بحث در باب سنت و نوآوری در شعر معاصر، از سال ها پیش مورد توجه بوده است. در این پایان نامه، پس از بحث در باب مفاهیم سنت و نوآوری در علوم مختلف، زمینه های نوآوری در شعر فارسی و انواع نوآوری در شعر معاصر، سنت و نوآوری را در شعر شفیعی کدکنی مورد بررسی قرار می دهیم و با بررسی نشانه های گرایش به سنت های ادبی و میزان نفوذ ره آوردهای دنیای مدرن در شعر او، به این نتیجه می رسیم که شعر شفیعی کدکنی، دیالکتیک گریز از سنت و وابستگی به آن است؛ اشعار او در حوزه های زبانی، معنایی، صور خیال و شکل و ساختار، در سیری به سوی مدرنیته اما هم چنان سرشار از سنت های ادبی هستند. از نظر محتوا، اشعار شفیعی کدکنی بیش تر به فضا و تفکرات سنتی وابسته اند تا به عناصر دنیای مدرن. هم چنین او نتوانسته است به طور کامل از قالب های شعری گذشته فاصله بگیرد. در مجموع شعر شفیعی کدکنی را می توان شعری سنتی دانست که از برخی مولفه های شعر مدرن نیز برخوردار است.

طنز بخش قابل توجهی از آثار ادبی را به خود اختصاص داده است. خیزش این نوع ادبی خصوصاً در قرن¬های ششم تا هشتم که جامعه تحولات عمیقی را پشت سر می¬گذارد، در جای خود، چشمگیر به نظر می¬رسد. این دوران که همزمان با اوج¬گیری عرفان و تصوف است، طنز در بیان دو گروه از شاعران نمودی قابل توجه به خود گرفت؛ گروهی از این شاعران که بیشتر با جنبه¬های واقع¬گرایی پیوند می خوردند و آرمان¬های اجتماعی را دنبال می¬کردند، طنز در اشعارشان از لحاظ زبان، بیان، شگردها، اهداف و محتوا، رنگی بیرونی و روساختی پیدا کرد و گروه دیگری که دغدغ? عرفان و تصوف داشتند و در همه حال نگاه آن¬ها متوج? احوالات درونی بود، اهداف و محتوای طنزشان متناسب با افکار آن¬ها جلوه¬ای درون¬گرایانه به خود گرفت؛ طنز دست? اول یا همان شاعران جامعه¬گرا در پناه بلاغت به ظهور رسید و در بستر طنز زبان محوری، جریان پیدا کرد و گروه دوم که به طنز صوفیانه معروف است، همچون احوالات درونی آنان در ساختار نفوذ کرد و زمین? شکل¬گیری طنز ساختاری را فراهم ¬آورد. کلید واژه¬ها: طنز قرن ششم تا هشتم، طنز جامعه¬گرا، طنز صوفیانه، طنز زبانی، طنز موقعیتی، جامعه¬شناسی طنز

تاریخ ظهور ترجمه قرآن به عهد نزول آن باز می گردد و گویا اول ترجمه به زبان فارسی بوده است نسخه های کهن به جای مانده گواه راستی است بر این سخن، باری در آسان فهم کردن مفاهیم بلند این کتاب آسمانی و همه گیر شدن پیام آن، جز ترجمه آیه به آیه و واژه به واژه به واژه، اهالی زبان فارسی دست در چندین گونه تألیف و تصنیف زدند و از آن جمله است پرداختن لغت نامه های قرآنی. از میان اینان یکی حبیش تفلیسی است، مولف پرکار سده ششم هجری که کم و کیف آثار به جای مانده از او معرف حضور اهل فن می باشد. گفتنی است امتیاز کتاب تفلیسی بر امثال و اقران خود شیوه او در ترتیب و بسط مطالب است. توضیح آن که غالب لغت نامه های قرآنی براساس ترتیب سور از آغاز به پایان و یا بالعکس، تنظیم شده است اما حبیش ترتیب الفبایی را لحاظ داشته که دسترسی و فایدت آن بیشتر است در باب بسط مطلب باید گفت با آن که مقصود او ارائه معانی لغت قرآن بوده است، با آوردن مفرد و جمع اسماء و صورت صرف فعل و مصادر مختلف و بحث در افعال مزید و امر، اثر خود را به سطح یک لغت نامه عمومی نزدیک کرده است.

دیدگاه ها در مورد طبیعت و ماهیتِ اقناع متفاوت است، زیرا این فرایند ارتباطی در هر گفتمانی به شکلی متفاوت ظهور می کند و اغلب با شیوه هایِ مختلف و متنوعی محقق می شود. در پژوهش حاضر، ابتدا سعی شده است تعریفِ دقیق و جامعی از این فرایند ارائه گردد و زیرمجموعه هایِ آن مشخص شود، سپس سیرِ تاریخیِ تحقیقات در این زمینه در دنیایِ اسلام و غرب بررسی شده است. تا جایی که اطّلاع داریم ارسطو نخستین کسی است که به صورتِ نظری درباره اقناع و فنونِ آن در کتاب خطابه بحث کرده است و تحت تأثیرِ اهمیتی که وی برای فرایند اقناع در موفقیتِ خطابه قائل است، دیگر نظریه پردازانِ فن خطابه نیز همواره بخشی از مباحثِ کتاب های خود را به بررسی این مسأله اختصاص داده اند. اقناع همواره در تعریفِ خطابه مهم ترین هدفِ آن تلقّی شده و از ابتدایِ غور و تحقیق در این زمینه مطالعه شیوه هایِ اقناعِ مخاطب پیوسته مهم ترین مبحث بوده است. دیگر خطیبان و نظریه پردازان چون سیسرون و کوئینتیلیان، نظریه اقناعِ ارسطو را شرح و بسط دادند و به مرور زمان این مباحث به دانش بلاغت راه یافت و رتوریک در معنایِ خطابه به رتوریک در معنایِ بلاغت اطلاق شد. ادیبان و بلاغیونِ غربی، نظام و ساختارِ بلاغت را از روی اصولِ خطابه و سخنوری نوشتند و از این طریق پیوند خطابه را با ادبیات استوار و متمکّن کردند. مباحثِ رتوریک (= بلاغت حاصل پیوند با خطابه) به تدریج در اواخرِ قرنِ نوزدهم و اوایلِ قرنِ بیستم به صورتِ یکی از مهم ترین شاخه هایِ نقد ادبی تجدید حیات کرد و نقد رتوریکی پا به عرصه ظهور گذاشت. در این رهیافتِ انتقادی برای تحلیلِ آثارِ ادبی و غیرادبی روش واحدی وجود نداشت و پیروانِ آن از یک مکتب تحلیلی و تفسیری واحد تبعیت نمی کردند و عموماً هیچ گونه طرح یا نظامی برای تحلیلِ کلامِ اقناعی نداشتند. با وجود این اکثرِ منتقدانِ رتوریکی معتقدند برای ارزیابی آثارِ ادبی و غیر ادبی همواره باید انواعِ شیوه های اقناعِ مخاطب را بررسی کرد. روش هایِ متنوعی برای اقناعِ مخاطب در ادبیات وجود دارد. این شیوه ها را می توان به سه دسته کلّی تقسیم کرد، که عبارتند از: 1. صنایعِ بدیعی و بیانی 2. اغراضِ ثانویِ کلام 3. صنایعِ موسیقایی. در این تحقیق، هر یک از شیوه هایِ اقناع مذکور بررسی شده اند و برای هر یک از آن ها نمونه هایی ذکر شده است. سپس با کاربستِ نقد رتوریکی، این شیوه ها در برخی از متونِ فارسی ( کلیله و دمنه، منطق الطیر، بوستان و گلستان) بررسی و دلایلِ اقناعِ طرفینِ گفتگو ارزیابی شده است. در پایان نیز به این نتیجه رسیدیم که در متونِ منتخب فارسی از شیوه هایِ متنوعی برای اقناعِ مخاطب استفاده شده است و با به کارگیری رویکرد منتقدانِ رتوریکی می توان درجه انسجام یک اثرِ ادبی را اندازه گیری کرد و میزانِ مقبولیتِ آن را سنجید. کلیدواژه ها: فرایند اقناع، شیوه های اقناعِ مخاطب، نقد رتوریکی، خطابه، کلیله و دمنه، منطق الطیر، گلستان، بوستان.

ادبیات و سینما در طول حیات خویش همواره از یکدیگر بهره جسته اند؛ آنها هر دو رسانه هایی داستان گو با ابزارهای مختلف روایت هستند که بنا به اقتضای خود از کلمه و تصویر به عنوان ابزار ارتباطی استفاده کرده اند و همین موجب شده که برخی از صاحب نظران سینما و ادبیات، اقتباس ادبی را نوعی ترجم? زبان ادبی به زبان سینمایی به شمار آورند. با توجه به اینکه اقتباس ادبی در سینما یکی از شیوه های نسبتاً رایج فیلم سازی است، ضرورت نقد و بررسی ادبیات داستانی معاصر بیش از پیش احساس می شود. از این رو در تحقیق حاضر، داستان های لیلا، عروسک پشت پرده، من قاتل پسرتان هستم و چهل سالگی به عنوان دستمای? فیلم های اقتباسی با نام های لیلا، ساحره، پاداش سکوت و چهل سالگی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در این تحقیق پس از مطالع? داستان های برگزیده و تماشای فیلم های اقتباسی، عناصر داستان و فیلم به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به همین عناصر، کتاب ها و فیلم های برگزیده تحلیل شدند. در بخش پایانی تطبیق هر یک از این نمونه ها نیز نقاط ضعف و قوت هر اثر اقتباسی با توجه به توضیح عناصر، ارزیابی و تبیین شد. بررسی نمونه های برگزیده نشان داد که روند اقتباس در فیلم لیلا موفق بوده است و حتی به جرأت می توان گفت که فیلم موفق تر از رمان است اما در مورد فیلم های ساحره و پاداش سکوت این موضوع بر عکس است و کف? ترازو به نفع نویسندگان داستان ها –صادق هدایت و احمد دهقان- سنگینی می کند. اما فیلم چهل سالگی، تجرب? اقتباسی جدیدی است که علاوه بر اقتباس از منبع اصلی با بهره گیری از داستان «پادشاه و کنیزک» مولوی و تغییرات اجتناب ناپذیر در روند تبدیل کلمه به تصویر، اثری بینابین را به وجود آورده است.

محمدعلی افراشته (1287–1338)، از پیشگامان شعر گیلکی و از نامداران شعر ساده و روان فارسی و از بزرگان طنز اجتماعی است. او در تمام آثار خود، به دفاع از زحمتکشان پرداخته است و به همین جهت، از برجسته ترین نمایندگان ادبیات کارگری به شمار می رود. هنر افراشته این است که ضمن عرضه آثار طنزآمیز خود، مردم را به اندیشیدن درباره حقوق اجتماعی خود نیز ترغیب می کند. روزنامه چلنگر که از سال 1329، به مدت دو سال و نیم منتشر می شد، حاصل زندگی ادبی افراشته و به نوعی بازتاب دهنده عقاید و آثار اوست. اغلب آثار افراشته، در این روزنامه چاپ شده است. انتشار این روزنامه که با مهم ترین جریانات سیاسی تاریخ معاصر ایران، همچون ملی شدن صنعت نفت گره خورده بود، خود رخدادی مهم در عرصه ی مطبوعات ایران به شمار می رود. افراشته با استفاده از زبان ساده و عامیانه، به انتقاد از مشکلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه خود پرداخته است. دست مایه اصلی آثار او مشکلاتی از قبیل فاصله طبقاتی، فقر، جهل، نظام سرمایه داری، رواج رشوه، اعتیاد و به طور کلی، بیان آرزوها و رنج های مردم ستم دیده است. افراشته در شعر، ادامه سبک ایرج است و زبان شعری خود را از وی گرفته است. بهره گیری از ایجاز، مهم ترین تأثیر ایرج در اشعار افراشته است. ایجاز و حذف های بلاغی از عوامل فصاحت هستند و در طنز کاربرد فراوان دارند. این شیوه در اشعار افراشته به اوج خود رسیده است. به خصوص در تعزیه های او، ایجازی اعجازآمیز دیده می شود. دیگر ویژگی مشترک این دو طنزپرداز، استفاده بسیار از اصطلاحات عامیانه و ضرب المثل ها است. از طرف دیگر، خلف الصدق اشرف الدین گیلانی و وامدار اسلوب بیان اوست. در مضمون و محتوای اشعار، شباهت های بسیاری بین افراشته و اشرف الدین وجود دارد، آماج ها و شگردهای بیان انتقاد این دو شاعر، بسیار به هم نزدیک است. می توان گفت، افراشته نیز به واسطه وی، تحت تأثیر الگوهای میرزا علی اکبر صابر بوده، با این تفاوت که هرگز به ترجمه مستقیم اشعار صابر از ترکی مبادرت نکرده است. تأثیر روزنامه ملانصرالدین و الگوهای طنزپردازی آن، در روزنامه نسیم شمال و به دنبال آن در روزنامه چلنگر به وضوح دیده می شود. پاکیزگی زبان و آلوده نکردن ساحت شعر به بی عفافی، دیگر ویژگی مشترک این دو شاعر گیلانی است. این دو هرگز وارد عرصه هجو و هزل نشده اند. به طور کلی، زیبایی شناسی شعر افراشته در تصویرگرایی اوست، اما این تصویرگرایی غنایی و تغزلی نیست، بلکه توصیف صحنه هایی از درد و رنج مردم است. شعر او، شعر واقعیت گرای اجتماعی است. نثر افراشته شتاب زده و گزارشی، اما سرشار از اندیشه های انتقادی است. او در هر یک از داستان های خود، به یکی از مظاهر فساد در جامعه پرداخته است. زبان نثر او، همچون زبان اشعارش به زبان محاوره نزدیک است. تأثیر طنز چخوف، در مضمون، شخصیت پردازی، لحن و حتی نوع نگاه نیمه جدی- نیمه شوخی داستان های افراشته دیده می شود. مهم ترین ویژگی داستان های او، شفقت گرایی و شعارزدگی است. نمایشنامه های او نیز دارای طنزی قوی و اندیشه هایی مردمی است. مهم ترین شگرد طنز در کمدی های افراشته، "جابه جایی موقعیت افراد" است. این "غافلگیری" و "برعکس شدن موقعیت" شخصیت ها، در اکثر نمایشنامه های او دیده می شود. شعارزدگی، یا به عبارت دیگر "رک گویی نتیجه"، از دیگر ویژگی های بارز نمایشنامه های او است. در زبان او، سستی الفاظ و غلط های دستوری فراوان دیده می شود. شعرهای او از نظر عروضی، اشکالات بسیار دارد و آن چه که امروزه قافیه سماعی خوانده می شود، در اشعار او به وفور به کار رفته است. مهم ترین علت این ضعف ها، سبک ژورنالیسم و عدم فرصت کافی در نگارش این آثار است. سرعت عملی که سبک ژورنالیسم می طلبد، موجب مشکلات زبانی و غلط های خودآگاه بسیاری می گردد. به عبارت دیگر، شعر و هنر فدای محتوا و مضمون روز می شود. با همه نابه سامانی های ظاهری و مضامین سطحی، شعرها و داستان های افراشته می تواند وسیله ای برای شناخت دستگاه فکری و ادبی مرسوم آن زمان به حساب آید. مهمترین ویژگی آثار افراشته، بازتاب فرهنگ و زبان عامیانه در شعر و داستان است. از شگردهای طنزسازی، بیش از همه از عامیانه نویسی، بزرگ نمایی، تناقض و تیپ سازی استفاده کرده است. تشبیه طنزآمیز، استعاره تهکمیه و تشخیص نیز از پرکاربردترین شگردهای بلاغی در آثار اوست. محتوای اجتماعی و انتقادی آثار افراشته بر ویژگی های هنری و زبانی آثار او غالب است و اهمیت اشعار و داستان های او بیشتر به جهت محتوای این آثار است. شعر و شخصیت او را نمی توان بدون بررسی موشکافانه ی زمانش به مردم و نسل امروز شناساند. در تحلیل آثار او زمان، مکان و شرایط حاکم بر جامعه اهمیت به سزایی دارد. در آن زمان مردم به شعر ساده نیاز داشتند. زبان ساده و شعرهای عامیانه افراشته، پاسخی به نیازهای زمانه ی اوست.

چکیده میر محمد امین شهرستانی اصفهانی متخلص به «روح الامین» یا «روح امین» از شاعران و چهره های سیاسی سد? دهم و یازدهم هجری قمری است. او در بیست و نه سالگی، چونان بسیاری از شاعران هم عصر خود رهسپار سرزمین هند می شود و پس از چندی به دربار محمّد قلی قطب شاه راه می یابد و در آنجا تا مرتب? وزارت هم پیش می رود. با وفات محمّد قلی و جانشینی محمد قطب شاه، او دربار قطب شاهیان را رها می کند و پس از چندی حضور ناموفق در بیجاپور ـ قلمرو حکومت عادل شاهیان ـ بر آن می شود که به ایران بازگردد. میر محمد امین به سال «1023 ه .ق» شاه عباس را بر کران? رود ارس ملاقات می کند و با کسب اجازه از پادشاه به اصفهان می رود. او سرانجام در سال «1027 ه .ق» از اصفهان می گریزد و تا پایان عمر خود (1047 ه .ق) در هندوستان، کمر به خدمت گورکانیان می بندد. آثار روح الامین به دو دست? کلی تقسیم می شود؛ یکی مثنوی ها، شامل «خسرو و شیرین»، «مطمح الانظار»، «لیلی و مجنون» و «آسمان هشتم» ـ معروف به بهرام نامه و فلک البروج ـ که تمامی آن ها به تقلید از آثار نظامی سروده شده است و دیگری دیوان اشعار، موسوم به «گلستان ناز» که تنها شامل قالب غزل است. در مقدم? این پایان نامه، دربار? زندگانی و آثار روح الامین و مسائلی مرتبط با آن ها بحث شده است. متن اصلی این پایان نامه تصحیح انتقادی دیوان روح الامین است. بخش پایانی این اثر نتیجه گیری مصحح از این تصحیح و پژوهش است.

شاه شجاع از پادشاهان قرن هشتم است که روابط نزدیک حافظ با او او را معروف کرده است. این حاکم علاوه بر توجه به شاعران و عالمان و نویسندگان شعر نیز می سروده است. از او دیوانی شامل اشعار فارسی و عربی برجاست. علاوه بر دیوان، اشعاری پراکنده از او در تذکره ها و نسخ خطی و کتاب های تاریخی یافت شده است. همچنین رساله ای عربی در تعریف علم به او نسبت داده اند؛ ده نامه ای به نام «روح العاشقین» از او به چاپ رسیده که در انتساب آن به شاه شجاع تردید وجود دارد. این حاکم شاعر گاه به نقد اشعار شاعران بزرگی چون حافظ و سلمان ساوجی نیز پرداخته است. به دلیل هم زمانی دوران حکومت او با حافظ و ارتباط حافظ با دربار شاه شجاع، در اشعار هر دوی آنها تأثیراتی از شعر یکدیگر به چشم می خورد. برای آشکار کردن این تأثیر، جمع آوری و تصحیح اشعار شاه شجاع امری ضروری است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.