بی تردید نظامی یکی از شاعران بزرگ و برجست? عرص? شعر و ادب ایران زمین محسوب می شود. شاعری وارسته که شناخت و تعمقِ آثارش در وادی ادبیات آنچنان که شایست? اوست، انجام نگرفته است. وی را آثار بی نظیریست که به طور حتم در میان دیگر نگاشته ها همچون دُر و مرواریدی درخشان خودنمایی می کند. از این استاد بزرگ گنجوی شش گنجینه در پنج بحر مثنوی به همراه مجموعه ای از قصاید و غزلیات، جهان را یادگار است و استادان سخن و اهل غور و تأمل دانند که پیش از نظامی هیچ کس دارای این گونه سخن نبوده و آنان که همچون وی به خمسه سرایی روی آورده اند هرگز به پای مقایسه با وی برنیامدند. دیوان نظامی خرمنی است بزرگ که تمام سخن سنجان عالی مقام و دانشمندان روزگار از آن خوشه چینی کرده و مضمون و معنی ربوده اند. در بلاغت مصطلح علمای معانی و بیان، هیچ شاعری از سلف و خلف به پایگاه رفیع وی دست نیافته است. از سوی دیگر در میان دیگر نگارندگان، در پاکی اخلاق و عصمت و تقوی نظیر حکیم نظامی را کمتر می توان یافت. قصاید و غزل های بی نظیر وی مشحون از تشبیهات، استعارات، کنایات بی بدیلی است که در کنار استفاده از آیات قرآنی با مضامین اعتقادی همچون توجه به حق، ائمه، معراج رسول الله و ... نیز پیوند خورده است. از آنجایی که این مجموعه از شرح و توضیح ادیبان و سخن سنجان به دور مانده است، در این رساله بدین مضمون پرداخته ایم.