لحاظ اقلیم وجغرافیا در فاصله زمانی قرن سوم تا هشتم هجری برای شناخت امروز آن ضرورت دارد. این پژوهش که بر اساس روش تحقیق تاریخی با مراجعه به کتابخانه ها تنظیم شده است .چهره ای نسبتأ کلی وهمه جانبه از تاریخ قومس وشهرهای آن دردوره ذکر شده ارائه می دهد. حاصل این پژوهش بیانگر موقعیت جغرافیایی وسوق الجیشی این ایالت در طول تاریخ که بستر حوادث ، وقایع مختلف ونیز میزبان مسافران وجهانگردان از یک سو وتوجه به تاریخ پرفراز ونشیب این خطه در ایران باستان وبعد از ورود اسلام ودوره حکومتهای نیمه مستقل ومستقل در قرون ذکر شده است وتوجه به متون جغرافیایی وجغرافیای تاریخی به عنوان منابعی مناسب در جهت تبیین وضعیت ایالت قومس با ذکر شهرهای سمنان –دامغان- بسطام وخوار که در ادوار مختلف از اهمیت ویژه ای برخودار بوده است. و تلاش دارد ضمن پرداختن به این موضوع ایالت قومس را به لحاظ اقلیم وجغرافیا،تاریخ، اقتصاد،فرهنگ و... در این بازه زمانی معرفی وبررسی نماید.

چکیده: براساس آیات متعدد قرآن و سایر آموزه های اسلامی، هم جهاد برای تبلیغ الهی و آزادی بشریت و هم دفاع در مقابل تهاجم بیگانگان به سرزمینهای اسلامی دو اصل مهم و مکمل یکدیگر می باشند. در تقسیم بندی کلان جهاد یا ابتدایی است و یا دفاعی. در متون اسلامی نسبت به امر پیکار و مبارزه با تعابیری همچون جهاد و قتال مشخص شده است.آیاتی از قرآن که بیانگر جنبهایی از امر جهاد پرداخته اند،جنگ وکشتار در آئین مقدس اسلام تنها برای دفاع از خود و آئین الهی و به عنوان آخرین راه کار ممکن مشروع شمرده اند. خلفای راشدین اصطلاحی است که از سوی مسلمانان سنی در اشاره به چهار شخصی است که پس از وفات محمد(ص)به خلافت رسیدند به کار می رود واین چهارتن عبارتند از ابوبکر،عمر،عثمان وعلی(ع) . فتوحات مسلمانان که فتوحات اسلامی نیز نامیده می شود در دوره رسالت محمد (ص)بیشتر حالت دفاعی داشت .گسترش اسلام در سرزمین حجاز بود.فتوحات اسلامی از زمان خلفای راشدین آغاز و تا پایان دوره عثمانیان ادامه یافت. در زمان ابوبکر پس از سرکوبی مخالفان قسمتی از عراق و شام و فلسطین به تصرف مسلمانان در آمددر زمان عمر دمشق بطور کامل فتح شد وبعلبک و حمص با صلح گشوده شد و فتوحات در عراق و سپس ایران نیز پرداخته شد.در زمان عثمان فتوحات در شرق و غرب ادامه یافت فتوحات گسترده مسلمانان در سرزمین ایران،ارمنستان،آسیای صغیر،آفریقا ودیگر مناطق بود.علی (ع)با رسیدن به خلافت،کوفه را مرکز خلافت ساخت و فتوحات در زمان علی(ع)برای اصلاح وضع داخلی متوقف گردید.جنگهای سه گانه داخلی در حکومت امام علی(ع)علیرغم میل باطنی آن حضرت بر ایشان تحمیل شددر جنگ اول(جمل) به سه عامل:داعیه حکومت و عدم تحمل عدل توسط طلحه و زبیر وبهانه خون خواهی عثمان از سوی عایشه. جهاد با قاسطان: مهمترین علت وقوع جنگ صفین سر پیچی معاویه از بیعت با حضرت علی (ع) به بهانه شرکت حضرت در قتل عثمان بوده است که در آستانه پیروزی کامل امیر مومنان (ع)، با حیله عمرو عاص جنگ پایان پذیرفت و با جریان حکمین، امام از برخی خواسته های خویش موقتا و بر حسب ضرورت و تحمیل دست برداشت. جهاد با مارقان: فرقه خوارج یکی از فرقه های اسلامی است، که در سال 37 در جریان جنگ صفین و مسئله حکمیت پدید آمد. آنان عده ای از سپاهیان حضرت علی (ع) بودند که در آغاز از معاویه و عمرو عاص فریب خورده و با پیشنهاد حکمیت از طرف معاویه موافقت کردند. امام علی را به قبول آن وادار کردند. ولی پس از آن که قرارداد آتش بس و آیین نامه حکمیت به امضای طرفین رسید و عمرو عاص در حکمیت نیرنگ نمود، آنان که تازه به اشتباه خود پی برده بودند، به جای آن که خود را نکوهش کنند و از امام علی عذر بخواهند، مرتکب اشتباه بزرگ تری شده و حکمیت را اساساً مردود دانسته و آن را مخالف با حکم خدا انگاشته، ارتکاب آن را مایه شرک و کفر اعلان کردند. از این رو از امام خواستند که از کرده خود توبه کند و عهدنامه آتش بس را نقض کرده، جنگ با معاویه را از سرگیرد.

ماوراءالنهر در حیات سیاسی و اجتماعی خویش و در گذر زمان منشأ تحولات و دگرگونیهای بسیاری بوده است. با ورود مغولان به این منطقه و از میان رفتن حکوت های محلی گسترش اسلام برای مدت ها متوقف شد و آثار تمدنی و فرهنگی آن به همراه کشتارهای وسیع انسانی رو به تباهی و نابودی نهاد. در دوره ایلخانان ماوراءالنهر تا حدودی روی آرامش به خود دید در این پژوهش بر آن بودیم تا وضعیت این منطقه را در دوره مغول و تیمور در عرصه های سیاسی فرهنگی اجتماعی مورد بررسی قرار دهیم. روش تحقیق در این پژوهش به صورت کتابخانه ای بوده که با ملاحظه اسناد و مدارک و فیش برداری توامان گردیده. نتایج حاصل در این رساله اینگونه قابل بیان است پس از حملات ویرانگر مغول هرج و مرج و نابسامانی نظام اداری ماوراءالنهر را فرا گرفت اما پس از مدتی این سازمان اداری مجدداً احیا شد و سر و سامان مختصری پذیرفت از سوی دیگر در اثر تهاجم مغول یکی از تحولات مهم در منطقه ماوراءالنهر جایگزینی قوانین مغولی یا یاسای چنگیزی با شعائر و قوانین اسلامی است. کلید واژه: ماورالنهر، مغولان، ایلخانان، تیموریان، فرهنگ و علوم اسلامی

در پژوهش حاضر ضمن بررسی اطلاعات پزشکی و جایگاه علم پزشکی در ایران باستان و تاثیر بسزایی که دین در علم پزشکی ایران باستان( منظور از ایران باستان 3 سلسله هخامنشی ،اشکانی و ساسانیان میباشد) و همچنین پزشکان بیگانه که اغلب در دربار سلاطین هخامنشی و ساسانی مشغول بکار بوده اند با مراجعه به متون دینی تاریخی به پیشه ارزشمند پزشکی در دوره های هخامنشیان ،اشکانیان و ساسانیان پرداخته است و همچنین به نقش مغان و موبدان بعنوان پزشکان اولیه ایران باستان یاد کرد . در پزشکی ایران باستان، قوانین متقن پزشکی وجود داشته و علم پزشکی همگام با تمدن آن روزگاران، رشته های مختلف و دستاوردهای متفاوتی داشته است که از طریق جنگ ها و رفت و آمدهای ایرانیان و یونانیان به تمدن یونان منتقل و به نام آنها شهره گردید پزشکی در ایران باستان برپایه پزشکی اوستایی بود که رد پای آنرا می توان در برخی متون به جای مانده ی پهلوی دنبال کرد ، واز سویی دیگرمراوداتی نیز با سرزمینهای هم جوار ایران از جمله مصر و،یونان و روم داشتند ..علم پزشکی در این دوران بالاخص در دوره ساسانیان هم چون سایر علوم پیشرفت چشمگیری داشت .مطالب مربوط به پزشکی هخامنشیان به طور پراکنده در کتب دینی از جمله کتابهای سوم دینکرد،وندیداد و اوستا و مورخان یونانی آمده است . ولی متاسفانه هم چنان که اشکانیان در سایر موارد اطلاعات و منابع کم میباشد در خصوص پزشکی پزشکی نیز چنان اطلاعات قابل استناد یافت نمیشود.

بنا بر باور شیعه امامیه ائمه معصومین(ع) نور واحد بوده و یک هدف و مقصود که همانا هدایت مردم است را دنبال می-نموده¬اند. اما هر یک از امامان دوازدهگانه، در شرایط زمانی و مکانی خاص می¬زیستند، از جهات مختلف سیاسی، فکری، فرهنگی با یک دیگر متفاوت بوده¬اند. مهمترین هدف از این نوشتار، تبیین جریان¬های غالب فکری در عصر زندگانی امام حسن عسکری(ع) خصوصا در دوره امامت ایشان است. مبارزات و مواضع سیاسی ائمه(ع) در برابر جریان-های بنی امیه و بنی عباس منطبق با شرایط حاکم بر جامعه بود. امام حسن عسکری(ع) نیز در دوران امامت خویش با توجه به اعمال محدودیت¬های سیاسی و خفقان از طرف حکومت عباسی از راه¬های مختلف به اتخاذ مواضع سیاسی منطقی پرداخته¬اند، در پژوهش حاضر به شرایط سیاسی حاکم بر دستگاه خلافت عباسی و سیاست خلفای عباسی نسبت به امام (ع) و شیعیان آن حضرت پرداخته می¬شود .

سفیانیان که منتسب به ابوسفیان رئیس طایفه بنی امیه می باشند ، از قبل از اسلام با بنی هاشم رقابت هایی داشته اند ، پس از ظهور اسلام این گروه تا جایی که امکان داشت در برابر گسترش اسلام مقاومت کرده ولی نهایتا در فتح مکه ،مجبور به پذیرش اسلام شدند . این دسته در تحولات سیاسی و اجتماعی پس از فوت پیامبر (ص) ایفای نقش کرده و در عصر خلیفه دوم فرزندان ابوسفیان متصدی امور حوزه شام گردیدند ، که منجر به شکل گیری و تثبیت حکومت بنی امیه در این منطقه گردید ، و سپس به مصر و شمال آفریقا نیز گسترش یافت . سفیانیان در عصر امام علی (ع) و امام حسن (ع) سیاست تقابل و دشمنی را در پیش داشتند و نهایتا پس از صلح امام حسن (ع) معاویه خلافت را در دست گرفت و آن را به سلطنت موروثی تبدیل کرد. و پایه گذار دوره ای به نام امویان گردید که در عرصه های سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی کارنامه بسیار تاریکی از خود به جا گذاشتند .این دوره یادآور ارزش های عصر جاهلی و احیاگر نژادپرستی و ناسیونالیسم کورعربی گردید . تبیین و بررسی موارد یاد شده در این دوره نیازمند پژوهشی مستقل و همه جانبه می باشد که این نوشتار به این موضوعات پرداخته است .

نهاد دیوان سالاری، ساختار حکومتی همواره نقشی بسیار پراهمیت و کلیدی در تحول و پیشرفت یا توسعه نیافتگی جوامع ایفا کرده است. این امر، به ویژه در جوامعی نظیر ایران که دارای پیشینه چند هزار ساله دارد، بسیار آشکار می شود. فقدان قانون و قانون گرایی در تاریخ سیاسی اداری ایران به عنوان روال معمول پذیرفته شده در جامعه تا دوره سلجوقی ضرورت واحساس نیازبه هرگونه تغییروتحول اساسی را درنظام دیوان سالاری کشور منتفی می ساخت، هیچ پدیده یا نهاد اجتماعی ازجمله نهاد بوروکراسی به طور ناگهانی و به یکباره خلق نشده است. پدیده ها و رویدادها و تبار و ریشه های عمیق تاریخی قطعاً در جامعه ریشه های عمیق داشته اند. تشکیلات اداری و نظام دیوان سالاری در هر کشوری در برگیرنده ویژگی ها و عناصری است که سرچشمه آن ها رامی توان در تاریخ وفرهنگ وتحولات سیاسی-اجتماعی-اقتصادی آن جامعه جستجو کرد. دیوان سالاری ایران با پیشینه چند هزا رساله درواقع محصول ونمایانگر تحولات و رخدادفراوانی است که در متن و طول تاریخ این سرزمین به وقوع پیوسته است. و حاصل برخی از این عناصر و ویژگی های نهادینه شده در آن است. مروری بر پیشینه دیوان سالاری در ایران نشان می دهد که این تشکیلات با ویژگی های نیرومند و مستحکمی که همواره با تغییراتی هم توأم بوده به رغم تحولات و فراز و فرودهای فراوان تاریخی همچنان مقاوم و تأثیرگذار بر جای مانده است. نکته بسیار مهم در نظام دیوان سالاری ایران این است که ظرفیت و توانایی سنت در ایران به گونه ای بوده که اعراب اقوام ترک مغولان و سایر ایلات و عشایری که در ایران حاکمیت یافتند ظرف مدت کوتاهی ویژگی ها و عناصر اصلی و تعیین کننده دیوان ایرانی را پذیرفتند هر چند اثرات و رنگ و لعابی نیز بر نظام دیوانی در هر دوره ای از خود برجای گذاشتند. هنگامی که ایران بدست اعراب افتاد، ابتدا نهاد وزارت از بین رفت. امّا کم کم اهمیّت آن بیش از پیش احساس شد و ایرانیانی که باسنت دیوانسالاری آگاهی داشتند وزارت را بر عهده گرفتند. پس از تشکیل سلسله های ایرانی در شرق به تقلید ازخلافت عباسی و هم به تقلید از آداب و رسوم ایران باستان بر ارزش و اعتبار وزارت افزوده شد. این نوشتار با روی کرد تطبیقی و مقایسه ای، به واکاوی و توصیف و تحلیل ویژگی های برجسته و تأثیرگذار دیوانسالاری در دو عصرسامانیان و سلجوقیان و مقایسه آن دو ازاین منظر با یک دیگر می پردازد حاکمان سامانی و سلجوقی در امور سیاسی و حکومتی،در حوزه نظام اداری رفتارهای گوناگونی داشته اند و دیوانسالاری دراین دودوره، فراز وفرودهای فراوانی داشته است. دیوانسالاران ایرانی درتوسعه علم و فرهنگ ومراکزعلمی وفرهنگی و در پی آن، وضع عالمان دراین دو دوره بسی تأثیر گذارد و ازدید سیاسی و حکومتی، زمینه نیکویی برای استفاده از اندیشه ها و اندیشه ورزانگروه های مختلف فراهم آورد و حاکمان در استفاده از نخبگان جامعه، از فرصت مغتنمی برخوردار شدند.

دولت صفوی اولین دولت ملی ایرانی بود که 850 سال پس از سقوط ساسانیان، کشور را به اقتدار عصر باستان نزدیک کرد. امنیت فراگیر، اقتصاد پویا وتسامح مذهبی شاهان صفوی با اروپاییان ، بازارهای وسوسه انگیز کشور برای غربیها وناشناخته های ایران و...موجب شد که تعدادی از اروپاییان در قالب سیاح ، ماموران سیاسی وهیئت های بازرگانی وارد کشور ما شوند واز این رهگذر ضمن آشنایی با ایران درباره تحولات کشور به ویژه در حوزه های اجتماعی، مذهبی وفرهنگی عامه قلم فرسایی کنند. حاصل این سفرها به وجودآمدن سفرنامه هایی است که نوشته های آنان می تواند به باز شناخت هویت دینی وملی ایرانیان در این عصر کمک شایانی نمایند. این پژوهش از خلال همین سفرنامه ها با بهره گیری از روش مرسوم در حوزه مطالعات علوم انسانی وخاص تحقیقات تاریخی یعنی با بهره گیری از روش تحقیق تاریخی وشیوه مطالعه کتابخانه ای وگردآوری داده های نوشتاری وپالایش وسنجش آنها بابراهین منطقی ازدیدگاه سفرنامه نویسان وضعیت برگزاری اعیاد وآیین های مذهبی دوره صفویان را مورد بررسی قرار می دهد. نتیجه به دست آمده از تحقیق حاضر نشان می دهد که اگر چه اکثر سفرنامه نویسان به بررسی وتفسیر اعیاد و آیین مذهبی در ایران پرداخته اند ولی بعضی از ضعفها در این اعیاد وآلوده شدن بعضی از مراسمات به یکسری از خرافات ،وعدم آگاهی آنان از اسلام باعث شده که اطلاعات وبرداشتهای عده ای از آنان یک نوع برداشت عامیانه و سطحی نگر باشد. از طرف دیگر عده ای از آنها به علت تعصب مذهبی سعی درمخدوش کردن چهره دین اسلام را داشته اند که باعث شده یکسری از این آیین ها را تقلیدی از دین خود دانسته واز جانب دیگر با بزرگ نمایی بعضی از ضعفها وخرافات موجود در این آیین ها بر این تلاش بوده اند که دین خود را برتر از اسلام جلوه دهندو یک نوع خود برتر بینی در آنها ایجاد نماید.

شیعه از زمان پیدایش تا دوران حیات امام موسی کاظم (ع) از نوسانات زیادی برخوردار بوده در این میان نقش امام در تثبیت و شکوفایی تشیع بی بدیل می باشد. به طوری که هم در تربیت شاگردان و مبارزه با خلفای بنی عباس که به دنبال تضعیف تعالیم و سنت پیامبر(ص) برآمده بودند و همچنین سیره ی نظری و عملی امام به عنوان الگویی برای افراد هم عصر خود از اهمیت زیادی برخوردار است. تحقیق حاضر، با تکیه به روش تاریخی و اسنادی درصدد آن است تا با توجه به منابع اصیل و متقن با این فرض که امام (ع) نقش مهمی در تثبیت تشیع داشته است این دوران را به تصویر بکشد. در این میان مهم ترین نتیجه ی تحقیق، الگوبرداری از شخصیت ایشان در ارائه ی مدلی صحیح در پیروی از تشیع راستین می باشد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.